O Ira na Yalewa Era Vakamarautaki Jiova

“Me sauma na nomu cakacaka ko Jiova, ia me vakayacori sara na kemui sau maivei Jiova.”​—RUCI 2:​12.

1, 2. Ena yaga vakacava vei keda noda dikeva na ivakaraitaki ena iVolatabu ni yalewa era vakamarautaki Jiova?

NA NODRAU rerevaka na Kalou e rua na yalewa, a uqeti rau me rau beca kina na nona lewa na Fero. Na nona vakabauta e dua na yalewa ca, a uqeti koya me bolea na mate me rau taqomaki kina e rua na yamata ni Isireli. Na nona yalomatua kei na nona yalomalumalumu e dua na yalewa ni sotavi na veileqaleqati, era vakabulai kina e levu qai tarova tale ga nona vakadavedra na lumuti i Jiova. Na nona vakabauti Jiova kei na nona dau veikauaitaki e dua na yada, e tina tale ga, a uqeti koya me solia na iotioti ni kena ivotavota kakana vua na parofita ni Kalou. Oqo e so na ivakaraitaki ena iVolatabu ni yalewa era vakamarautaki Jiova.

² Na ivalavala ni nona raici ira na yalewa oqo o Jiova kei na nona vakalougatataki ira e vakavotuya ni ka talei duadua vua na Kalou na itovo vakayalo, se mani vakaraitaka na tagane se yalewa. Ni sa rui kauaitaka vakalevu na vuravura nikua na veika vakayago, e ka ni bolebole kina vua e dua me vakaliuca na veika vakayalo. Ia e rawa ni vakaliuci na veika vakayalo, me vaka era vakaraitaka e vica na milioni na yalewa era rerevaki Jiova ra qai iwase levu ni tamata ni Kalou nikua. Na yalewa lotu Vakarisito vaka oqo era vakatotomuria nodra vakabauta, vuku, veikauaitaki, kei na so tale na itovo talei era vakaraitaka na yalewa era rerevaka na Kalou era tukuni ena iVolatabu. Sega ni vakabekataki, nira na via vakatotomuria tale ga na tagane lotu Vakarisito nodra itovo na yalewa ivakaraitaki vinaka ena gauna makawa. Meda kila se da na vakatotomuria vinaka vakacava, meda dikeva mada vakamatailalai na itukutuku ena iVolatabu me baleti iratou na yalewa sa cavuti taumada.​​—Roma 15:4; Jemesa 4:8.

Rau Beca Nona Lewa na Fero

3, 4. (a) Na cava erau sega ni vakarorogo kina vei Fero o Sifira kei Pua ni rau vakaroti me rau vakamatea na gonetagane kece ni Isireli era sucu? (b) A vakalougatataki rau vakacava o Jiova na dauveivakasucumi ena nodrau yaloqaqa kei na nodrau rerevaki koya?

³ A vakayacori e Nuremberg, mai Jamani ni oti na iKarua ni iValu Levu, na veilewai era a beitaki kina na ligaimatau i Itala ena nodra a laba vakayauyau ena gauna ni ivalu. Ia, era vakaiulubaletaka nira a muria ga na ivakaro a soli vei ira. Vakatauvatani ira mada oqo kei na rua na dauveivakasucumi ni Isireli, o Sifira kei Pua, erau bula e Ijipita makawa donuya na veiliutaki vakasaurara ni dua na Fero e sega ni kilai na yacana. A taqayataka o Fero na tubu totolo ni kedra iwiliwili na Iperiu, a mani vakaroti rau kina na dauveivakasucumi me rau vakamatei ira na gonetagane kece ni Iperiu era sucu. Erau a muria beka na ivakaro vakadomobula oya? Erau a “sega ni kitaka me vaka ka vakarota vei rau na tui Ijipita: a rau sa vakabulai ira na gonetagane.” Na cava erau sega ni rerevaka kina na tamata? Ni rau “rerevaka na Kalou [dina].”​​—Lako Yani 1:​15, 17; Vakatekivu 9:6.

⁴ Io, erau vakararavi vei Jiova na dauveivakasucumi, mani yaco o koya me nodrau “[i]sasabai,” me taqomaki rau mai na nona cudru na Fero. (2 Samuela 22:31; Lako Yani 1:​18-​20) A sega ni yala ga e kea na veika a cakava vei rau o Jiova ni a vakalougatataki rau tale ga me rau vakaluveni. E vakacerecerei rau sara mada ga ni volai ena iVolatabu na yacadrau kei na ka erau a cakava, mera wilika na itabatamata kece era muri mai, ia a sega tale ni nanumi na yaca i Fero.​​—Lako Yani 1:​21; 1 Samuela 2:​30b; Vosa Vakaibalebale 10:7.

