Vakararavi Vei Jiova ena Vu ni Yalomu

‘Era na vakararavi vei kemuni o ira era kila na yacamuni.’​—SAME 9:​10.

1, 2. Na cava e so na ka era dau vakararavi matewale kina na tamata mera taqomaki kina?

NIKUA, ni sa rui levu na ka e vakaleqai keda, sa matau ga meda rai vua e dua, se ena dua na ka, meda taqomaki kina. E so era nanuma ni na taqomaki ira na ilavo, ia na kena dina na ilavo e sega ni itataqomaki nuitaki. E kaya na iVolatabu: “O koya sa vakararavi e na nonai yau ena bale.” (Vosa Vakaibalebale 11:28) E so tale era rai vei ira na iliuliu vakatamata, ia o ira sara mada ga na iliuliu vinaka era dau cala. Kena ikuri, era na mate ena dua na siga. Sa rauta me kaya na iVolatabu: “Dou kakua ni vakararavi vei ira na turaga, se vua na luve ni tamata, ni sa sega vua na ka mo dou bula kina.” (Same 146:⁠3) Na vosa uqeti vakalou oya e vakasalataki keda tale ga meda kua ni vakararavi ga ena noda nanuma. Eda “luve ni tamata” wale ga.

² Na parofita o Aisea a vakacalai ira na iliuliu ni matanitu o Isireli ena nona gauna nira vakararavi ena “[i]vakaruru lasu.” (Aisea 28:​15-​17) Ena nodra qara itataqomaki, era lai duavata kina vakapolitiki kei ira na veimatanitu voleka. Na duavata vaka oqo e tawayaga​​—⁠e ka lasu. E vakatale ga oya nikua ni levu na iliuliu ni lotu era veiwekani voleka sara kei ira na iliuliu vakapolitiki. Na veika era cakava oqo e ka “lasu” tale ga. (Vakatakila 17:​16, 17) Ena sega ni taqomaki ira.

iVakaraitaki Vinaka Nei Josua kei Kelepi

3, 4. E duidui vakacava na itukutuku me baleta na Vanua Yalataki nei Josua kei Kelepi mai vei iratou na le tini?

³ Na vanua cava eda na qara kina na veivuke? Ena vanua vata ga erau rai kina o Josua kei Kelepi ena gauna i Mosese. Ni oti ga nodra sereki na Isireli mai Ijipita, sa ra vakarau curuma sara na Vanua Yalataki o Kenani. Eratou talai e 12 na turaga me ratou lai raica na vanua, ia ni oti e 40 na siga, ratou sa lesu mai me ratou mai tukutuku. O Josua ga kei Kelepi erau kaya na veika vinaka era na vakila na Isireli e Kenani. Na kena vo eratou duavata ni vanua vinaka ia eratou qai kaya: “Ko ira na tamata sa tiko e na vanua era sa kaukauwa, a sa vakabai ni valu na veikoro, ka sa levu sara . . . Eda sa sega ni lako cake rawa me veivala kei ira na tamata; ni ra sa kaukauwa ia koi keda eda sa malumalumu.”​​—⁠Tiko Voli mai na Lekutu 13:​27, 28, 31.

⁴ Era vakarorogo na Isireli vei iratou na le tini ra qai rere, era didivaki Mosese sara kina. Rau mani kaya ena vakamamasu o Josua kei Kelepi: “Na vanua keitou a lakova me keitou raica vakavinaka, sa vanua vinaka vakaidina: kevaka sa rekitaki keda ko Jiova, ena vakayacori keda ki na vanua ko ya, ka solia vei keda; a vanua sa dave kina na wai-ni-sucu kei na oni: Ia ni kakua ni talaidredre vei Jiova, ni kakua talega ni rerevaki ira na lewe ni vanua.” (Tiko Voli mai na Lekutu 14:​6-9) Ia, era sega ga ni vakarorogo na Isireli, ra sega kina ni curuma na Vanua Yalataki ena gauna oya.

