E Lewa Beka Nomu Bula na Kemu iTuvaki?

E DAU sotavi vakalevu na leqa kei na ituvaki rarawataki ena “veigauna dredre” oqo. (2 Timoci 3:1, VV) So na leqa e dau lekaleka ga, toso na gauna sa mai oti yani. So tale e dau dede me vica toka na vula se vakayabaki sara. Yaco kina me levu era vakataki koya na daunisame o Tevita, nona tagicaka vei Jiova: “Sa levu mai na rarawa ni yaloqu: mo ni kauti au tani mada mai na noqu rarawa.”​—Same 25:17.

O tataqea dredre beka na levu ni leqa o sotava? Ke vaka kina, o na kunea na veivuke kei na veivakayaloqaqataki ena iVolatabu. Meda dikeva mada na nodrau bula e rua na tamata yalodina i Jiova erau vosota rawa na veika dredre: o Josefa kei Tevita. Nida dikeva na ivakarau ni nodrau rai ena veika dredre erau sotava, eda na vulica kina na lesoni yaga ena vukei keda meda vosota na ka ni bolebole vaka oya edaidai.

Sotavi e So na Ka ni Bolebole

Ni qai yabaki 17, a sotava o Josefa e dua na leqa levu ena loma ga ni nona vuvale. Eratou raica na tuakana ni o Jekope, na tamadratou, e “levu na nona loloma . . . vei koya [Josefa], ka lailai vei ira kece na tuakana.” Yaco kina mera “cati koya, a ra sega ni vosa vinaka rawa vua.” (Vakatekivu 37:4) Vakasamataka mada na nuiqawaqawa kei na lomaleqa i Josefa ena ituvaki oqo. Yaco me kaukaua sara na nodratou lomacataki Josefa na tuakana, ratou mani volitaki koya kina me bobula.​—Vakatekivu 37:26-33.

Ni sa lai tiko vakabobula mai Ijipita o Josefa, a gadrevi tale ga vua me vorata na veibacani nei wati nona turaga. Nona cudruvaka ni a besetaki koya o Josefa, sa qai beitaki Josefa vakailasu ni saga me kucuvi koya. A mani ‘biu kina e valeniveivesu,’ ra qai “vakararawataka na yavana e nai vesu: sa vau ko koya e na sinucodo aironi.” (Vakatekivu 39:7-20; Same 105:17, 18) Sa dua dina na ka ni bolebole! Rauta ni 13 na yabaki, a bobula se kaivesu tu o Josefa ena vuku ni nodra sega ni lewadodonu e so, eratou okati kina na lewe ni nona vuvale.​—Vakatekivu 37:2; 41:46.

O Tevita tale ga e Isireli makawa a sotava na veivakatovolei ni se cauravou. Vica vata na yabaki na nona a dro voli ni a vakasasataki koya o Tui Saula me vaka na manumanu. A rivarivabitaki tu ga na nona bula. Dua na gauna, a lai kere kakana sara mada ga o Tevita vua na bete o Eiimeleki. (1 Samuela 21:1-7) Ni kila o Saula ni a vukei Tevita o Eiimeleki, sa qai vakarota me vakamatei, vaka kina o ira na bete kece kei na nodra dui vuvale. (1 Samuela 22:12-19) Rawa beka ni o vakila na yaluma i Tevita ena vuku ni leqa a yaco oqo?

Vakasamataka mada na veiyabaki dredre kei na veika rarawa erau vosota o Josefa kei Tevita. Nida dikeva na sala erau vosota kina na veileqa oqori, e rawa nida vulica kina e so na lesoni yaga. Meda dikeva mada e tolu na sala e yaga kina na nodrau vakatotomuri na turaga oqo.

Mo Biuta Tani na Yaloca kei na Cudru

Taumada, erau a sega ni coriti ena yaloca kei na cudru o rau na turaga yalodina oqo. Nona curu tu e valeniveivesu o Josefa, a rawarawa sara ni vakasamataki iratou vakatani na tuakana ni ratou a cakitaki koya, de lalawataka na ka me sauma lesu kina na ca ratou a cakava ena gauna eratou sota tale kina. Eda kila vakacava ni a vorata o Josefa na ivakarau ni vakasama veivakaleqai vaka oqo? Dikeva na veika a cakava o koya ni sa tu vua na galala me sauma lesu kina vei iratou na tuakana na veika eratou a cakava vua, ni ratou mai voli kakana e Ijipita. E kaya na kena itukutuku: “A sa lako tani vei ira ko koya [o Josefa], ka tagi. . . . A sa vakarota ko Josefa me vakasinaiti na nodra taga e na sila, ka me vakasukai na nonai lavo na tamata yadua ki na nona taga, ka me soli vei ira nai vaqa ni gau-ni-sala.” E muri, ni vakatalai iratou na tuakana me lai kau mai o tamadratou i Ijipita, a vakayaloqaqataki iratou o Josefa ena nona kaya: “Dou kakua ni veicudruvi e na gau ni sala.” Ena vosa kei na veika e cakava, e vakadeitaka o Josefa ni sega ni vakalaiva na cudru kei na yaloca me vakaleqa nona bula.​—Vakatekivu 42:24, 25; 45:24.