5. Era vakaraitaka vakacava e levu na yalewa lotu Vakarisito nikua na ivalavala vata ga i Sifira kei Pua? Ena vakalougatataki ira vakacava o Jiova?

⁵ E tu beka e so na yalewa nikua era vakataki Sifira kei Pua? Io, e vaka kina! E veiyabaki, e levu na yalewa yaloqaqa vaka oqo era vunautaka na itukutuku ni bula mai na iVolatabu ena vanua eda rawa ni kaya ni ‘vakarota na tui’ me tabu, e veitalia ni rawa ni kau laivi kina nodra galala se rivarivabitaki sara mada ga kina na nodra bula. (Iperiu 11:23; Cakacaka 5:​28, 29) Ni uqeti ira na yalewa yaloqaqa vaka oqo nodra lomana na Kalou kei na wekadra, era sega ni vakalaiva e dua me tarova nodra tukuna na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou vei ira tale na so. E levu gona na yalewa lotu Vakarisito era vosota na veitusaqati kei na veivakacacani. (Marika 12:​30, 31; 13:​9-​13) Me vaka e raica rawa vei Sifira kei Pua, e kila vinaka o Jiova na nodra cakacaka na yalewa vinaka, yaloqaqa vaka oqo, ena nona lomani ira ni sega ni bokoca na yacadra mai “nai vola ni bula,” vakavo ga ke ra sega ni yalodina me yacova na ivakataotioti.​​—Filipai 4:3; Maciu 24:13.

Vakamarautaki Jiova e Dua na Yalewa Ca

6, 7. (a) Na cava e kila o Reapi me baleti Jiova kei ira nona tamata, qai cakayaco vakacava na kilaka oqo? (b) E dokai vakacava o Reapi ena Vosa ni Kalou?

⁶ Ena yabaki 1473 B.S.K., a tiko na yalewa ca o Reapi e Jeriko, na korolevu mai Kenani. Laurai ni levu na itukutuku vakairogorogo e sa kila tu o Reapi. Ni rau mai vuni toka e rua na yamata ni Isireli e nona vale, a rawa vua me talanoataka vakamatailalai vei rau na itukutuku ni nodra vakabulai vakacakamana na Isireli mai Ijipita, e dina ni se yaco sara oya ena 40 na yabaki yani e liu! E kila vinaka tale ga nodra se qai qaqa ga na Isireli vei rau na tui ni Amoraiti o Sioni kei Oki. Dikeva na kena cakayaco vua na veika oya. A kaya vei rau na yamata: “Au sa kila sa solia vei kemuni na vanua oqo ko Jiova, . . . ni sa Kalou ga ko Jiova na nomuni Kalou mai lomalagi ecake, e vuravura talega era.” (Josua 2:​1, 9-​11) Io, e tarai Reapi dina na veika a rogoca me baleti Jiova kei na veika a cakava vei ira na Isireli, qai vakavuna me vakabauti koya.​​—Roma 10:10.

⁷ Na vakabauta nei Reapi a uqeti koya me cakava kina e dua na ka, oya na nona ‘vakacegui’ rau na yamata ni Isireli qai muria na nodrau ivakaro me bula kina ni sa ravuti Jeriko o Isireli. (Iperiu 11:31; Josua 2:​18-​21) Macala ni a vakamarautaki Jiova na vakabauta i Reapi, a mani uqeti koya kina na tisaipeli lotu Vakarisito, o Jemesa, me cavuta vata na yacana kei Eparama, na itokani ni Kalou, me rau ivakaraitaki vei ira na lotu Vakarisito mera vakatotomuria. A vola o Jemesa: “Sa vaka talega kina ko Reapi na yalewa ka dautagane, sa sega li ni vakadonui e na vuku ni cakacaka, ni sa vakacegui rau nai talaki, ka vakatala yani e na sala tani?”​​—Jemesa 2:​25.