5. Na cava e vinaka kina nodrau itukutuku o Josua kei Kelepi?

⁵ Na cava e vinaka kina nodrau itukutuku o Josua kei Kelepi, ia e ca na nodratou na le tini? Eratou raica kece na le 12 na veikoro kaukaua kei na veimatanitu sa ra tu rawa. E dina na ka eratou kaya na le tini ni sega ni kaukaua o Isireli me vakavuai ira. Erau vakadinata tale ga na veika oqo o Josua kei Kelepi. Ia, eratou rai ga vakatamata na le tini. Ena yasana kadua, o Josua kei Kelepi erau vakararavi vei Jiova. Erau a raica na kaukaua i Jiova mai Ijipita, ena Wasa Damudamu, vaka kina ena boto ni ulunivanua o Saineai. Na kena irogorogo wale mada ga a uqeti Reapi mai Jeriko ena vicasagavulu na yabaki e muri me bolea kina na mate ena vukudra na tamata i Jiova! (Josua 2:​1-​24; 6:22- 25) O Josua kei Kelepi erau vakadinadinataka na cakacaka i Jiova, erau nuidei gona ni Kalou ena vala tiko ga ena vukudra nona tamata. Ni oti e 40 na yabaki, sa qai vakavatukana na veika erau nuitaka nira curumi Kenani na itabatamata vou e Isireli ena veiliutaki i Josua ra qai vakavua na vanua.

Vuna Meda Vakararavi Vakatabakidua Kina Vei Jiova

6. Na cava era vakatovolei kina na lotu Vakarisito nikua, ia mera vakararavi vei cei?

⁶ Ena “gauna cacamatua, lewalewai dredre” oqo, me vakataki ira na Isireli, eda na sota kei ira na meca era kaukaua cake vei keda. (2 Timoci 3:⁠1, NW) Ena vakatovolei noda muria na ivalavala savasava, keda ituvaki vakayalo, ena so na gauna e rawa nida vakacacani sara mada ga. Ke da sega ni qara na veivuke, eda na sega ni tutaka rawa na veivakatovolei oqo nira taka mai vua e kaukaua cake vakayalo, o Setani na Tevoro. (Efeso 6:​12; 1 Joni 5:​19) E vei gona eda na vukei kina? Ena masu vei Jiova e kaya e dua na turaga yalodina ena gauna makawa: “Era na vakararavi talega vei kemuni ko ira era sa kila na yacamuni.” (Same 9:​10) Ke da kilai Jiova dina kei na ibalebale ni yacana, eda na vakararavi dina vua me vakataki Josua kei Kelepi.​​—⁠Joni 17:⁠3.

7, 8. (a) E uqeti keda vakacava na veika buli meda vakararavi kina vei Jiova? (b) Na cava soti na vuna e kaya kina na iVolatabu meda vakararavi vei Jiova?

⁷ Na cava meda vakararavi kina vei Jiova? Dua na vuna erau vakararavi kina vei Jiova o Josua kei Kelepi ni rau vakadinadinataka nona kaukaua. O keda tale ga eda raica na nona kaukaua. Me kena ivakaraitaki, dikeva mada na ibulibuli i Jiova, wili kina na lomalagi kei na vica vata na bilioni na kena isoso kalokalo. Na kaukaua vakaiyanaqa e lewa tu o Jiova e vakaraitaka ni o koya ga na Kalou Kaukaua Duadua. Nida vakasamataka na totoka ni nona ibulibuli, e dodonu meda duavata kei Jope ni kaya me baleti Jiova: “Ko cei me tarova rawa? Ko cei me kaya vua, a cava ko ni sa kitaka?” (Jope 9:​12) Ke totaki keda dina o Jiova, meda kua ni rerevaka e dua e vuravura se mai lomalagi.​​—⁠Roma 8:​31.

⁸ Dikeva tale mada ga na Vosa i Jiova, na iVolatabu. E kaukaua na ivurevure tawavakaiyalayala oqo ni vuku vakalou, ni vukei keda meda vorata rawa na ivalavala tawakilikili qai moica noda bula me salavata kei na loma i Jiova. (Iperiu 4:​12) Na iVolatabu ga eda mai kila kina na yaca i Jiova kei na kena ibalebale. (Lako Yani 3:​14, NW) Eda mai kila rawa kina ni dau veiveisau o Jiova me vakayacori kina na lomana​​—⁠me Tama dau loloma, Turaganilewa yalododonu, Dauvala qaqa. Eda raica tale ga ni dau yaco dina na ka e kaya. Nida vulica na Vosa ni Kalou, eda na vakataki koya na daunisame, e kaya: “Ka’u sa vakararavi ki na nomuni vosa.”​​—⁠Same 119:42; Aisea 40:⁠8.

9. E vakaukauataka vakacava noda vakararavi vei Jiova na ivoli kei na vakaturi i Jisu?

⁹ Na ivoli e dua tale na vuna meda vakararavi kina vei Jiova. (Maciu 20:28) Sa dua na ka talei me tala mai na Kalou na Luvena me mate me keda ivoli! E yaga vakaidina tale ga na ivoli. E bokoci kina nodra ivalavala ca na kawatamata kece era veivutuni ra qai qaravi Jiova ena lomadina. (Joni 3:​16; Iperiu 6:​10; 1 Joni 4:​16, 19) Na vakaturi i Jisu e tiki ni kena saumi na ivoli. Na cakamana oqo, era vakadinadinataka e le vica vata na drau, e ikuri ni vuna meda vakararavi kina vei Jiova. E vakadeitaka nida na sega ni vakamaduataki, ia ena vakayacori dina na veika eda nuitaka.​​—⁠Cakacaka 17:31; Roma 5:​5, VV; 1 Korinica 15:​3-8.