A vakatale ga oya o Tevita, a sega ni yalocataki Tui Saula. Rua na gauna a rawa kina vei Tevita me vakamatei Saula. Ia, nira uqeti koya nona tamata me vakayacora vaka kina, a kaya o Tevita: “E na vuku i Jiova, me’u kakua sara ni kitaka na ka oqo vua na noqu turaga, o koya ka lumuta ko Jiova, ka me’u dodoka vua na ligaqu, ni sai koya ka lumuta ko Jiova.” A laiva ga o Tevita vei Jiova me walia na leqa oya ena nona kaya vei ira nona tamata: “Me vaka sa bula ko Jiova, ena yaviti koya ga ko Jiova; se na yaco na nona siga me mate kina, se na lako sobu ki nai valu, ka mate kina.” E muri, a qai vola o Tevita e dua na sere e lelevaka kina nona mate o Saula kei na luvena tagane o Jonacani. Me vakataki Josefa, a sega ni vakalaiva o Tevita me rawai koya na yaloca.​—1 Samuela 24:3-6; 26:7-13; 2 Samuela 1:17-27.

Eda dau yaloca tiko beka ga da qai dau cudruvaka na veika tawadodonu e vakayacori vei keda? E rawarawa ni yacovi keda oqori. Ke da vakalaiva gona me lewai keda na ivakarau ni yaloda, ena vakacaraki keda sara oqori ni vakatauvatani kei na leqa eda sotava tiko. (Efeso 4:26, 27) De dua ena lailai se sega sara ga nida lewa rawa na veika era cakava e so tale, ia e rawa nida lewa vinaka na yaloda. Ena rawarawa nida biuta tani na yaloca kei na cudru nida vakabauta ni o Jiova ena walia na ituvaki eda sotava tiko ena nona gauna lokuci.​—Roma 12:17-19.

Vakayagataka Vinaka na Kemu iTuvaki

Na ikarua ni lesoni eda vulica vei rau, oya meda kua ni vakalaiva na keda ituvaki me vakaleqai keda. Eda na rairai leqataka vakasivia na veika eda sega ni rawa ni vakayacora me sa lai guilecavi kina na ka eda rawa ni cakava. E ke sara ga sa na tekivu lewai keda kina na keda ituvaki. A rawa ni yaco oqo vei Josefa. Ia, a saga me vakayagataka vinaka na kena ituvaki. Ni cakava tiko na cakacaka ni bobula, a “lomani Josefa [na nona turaga], a sa qaravi koya [tiko ga] ko Josefa, a sa lesi koya me lewa e nona vale.” Oqori tale ga na ka a cakava o Josefa ni biu e valeniveivesu. Ena nona veivakalougatataki o Jiova kei na nona mamakutu o Josefa, a lesi koya kina “nai vakatawa ni vale ni veivesu . . .  me lewa na tamata kecega sa vesu tiko e na vale ni veivesu; ia sa vakatau vua na ka kecega era cakava kina.”​—Vakatekivu 39:4, 21-23.

Ena veiyabaki a dro voli kina o Tevita, a vakayagataka vinaka tale ga na kena ituvaki. Ni se toka ena vanualiwa o Perana, era vukei koya na nona tamata mera taqomaka na qelenimanumanu nei Nepali vei ira na daubutako. “Era a neitou bai e na bogi kei na siga,” e kaya e dua na ivakatawanisipi nei Nepali. (1 Samuela 25:16) E muri, ni sa tiko e Sikilaki o Tevita, a kaba na veikoro ena ceva era sa mai taukena tu na meca ni Isireli, e rawata tale kina na vanua e qali vei Juta.​—1 Samuela 27:8; 1 Veigauna 12:20-22.

E dodonu beka meda saga meda vakayagataka vinaka na keda ituvaki? E dina ni na ka ni bolebole toka, ia e rawa nida vakayacora. Ni nanuma lesu nona bula, a vola kina na yapositolo o Paula: “Ni’u sa vakatavulici, me’u vakacegu tiko, e na ka kecega sa yaco vei au. . . . E na veiyasana kei na ka kecega ka’u sa vakatavulici kina me’u mamau, me’u viakana talega, ka me’u vutuniyau, me’u dravudravua talega.” E rawa vakacava vei Paula me tiko vua na mataqali rai vaka oqo? Ena nona dau nuitaki Jiova vakatabakidua, a kaya: “Au sa rawata na ka kecega e na vuku i . . . koya sa vakaukauwataki au.”​—Filipai 4:11-13.

