Vaqarai e Dua na Matanitu Vinaka
“Ena gauna oqo, na bula ni dua na matanitu ena vakatau ena nodra veitokoni na matanitu tale e so. Oya na vuna sa sega ni rawa kina vua e dua na matanitu me walia taudua na leqa lelevu sa tara tu oqo na nodra dui vanua. E vinakati gona e vuravura taucoko na cakacaka vata me rawa ni wali kina na leqa kei na veika dredre eda sa sotava tu oqo na kawatamata.”—Ghulam Umar, na daunivakadidike ena veika vakapolitiki mai Pakistan.
E LASA nida vakasamataka na noda bula ena vuravura nikua. Dina ni binikasauru tu na veika vakayago meda bula kina, ia e levu e voleka nira mate ni sega na ka mera bula kina. E rawa ni kainaki ni o ira na itabatamata ena gauna oqo era sa vuli vinaka qai levu na ka era kila nira sa vakayagataka vakalevu na kompiuta, ia e se dredre ga vei ira e levu me dua nodra cakacaka dei. Dina nira sa rawata vakalevu cake na kawatamata na bula galala, ia e vica vata na milioni era nuiqawaqawa, se ra bula rerere voli. De na levu beka na cakacaka vinaka era tu ena vuravura oqo, ia na veidabui kei na ivakarau ca e kune vei ira na vetaicake kei ira na tauvanua e vakavuna mera yalolailai kina e vuqa.
Na levu ni mataqali leqa e sotava tu oqo na kawatamata ena sega ni walia rawa e dua na matanitu, se mani vica vata sara na matanitu. Oya na vuna era tukuna kina e levu na dauvakadidike ni dodonu mera duavata na veivanua kece me vakaturi e dua na matanitu raraba, me rawati kina na bula vakacegu kei na tiko nuidei e vuravura. Me kena ivakaraitaki, o Albert Einstein, a makawa sara na nona tokona na vakasama oqo. Ena 1946, a kaya: “Au vakabauta ni ka era vinakata e dua na iwase levu ni tamata e vuravura, oya mera bula vakacegu, ra bula nuidei . . . Ia me vakavatukana, e vinaka me vakaturi e dua na matanitu raraba.”
Sa oti oqo e sivia e limasagavulu tale na yabaki, e se bera ga ni yaco na sasaga oqori. Ni tuvani na veika ni bolebole e sotavi ena ika21 ni senitiuri, a tabaka na niusiveva ni Parisi mai Varanise na Le Monde: “Ena okati e ke na virikotori ni kena lawa, na veika e vauca na kena liutaki kei na kena mataveilewai e dua na matanitu raraba, me tiko vua na kaukaua me na yavala ena gauna e kacivi kina ena yasa i vuravura cava ga, vakauasivi ke sotavi na labakawa. E dodonu tale ga me ciqomi na vakasama ni dua tiko na vanua na Vuravura.” Na cava, se o cei e tu vua na kaukaua kei na kila me na kauta mai na veisau oqo, qai vakadeitaka nira na bula sautu na kawatamata ena veigauna sa bera mai?
E iWali Beka ni Leqa na Matabose kei Vuravura?
Era nuitaka e vuqa ni na kauta mai na sautu e vuravura na Matabose kei Vuravura. Oqori beka na matanitu ena rawa ni kauta dina mai na bula sautu kei na tiko nuidei e vuravura? Sega ni vakabekataki, ni a levu sara na ivakamacala vakapolitiki e rogoci kina na kena uqeti qai yalataki na sasaga oqo. Me kena ivakaraitaki, ena “Millennium Declaration” ni 2000, a lalawataka na General Assembly ni Matabose kei Vuravura na inaki oqo: “Keimami na saga ena neimami igu me keimami sereki ira na tamata mai na veivakalolomataki ni ivalu, se mani yasana se matanitu cava, vakauasivi ni sa ra mate kina e sivia e 5 na milioni ena loma ga ni tini na yabaki.” Na itukutuku gona oqo e rawata kina na Matabose kei Vuravura na nodra vakanuinui kei na nodra veidokai e vuqa na tamata, vaka kina na nona rawata na Nobel Peace Prize ni 2001. Nona vosa vakacaucautaka tiko na Matabose kei Vuravura na Komiti ni Nobel mai Norway, a kaya “na sala duadua ga ena rawati kina na bula vakacegu e vuravura raraba kei na veitokoni, oya na Matabose kei Vuravura.”
Mai na sasaga kece oqori, e sa vakadinadinataki beka kina ni Matabose kei Vuravura, a tauyavutaki ena 1945, me matanitu ena rawa ni kauta mai na bula sautu dina e vuravura me qai tawamudu tale ga? Sega, baleta na nodra dui nanumi ira ga kei na nodra dui boletaki vanua na lewena e sa lai vakaseva kina e levu nodra sasaga. Na nodra rai na tamata kece, e laurai ena ka e kaya na edita ni dua na niusiveva, ni Matabose kei Vuravura “e rawa ni tukuni ni dua ga na ivakarau me kilai kina na nodra rai na tamata e vuravura raraba” kei na “veika e bosei se a veivosakitaki tu mai ena vica vata na yabaki, e sega ni vakavatukana.” E vure kina na taro: Ena dua beka na siga era sa na duavata na veimatanitu e vuravura?
Na iVolatabu e vakamacalataka ni na rawati na duavata vaka oqori ena dua na gauna lekaleka ga oqo. Ena vakayacori rawa vakacava? Na matanitu cava ena vakayacora oqori? Kerei mo ni wilika na ulutaga e tarava me saumi kina na veitaro oqo.
[iYaloyalo ena tabana e 3]
O Einstein a tokona na kena gadrevi me dua ga na matanitu raraba
[Credit Line]
Einstein: U.S. National Archives photo