Loloma Qai Veidokai Ena Nomu Lewa Vinaka na Yamemu

“Dou dui lomana yadua na watina me vakataki koya; ia na yalewa, me vakarokorokotaka na watina.”​—EFESO 5:33.

1, 2. Na taro bibi cava mera tarogi ira kina na veiwatini kece, ena vuku ni cava?

KAYA mada o taura e dua na iloloma e olo vinaka mai qai volai toka kina: “Vakamareqeta.” Ena vakacava na nomu qarauna na ioloolo oya? O na qarauna matua me kua ni ca se mavoa. Vakacava na vakawati e vaka na isolisoli se iloloma?

² E kaya vei rau na yalewa gone o Oripa kei Ruci na yada ni Isireli o Neomai: “Me solia vei kemudrau ko Jiova [“na iloloma,” NW], mo drau dui kunea na vakacegu e na vale i na watina.” (Ruci 1:​3-9) E kaya na iVolatabu me baleta na yalewa vakawati e vinaka: “A vale kei nai yau na ka era taukena na qase: ia sa maivei Jiova ga na yalewa vakawati sa yalomatua.” (Vosa Vakaibalebale 19:14) Ke o vakawati, e dodonu mo dau raici watimu me vaka e nona iloloma na Kalou. O qarauna tiko vakacava na iloloma e solia vei iko na Kalou?

3. Na ivakaro cava i Paula e vinakati me rau muria na veiwatini?

³ E vola vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri na yapositolo o Paula: “Mo ni dui lomani ira vaka tale ga kina na dui watimuni me vaka na nomuni dui lomani kemuni; ia na yalewa vakawati me vakarokorokotaka na watina.” (Efeso 5:​33, VV) Meda raica mada se rawa vakacava vei rau na veiwatini me rau muria na ivakaro oqo ena nodrau dau vosa.

Qarauna na “Ka Ca sa Sega ni Tarovi Rawa”

4. E rawa vakacava ni vakauqeta na ka vinaka se na ka ca na yame?

⁴ E kaya na dauvola iVolatabu o Jemesa ni yame e “ca sa sega ni tarovi rawa, sa sinai e na ka gaga e dauveivakamatei.” (Jemesa 3:8) E kila o Jemesa na ka dina oqo: E dauveivakarusai na yame e sega ni lewai vinaka. E sega ni vakabekataki ni a kila o koya na vosa vakaibalebale ena iVolatabu e vakatauvatana na vosa e tauci vakasabalia me vaka na ‘isua ni iseleiwau.’ Ia me kena veibasai, na vosa vakaibalebale vata oya e kaya ni “yamedra na vuku sa ia na veivakabulai.” (Vosa Vakaibalebale 12:18) Io, e tara bi na ka e rawa ni cakava na vosa e tauci. E rawa ni veivakamavoataki, se veivakacegui. E dau tarai watimu vakacava na vosa o tauca? Ke o tarogi koya, na cava beka ena kaya?

5, 6. Na cava e dredre kina vei ira e so mera qarauna na yamedra?

⁵ Kevaka sa vakilai tiko ena nomu vakawati na kena dau tauci na vosa e veivakamavoataki, e rawa mo veisautaka oqori me vinaka. Ia, ena vinakati kina na sasaga. Baleta ni tu vei keda na malumalumu nida tamata ivalavala ca ga. E vakaleqa na ivakarau ni noda vakasama kei na ivakarau ni noda vosa na ivalavala ca eda sucukaya mai. “Kevaka sa sega ni cala e dua e na vosa,” e vola o Jemesa, “sa tamata uasivi sara ko koya, a sa rawarawa vua me tarova na yagona taucoko.”​​—Jemesa 3:2.

