E Rawa Vakacava Mo Vakatulewa Vakavuku?
“ENA vakarorogo na lomavuku, ka na tubu cake kina na nona vuku,” e kaya o Solomoni, e dua na tui makawa kei Isireli. E levu vei keda e dau sega ni vakatulewa vakavuku ena so na gauna baleta ni vakawalena na nodra ivakasala e so.—Vosa Vakaibalebale 1:5.
Na vosa i Solomoni oqori a qai mai okati ena iVolatabu, vata kei na so tale mai na “tolu na udolu na [nona] vosa vakaibalebale.” (1 Tui 4:32) E rawa beka ni yaga vei keda na noda kila da qai muria na nona ivakasala vuku? Io. E vukei keda meda kila “kina na vuku kei nai vakavuvuli; me kune kina na vosa vakayalomatua; me rawa kina nai vakavuvuli ni vuku, kei na yalododonu, kei na lewa, kei na cakacaka dodonu.” (Vosa Vakaibalebale 1:2, 3) Meda veivosakitaka mada e lima na idusidusi e yavutaki vakaivolatabu qai rawa ni vukei keda meda vakatulewa kina vakavuku.
Vakasamataka na Ka O Rawa ni Sotava
E so na vakatulewa ena dau dede sara na noda qai lai vakila tu na mawena. Saga gona mo dau raiyawa, mo kila rawa vakailiu na ka o rawa ni sotava. Ia, mo qarauna na veika e veisiwati qai lekaleka ga na kena yaga ni rawa ni vakamatabokotaki iko ina veika rarawataki o na rawa ni na qai sotava e muri. “O koya sa yalomatua sa kunea na ca, ka sa vunitaki koya: ia ko ira sa sega ni vuku era sa lako tu yani, a ra sa kunea na rarawa,” e veivakasalataki na Vosa Vakaibalebale 22:3.
Ni o vakatulewa, e veivuke sara ke o vola na ka o na sotava kina ena dua ga na gauna lekaleka, kei na ka o na qai lai sotava kina ni oti e dua na gauna balavu. De o na digitaka e dua na cakacaka e isau vinaka qai o marautaka, ia e lekaleka ga na kena yaga. Vakacava na kena cakayaco vei iko ni toso o gauna, o rawa beka ni vakadeitaka ni na yaga tawamudu vei iko? Se, ena okati kina nomu toki tale ena dua na vanua, mo yawaki ira na nomu vuvale kei ira nomu itokani? O na lai sotava beka kina na ituvaki e rawa ni na vakacaraka na nomu bula, se o sega ni marautaka nomu cakacaka, me qai lai vakavuna tale na nomu lomararawa? Dikeva na yasana vinaka kei na yasana ca mo digia kina na ka e bibi.
Taura Nomu Gauna
E rawa ni veivakaleqai na vakatulewa e caka vakusakusa. E veivakasalataki na Vosa Vakaibalebale 21:5: “A nanuma ni lomana na dautara ka sa vakauta ga ki na sautu; ia na nodra nanuma na tamata kecega sa lomariri sa vakauta ga ki na viakana.” Kena ivakaraitaki, o ira na itabagone mera kua ni vakusa na vakawati. Ni rawa nira na vakadinata ga kina na ka e tukuna o William Congreve, e dua na dauvola drama ena itekivu ni ika18 ni senitiuri: “O ira na vakatotolotaka nodra vakawati era na veivutunitaka tu ena dua na gauna balavu.”
Na kena vakasamataki tu vakadede e dua na ka e sega ni kena ibalebale na yalo balavu. Ni so na vakatulewa e sa rui bibi, ena ka vakavuku gona me vakatulewataki vakatotolo. Ke vakaberaberataki ena rawa ni vakaleqai keda se o ira na tani. Ke vakadaroi, de dua ena sega ni vakatulewa vakavuku.
