O Raici Ira na Tacimu me Vaka na Rai i Jiova?

“Sa sega ni raica ko Jiova me vaka sa raica ko ira na tamata.”​​—1 SAMUELA 16:7.

1, 2. E duidui vakacava na rai i Jiova kei na rai i Samuela me baleti Iliapi, kei na cava eda vulica kina?

ENA ika11 ni senitiuri B.S.K., a tala o Jiova na parofita o Samuela ena dua na ilesilesi bibi. E vakaroti na parofita me lako ina vale ni turaga na yacana o Jese me lumuta e dua na luvena tagane me na tui kei Isireli. Ni raici Iliapi na ulumatua i Jese, e vakadeitaka o Samuela ni sa o koya sara ga oqo e digitaka na Kalou. Ia e qai kaya o Jiova: “Mo kakua ni raica na matana, se na kena balavu; ni’u sa sega ni digitaki koya: ni sa sega ni raica ko Jiova me vaka sa raica ko ira na tamata; ni sa raica na ka esau ko ira na tamata, ia sa raica na yalo ko Jiova.” (1 Samuela 16:​6, 7) E duidui na rai i Samuela kei na rai i Jiova me baleti Iliapi.a

² E dau rawarawa tale ga vei keda meda raici ira cala e so tale! De dua, eda na rairai vakacalai ena vinaka ni nodra ivalavala e taudaku, ia e loma era tamata ca. Ena yasana kadua, eda na rairai raici ira vakaca e so era vinaka baleta wale ga ni vakacudrui keda e so na nodra ivukivuki.

3, 4. (a) Ke tubu na leqa ena kedrau maliwa e rua na lotu Vakarisito, na cava me rau saga? (b) Na taro cava soti meda taroga ke da veileqaleqati kei ira noda itokani ena vakabauta?

³ E rawa ni tubu na leqa ke totolo noda vakalewai ira e so tale​​—o ira sara mada ga sa vakayabaki noda veikilai. De dua drau veileti beka kei na dua na lotu Vakarisito e dau nomu itokani voleka. O via vakavinakataka nomudrau veimaliwai? Na cava ena vukei iko?

⁴ Vakacava mo vakaraici koya vinaka tale mada na tacimu se ganemu? Cakava oqo ni o vakasamataka tiko na vosa i Jisu: “E sega ni lako rawa mai vei au e dua na tamata, kevaka sa sega ni vakayarayarataki koya ko Tamaqu sa talai au mai.” (Joni 6:​44) Qai taroga: ‘Na cava e vakayarayarataki koya kina o Jiova vei Luvena? Na cava soti e nona itovo talei na taciqu oqo? Au dau sega beka ni kauai, seu dau vakalailaina nona itovo talei? Keirau mai veitokani tu mada vakacava? Na cava a vakayarayarataki au vua me keirau mai veivolekati kina?’ Taumada, ena rairai dredre mo vakasamataka nona itovo vinaka, vakauasivi ke sa vakamosia tiko na lomamu ena loma ni dua na gauna na ka e cakava. Ia, oqo e dua na ikalawa bibi me vakameautaki kina nomudrau veileqaleqati. Me dusia vei keda na ka e rawa nida cakava, meda raica mada nodrau itovo vinaka e rua na turaga e dau raici na yasana erau ca kina ena so na gauna. Na parofita o Jona kei na yapositolo o Pita.

Tukuni Vakadodonu na Ka me Baleti Jona

5. Na cava na ilesilesi i Jona, ia e raica vakacava?

⁵ A veiqaravi vakaparofita o Jona e Isireli, na matanitu ena vualiku, ena gauna i Tui Jeropoami II, na luve i Joasi. (2 Tui 14:​23-​25) Dua na siga, sa qai vakaroti Jona o Jiova me lako i Ninive, na koroturaga ni matanitu qaqa o Asiria. Na cava e nona ilesilesi? Me vakasalataki ira na lewenikoro nira sa vakarau rusa vata kei na nodra korolevu. (Jona 1:​1, 2) A sega ni muria na ivakaro ni Kalou o Jona, mani dro! A vodo ena waqa e gole i Tasisi, e yawa sara mai Ninive.​​—Jona 1:3.