8. E vakalougatataki Reapi vakacava o Jiova ena nona vakabauta kei na talairawarawa?

⁸ Levu na sala a vakalougatataki Reapi kina o Jiova. Dua, ena nona vakabulai koya vakacakamana kei ira na mai vakaruru e nona vale​​—oqo o ira “na lewe-ni-vale nei tamana, kei na nona ka kecega.” A vakadonuya tale ga o Jiova mera tiko o ira oqo ena “kedra maliwa na Isireli,” ra qai ciqomi me vaka na itaukei. (Josua 2:​13; 6:​22-​25; Vunau ni Soro 19:​33, 34) Sega ni o koya ga oya. A vakalougatataki Reapi tale ga o Jiova me tubu i Jisu Karisito vakavica. Oqo e ivakaraitaki levu ni yalololoma vua e dua na yalewa ni Kenani e dau qaravi matakau!a​​—Same 130:​3, 4.

9. E rawa ni vakayaloqaqataki ira vakacava e so na yalewa nikua na rai i Jiova me baleti Reapi kei na so na yalewa lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri?

⁹ Me vakataki Reapi, e so na yalewa lotu Vakarisito mai na imatai ni senitiuri me yacova mai nikua, era biuta na nodra ivakarau ni bula tawasavasava mera vakamarautaka na Kalou. (1 Korinica 6:​9-​11) De dua e so vei ira era susu tale ga ena ivakarau ni bula e tautauvata kei Kenani makawa, e takalevu kina na veika vakasisila qai raici tu me sega ni cala. Io, era veisau ni uqeti ira na vakabauta e yavutaki ena kilaka dodonu mai na iVolatabu. (Roma 10:17) Koya gona, e rawa ni tukuni vei ira na yalewa vaka oqo ni “sega . . . ni madua na Kalou me vakatokai me nodra Kalou.” (Iperiu 11:16) Sa dua dina na ka dokai!

Vakalougatataki na Nona Yalomatua

10, 11. Na cava a yaco ena kedrau maliwa o Nepali kei Tevita a uqeti Apikali me vuki totolo?

¹⁰ Levu na yalewa yalodina ena gauna makawa era vakaraitaka ena sala vakasakiti na nodra yalomatua, e yaco kina mera iyau talei vei ira na tamata i Jiova. E dua vei ira na yalewa oqo o Apikali, na wati Nepali na turaga vutuniyau, qai vaqele levu e Isireli. Na nona yalomatua o Apikali e vakabulai ira kina e levu, qai tarova tale ga nona vakadavedra o Tevita, a qai yaco me nodra tui na Isireli. Eda rawa ni wilika na itukutuku kei Apikali ena 1 Samuela wase 25.

¹¹ E tekivu na kena itukutuku ena nodra keba volekata tiko na qelenimanumanu nei Nepali o Tevita kei ira nona ilawalawa. Era lomani Nepali, ni wekadra ga, ra mani yadrava wale ena siga kei na bogi na nona qelenimanumanu. Ni sa lailai mai na kedra ivaqa sa qai talai iratou e le tini na cauravou o Tevita me ratou lai kerekere vei Nepali. Oqo na gauna e rawa ni vakavinavinakataki Tevita kina o Nepali qai dokai koya ni dua na lumuti i Jiova. Ia a cakava o Nepali na kena veibasai. Ena levu ni nona cudru, e rukaki Tevita qai vakatalai iratou lala na cauravou. Ni rogoca o Tevita, a mani vakarautaka e 400 na tagane vakaiyaragi mera lai sauma na ka a caka vua. E rogoca o Apikali na nona sega ni veiciqomi o watina mani vuki totolo qai cakacaka ena yalomatua me vakalomavinakataki Tevita ena nona vakauta e dua na ivakarau vinaka ni veika era gadreva. A qai gole tale ga me lai raici Tevita.​​—Tikina e 2-​20.

12, 13. (a) A vakaraitaka vakacava o Apikali nona vuku qai dokai Jiova kei koya e lumuta? (b) Na cava e cakava o Apikali ni lesu tale i vale, kei na cava tale a qai yaco?

¹² Ni rau sota o Apikali kei Tevita, na nona vakamamasu ena yalomalumalumu e vakaraitaka nona doka na lumuti i Jiova. E kaya: “Ni na vakadeitaka vakaidina ko Jiova na nomuni vale na noqu turaga: ni ko sa kitaka tiko nai valu i Jiova koi kemuni na noqu turaga,” qai kuria ni o Jiova ena lesi Tevita me nodra turaga na Isireli. (Tikina e 28-​30) Ena gauna vata oya, e vakaraitaka kina o Apikali nona doudou me tukuna vei Tevita ni nona via veisausaumitaka na ka e caka vua ena rawa ni tini ena vakadavedra ke sega ni lewai koya vinaka. (Tikina e 26, 31) Na nona yalomalumalumu o Apikali, nona veidokai, kei na nona vakasamataka vinaka na ka, e vakavuna me vakasama tale kina vakarua o Tevita. E mani kaya: “Me vakavinavinakataki ko Jiova na nodra Kalou na Isireli, o koya ka talai iko mai edaidai mo tavaki au; ia me vakavinavinakataki na nomu vuku, ia mo kalougata ko iko ka tarovi au edaidai me’u kakua ni ia na veivakamatei.”​​—Tikina e 32, 33.