Waraki Jiova

Na ikatolu ni lesoni oya meda kua ni vakayagataka na veika e sega ni vakaivolatabu me veisautaka na keda ituvaki, ia meda waraki Jiova ga. A vola na tisaipeli o Jemesa: “Me tini vinaka na cakacaka ni dauvosota, mo dou vinaka taucoko sara kina, me kakua na ka e yali.” (Jemesa 1:4) E dodonu me “tini vinaka” na noda dau vosota, meda kua ga ni vakasaqara na sala totolo e sega ni vakaivolatabu meda tinia kina. E ke gona ena vakatovolei qai vakaukauataki kina na noda vakabauta, ena laurai tale ga kina na veika eda vosota rawa. E vaka oqo na nodrau vosota o Josefa kei Tevita. Erau sega ni qara na kena iwali ena rawa ni vakararawataki Jiova. Ia, erau saga me rau vakayagataka vinaka na kedrau ituvaki. Erau waraki Jiova, rau mani vakalougatataki kina! A vakayagataki rau o Jiova me rau liutaki ira na nona tamata qai vakabulai ira tale ga.​—Vakatekivu 41:39-41; 45:5; 2 Samuela 5:4, 5.

Eda na rairai sotava tale ga na ituvaki eda rawa ni temaki kina meda qara na iwali sega ni vakaivolatabu. Kena ivakaraitaki, o yalolailai beka ni o se sega ni kunea e dua e veiganiti mo vakamautaka? Ke vaka kina, kua ni laiva e dua na ka mo beca kina na ivakaro i Jiova oya mo vakamau ga “kei koya sa nona na Turaga.” (1 Korinica 7:39) E leqa tiko beka nomudrau bula vakaveiwatini? Kua ni rawai ena yalo ni vuravura oqo ni vakabulabulataka na veibiu kei na veisere, ia drau cakacaka vata vakaveiwatini mo drau walia na veigauna dredre drau sotava. (Malakai 2:16; Efeso 5:21-33) E dredre beka mo qarava nomu vuvale ni o sotava tiko na tadre ni bula vakailavo? Nida waraki Jiova ena vauci kina na noda sega ni vakayacora e dua na ka e cala vakalawa se lomatarotarotaki me rawati kina na ilavo. (Same 37:25; Iperiu 13:18) Io, e dodonu meda cakacaka kece vakaukaua ena noda vakayagataka vinaka na keda ituvaki, da qai saga meda cakava na ka ena vakalougatataki keda kina o Jiova. Nida cakava oya, meda nuidei ena noda waraki Jiova me vakarautaka na kena iwali dodonu.​—Maika 7:7.

O Jiova ena Tokoni Keda

Ena rawa ni vukei keda vakalevu na noda nanuma lesu na nodra ivakaraitaki e so ena iVolatabu me vakataki Josefa kei Tevita, ena sala erau vosota rawa kina na ituvaki dredre qai leqataki. E vica ga na tabana ena iVolatabu e volai tu kina na kedrau itukutuku, ia erau a vakatovolei ena vica vata na yabaki. Tarogi iko mada: ‘E rawa vakacava vei rau na tamata ni Kalou oqo me rau ciqoma na kedrau ituvaki? Sala cava erau marau tiko ga kina? Na itovo cava soti a gadrevi me rau bucina?’

E vinaka meda dikeva tale ga na nodra vosota na tamata i Jiova nikua. (1 Pita 5:9) E dau tabaki e veiyabaki ena Vale ni Vakatawa kei na Yadra! e levu na italanoa ni nodra bula. O dau wilika beka qai vakasamataka na nodra ivakaraitaki na lotu Vakarisito yalodina vaka oqo? E tiko tale ga ena noda ivavakoso o ira na vosota ena yalodina e so na ituvaki mosimosi era sotava. O dau veimaliwai wasoma kei ira qai vuli vei ira ena veisoqoni vakaivavakoso?​—Iperiu 10:24, 25.

Ni o sotava na ituvaki dredre, nanuma tiko ni o Jiova e sega wale ga ni nanumi iko, ia ena tokoni iko tale ga. (1 Pita 5:6-10) Sasaga vakaukaua me kua ni lewai iko na kemu ituvaki. Muria na ivakaraitaki nei Josefa, Tevita, kei ira tale e so nira sega ni yaloca, era vakayagataka vinaka na kedra ituvaki, ra qai waraki Jiova me vakarautaka na kena iwali dodonu. Toro voleka vua ena masu kei na nomu cakava na veika vakayalo. Ena sala oqo, o na vakila kina na reki kei na marau ena gauna mada ga o sotava kina na ituvaki dredre.​—Same 34:8.

[iYaloyalo ena tabana e 21]

A sasaga o Josefa me vakayagataka vinaka na kena ituvaki

[iYaloyalo ena tabana e 23]

A waraki Jiova o Tevita me walia na nona leqa