6. Na cava a digitaki Jona kina o Jiova me lako i Ninive?

⁶ Na cava e votu ena nomu vakasama ni cavuti na yaca i Jona? O sega li ni okati koya me dua na parofita talaidredre? E rawa ni o okati koya vaka oqo ke sega ni o kilai koya vinaka. Ia a digitaki Jona beka na Kalou me parofita baleta ni talaidredre? Sega! E sega ni vakabekataki ni a tiko e so na itovo talei nei Jona. Dikeva mada na kena itukutuku vakaparofita.

7. Ena ituvaki cava e qaravi Jiova tiko kina o Jona e Isireli, ia na ka o kila me baleti koya e veisautaka vakacava nomu rai?

⁷ A veiqaravi ena yalodina o Jona e Isireli, ra qai sega ni dau vakarorogo na lewenivanua. E laurai ena nona ivakamacala na parofita o Emosi, a bula ena gauna vata i Jona, ni o ira na Isireli ena gauna oya era domodomoiyau.b E yaco na veika ca ena vanua, ia era sega ni kauai kina na Isireli. (Emosi 3:​13-​15; 4:4; 6:​4-6) Ia, e tomana tiko ga ena yalodina o Jona nona ilesilesi me vunau vei ira. Ke o dua o dauvunautaka na itukutuku vinaka, o na kila na dredre ni veivosaki kei ira era nanumi ira ga ra qai sega ni veikauaitaki. Eda kila ni tiko na malumalumu nei Jona, ia meda kua ni raibaleta nona yalodina kei na vosota ni vunau vei ira na Isireli talaidredre.

8. Na ka ni bolebole cava ena lai sotava na parofita ni Isireli e Ninive?

⁸ Sa na qai ka ni bolebole levu sara na ilesilesi me lako i Ninive. Me yacova o Jona na koro oya, ena taubaletaka e 800 na kilomita, e ilakolako dredre ni na taura e rauta ni dua na vula. E kea, sa na qai vunau na parofita vei ira na kai Asiria, era kilai ena nodra dau veivakalolomataki. Nodra ivalu e dau okati kina na veivakatotogani ca sara. Era dokadokataka nodra itovo kaukaua. Sa rauta me vakatokai o Ninive me “koro dauvakadave dra!”​​—Neumi 3:​1, 7.

9. Na yalo vakacava a vakaraitaka o Jona nira voleka ni mate na lewe ni waqa ena voravora ni wasawasa?

⁹ Ni sega ni muria na ivakaro i Jiova o Jona, e vodo kina ena waqa ena kauti koya sara vakayawa mai na nona ilesilesi. Ia, e sega ni via vakanadakuya o Jiova nona parofita, se qara e dua me sosomitaki koya. E saga ga o Jiova me kila o Jona na bibi ni nona ilesilesi. Sa qai vakavuna na Kalou me voravora na wasawasa. E suaigelegele na waqa e vodo tiko kina o Jona. Ena vuku i Jona wale ga sa ra voleka ni luvu kina o ira era sega ni cala! (Jona 1:4) Cava ena cakava o Jona? Ni sega ni vinakata mera mate na lewe ni waqa ena vukuna, sa qai kaya vei ira: “Dou tauri au mada, ka biuti au ki wai; ena qai maravu vei kemudou na wai.” (Jona 1:​12) E sega na yavu me nuitaka kina o Jona ni na vakabulai koya o Jiova nira sa na kolotaki koya na lewe ni waqa e wasawasa. (Jona 1:​15) Io, a bolemate o Jona mera bula kina na kena vo. Eda sega beka ni raica e ke na yalodoudou, yalomalumalumu, kei na loloma i Jona?

10. Na cava e yaco ni baci tukuna tale o Jiova na ilesilesi i Jona?

¹⁰ E muri, o Jiova sa qai vakabulai Jona. Na ka beka e cakava oya o Jona sa na sega ni vakadonui tale kina me matataka na Kalou? Sega, se baci tukuna tale vakayalololoma o Jiova nona ilesilesi na parofita me vunau vei ira na kai Ninive. Ni yaco i Ninive o Jona, e tukuna ena doudou vei ira na lewenivanua e kea ni sa kila o Jiova na levu ni nodra caka ca, sa vo tale ga e 40 na siga me na vakarusai kina na koro. (Jona 1:2; 3:4) Era veivutuni na kai Ninive nira sa rogoca na itukutuku i Jona, mani sega ni rusa na koro.