⁶ Me ikuri ni noda tamata ivalavala ca, e rawa tale ga ni vakavuna na vakayagataki cala ni yame na veika eda sotava ena vuvale eda susugi kina. So era susugi ena vuvale era “dauyalayala ka lasu tale, era sega ni daurawa na yalodra” ra qai “daucudrucudru” na nodra itubutubu. (2 Timoci 3:​1-3) Dau vakalevu me dewa na itovo oqori vei ira na gone ena gauna era uabula kina. Ia, e sega ni ulubale ni noda rawa ni vakayagataka na vosa e veivakamavoataki na noda sucukaya mai na ivalavala ca kei na noda susugi vakaca. Ia na noda kila na leqa oqori ena vukei keda meda kila na vuna e dredre kina vei ira e so mera qarauna na yamedra.

‘Biuta Laivi na Vosaveivakacacataki’

7. Na cava e vakaibalebaletaka o Pita ena nona vakaroti ira na lotu Vakarisito mera “biuta laivi . . . na vosa veivakacacataki kece ga”?

⁷ Se mani cava e vuna, na vakayagataki ni vosa e veivakamavoataki e vakaraitaka na noda sega ni lomana se doka na watida. Sa rauta me vakaroti ira na lotu Vakarisito o Pita mera “biuta laivi . . . na vosa veivakacacataki kece ga.” (1 Pita 2:​1, VV) Na vosa vaKirisi e vakadewataki oqo me “vosa veivakacacataki” e kena ibalebale na “vosa e veivakacudrui.” E vaka o vana e dua ena nomu vosa. Oqo e vakamacalataka vinaka na ka e rawa ni cakava na yame e lewalewaidredre!

8, 9. E rawa ni tini e vei na vosa e veivakacudrui, na cava me rau kua kina ni vakayagataka na veiwatini?

⁸ De sega soti sara ni bibi na vosa e veivakacudrui, ia vakasamataka mada ke rau dau vakayagataka na veiwatini. Ke tukuna vei watina ni lialia, vucesa, se daunanumi koya ga, sa boroya taucoko sara ga na nona itovo se ivakarau kece na vosa oya. Oqo e veivakalolomataki dina! Ia vakacava na vosa e vakaraitaka na nona malumalumu na kena isa? Vakacava ke o tauca na vosa vaka oqo: “O sa dau bera tu ga” se “O sega ni dau vakarorogo vei au?” Na vosa oqori e veivakacudrui. Ena rawa ni vakavuna sara ga na veileti.​​—Jemesa 3:5.

⁹ Na veivosaki e curu tiko kina na vosa e veivakacudrui e rawa ni tini vakaca qai vakaleqa na vakawati. E kaya na Vosa Vakaibalebale 25:24: “Sa vinaka na tiko e na tutu ni dela ni vale, ka ca na tiko kaya na yalewa dauveileti e na vale levu.” E rawa ni tukuni tale ga oqori vua na tagane vakawati dauveileti. Ke rau dau tauca tiko ga na vosa e veivakamavoataki, ena luluqa na nodrau bula vakawati ni rau na dui nanuma ni rau sega ni lomani. Oqo e vakaraitaka na bibi ni kena lewai vinaka na yame. Ia eda na cakava vakacava?

‘Tarova na Yame’

10. Na cava e bibi kina meda lewa vinaka na yameda?

¹⁰ E kaya na Jemesa 3:8: “Sa sega na tamata sa vakamanoataka rawa na yame.” Ia me vaka ga nona vakavaraeletaka na ose o koya e vodo ose me lewa kina na vanua me gole kina na ose, e dodonu tale ga meda vakavaraeletaka, tarova se lewa na yameda. “Kevaka e dua vei kemudou sa nanuma sa lotu, ia ka sega ni tarova na yamena, a sa dauvakaisina talega na yalona, sa ka walega na nona lotu na tamata oqo.” (Jemesa 1:​26; 3:​2, 3) Na veivosa oqo e vakaraitaka ni dodonu meda qarauna na noda vakayagataka na yameda. E sega wale ga ni vakaleqa na noda bula vakaveiwatini, ia e tara sara ga na noda veiwekani kei na Kalou o Jiova.​​—1 Pita 3:7.