10. Na cava tale na vuna eda na vakararavi kina vei Jiova?

¹⁰ Oqo e vica ga na vuna e rawa, se dodonu, meda vakararavi vakatabakidua kina vei Jiova. E levu tale tu na vuna, e so eda dau sotava sara ga. Me kena ivakaraitaki, ena so na gauna eda dau sotava na ituvaki dredre. Nida qara na veidusimaki i Jiova meda vosota kina, eda raica ni na yaga sara vakalevu. (Jemesa 1:​5-8) Na levu ga ni noda nuitaki Jiova ena noda bula e veisiga kei na noda raica na kena vinaka, sa na qai uqeta ga meda vakararavi tiko ga vua.

A Vakararavi Vei Jiova o Tevita

11. Na cava a sotava o Tevita ia a sega ni yavalata na nona vakararavi tiko ga vei Jiova?

¹¹ O Tevita e Isireli makawa e dau vakararavi vei Jiova. E rere o Tevita ni via vakamatei koya o Tui Saula, ena gauna vata oya e via kabai Isireli tiko kina na mataivalu qaqa ni Filisitia. Ia, a mani sega ni vakamatei se vakamalumalumutaki. Na vuna? E kaya o Tevita: “A noqu rarama kei na noqui vakabula ko Jiova; ko cei me’u rerevaka? A kaukauwa ni noqu bula ko Jiova; me’u taqaya e na vuku i cei?” (Same 27:⁠1) Eda na sega tale ga ni vakamalumalumutaki ke da vakararavi vei Jiova.

12, 13. E vakaraitaka vakacava o Tevita ni dodonu meda vakararavi vei Jiova ke ra vakayagataka na dauveitusaqati na yamedra me iyaragi era vakaucacataki keda kina?

¹² A masu o Tevita ena dua na gauna: “Mo ni rogoca na domoqu, na Kalou, e na noqu masu: mo ni maroroya na noqu bula me’u kakua ni rerevaka na meca. Vunitaki au mai na nodra vere lo na daucaka ca; kei na nodra ue na daucaka cala: o ira era sa vagatara na yamedra me vaka nai seleiwau, era sa navuca na nodra dakai me vanataka na nodra gasau, na vosa gaga. Me ra vanai koya lo sa sega ni cala.” (Same 64:​1-​4) Eda sega ni vakadeitaka na cava a uqeti Tevita me vola kina na veivosa oya. Ia eda kila nira “vagatara na yamedra” na dauveitusaqati nikua, nira vakayagataka na vosa me nodra iyaragi ni vala. Era “vanai” ira na lotu Vakarisito era sega ni cala, nira vosa se volavola me “gasau” ni vakauitukutuku cala. Na cava ena yaco ke da vakararavi vakatabakidua vei Jiova?

¹³ E tomana o Tevita: “Na Kalou ena vanai ira e na gasau; era na vuetaki vakasauri. Era na vukica na yamedra me lauti ira vakai ira. . . . Era na rekitaki Jiova ka vakararavi vua ko ira na yalododonu.” (Same 64:​7-​10) E dina nira na vagatara na yamedra na keda meca mera vakaucacataki keda kina, ia ena qai yaco na “yamedra me lauti ira vakai ira.” Ena qai vakavinakataka o Jiova na ka eda sotava meda reki kina na vakararavi vua.

Yaga na Vakararavi Nei Esekaia

14. (a) Ena ituvaki vakarerevaki cava e vakararavi kina vei Jiova o Esekaia? (b) E vakaraitaka vakacava o Esekaia ni sega ni vakabauta nodra lasu na kai Asiria?

