Na Cava me Caka ni Yaco na Veiba ena Bula Vakawati?

E SEGA ni dua na tagane se yalewa vakawati e tu vinaka nona vakasama me taleitaka na veiba, ia sa takalevu tu. E dau tekivu ga vaka oqo, me dua vei rau e cavuta na ka e vakacudruya na kena ikasa. Tubu cake na domodrau, rau veicudruvi, tekivu sara na veiba kaukaua e cavuti kina na vosa mosimosi. Oti oya rau mai veigaluvi tu yani, sega ni dua e via vosa. Toso na gauna, sa ruru na veicudruvi, rau qai veivosovosoti sara. Sa maravu tale yani​—siga cava erau na veiba tale kina.

E sega ni tukuni rawa na kena dau veiwalitaki ena so na porokaramu ni retioyaloyalo na nodra dau veivala na veiwatini, ia na ka oqo e sega dina ni lasa. E kaya kina e dua na ivosavosa ena iVolatabu: “Na vosa gaga e rawa ni veivakamavoataki me vaka na iseleiwau.” (Vosa Vakaibalebale 12:​18, Today’s English Version) Io, ena rairai dredre toka me guilecavi na vosa gaga qai mawe tu ni sa oti makawa na veiba. E rawa ni lai tini sara ena itovo voravora na veiba.​—Lako Yani 21:18.

Na kena dina nida tamata ivalavala ca, so gona na gauna ena sega ni levei rawa na leqa e dau tubu mai ena bula vakawati. (Vakatekivu 3:​16; 1 Korinica 7:​28) Ia, me kua ni raici vakamamada na veiba e kaukaua qai caka vakawasoma. Era raica na dauvakadidike ni kevaka erau veiba vakawasoma na veiwatini, e rawarawa sara ni tini ena veisere. E bibi gona vei rau me rau kila na sala me rau walia kina na veiba ena sala malumu.

Vakalewa Mada

Kevaka e dau vakavu leqa vakalevu na veiba ena nomu bula vakawati, tovolea mo kila se cava beka e dau vakavuna. Na cava e dau yacovi kemudrau ena gauna drau sega ni duavata kina ena dua na ka? E totolo beka ga na kena mua tani, drau tini veiba qai veibeitaki sara kina? Ke vaka kina, na cava beka o rawa ni cakava?

Kena imatai, mo dikevi iko vakavinaka se sala cava o rawa ni dau bukana tiko kina na leqa. O dau cudru totolo? E nomu ivakarau beka ga mo dauveiba? Na cava e kaya o watimu me baleti iko ena tikina oqo? E bibi dina mo vakasamataka na iotioti ni taro oqo, baleta ni duidui sara na nomudrau rai ena ka drau okata me veiba.

Me kena ivakaraitaki, kaya mada ni galugalu o watimu, ia o iko na kena veibasai qai dau tukuna vakadodonu na ka, o sega ni wereubiubitaka tale na lomamu. O na kaya beka: “Na gauna au se tubu cake tiko mai kina, e dau vaka ga oqo na ivalavala ni neitou dau veivosaki e vale. E sega ni veiba!” O na rairai sega tale ga ni raica me veiba. O na raica beka ga me vosa vakadodonu, ia, ena yasana adua, ena mosimosi toka vei watimu qai okata me veiba kaukaua. O koya gona, na nomu siqema ni drau duidui kei kemu isa ena ivalavala ni nomudrau dau veivosaki ena rawa ni walia na leqa.

Nanuma tale ga ni veiba e sega ni okati ga kina na vosa ena domoilevu. E vola o Paula vei ira na lotu Vakarisito: “Me biu tani . . . vei kemudou na . . . veiba [“vosa karakara,” NW], kei na vosavakacaca.” (Efeso 4:​31) Na “vosa karakara” e dusia na vosa vakadomoilevu, ia na “vosavakacaca” e okati kina na ibalebale ni vosa e tau. Kevaka eda vakasamataka, na vakasolokakana mada ga e rawa ni okati me veiba kevaka e vakavuna na cudru se e vakamosi yalo.