¹³ Ena nona ilakolako lesu i vale, a saga sara vakaukaua o Apikali me lai tukuna vei watina nona vakau ka ni loloma vei Tevita. Ia ni rau sota, e “mateni sara” tu ga o Nepali mani waraka o koya me bula vinaka me qai tukuna vua. Na cava a qai yaco vei Nepali? Ena levu ni nona kidacala e mate sara ga kina na yagona. Ni oti e tini na siga sa qai yaviti koya na Kalou. Ni rogoca o Tevita ni sa mate o Nepali, a vosaki Apikali me watina ni a taleitaki koya qai rokova tale ga. A qai ciqoma o Apikali na kerekere nei Tevita.​​—Tikina e 34-​42.

Rawa Beka ni O Vakataki Apikali?

14. Na itovo cava soti i Apikali eda na rairai via vakatotomuria sara vakavinaka?

¹⁴ Oni raica beka e so na itovo i Apikali​​—se o yalewa se tagane​​—oni na via vakavinakataka cake na kena bucini ena nomuni bula? De dua o na via vakatotomuri koya ena nomu vakasamataka vinaka na ka mo cakava ni basika na leqa. Se o na via vosa vakayalovinaka qai veidokai ena gauna era cudru sara tu ga kina e so. Ke vaka kina, vakacava mo masulaka vei Jiova? E yalataka ni na solia na vuku, yalomatua, kei na lomavuku vei ira kece era “kerekere e na vakabauta.”​​—Jemesa 1:​5, 6; Vosa Vakaibalebale 2:​1-6, 10, 11.

15. Ena ituvaki cava e bibi sara kina vei ira na yalewa lotu Vakarisito mera vakaraitaka na itovo nei Apikali?

¹⁵ Na itovo vinaka vaka oqo e bibi sara ke tawavakabauta o watimu, dau qai kauaitaka vakalailai se sega sara ga ni kauaitaka na ivakavuvuli ena iVolatabu. De dua e dau gunu vakasivia. E nuitaki nira na veisau na tagane vaka oqo, me vakataki ira e so e rawai ira na yalomalua, veidokai, kei na ivalavala savasava nei watidra.​​—1 Pita 3:​1, 2, 4.

16. Se mani vakacava na ituvaki e sotavi e vale, ena vakaraitaka vakacava na yalewa lotu Vakarisito ni bibi duadua nona veiwekani kei Jiova mai na veika tale e so?

¹⁶ Se mani vakacava na dredre o sotava e vale, nanuma ni tiko o Jiova me tokoni iko. (1 Pita 3:​12) Saga mo vakaukauataki iko vakayalo. Masuta na vuku kei na lomavakacegu. Io, toro voleka vei Jiova ena nomu vulica wasoma na iVolatabu, masu, na vakasamataki vakatitobu ni ka o vulica, kei na nomu veimaliwai kei ira nomu itokani lotu Vakarisito. A sega ni vakalaiva o Apikali me vakacaraka nona lomana na Kalou se na ivakarau ni nona raica na dauveiqaravi e lumuti vakalou na nona rai vakayago o watina. Ni a yavutaka ga na nona yavala ena ivakavuvuli dodonu. O koya gona, ena vuvale mada ga e dauveiqaravi ivakaraitaki vinaka kina ni Kalou o tagane vakawati, e se dodonu ga vei yalewa lotu Vakarisito me vakaukauataka nona bula vakayalo qai dei kina. Io, e dina ni itavi vakaivolatabu nei tagane me qaravi watina, vakayalo vaka kina vakayago, ia e dodonu tale ga vua na yalewa me cakacakataka nona ‘bula ena rere kei na sautaninini.’​​—Filipai 2:​12; 1 Timoci 5:8.

Taura o Koya “na i Sau ni Parofita”

17, 18. (a) A duatani vakacava na vakatovolei ni nona vakabauta na yada ni Sarifaci? (b) A raica vakacava na yada na kerekere i Ilaija, qai vakalougatataki koya kina vakacava o Jiova?