Ciqoma na Veivakasalataki
Ni sega ni tautauvata e rua na ituvaki, ena sega tale ga ni tautauvata na ka erau na vakatulewataka e rua na tamata ke mani tautauvata mada ga na leqa erau sotava. Ia, ena veivuke ke kilai na sala era vakatulewa kina na tani, vakauasivi ke via tautauvata kei na ka eda sotava. Tarogi ira se cava e rawa nira kaya me baleta na nodra vakatulewa. Kena ivakaraitaki, ke o digia e dua na cakacaka, tarogi ira na kenadau ena vinaka kei na ca ni cakacaka oya. Cava era sa dikeva rawa e yaga ni nodra digidigi, kei na cava na kena leqa?
Eda vakasalataki: “Ni sa sega na bose, sa sega ni yaco na ka e nanumi: ia ni ra sa lewe vuqa na daubose, sa vakataudeitaki.” (Vosa Vakaibalebale 15:22) O koya gona, nida qara ivakasala kei na noda vuli mai na nodra ivakaraitaki na tani, e dodonu meda kila tiko ni o keda ga eda na vakatulewa, eda na tauca tale ga na vuana.—Kalatia 6:4, 5.
Muria na Lewaeloma e Vakavulici Vinaka
Na noda lewaeloma e rawa ni vukei keda meda vakatulewa, me salavata ga kei na veivakavuvuli eda digia me yavutaki kina na noda bula. E kena ibalebale oqori vei ira na lotu Vakarisito na kena vakavulici na nodra lewaeloma ena nona nanuma na Kalou. (Roma 2:14, 15) E tukuna vei keda na Vosa ni Kalou: “Mo vakarogotaka vua na nomu sala kecega, ia ena vakadodonutaka na nomui lakolako ko koya.” (Vosa Vakaibalebale 3:6) Ia e macala, ena so na ituvaki, ni vakavulici vinaka na nodrau lewaeloma e rua na tamata—e rawa ni duidui na ka erau nanuma, ena lai duidui tale ga kina na ka erau vakatulewataka.
Ia ena sega ni duidui na nodrau vakatulewa ke vauci kina e dua na ka e veisaqasaqa kei na Vosa ni Kalou, baleta ni vakavulici vinaka tu na nodrau lewaeloma. Kena ivakaraitaki, na lewaeloma e sega ni vakavulici ena ivakavuvuli vakaivolatabu ena vakatara na nodrau tiko vata e rua erau se bera ni vakamau, me rau vakatovolea ga kina na bula vakawati. Erau na rairai nanuma ni rau vakatulewa vakavuku, me tarovi rau mai na vakamau e sega ni vakasamataki vinaka. Ena sega beka ni vakacalai rau na nodrau lewaeloma. Ia, o ira na tiko vei ira na rai ni Kalou me baleta na veiyacovi kei na vakawati, era na sega ni duavata kei na vakatulewa vaka oya, ni sega ni dei qai dukadukali.—1 Korinica 6:18; 7:1, 2; Iperiu 13:4.
Sala e Vauci Ira Kina na Tani Nomu Vakatulewa
Vakavuqa, ena lai cakayaco vei ira na so na nomu vakatulewa. Mo kakua gona ni nakita nomu vakatulewa tu vakalialia—ni rawa ni vakaleqa na nomu veiwekani kei ira nomu itokani, wekamu se o koya e bibi duadua, na Kalou. E kaya na Vosa Vakaibalebale 10:1: “A gone vuku sa vu ni reki vei tamana: ia na gone lialia sa vu ni rarawa vei tinana.”
Ena yasana adua, ena so na gauna ena gadrevi vei iko mo digia na nomu itokani. Kena ivakaraitaki, o sa nakita mo biuta e so na ivakavuvuli vakalotu o dau vakabauta e liu baleta ni o sa qai mai kila ni veisaqasaqa kei na iVolatabu. Se o na rairai vakatulewataka mo veisautaka sara ga na nomu ivakarau, me salavata kei na ivakavuvuli vakalou o sa ciqoma. Na ka o vakatulewataka era na sega beka ni marautaka na nomu itokani se o ira na wekamu, ia ke sa marautaka na Kalou, mo lomavakacegu ni oqo e vakatulewa vuku.