11. E rawa vakacava me tarovi na veileti me tubu ina dua na veiba kaukaua?

¹¹ E ka vakavuku mo dau vakasamataka vinaka na vosa o tauca vei watimu. Ke tadre vakalailai e dua na ituvaki, tovolea ni walia sara. Vakasamataka na ka e yaco ena kedrau maliwa o Aisake kei watina, o Repeka, e volai ena Vakatekivu 27:46–​28:4. “A sa kaya vei Aisake ko Repeka, Sa ka rarawa na noqu bula e na vukudra na goneyalewa i Eci: kevaka sa vakawati ko Jekope kei na dua vei ira na goneyalewa i Eci, sa vakataki ira na goneyalewa ni vanua oqo, a cava na kena yaga vei au na noqu bula?” E sega ni bau tukuni ni a levaca o Aisake na vosa oya. Ia e tala ga na luvedrau o Jekope me lai qara e dua na watina e qarava na Kalou me kua kina ni rarawa o Repeka. Kaya mada ke drau veileti vakaveiwatini? Ni o veisautaka ga vakalailai na nomu vosa mai na nomu vakayagataka na “o” se “iko” ina “au” o na rawa kina ni tarova na nomudrau veileti me tubu ina dua na veiba kaukaua. Me kena ivakaraitaki, me isosomi ni nomu kaya, “O sega ni bau solia e dua na nomu gauna vei au!” vakacava mo tukuna, “au bau diva tu me levu cake na gauna me daru vakayagataka vata.” Kauaitaka ga na leqa, kua ni kauaitaka na tamata. Kua ni vakadikeva vakamatailalai se o cei vei kemudrau e dodonu se o cei e cala. “Dau sasagataka tiko ga kina na veika e kauta mai na veilomani kei na veivakatataki cake,” e kaya na Roma 14:​19, VV.

‘Biuta Laivi na Yaloca,

Cudrucudru, kei na Daunene’

12. Na cava meda masuta me rawa kina nida lewa vinaka na yameda, ena vuku ni cava?

¹² Noda tarova na yameda e sega ni kena ibalebale ga na noda qarauna na ka eda kaya. E vu mai lomada na ka eda tukuna, e sega ni vu ga mai gusuda. A kaya o Jisu: “A tamata vinaka sa kauta mai na ka vinaka mai na lololo vinaka ni lomana: kei na tamata ca sa kauta mai na ka ca mai na lololo ca ni lomana: ni sa vosataka na gusuda na ka sa oso vakalevu kina na lomada.” (Luke 6:​45) O koya gona, me rawa nida lewa vinaka na yameda, ena vinakati meda masuta tale ga na ka e masuta o Tevita: “Kemuni na Kalou, mo ni bulia e lomaqu na yalo e savasava; ka vakavouya e lomaqu na yalo sa dei tiko.”​​—Same 51:10.

13. E rawa ni tini vakacava ina tauca na vosa e veivakacaraki na yaloca, cudrucudru, kei na daunene?

¹³ E uqeti ira mai Efeso o Paula mera kua wale ga ni qarauna na vosa e veivakacaraki era tauca, ia mera qarauna tale ga na ka e tu e lomadra e vakavuna mera tauca na vosa oya. E vola: “Me biu tani kece vei kemudou na yaloca, kei na cudrucudru, kei na daunene, kei na veiba, kei na vosavakacaca, kei na ca kecega sa vakakina.” (Efeso 4:​31) Ni bera ni cavuta na “veiba, kei na vosavakacaca,” e cavuta e liu o Paula na “yaloca, kei na cudrucudru.” Na yalo ca e tu e lomada e qai dau cevu me vosa e veivakacaraki. O koya gona, tarogi iko mada: ‘Au lomacataka tiko beka e dua au qai cati koya tiko e lomaqu? Au “yalodauveikata” beka?’ (Vosa Vakaibalebale 29:22) Ke vaka kina, masuti Jiova me vukei iko mo kauta laivi na ivakarau oqori, me vukei iko tale ga mo dau vosovoso mo kua kina ni dau cudru totolo. E kaya na Same 4:4: “Dou rere ga, kakua ni valavala ca: veivosaki kei na yalomudou e na nomudoui mocemoce, ka tiko lo.” Kevaka o yalokatakata o qai lomaleqataka ni o na rairai sega ni tarovi iko rawa, muria na ivakasala ena Vosa Vakaibalebale 17:14: “Ni sa bera ni tubu cake na veileti, mo kua so kina [“mo lako tani,” NW].” Vakatikitiki mada me yacova ni sa ruru na veileti.