11. Na cava e vakaraitaka ni a qai vulica o Jona e dua na lesoni bibi?

¹¹ Se sega tiko ga ni donu na rai i Jona. Sa qai vakavulici Jona vakamalua o Jiova ena dua na ivakaraitaki me kila ni o koya e sega wale ga ni dau raica na ka e taudaku, e dikeva na loma ni tamata. (Jona 4:​5-​11) A qai vulica o Jona e dua na lesoni bibi, e vakaraitaki oqo ena kena italanoa a qai volatukutukutaka vakadodonu. Nona lomarawarawa ni tukuna vakamatailalai nona cala e ikuri ni ivakadinadina ni nona yalomalumalumu. Io e gadrevi dina na yalodoudou me tusanaki kina na cala!

12. (a) Eda kila vakacava ni tu tale ga vei Jisu na rai e tiko vei Jiova baleti ira na tamata? (b) Eda uqeti meda raici ira vakacava eda vunautaka vei ira na itukutuku vinaka? (Raica na kato ena tabana e 18.)

¹² Ni sivi e vica vata na senitiuri, a tukuna e dua na ka vinaka o Jisu Karisito me baleta na veika a yaco ena bula i Jona. E kaya: “Me vaka ka siga tolu ka bogi tolu ko Jona e na kete ni ika levu; ena siga tolu ka bogi tolu vaka talega kina na Luve ni tamata e na loma ni qele.” (Maciu 12:40) Ni sa na vakaturi o Jona, ena qai kila ni a vakatauvatana o Jisu nona siga tolu ena kete ni ika kei na siga tolu i Jisu ena ibulubulu. Eda sega beka ni marau nida qarava na Kalou e sega ni dau vakanadakui ira nona dauveiqaravi kevaka era cakacala? A vola na daunisame: “Me vaka sa lomana na luvena e dua na tamata, sa lomani ira vakakina ko Jiova era sa rerevaki koya. Ni sa kila ko koya na nodai bulibuli; sa nanuma ga ni da sa kuvu-ni-soso.” (Same 103:​13, 14) Io, eda okati tale ga na tamata ivalavala ca nikua meda “kuvu-ni-soso,” ia se rawa ga nida cakava e levu sara na ka ena veivuke ni yalo tabu ni Kalou!

Rai Donu Baleti Pita

13. Na itovo cava i Pita eda na rairai vakasamataka, ia na cava a digitaki koya kina o Jisu me yapositolo?

¹³ Meda dikeva mada na ikarua ni ivakaraitaki, e baleta na yapositolo o Pita. Ke kerei mo vakamacalataki Pita, o sega li ni na vakasamataka na itovo me vaka na yalototolo, se dokadoka? Io e dau vaka oqo nona itovo o Pita ena so na gauna. Ia, a digitaki Pita beka o Jisu me dua vei ira na 12 nona yapositolo ni dau yalototolo, se dokadoka? (Luke 6:​12-​14) Sega! E raibaleta o Jisu na malumalumu i Pita qai raica ga nona itovo vinaka.

14. (a) Na cava ena rairai dusia na vuna e dau vosa tu ga kina e liu o Pita? (b) Na cava meda vakavinavinaka kina ni dau taro vakalevu o Pita?

¹⁴ Ena so na gauna o Pita e dau gusudra na yapositolo tale e so. E so era na rairai raica oqo me ivakaraitaki ni dokadoka. E dina beka oya? E so era kaya ni rairai a qase o Pita vei ira na vo ni yapositolo​​—vei Jisu sara mada ga. Ke dina oya, ena rairai dusia na vuna e dau vosa tu ga kina e liu o Pita. (Maciu 16:22) Ia, e dua tale tiko na tikina me dikevi. O Pita e turaga kaukaua vakayalo. Ni dau guta me kila na ka, e dau taro kina vakalevu. E mai yaga sara vei keda nona dau taro. Vica na itukutuku bibi a kaya o Jisu me sauma kina nona taro o Pita, era maroroi tu ena iVolatabu. Me kena ivakaraitaki, ni sauma na vosa i Pita o Jisu e lai cavuta kina “na dauniyau yalo dina.” (Luke 12:​41-​44, VV) Dikeva tale mada ga na taro i Pita: “Keitou sa biuta na ka kece, ka muri kemuni: a cava ena qai neitou?” E lai cavuta kina o Jisu na vosa ni yalayala veivakauqeti: “Ko koya yadua sa biuta na vale, se na veitacini, se na ganena, se na tamana, se na tinana, se na luvena, se na vanua, e na vuku ni yacaqu, ena yadrau ena rawata; ena taukena talega na bula tawa mudu.”​​—Maciu 15:15; 18:​21, 22; 19:​27-​29.