Ni o vakasamataka tiko na veitikina oqo, raica tale mada na sala o dau walia kina na veiba kei watimu. O dauveiba beka? Me vaka sa veivosakitaki mai, na isaunitaro oqo e vakatau sara ga vakalevu ena rai nei watimu. Kua ni vakawalena nona rai, tovolea mo raici iko ena sala e raici iko kina o koya, qai vakavinakataka na ka o malumalumu kina. E vola o Paula: “Me kakua e dua me qara na ka sa yaga duaduaga vei koya, a ka talega sa yaga vei koya na tani.”​—1 Korinica 10:24.

Dau Vakarorogo Vinaka

Dua tale na tikina ena veivuke ena kena wali na veiba e laurai ena vosa i Jisu: “Mo dou qai qarauni kemudou, e na nomudou rogoca.” (Luke 8:​18) E dina ni sega ni tukuna tiko o Jisu na veivosaki ena lomanibai ni vakawati, ia e veiganiti dina na ivakavuvuli oqo. O dau rogoci watimu vakavinaka? O dau vakarorogo mada ga? Se e dau totolo nomu via walia ga na leqa ni se bera mada ga ni o taura vinaka na dina ni ka e veivosakitaki tiko? “O koya sa vosa e na ka ni sa bera ni rogoca, sa ka lialia vua ka sa ka me madua kina,” e kaya na iVolatabu. (Vosa Vakaibalebale 18:13) Ni yaco na veiba, mo drau veivosakitaka vinaka na duidui oqori, drau qai veirogorogoci vinaka tale ga.

Mo kua ni vakawalena na rai nei watimu, saga sara mo dau “veinanumi.” (1 Pita 3:​8, VV) Na vosa vakirisi taumada ni vosa oqo e kena ibalebale mo rarawa vata kei koya e rarawa tiko. Kevaka e leqataka e dua na ka o watimu, e dodonu mo kauai kina. Tovolea me tiko vei iko na rai e tiko vei watimu me baleta na leqa oya.

E cakava vaka kina na turaga itovo vakalou, o Aisake. E kaya na iVolatabu ni leqataka o Repeka, na watina, e dua na nodratou leqa vakavuvale e vauci kina na luvena o Jekope. “Sa ka rarawa na noqu bula e na vukudra na goneyalewa i Eci,” e kaya vei Aisake. “Kevaka sa vakawati ko Jekope kei na dua vei ira na goneyalewa i Eci, sa vakataki ira na goneyalewa ni vanua oqo, a cava na kena yaga vei au na noqu bula?”​—Vakatekivu 27:46.

De dua, ena levu ga ni nona lomaleqa o Repeka, mani levu kina na ka e tukuna. Vakacava, a rarawataka dina sara ga na nona bula? Ena vinakata beka me mate kevaka e vakawati o luvena kei na dua na goneyalewa i Eci? Ena sega beka. Ia, a sega ga ni vakawalena o Aisake na rai nei Repeka. E raica o Aisake ni yavutaki vinaka na lomaleqa nei watina, sa qai cakava kina e dua na ka. (Vakatekivu 28:1) Mo cakava vaka kina ena gauna e lomaleqataka tale kina o watimu e dua na ka. Kua ni raica me vaka e dua na leqa lailai sara, rogoci watimu, doka na nona rai, qai sauma nona vosa ena yalo ni veinanumi.