14. E vakaleqa vakacava na vakawati na yaloca?

¹⁴ E sega ni ka rawarawa meda biuta tani na ‘cudrucudru kei na daunene’ ke vu tiko mai na ka e vakatoka o Paula me “yaloca.” Na vosa vaKirisi e vakayagataka o Paula e ke e kena ibalebale na nona “yaloca e dua qai sega ni via vakameautaka na veicudruvi” kei na nona dau ‘katona na ca.’ So na gauna na nodrau veimaliwai ca na veiwatini ena rawa ni vaka ni tu na kabu vavaku ena kedrau maliwa, ena rawa tale ga ni dede. E rawa ni veivakayalolailaitaki tale ga na kena sega ni vakameautaki vinaka e so na leqa e yaco. Ia e sega tale ga na betena na noda lomacataka tiko e dua na ka sa yaco oti. E sega ni rawa ni veisautaki na ka sa yaco oti. E dodonu me guilecavi na cala sa vosoti oti. Na loloma e “sega ni daulomaca.”​​—1 Korinica 13:​4, 5.

15. Na cava ena vukei ira na dau vakayagataka na vosa velavela mera veisautaka na ivakarau ni nodra vosa?

¹⁵ Vakacava ke dau vakayagataki vakalevu ena vuvale o susugi kina na vosa kaukaua se vosa velavela qai matau tale ga vei iko? E rawa mo veisautaka oqori. O sa yalana rawa na veika mo na sega ni cakava ena veibasoga ni nomu bula tale e so. O na yalana vakacava na ivakarau ni nomu vosa? O na tarovi iko beka ni bera ni o vakayagataka na vosa e velavela? O na vinakata mo cakava na ka e tukuni ena Efeso 4:​29: “Me kakua ni lako mai na gusumudou e dua na vosa velavela.” Mo rawa ni vakayacora oqori, ena vinakati mo ‘luvata tani na tamata makawa kei na nona ivalavala, qai vakaisulu ena tamata vou, o koya sa vakavoui tiko ena vuku, me veiucui kina kei koya e veibuli.’​—Kolosa 3:​9, 10.

Me Dau Caka na “Veivosaki”

16. Na cava e vakaleqa kina na vakawati na veigaluvi?

¹⁶ Ena lailai na ka e rawati qai rawa ni yaco na leqa kevaka erau veigaluvi na veiwatini. Mo kua ni galuvi kemu isa mo totogitaki koya kina baleta ni rawa ni vakavuna na yalolailai. Na veigaluvi ena vakalevutaka ga na leqa qai sega ni wali rawa kina na leqa e sotavi tiko. E kaya e dua na yalewa vakawati, “ena gauna keirau na veivosaki tale kina, keirau sega ni walia mada na leqa e yaco.”

17. Na cava me rau cakava na lotu Vakarisito vakawati ke tiko e dua na duidui ena kedrau maliwa?

¹⁷ E sega ni rawa ni dau wali vakasauri na duidui ena kedrau maliwa na veiwatini. E kaya na Vosa Vakaibalebale 15:22: “Ni sa sega na bose [“veivosaki,” NW] sa sega ni yaco na ka e nanumi: ia ni ra sa lewe vuqa na daubose, sa vakataudeitaki.” E vinakati mo drau veivosakitaka kei watimu na leqa e dau yaco. Rogoci watimu vinaka sara. Ke dredre na nomudrau cakava oqori, vakacava mo drau vakayagataki ira na qase ni ivavakoso? Era kila vinaka na iVolatabu kei na kena vakayagataki na ivakavuvuli vakaivolatabu. O ira oqori era “vaka nai vunivuni mai na cagi, kei nai vakaruru mai na cava.”​​—Aisea 32:2.

