O Raica Dei Tiko na iCovi?

E DAU kakana vakamalua na mate ni matada. Ena tekivu buawa mai vakamalua. Ke sega ni qaravi, e rawa sara ga ni vakabuawataka na matada taucoko. Ena boko sara ga kina na mata. Na mate cava oqo? Na glaucoma​—e vakavuna sara tiko ga na mataboko.

Na kena buawa tiko yani vakamalua na noda rai, e rawa ni tautauvata kei na buawa ni matada vakayalo​—na mata oqo e bibi cake sara. E bibi gona meda raica dei na veika vakayalo, me kua ni buawa.

Me Kua ni Buawa e Matada na iCovi

E dua vei ira ‘na ka e sega ni rairai’ e matada, oya na icovi lagilagi ni bula tawamudu e vakarautaka tu o Jiova vei ira na yalodina vua. (2 Korinica 4:18) Sa macala ni inaki levu ni noda qarava na Kalou na lotu Vakarisito na noda lomani koya. (Maciu 22:37) Ia, e se vinakata ga o Jiova meda dau vakanuinui ena icovi totoka eda na vakalougatataki kina. E vinakata meda raici koya ni Tama dau loloma, e “saumi ira . . . era sa dauvakasaqarai koya.” (Iperiu 11:6) O ira gona era kilai koya vinaka na Kalou ra qai lomani koya era vakamareqeta na veivakalougatataki e yalataka, ra qai vakanuinui tu ina gauna me na vakavotukana kina.—Roma 8:19, 24, 25.

E levu vei ira na dau wilika na ivoladraudrau oqo kei na kena itokani na Yadra!, era dau taleitaka na droini ni parataisi e vuravura era tabaki tu kina. Eda sega ni kila se na vakacava sara tu na rairai ni vuravura ena gauna sa na parataisi kina, ni droini totoka e dau tabaki mai e yavutaki ena so na tikinivolatabu me vaka na Aisea 11:6-9. E kaya kina e dua na yalewa lotu Vakarisito: “Niu dau raica na droini ni parataisi ena Vale ni Vakatawa se Yadra!, au dau dikeva sara ga vakamalua me vaka na kena e dau dikevi ena ivola ni saravanua. Au dau saga meu raitayaloyalotaka niu sa bula tu kina, baleta ni vanua ga oya au vinakata meu na bula kina ena gauna lokuci ni Kalou.”

E vaka tale ga oya na rai e tu vei Paula me baleta na nona ‘kacivi e cake.’ E sega ni tu vua na rai ni sa rawata o koya na inuinui oya, ni dodonu ga me vakadinadinataka ni na yalodina tiko ga me yacova na nona mate. Ia e tomana tiko ga na nona ‘kakavaka na ka e tu e liu.’ (Filipai 3:13, 14) E vaka tale ga kina o Jisu, e vosota nona a mate ena kaunirarawa ena “vuku ni marau sa viritu e matana.”—Iperiu 12:2.

O dau lomalomaruataka beka na nomu na rawata na bula ena vuravura vou? E vinaka meda kua ni nuidei vakasivia, ni na vakatau na noda rawata na icovi ni bula ke da yalodina tiko ga me yacova na ivakataotioti. (Maciu 24:13) Ia, kevaka eda saga tiko ena noda vinaka taucoko meda muria na ivakaro ni Kalou, e dodonu meda nuidei nida na rawata na icovi totoka oya. Nanuma tiko ni o Jiova e “sega ni vinakata me rusa e dua, me yacova ga na veivutuni ko ira kecega na tamata.” (2 Pita 3:9) Ke da nuitaki Jiova, eda na rawata kina na noda isausau. Na itovo gona e kilai tani kina na Kalou e veisaqasaqa sara ga kei na vakasama ni na sega ni vakadonui ira era saga tiko mera vakamarautaki koya.—Same 103:8-11; 130:3, 4; Isikeli 18:32.

E solia vei keda na inuinui na noda kila na rai i Jiova me baleti ira na nona tamata—na itovo oqo e via tautauvata ga kei na vakabauta na kena bibi. (1 Korinica 13:13) Na vosa vakirisi e vakadewataki mai kina na vosa “nuinui” e tiko kina na vakasama ni kena “namaki e dua na ka vinaka.” Ni vakasamataka tiko o Paula na inuinui oya mani kaya kina: “Keitou sa vinakata mo dou dui gugumatua vakakina, mo dou vakanuinui matua sara kina ka me yacova nai vakataotioti: mo dou kakua ni vucesa, mo dou muri ira ga era sa qai taukei ni veika ka yalataki ni ra a vakabauta ka vosota vakadede.” (Iperiu 6:11, 12) Eda dikeva e ke ni kevaka eda qaravi Jiova tiko ga ena yalodina, eda na nuidei ni na yaco dina na ka eda nuitaka tiko. Oqo e sega ni vaka na inuinui ni vuravura, ni noda inuinui “e na sega ni vakamaduataki keda.” (Roma 5:5, VV) Ia na sala cava e rawa ni dei tiko ga kina na noda inuinui me qai kua tale ga ni buawa?