Vakatulewa Vakavuku
Era sega ni kila e vuqa na tamata nikua nira okati kece ena dua na vakatulewa e vauca na bula kei na mate. A yaco na ka vata ga oya vei ira na Isireli makawa era keba tiko ena iyala ni Vanua Yalataki ena 1473 B.S.K. A tukuna vei ira o Mosese, ni vosa ena vukuna na Kalou: “Ni’u sa tauca e matamuni na bula kei na mate, na veivakalougatataki kei na veicudruvi: ia mo ni digitaka mada na bula, mo ni bula kina, koi kemuni kei na nomuni kawa: mo ni lomani Jiova na nomuni Kalou, mo ni vakarorogo ki na nona vosa, mo ni kabiti koya talega: ni sa nomuni vu-ni-bula ko koya, kei koya sa vakabalavutaka na nomuni bula: mo ni tiko kina e na vanua sa bubului kina ko Jiova vei iratou na nomuni qase, vei Eparaama, vei Aisake, vei Jekope, me solia vei iratou.”—Vakarua 30:19, 20.
Na parofisai kei na tuvai ni gauna ena iVolatabu e vakaraitaka nida sa bula tu ena “veigauna dredre,” ni “sa veisau tiko o vuravura.” (2 Timoci 3:1, VV; 1 Korinica 7:31, NW) Na veisau oqo ena qai tini sara ena gauna sa na vakarusai kina na veiliutaki vakatamata, qai sosomitaka na vuravura vou ni Kalou era na taukena na yalododonu.
Eda sa bula tu oqo ena ilago ni vuravura vou. O na dua beka vei ira na marautaka na bula tawamudu ena vuravura ena ruku ni veiliutaki ni Matanitu ni Kalou? Se o na vakarusai kei na ivakarau ca i Setani? (Same 37:9-11; Vosa Vakaibalebale 2:21, 22) O na vakatulewataka sara ga na sala mo muria, ena vakatau kina na bula kei na mate. O na tu vakarau beka mo ciqoma na nodra ivakasala e so mo vakatulewa kina vakavuku?
Ke o vakatulewataka mo bula ena okati kina na vulici taumada ni veika e vinakata na Kalou. Era sega ni vakatavulica vakadodonu na veimatalotu na ka oqo. O ira na iliuliu ni lotu era vakacalai ira na lewenilotu ena ivakavuvuli lasu kei na vakayacori ni ka e sega ni taleitaka na Kalou. Era sega ni dau vakamacalataka vei ira na lewena na bibi ni vakatulewa me qaravi “vakayalo ka vakaidina” na Kalou. (Joni 4:24) Oya na vuna e levu era sega ni qarava kina vakayalo ka vakaidina na Kalou. Ia dikeva mada na ka e tukuna o Jisu: “O koya sa sega ni totaki au, sa to tani; ia ko koya sa sega ni kumuna vata vei au, sa duibiubiuta.”—Maciu 12:30.
Era marautaka na iVakadinadina i Jiova mera vukei ira na tamata mera kila vinaka na Vosa ni Kalou. Era dau vuli iVolatabu wasoma kei ira na tamata se vakaiwasewase ena gauna veiganiti. O ira na via oka ena ituvatuva oqo mera veitaratara kei na dua na iVakadinadina e voleka ga vua se volavola ina vanua e tabaki kina Na Vale ni Vakatawa.
E dina ni so era sa na kila tu e so na yavu ni ivakavuvuli ni veika e vinakata na Kalou. Era na rairai vakadinata na kena dina qai nuitaki na iVolatabu. Ia, e levu vei ira era vakadaroya na nodra vakatulewa mera yalataki ira vua na Kalou. Cava na vuna? E rawa ni levu na vuna.