O Rawa ni Walia na Leqa

18. Na sasaga cava e vakamacalataki ena Roma 7:​18-​23?

¹⁸ E ka ni sasaga na vakamanoataka na yame. E vaka kina na noda lewa vinaka na ka eda cakava. Ni vakamacalataka na veika dredre e sotava, e vola na yapositolo o Paula: “[A]u sa kila sa sega sara ni tiko vei au e na noqui tovo vakayago e dua na ka vinaka; ni sa tiko ga vei au na vinakata na ka vinaka; ia na kaukauwa me’u kitaka kina, ka’u sa sega ni kunea. Ia na ka vinaka ka’u sa vinakata, au sa sega ni kitaka; ia na ka ca ka’u sa sega ni vinakata, au sa kitaka ga. Ia kevaka ka’u sa kitaka na ka ka’u sa sega ni vinakata, sa qai sega ni koi au dina ka kitaka, na ca ga sa tiko vei au.” Ena vuku ni ‘vunau ni ca e tiko ena veitikida,’ eda na rawa ni vakayagataka cala kina na yameda kei na veitikiniyagoda tale e so. (Roma 7: 18-23) Ia ena vinakati meda valuta tiko ga. Eda na rawa ni walia na leqa oqo ni vukei keda na Kalou.

19, 20. E vukei rau vakacava na veiwatini me rau lewa vinaka na yamedrau na ivakaraitaki i Jisu?

¹⁹ Ena veiwekani e votu kina na veilomani kei na veidokai, ena sega ni veiganiti kina na vosa e sega ni vakasamataki vinaka kei na vosa e mosimosi. Vakasamataka mada na ivakaraitaki i Jisu Karisito. E sega vakadua ni vakayagataka o Jisu na vosa e veivakacudrui vei ira na nona tisaipeli. E sega mada ga ni cudruvi iratou na nona yapositolo na Luve ni Kalou ena iotioti ni nona bogi e vuravura ni ratou veiletitaka tiko se o cei vei iratou me nodratou iliuliu. (Luke 22:​24-​27) E kaya na iVolatabu: “Oi kemudou na tagane vakawati, lomani ira na watimudou, me vaka sa lomana nai soqosoqo lewe ni lotu na Karisito, a sa soli koya e na vukuna.”​​—Efeso 5:​25.

²⁰ Vakacava o ira na yalewa vakawati? E dodonu mera ‘vakarokorokotaka na watidra.’ (Efeso 5:​33) Ena karaci watina beka se vosavakacacataki koya e dua na yalewa e dauvakarokorokotaki watina? “Ka’u sa vinakata mo dou kila ni sa ulu ni tamata [“tagane,” NW] yadua na Karisito,” e vola o Paula, “ia na ulu ni yalewa na tagane; kei na ulu i Karisito na Kalou.” (1 Korinica 11:3) E dodonu mera talairawarawa na yalewa vakawati vei ira e uludra me vaka ga na nona talairawarawa o Karisito vua e Uluna. (Kolosa 3:​18) Dina ni dredre vua na tamata ivalavala ca me vakatotomuri Jisu, na nodrau saga me rau “muria na we ni yavana” ena vukei rau na veiwatini me rau valuta na nodrau vakayagataka cala na yamedrau.​—1 Pita 2:​21.

Na Cava o Vulica?

• E rawa ni vakaleqa vakacava na vakawati na yame e sega ni lewai vinaka?

• Na cava e dredre kina ni vakamanoataki na yame?

• Na cava e vukei keda meda lewa vinaka na vosa eda tauca?

• Na cava mo cakava ke tiko e dua na duidui ena nomudrau bula vakawati?

[iYaloyalo ena tabana e 24]

Era veivukei mai na iVolatabu na qase