Na Yaga ni Vakarorogo kei na Yalomatua

E tukuna e dua na ivosavosa ena iVolatabu: “A nona yalomatua na tamata sa vakaberabera kina na nona cudru.” (Vosa Vakaibalebale 19:11) Ena gauna e dau katakata kina na veiba, e rawarawa sara mo sauma totolo na vosa mosimosi kece ga e tauca o watimu. Ia, oqo ena bukana ga na veicudruvi. O koya gona, ni o vakarogoci watimu, tovolea sara mo kua wale ga ni rogoca na vosa e tauca, ia mo kila sara ga na vuna e tauca kina. Na yalomatua vaka oqo ena vukei iko mo kua ni cudru, ia mo kila ga na vu ni leqa.

Me kena ivakaraitaki, ena kaya beka o yalewa vei watina, “Sa sega mada ga na gauna me daru vakayagataka vata!” Ena cudru beka o tagane qai kaya ni sega ni dina. Ena kaya beka, “Ie, dua mada ga na siga taucoko ena vula sa oti daru a vakayagataka vata!” Ia, kevaka e vakarorogo vinaka o tagane, ena rairai siqema ni o watina e sega ni kerea tiko e so tale na gauna. E rairai kerea tiko ga me vakacegui, e kaya tiko ni sa sega ni kauaitaki qai sega tale ga ni lomani.

Kaya mada ke o yalewa vakawati, qai kudruvaka o watimu e dua na ka o volia mai. “Kemudou! E rawa vakacava mo volia tu e dua na ka sau levu vaka oqori?” O na rairai via tokona na ka o cakava ena nomu vakamacalataka na nomudou bula vakailavo vakavuvale, se o na vakatauvatana beka na nomu volivoli kei na dua na ka e volia o koya. Ia, ke o yalomatua o na raica ni sega ni veivosakitaka tiko o watimu na ilavo. E rairai kauai ni drau a sega ni veivosakitaka, vakauasivi na kena voli e dua na ka e sau levu.

E macala ni duidui tu na sala era walia kina na leqa o ira na vakawati, me baleta na gauna erau vakayagataka vata kei na kena veivosakitaki na ka me voli. Eda vulica e ke e dua na tikina bibi. Na gauna e vure cake mai kina na veiba, ena vukei iko na yalomatua mo kua ni cudru totolo, ena vukei iko mo siqema sara ga na uto ni leqa. Kua ni vosa totolo ni o se bera mada ga ni vakasamataka vinaka, muria na ivakaro i Jemesa, e dua e vola na iVolatabu: “Mo dou kusarawa yadua me vakarorogo, mo dou berabera ga ni vosa, mo dou berabera ni cudru.”​—Jemesa 1:​19.

Ena gauna o vosa kina, nanuma tiko ni bibi na ivalavala o vosa kina vei watimu. E kaya na iVolatabu ni “yamedra na vuku sa ia na veivakabulai.” (Vosa Vakaibalebale 12:18) Ena gauna drau veiba tiko kina, e dau mosimosi beka se veivakacegui na ka o kaya? E vakalevutaka beka na leqa na vosa o cavuta se vukea mo drau veivosoti? Me vaka eda sa raica mai, nida vosa cudrucudru se na noda sauma na vosa nida sega mada ga ni vakasamataka vinaka, ena qai vakalevutaka ga na veileti.​—Vosa Vakaibalebale 29:22.

Kevaka sa katakata sara na nomudrau veiba ena nomudrau sa veisa ga ena vosa cudrucudru, tovolea me tiko ga nomudrau veivosaki ena ka e veiletitaki tiko. Mo raica vakabibi na vu ni veileti, sega ni o koya drau veiba vata tiko. Mo kauaitaka ga na ka e dodonu me caka, sega ni o cei vei kemudrau e dodonu. Qarauna ga me kua ni vakalevutaka na leqa na ka o kaya. E tukuna na iVolatabu: “Na vosa vakararawa sa vakatubura na cudru.” (Vosa Vakaibalebale 15:1) Io, na ka o kaya kei na ivalavala o tauca kina ena vakarawarawataka se sega vei watimu mo drau veiyaloni tale.