¹⁴ E dua tale a yaga nona vakararavi vei Jiova o Tui Esekaia. Donuya nona veiliutaki, sa via kabai Jerusalemi na mataivalu qaqa o Asiria. Na mataivalu oqo sa vakadruka na veimatanitu tale e so. Sa vakavua na veikoro e Juta vakavo ga o Jerusalemi, qai sakitaka o Senakaripi ni na vakavua tale ga. Ni vosa ena vukuna o Rapisake sa qai kaya vakadodonu ni nodra kere veivuke vei Ijipita ena tawayaga. Ia, e tomana: “Me kakua ni vakaisini iko na nomu Kalou, ko koya ko sa vakararavi kina, ni sa kaya, Ena sega ni soli ko Jerusalemi ki na liga i tui Asiria.” (Aisea 37:10) Ia, e kila deivaki tu o Esekaia ni sega ni dauveivakaisini o Jiova. E mani masuta: “Jiova na neimami Kalou, mo ni vakabulai keimami mada mai na ligana [na kai Asiria], me kila kina na veimatanitu kecega e vuravura ni sai kemuni duaduaga ko Jiova.” (Aisea 37:20) A rogoca o Jiova na masu i Esekaia. Ena dua ga na bogi, e vakamatei ira kina e 185,000 na sotia ni Asiria e dua na agilosi. A sega ni vakavuai o Jerusalemi, qai biuti Juta o Senakaripi. O ira kece era rogoca na itukutuku oqo era kila kina ni cecere o Jiova.

15. Na cava duadua ga ena vukea meda vakarautaki keda ena veika dredre eda na rairai sotava ena vuravura veilecayaki oqo?

¹⁵ Nikua, me vakataki Esekaia, eda vala tale ga. Ia eda vala vakayalo. Nida vala vakayalo, eda na vulica na iwalewale meda taqomaki kina. Eda na namaka na leqa da qai vakarautaki keda meda vorata rawa. (Efeso 6:​11, 12, 17) Ena vuravura veilecayaki oqo, e rawa ni veisau vakasauri na bula. E rawa ni tekivu vakidacala na tiko yavavala. E rawa tale ga ni veisau nodra vakasama na veivanua e soli kina na galala ni sokalou. Kevaka duadua ga eda vakataki Esekaia meda vakarautaki keda ena noda bucina e lomada meda na vakararavi vakatabakidua vei Jiova, eda na tu vakarau veitalia se mani cava e yaco.

Cava na iBalebale ni Vakararavi Vei Jiova?

16, 17. Ena laurai vakacava nida vakararavi vei Jiova?

¹⁶ E sega ni tukuni wale ga nida vakararavi vei Jiova. E laurai e lomada kei na veika eda cakava. Kevaka eda vakararavi vei Jiova, eda na nuitaka vakaoti nona Vosa, na iVolatabu. Eda na wilika e veisiga, vakananuma, da qai vakalaiva me dusimaki keda. (Same 119:105) Na vakararavi vei Jiova e vauci tale ga kina na nuitaki ni kaukaua ni yalo tabu. Ena veivuke ni yalo tabu, eda na vuataka na itovo e vakamarautaki Jiova da qai cavuraka na itovo ca sa vakawakana tu e lomada. (1 Korinica 6:​11; Kalatia 5:​22-​24) Koya gona, ena veivuke ni yalo tabu, le levu era biuta kina na vakatavako se vakayagataki ni wainimate gaga. E so tale era biuta na itovo vakasisila. Io, ke da vakararavi vei Jiova, eda na cakava na ka ena nona kaukaua, sega ni noda.​​—⁠Efeso 3:​14-​18.

¹⁷ Kuria, na vakararavi vei Jiova e kena ibalebale tale ga mera nuitaki o ira e nuitaka o koya. Kena ivakaraitaki, o Jiova sa lesia “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku” me qarava na veika e vauca na Matanitu ni Kalou e vuravura. (Maciu 24:​45-​47, VV) Eda na sega ni dui dre noda mua, da qai sega tale ga ni vakalecalecava na veilesi oya nida nuitaka na ituvatuva i Jiova. O ira tale ga na qase era veiqaravi ena veivavakoso yadua vakarisito, e kaya o Paula, era lesi ena yalo tabu. (Cakacaka 20:28) Noda tokona nodra ituvatuva na qase ena ivavakoso, eda sa vakararavi tale tiko ga kina vei Jiova.​​—⁠Iperiu 13:⁠17.