Na Ka me Caka me Makaresese Kina Noda Rai Vakayalo

Eda sega ni rawa ni wanonova matua e rua na ka ena dua vata ga na gauna. E vaka tale ga oya na noda rai vakayalo. Ke da wanonova na veika ni gauna oqo ena buawa kina ena noda vakasama na yalayala ni Kalou me baleta na vuravura vou. Toso na gauna, sa na buawa tiko ga yani vakamalua, me yacova sara ni sa yali ena noda vakasama. E sa na vakaloloma dina! (Luke 21:34) E bibi gona me ‘vinaka tiko ga na matada’—meda wanonova matua tiko ga kina na Matanitu ni Kalou kei na icovi ni bula tawamudu!—Maciu 6:22.

Ia e sega ni ka rawarawa me vinaka tiko ga na matada. Na leqa eda sotava e veisiga eda rawa ni kauai kina, e rawa tale ga ni veivakamuai tani—eda sotava tale ga kina na veitemaki. Ena ituvaki vaka oqo, e rawa ni dei tiko ga vakacava na noda raica na Matanitu ni Kalou kei na yalayala ni Kalou me baleta na vuravura vou, ena gauna vata oya meda kua ni vakawaletaka e so tale na itavi bibi? Meda dikeva mada e tolu na sala.

Vulica e veisiga na Vosa ni Kalou. Na wiliki wasoma ni iVolatabu kei na vulici ni ivola vakaivolatabu era tu, eda na vakananuma tiko ga kina na veika vakayalo. E dina beka ni sa vakayabaki na noda vulica na Vosa ni Kalou, e dodonu meda tomana tiko ga, me vaka ga na kena gadrevi tiko ga na kakana vakayago meda bula kina. Na levu ni kakana eda sa kania tu mai ena veigauna sa oti yani, e sega kina ni kena ibalebale me sa mai muduki kina na noda kana. O koya gona, se mani vakacava tu na noda kila vinaka na iVolatabu, e gadrevi meda kania tiko ga na kakana vakayalo me rawa ni makaresese tiko ga kina na noda inuinui, me dei tale ga kina na noda vakabauta kei na loloma.—Same 1:1-3.

Vakasamataka vakatitobu na Vosa ni Kalou. Cava e bibi kina na vakasama vakatitobu? E tiko e rua na vuna. Na kena imatai oya nida na mama vinaka kina na ka eda wilika, da qai bucina tale ga kina na yalo ni vakavinavinaka. Na kena ikarua, eda na nanumi Jiova tiko ga kina, na nona cakacaka veivakurabuitaki, kei na inuinui e sa biuta tu e matada. Me kena ivakaraitaki: Era raica sara ga e matadra na Isireli era biuti Ijipita mai kei Mosese na veivakurabuitaki ni kaukaua i Jiova. Era vakila tale ga na nona taqomaki ira vakayalololoma ena gauna e kauti ira tiko kina ina vanua mera na taukena. Ia nira yaco ga yani ena vanualiwa ena nodra ilakolako tiko ina Vanua Yalataki, era sa tekivu kudru, era vakaraitaka sara ga ni lailai na nodra vakabauta. (Same 78:11-17) Na cava e nodra leqa?

E sa yali e matadra o Jiova kei na inuinui totoka e dulaka tu vei ira, era sa raica tiko ga na veika mera vakacegui kina vakayago ena gauna sara ga oya. Dina ga nira raica sara ga e matadra na cakacaka veivakurabuitaki kei na veicakacaka mana, ia e levu ga vei ira na Isireli era sega ni vakabauta ra qai dau vosakudrukudru. “Sega ni dede era guilecava na nona cakacaka [o Jiova],” e kaya na Same 106:13. Na nodra vakawelewele era sega kina ni curuma na Vanua Yalataki o ira na Isireli era bula tiko ena gauna oya.

O koya gona, e gadrevi me tiko na gauna meda vakasamataka kina vakatitobu na ka eda wilika ena iVolatabu se na ivola vakaivolatabu era tu. Oqo e bibi ena noda bulabula vakayalo kei na noda tubu vakayalo. Kena ivakaraitaki, na noda wilika na Same 106 e volai toka mai cake, vakasamataka vakatitobu na itovo i Jiova. Dikeva na sala e vosoti ira qai dau yalololoma kina vei ira na Isireli. Dikeva na ka kece e cakava me vukei ira kina mera curuma na Vanua Yalataki. Dikeva na sala era talaidredre tiko ga kina vua. Vakasamataka na yaluma kei na rarawa i Jiova ena levu ni nona lomani ira kei na nona vosoti ira tiko na tamata era sega ni veivutunitaka nodra caka cala. Ke da vakasamataka tale ga vakatitobu na wase 30 kei na 31, e vakamacalataki kina na dei ni nona tutaka na yalododonu o Finiase, eda na nuidei kina ni na sega ni guilecavi ira na yalododonu o Jiova, ena vakalougatataki ira vakalevu.