Era sega beka ni kila na bibi ni nodra yalataki ira vua na Kalou? E tukuna vakamatata o Jisu: “Ena sega ni curu ki na matanitu vakalomalagi ko ira kecega sa kaya vei au, Turaga, Turaga; ko koya ga sa cakava na loma i Tamaqu sa tiko mai lomalagi.” (Maciu 7:21) E sega ni rauta wale ga na kilaka mai na iVolatabu, ena gadrevi me cakacakataki. Era ivakaraitaki vinaka kina na ivavakoso lotu Vakarisito makawa. Eda wilika e so vei ira na mataveitacini ena imatai ni senitiuri: “Ni ra sa vakadinati Filipi ni sa vunautaka na veika ni matanitu ni Kalou, kei na yaca i Jisu Karisito, era sa qai papitaisotaki, ko ira na tagane kei ira na yalewa.” (Cakacaka 2:41; 8:12) Ke sa ciqoma gona e dua mai vu ni yalona na Vosa ni Kalou, vakabauta na ka e tukuna, qai veisautaka nona bula me salavata kei na ivakatagedegede ni Kalou, na cava e tarovi koya me papitaiso me vakaraitaka kina nona yalayala? (Cakacaka 8:34-38) O koya gona, me vakadonui koya na Kalou, e dodonu me soli koya vakarawarawa ena ikalawa bibi oqori, me qai kitaka ena yalo marau.—2 Korinica 9:7.
E so era na rairai nanuma ni sega ni se veirauti na nodra kilaka mera yalataka kina nodra bula vua na Kalou. Ia o ira kece na muria e dua na sala vou ena nodra bula ena sega soti vei ira na kila. O cei sa kenadau tu ena dua na taba ni cakacaka, e rawa ni tukuna ni sa kila kece na veika e sa mai kila tu nikua mai na gauna ga se qai tekivu cakacaka kina? Na noda digitaka gona meda qaravi Jiova e gadrevi ga kina meda bau kila na yavu ni ivakavuvuli ena iVolatabu, qai koya e bibi, me vu dina mai lomada meda bulataka.
E so beka era dau vakadaroya na vakatulewa oqo ena nodra leqataka nira na sega ni dina tiko ga ina nodra yalayala. Sa rauta me so e leweniketedra oqo, ni dau guce e levu na inakinaki eda navuca na tamata. Na tagane e sa vakatulewataka me vakawati se me vakavuvale, ena rairai sega beka ni vakarautaki koya vinaka tu ena itavi oqo, ia ni sa vauci ena nona digidigi, e sa na uqeti koya me solia kina nona vinaka taucoko. Vaka tale ga kina na itabagone e se qai taura ga na nona laiseni ni vakau lori, ena rairai ririkotaka na vakacalaka e gaunisala—vakabibi ke kila tiko o koya na kena levu na nodra vakacalaka na itabagone ni vakatauvatani kei ira na qase. Ia, ena yaga sara ke kila tiko oqo ni na rawa ni uqeti koya me qaqarauni. E macala ni sega sara ga ni kena iwali me vakatulewataka me sa kua ga ni taura nona laiseni!
Vakatulewataka Mo Bula!
E vakaraitaka na iVolatabu nira sa na vakarau kau tani e vuravura na ituvaki ni veika vakapolitiki, vakailavo, na veika vakalotu vaka kina o ira na tokona tiko. Ia o ira na vakatulewataka vakavuku mera na bula, ra qai cakava kina e dua na ka, era na tudei ga. Nira uto ni vuravura vou, era na vakaitavi ena kena veisautaki na vuravura me parataisi, me vaka a nakita taumada na Kalou. Ena veidusimaki ni Kalou, o na marautaka beka mo vakaitavi ena cakacaka oqo?
Ke vaka kina, vakatulewataka mo vulica na Vosa ni Kalou. Vakatulewataka mo vulica na ivakatagedegede ni Kalou me marau kina o koya. Vakatulewataka mo muria sara ga na ivakatagedegede oqori. O koya e bibi sara, mo vakavatukanataka vakavinaka na veika o sa vakatulewataka. Me tukuni ga vakalekaleka, vakatulewataka mo bula!
[iYaloyalo ena tabana e 4]
Taura na gauna mo vakatulewataka kina na veika e bibi
[iYaloyalo ena tabana e 5]
Ciqoma na ivakasala e so ni o digia nomu cakacaka
[iYaloyalo ena tabana e 7]
O ira na vakatulewataka mera qarava na Kalou ena gauna oqo era na vakaitavi ena kena veisautaki na vuravura me parataisi