Muria na iVakaraitaki i Paula

18. Era muria vakacava na lotu Vakarisito nikua na ivakaraitaki i Paula, ia era sega ni vakararavi ena cava?

¹⁸ E vakatovolei sara vakalevu nona cakacaka vakaitalatala na yapositolo o Paula, me vakataki keda ga. Ena nona gauna, e dau tukuni na itukutuku lasu baleti ira na lotu Vakarisito vei ira na iliuliu ni matanitu, qai dau bole o koya ena so na gauna me vakadodonutaka na veibeitaki se vakadeitaka vakalawa na cakacaka vakavunau. (Cakacaka 28:​19-​22; Filipai 1:​7, NW) Nikua, era muria na lotu Vakarisito na nona ivakaraitaki. Se mani vanua cava ga, eda vakayagataka na sala veiganiti kece e tu meda vukei ira tale e so mera kila na noda cakacaka. Eda valataka gona me taqomaki qai vakadeitaki vakalawa na itukutuku vinaka. Ia, eda sega ni vakararavi kina, nida sega ni okata noda qaqa, se druka, me vakatau tiko mai na noda qaqa ena kisi ni veilewai se mai na nodra vosa vakavinakataki keda na tani. Kena veibasai, eda vakararavi ga vei Jiova. Eda nanuma nona vakayaloqaqataki ira na Isireli makawa: “Ni dou sa vakacegu ka vakararavi ga [vei Jiova], dou na kaukauwa [se, “qaqa,” NW] kina.”​​—⁠Aisea 30:⁠15.

19. Nira vakacacani na tacida, e yaga vakacava nodra vakararavi vei Jiova?

¹⁹ Ena noda itabagauna oqo, sa dau vakatabui se tarovi noda cakacaka ena tokalau kei na ra kei Urope, ena so na yasa i Esia kei Aferika, vaka kina ena ceva kei na vualiku kei Amerika. Kena ibalebale beka oqo ni sa matewale noda vakararavi vei Jiova? Sega. E dina ni dau vakatara o koya na veivakacacani ca sara me vakayacori kina nona inaki, o Jiova e dau vakaukauataki ira vakayalololoma era vakararawataki kina. Ena vuku gona ni veivakacacani, e levu na lotu Vakarisito e taraicake kina nodra vakabauta kei na nodra vakararavi vua na Kalou.

20. Dina ni na rairai yaga vei keda na galala vakalawa ni cakacaka, na cava eda na sega ni cakava?

²⁰ Ena yasana kadua, e levu na vanua e soli kina na galala vakalawa ni cakacaka, ena so tale ga na gauna eda vakacaucautaki ena tabana ni itukutuku. Eda vakavinavinakataka na tikina oqo da qai kila ni oqo tale ga e inaki i Jiova. Ena veivakadonui i Jiova, eda sega ni vakayagataka na galala e soli meda vakavinakataka kina na veika e baleti keda, ia meda vakarogoi koya da qai qaravi koya vinaka kina. Eda sega tale ga ni na soro ena noda itutu ni tawaveitovaki me rawa ga kina nira rokovi keda na iliuliu ni matanitu, se meda lai vakalailaitaka wale kina noda cakacaka vakavunau. Eda na sega ni laiva e dua na ituvaki me vakaluluqataka noda qaravi Jiova. Nida vakarurugi ena Matanitu i koya na Mesaia eda na kabita dei na veiliutaki cecere i Jiova. Na noda inuinui e sega ni yavutaki ena ituvaki ni veika nikua, ia, ena vuravura vou, me sa na qai liutaka duadua ga kina na vuravura oqo na Matanitu i koya na Mesaia. Na gasaukuro, gasau vanataki, se ivalu vakaniukilia ena sega ni yavalata na matanitu oqo se cavuraka tani mai lomalagi. Ena sega ni vakarusai rawa na matanitu oqo, ena gumatua ena kena vakayacori tale ga na inaki i Jiova.​​—⁠Taniela 2:​44; Iperiu 12:28; Vakatakila 6:⁠2.

21. Na cava eda nuidei meda vakayacora?

²¹ E kaya o Paula: “Eda sa sega ni vakataki ira era sa suka tale ka ra sa vakarusai, ia eda sa vakataki ira ga era sa vakabauta ka ra sa vakabulai.” (Iperiu 10:​39, VV) Meda qaravi Jiova gona ena yalodina me yacova na icavacava, ni tu na vuna vinaka meda vakararavi vakatabakidua kina vei Jiova ena gauna oqo, kei na gauna e sega ni mudu.​—Same 37:3; 125:⁠1.

Na Cava o Vulica?

• Na cava e vinaka kina nodrau itukutuku o Josua kei Kelepi?

• Na cava e so na vuna meda vakararavi vakatabakidua kina vei Jiova?

• Na cava na kena ibalebale meda vakararavi vei Jiova?

• Nida vakararavi vei Jiova, na cava eda nuidei meda vakayacora?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Na cava e vinaka kina nodrau itukutuku o Josua kei Kelepi?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

E uqeti keda na veika buli meda vakararavi vei Jiova

[Credit Line]

Tolu na itaba: Courtesy of Anglo-Australian Observatory, photograph by David Malin

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Na vakararavi vei Jiova e kena ibalebale nodra nuitaki o ira e nuitaka o koya