¹⁷ Na sala a qarava kina na yada dravudravua o Jiova ena gauna nei parofita Ilaija e vakaraitaka ni dau marautaki ira era tokona na sokalou dina nira soli ira kei na veika era taukena. Ena vuku ni lauqa balavu ena gauna i Ilaija, e tarai ira kina e levu na leqa ni kakana, okati kina na yada kei na luvena gonetagane erau vakaitikotiko e Sarifaci. A vo sara tu ga na iotioti ni kedrau kakana ni basika nodrau vulagi, na parofita o Ilaija. A tawanamaki na ka a kerea na parofita. E dina ni kila na itutu leqataki ni yada, ia a kerea ga vua me vavia “e dua na keki lailai” me kena, e dina ni sa na vakayagataka tiko na iotioti ni ivakarau waiwai kei na falawa. A qai kuria: “Ni sa kaya vakaoqo ko Jiova na nodra Kalou na Isireli, Ena sega ni oti na saqa madrai droka, ena sega talega ni maca sobu na tavaya waiwai, ka me yaco mada na siga ena vakatauca na uca ko Jiova ki vuravura.”​​—1 Tui 17:​8-​14.

¹⁸ Da kaya mada ke o iko na yada, o na ciqoma vakacava na kerekere levu oya? E kena irairai ni kila na yada ni Sarifaci ni o Ilaija e parofita i Jiova, sa qai “kitaka me vaka na vosa i Ilaija.” Qai sauma vakacava o Jiova nona veikauaitaki? Ena nona vakarautaka vakacakamana na kena kakana na yada, o luvenatagane, kei Ilaija ena gauna ni lauqa. (1 Tui 17:​15, 16) Io, a solia o Jiova vua na yada ni Sarifaci “na i sau ni parofita,” dina ni sega ni Isireli. (Maciu 10:​41, VV) Na Luve sara mada ga ni Kalou, a vakacaucautaka tale ga na yada oqo ni tukuni koya me ivakaraitaki vei ira na tamata sega ni vakabauta ena nona koro o Nasareci.​​—Luke 4:​24-​26.

19. Ena sala cava era vakaraitaka kina e levu na yalewa lotu Vakarisito nikua na yalo a kune vua na yada ni Sarifaci? E raici ira vakacava o Jiova?

¹⁹ Nikua, e levu na yalewa lotu Vakarisito era vakaraitaka tale ga na yalo a kune vua na yada ni Sarifaci. Kena ivakaraitaki, ena veimacawa era lomasoli na yalewa lotu Vakarisito​​—e levu vei ira era dravudravua qai tiko tale ga nodra vuvale​​—mera qaravi ira na ivakatawa dauveilakoyaki kei watidra. E so tale era dau sureti ira era cakacaka vakaitalatala vakatabakidua era yalava vata mera lai kanavata, ra vukei ira na vakaloloma, se ena so tale na sala era soli ira kei na nodra iyau me tokoni kina na cakacaka ni Matanitu ni Kalou. (Luke 21:4) E kauaitaka li o Jiova nodra lomasoli? E vaka dina kina! “Ni sa sega ni tawa dodonu na Kalou me guilecava na nomudou cakacaka, kei na loloma, dou a vakatakila ki na yacana ni dou a qaravi ira era sa lotu, ia dou sa qarava tikoga.”​​—Iperiu 6:​10.

20. Na cava ena dikevi ena ulutaga e tarava?

²⁰ Ena imatai ni senitiuri, a itavi dokai vei ira e levu na yalewa dau rerevaka na Kalou mera qaravi Jisu kei iratou nona yapositolo. Ena ulutaga e tarava, eda na dikeva kina se ra a vakamarautaki Jiova vakacava na yalewa oqo, da qai raica na nodra ivakaraitaki na yalewa nikua era qaravi Jiova ena lomadra taucoko, ena ituvaki dredre sara mada ga.

[iVakamacala e ra]

Railesuvi

• Era vakamarautaki Jiova vakacava na yalewa oqo?

• Sifira kei Pua

• Reapi

• Apikali

• Na yada ni Sarifaci

• Ena vukei keda yadudua vakacava noda vakananuma nodra ivakaraitaki na yalewa oqo? Vakamacalataka.

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Levu na yalewa yalodina era qarava na Kalou, e dina ni ‘vakarota na tui’ me tabu

[iYaloyalo ena tabana e 10]

E ivakaraitaki vinaka vakacava o Reapi ni dua e kaukaua nona vakabauta?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na itovo cava a vakaraitaka o Apikali o na via vakatotomuria?

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Levu na yalewa lotu Vakarisito nikua era vakatotomuria na yalo a kune vua na yada ni Sarifaci