Me iNaki Levu ga me Wali na Veiba

Na noda tovolea tiko me wali na veiba, me noda inaki levu ga me kune e dua na kena iwali, meda kua ni via qaqa. Ena kunei vakacava na kena iwali? Na sala nuitaki duadua oya mo qara na ivakaro vakaivolatabu, oti mo qai muria sara. Me vakaliuliu ena tikina oqo o tagane vakawati. Kua ni totolo mo vakarogoya yani na ka o nanuma me baleta na leqa sa tiko. Vakacava mo vakayagataka na rai i Jiova me baleta na leqa oqori? Masuti koya, qai qara na veivakacegui ni Kalou me vakataudeitaka na yalomu kei na lomamu. (Efeso 6:​18; Filipai 4:​6, 7) Saga sara vakaukaua mo dau nanumi watimu, kua ni nanumi iko ga.​—Filipai 2:4.

E dau vakacaraka sara na ituvaki kevaka eda vakalaiva na momosi ni lomada kei na noda sega ni qarauna na noda cudru me lewa na noda vakasama kei na ka eda cakava. Ena yasana adua, na nomu tu vakarau mo vakadodonutaki ena ivakaro ni Vosa ni Kalou ena yaco kina na veivinakati kei na lomavata, vaka kina na veivakalougatataki i Jiova. (2 Korinica 13:11) O koya gona, me lewai iko “na vuku maicake,” bulataka na itovo vakalou, qai rawata na veika vinaka me vakataki “ira era sa ia tiko na veivakacegui.”​—Jemesa 3:​17, 18.

Na kena dina, o keda kece meda vulica meda walia na veiba ena yalovinaka, kevaka mada ga e sega ni vaka sara oya na noda nanuma. (1 Korinica 6:7) O koya gona, muria na ivakaro i Paula mo biuta tani na “daucudru, na daulesa, na lomaca, na vosa ca, na vosa dukadukali mai na gusumudou. . . . ni dou sa luvata tu na tamata makawa kei na nonai valavala; ka dou sa vakasuluma oqori sa vou.”​—Kolosa 3:​8-​10.

Ia, so na gauna, o na kaya beka e so na ka o na veivutunitaka e muri. (Jemesa 3:8) Ni yaco oqori, kere veivosoti vei watimu. Mo cakacaka tiko ga kina. Ni toso na gauna, drau na raica ni sa na vinaka sara na sala o drau walia kina na veiba.

[Kato ena tabana e 22]

Tolu na Sala me Kua Kina ni Tini Vakaca na Veiba

• Rogoci watimu.​—Vosa Vakaibalebale 10:19

• Doka na nona rai.​—Filipai 2:4

• Sauma na vosa ena yalololoma.​—1 Korinica 13:4-7

[Kato ena tabana e 23]

Na Ka Mo Cakava ena Gauna Oqo

Tarogi watimu ena veitaro oqo, qai rogoca na ka e tukuna, kua ni curu takoso ena gauna e vosa tiko kina. Oti oya me cakava tale ga vei iko o watimu.

• E noqu ivakarau beka ga meu veiba?

• Au dau vakarogoci iko vinaka ni o vosa tiko, se au dau sauma totolo ni se bera ni oti na nomu vosa?

• Vakacava beka na ivalavala ni noqu vosa vei iko, au dau cudrucudru se sabalia na ka au kaya?

• E rawa vakacava ni daru vakavinakataka na ivalavala ni nodaru dau veivosaki​—vakabibi ena gauna e daru sega ni duavata kina ena dua na ka?

[iYaloyalo ena tabana e 21]

O dau vakarorogo?

[iYaloyalo ena tabana e 22]

“Au sa sega ni kauaitaki, au sega tale ga ni lomani”

[iYaloyalo ena tabana e 22]

“Sa sega mada ga na gauna me daru vakayagataka vata!”

[iYaloyalo ena tabana e 22]

“Dua mada ga na siga taucoko ena vula sa oti daru a vakayagataka vata!”