15. Na cava e rawa ni tukuni kina ni yalodina o Pita?

¹⁵ E dua tale tiko na itovo vinaka i Pita​​—nona yalodina. Ni levu na tisaipeli sa ra sega ni muri Jisu ni sega ni matata vei ira e dua nona ivakavuvuli, o Pita sara ga a qai vosa ena vukudratou na 12 na yapositolo qai kaya: “Kemuni na Turaga, keitou na lako vei cei? sa tu ga vei kemuni na vosa ni bula tawa mudu.” (Joni 6:​66-​68) Dua na ka mada ga nona marau o Jisu ena veivosa oya! E muri, nira lai vesuki Jisu e dua na ilawalawa, era dro e levu nona yapositolo. Ia, a muri ira tiko ga na ilawalawa oqo o Pita me lai tini sara ena vale ni bete levu. Na yalodoudou ga, sega ni rerere, a yaco rawa kina e kea. Ni vakatarogi tiko o Jisu, e lai tomani ira sara na ilala Jiu o Pita era tatalai tiko. Dua vei ira na tamata ni bete levu e kilai koya qai beitaki koya ni dau tiko kei Jisu. Io, a cakitaki nona Turaga o Pita, ia meda kua ni guilecava ni nona yalodina kei na nona kauaitaki Jisu a bolea kina o Pita na ituvaki rerevaki oya, na ka eratou a datuvutaka na vo ni yapositolo.​​—Joni 18:​15-​27.

16. Na cava na vuna eda dikeva kina nodrau itovo vinaka o Jona kei Pita?

¹⁶ Na veitovo vinaka i Pita e ulabaleta nona malumalumu. E vakatale ga oya o Jona. O koya gona, e dina ni vaka meda dau raica ga na yasana erau ca kina o Jona kei Pita, ia oqo eda sa dikeva rawa na nodrau itovo vinaka. Meda vakavulici keda tale mada ga meda saga meda dau raica nodra itovo vinaka na tacida vakayalo tagane kei na yalewa. Eda na veimaliwai vinaka kina. Na cava e rui bibi kina oqo?

Ka ni Vuli Nikua

17, 18. (a) Na cava era na rairai veileqaleqati kina na lotu Vakarisito? (b) Na ivakasala vakaivolatabu cava eda na walia kina noda leqa kei ira noda itokani ena vakabauta?

¹⁷ Era sa qaravi Jiova tiko nikua ena duavata na turaga, marama, kei na gone e duidui nodra ituvaki ni bula vakailavo, vuli, ra qai duikaikai. (Vakatakila 7:​9, 10) Sa rauta me duidui nodra itovo na lewe ni ivavakoso vakarisito! Nida qaravi Jiova gona vakaveivolekati, ena dau basika na veileqaleqati ena so na gauna.​​—Roma 12:10; Filipai 2:3.

¹⁸ Dina nida kila vinaka nodra malumalumu na tacida, eda na sega ga ni vakabibitaka. Eda saga meda vakatotomuri Jiova, e seretaka na daunisame: “Kevaka ko ni sa nanuma, Jiova, nai valavala ca o cei kemuni na Turaga, me na bula rawa?” (Same 130:3) Eda na sega ni kauaitaka na itovo e tawasei keda, eda na ‘sasagataka ga na veika e kauta mai na veilomani kei na veivakatataki cake.’ (Roma 14:​19, VV) Eda saga meda raici ira na tacida me vaka e raici ira o Jiova, eda na raibaleta nodra malumalumu da qai vakabibitaka nodra itovo vinaka. Nida cakava oqo, ena vukea meda “veiyaloni.”​​—Kolosa 3:​13, NW.