Muria na ivakavuvuli vakaivolatabu. Na noda muria na ivakavuvuli vakaivolatabu eda vakadinadinataka kina na mana ni ivakasala i Jiova. E kaya kina na Vosa Vakaibalebale 3:5, 6: “Mo vakararavi vei Jiova e na vu ni yalomu: ka mo kakua ni vakararavi ki na nomu yalomatua: mo vakarogotaka vua na nomu sala kecega, ia ena vakadodonutaka na nomui lakolako ko koya.” Nida vakasamataka, e dau sauti ira tale e levu na torosobu ni nodra itovo, e dau tini cakayaco ena nodra vakasama, na lomadra, se na yagodra. O ira gona era qara na lasa e lekaleka wale, ena vakayabaki na nodra sotava tiko na kena ca, se na nodra bula taucoko. E kena veibasai vei ira na muria na ‘sala qiqo,’ o ira oqo era sa vakila tiko vakatikina nikua na bula ena ituvaki vou, e uqeti ira mera muria tiko ga na sala ena basika ina bula.—Maciu 7:13, 14; Same 34:8.

E ka ni sasaga toka na kena muri na ivakavuvuli vakaivolatabu. Ena so na gauna, na iwali ni leqa e sega ni vakaivolatabu eda na rairai nanuma nida na vakacegui totolo kina mai na noda leqa. Kena ivakaraitaki na dredre ni bula vakailavo, ena rawa sara ga ni rawai keda me da biuta me sa ikarua ni ka ena noda bula na Matanitu ni Kalou. Ia, o ira era cakacakataka na nodra vakabauta qai dei tiko ga na nodra rai vakayalo, era nuidei nira na ‘vinaka ena nodra rerevaka na Kalou.’ (Dauvunau 8:12) Ena so beka na gauna ena cakacaka tale tiko e dua na lotu na Vakarisito ni sa suka na cakacaka, ia me kakua ga ni vakataki Iso ena nona beca sara ga na veika vakayalo, qai raica ni sega ni bibi vua.—Vakatekivu 25:34; Iperiu 12:16.

E vakamacalataka vakamatata o Jisu na noda itavi na lotu Vakarisito. Meda “vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou, kei na nona yalododonu.” (Maciu 6:33) Ke da cakava vaka kina, ena lomani keda me vaka na tama dauloloma o Jiova, ena solia vei keda na ka eda gadreva vakayago. E sega ni vinakata o Jiova meda nuiqawaqawataka na veika ena rawa ni vukei keda kina o koya. Na nuiqawaqawa vaka oqo e rawa ni vakatauvatani ena mate ni mata vakayalo—ke sega ni qaravi, e sa na buawa yani vakamalua na matada ena veika vakayago, eda na tini mataboko sara ga kina vakayalo. Ke da tu ga ena ituvaki vaka oqori, ena yaco me vaka na ‘icori’ vei keda na siga i Jiova. Sa na bau vakaloloma dina!​—Luke 21:34-36.

Dei Tiko ga Noda Rai me Vakataki Josua

Me dei tiko mada ga na noda raica na inuinui totoka ni Matanitu ni Kalou, da qai biuta na veika tale e so me ikarua ni ka. Na noda dei tiko ga ena noda ituvatuva ni vuli vakataki keda, na noda vakananuma vakatitobu, kei na noda muria na ivakavuvuli vakaivolatabu, ena dei kina vei keda na inuinui me vakataki Josua ga. Ena gauna a liutaki ira kina na Isireli ena Vanua Yalataki, e kaya: “Ia dou sa kila e na lomamuni taucoko kei na yalomuni taucoko, ni sa sega ni lutu e dua na ka e na ka vinaka kecega sa vosataka e na vukumuni ko Jiova na nomuni Kalou; sa yaco kecega vei kemuni; sa sega ni lutu e dua na ka oqori.”​—Josua 23:14.

Me vakaukauataki iko qai vakamarautaki iko mada ga na inuinui ni Matanitu ni Kalou, me qai laurai oqori ena ka o vakananuma, na ka o vakatulewataka, kei na ka o cakava.—Vosa Vakaibalebale 15:15; Roma 12:12.

[iYaloyalo ena tabana e 21]

O dau lomalomaruataka beka na nomu na rawata na bula ena vuravura vou?

[iYaloyalo ena tabana e 22]

E tiki bibi sara ga ni vuli iVolatabu na kena vakasamataki vakatitobu na ka e vulici

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Mo raica dei tiko ga na Matanitu ni Kalou