19. Tukuna e so na ikalawa ena rawa ni muria na lotu Vakarisito me walia kina na duiyaloyalo.

¹⁹ Vakacava ke tubu na duiyaloyalo qai vakavuna tiko na rarawa ni lomada? (Same 4:4) Sa bau yaco oqo vei iko kei na dua nomu itokani ena vakabauta? Vakacava mo walia na leqa? (Vakatekivu 32:​13-​15) Taumada, torovi Jiova ena masu qai kerea nona veidusimaki. Tarava, ni o vakasamataka tiko nona itovo vinaka o koya drau sega ni veiyaloni tiko oqo, torovi koya ena “vuku sa yalomalua.” (Jemesa 3:​13) Tukuna vua ni o vinakata mo drau veitokani tale. Nanuma na ivakasala vakalou oqo: “Dou kusarawa yadua me vakarorogo, mo dou berabera ga ni vosa, mo dou berabera ni cudru.” (Jemesa 1:​19) Na ivakasala “dou berabera ni cudru” e vakaraitaka ni o koya tale kadua ena rairai cakava se kaya e dua na ka ena vakavuna nomu cudru. Ke yaco oya, kerei Jiova mo lewai iko vinaka. (Kalatia 5:​22, 23, VV) Laivi tacimu me tukuna na lomana, qai vakarorogo matua sara. Kua ni curu takoso, ke o sega mada ga ni duavata kei na ka e kaya. Ena rairai cala nona nanuma, ia e dodonu mo kila ni oya na ka sara ga e nanuma ena tikinigauna oya. Saga mo raica na leqa mai na nona yasana. Ena rairai okati kina nomu vakalewai iko mai na rai nei tacimu.​​—Vosa Vakaibalebale 18:17.

20. Ni sagai me wali na duiyaloyalo, na cava e bibi kina mo rogoca vinaka na ka e kaya na tacimu ni bera ni o qai vosa?

²⁰ Ni sa kena gauna mo vosa, vosa vakayalovinaka. (Kolosa 4:6) Tukuna vei tacimu na veika o taleitaka vua. Ni o rogoci koya vinaka gona o na kila na ka e vakavuna nona lomararawa mo qai kere veivosoti. Kevaka drau veivakameautaki rawa ena nomu sasaga ena yalomalua, vakavinavinaka vei Jiova. Ke sega, kerea tiko ga na veidusimaki i Jiova ni o qara e so tale na sala mo drau veilomani kina.​​—Roma 12:18.

21. E vukei iko vakacava na ulutaga oqo mo raici ira na tacimu me vaka na rai i Jiova?

²¹ O Jiova e lomani ira kece nona dauveiqaravi. E marau ni vakayagataki keda kece ena nona cakacaka, dina ga nida ivalavala ca. Nida vulica tale e so nona itovo ni rai me baleti ira tale e so, sa na qai kaukaua ga noda lomani ira na tacida. Ke sa malumu noda veilomani kei ira na tacida vakarisito, e rawa ni vaqaqacotaki tale. Levu sara na ka vinaka eda na sotava kevaka eda nakita meda raica nodra itovo vinaka na tacida​​—io, meda raici ira me vaka na rai i Jiova!

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• E dau raica vakacava o Jiova nodra malumalumu nona dauveiqaravi yalodina?

• Na cava e so na itovo vinaka i Jona kei Pita?

• O vakadeitaka mo na raici ira tiko ga vakacava na tacimu lotu Vakarisito?

[Kato ena tabana e 18]

Vakasamataka se Raici Ira Vakacava na Tani na Kalou

Ni o vakasamataka vakatitobu na itukutuku i Jona ena iVolatabu, o raica beka ni veiganiti mo vakalewa vinaka tale mada na nomu rai me baleti ira o vunautaka vakawasoma vei ira na itukutuku vinaka? Era na rairai nanumi ira ga se ra sega ni veikauaitaki, vakataki ira na Isireli, se ra saqata na itukutuku ni Kalou. Ia, e raici ira vakacava na Kalou o Jiova? De dua e so na tamata rogo nikua era na vakasaqarai Jiova, me vaka ga nona veivutuni na tui e Ninive ena vunau i Jona.​—Jona 3:​6, 7.

[iYaloyalo ena tabana e 15]

O raici ira na tacimu me vaka na rai i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

A vinaka na ka a kaya o Jisu me baleti Jona