O Dau Vakamareqeta na ka e Okata na Kalou me ka Tabu?

O Dau Vakamareqeta na ka e Okata na Kalou me ka Tabu?

“Dou qarauni kemudou vinaka . . . de [“kune vei kemudou e,” NW] dua na daudara, se dua sa beca na ka tabu.”—IPERIU 12:15, 16.

1. Na yalo cava ni gauna oqo e sega ni laurai vei ira na tamata i Jiova?

O VURAVURA ena gauna oqo sa sega soti ni kauaitaka na veika tabu. E kaya o Edgar Morin, e dua na turaga ni Varanise e dau vakadikeva na itovo ni tamata: “E sega vakadua ni dau veibataki ena gauna sa oti na veiyavu e so eda kila kina na ka e dodonu mai na ka e sega ni dodonu—na Kalou, na veikabuli e wavoliti keda tu, na vanua, na itovo vakavanua, kei na veika e vakaibalebale dina. . . . Ia, ena gauna oqo, na lewenivanua yadua e sa sega ni kauaitaka na veika e bibi dina, sa via lewa ga vakataki koya na ivakatagedegede me muria.” E sa mai vakaraitaki votu kina na “yalo ni vuravura,” se na “yalo sa cakacaka tiko e lomadra era sa dautalaidredre.” (1 Korinica 2:12; Efeso 2:2) Ia, na yalo sega ni veidokai vaka oqo e sega ni laurai vei ira era yalataki ira vei Jiova, o ira era vakarorogo ena nona veiliutaki dodonu. (Roma 12:1, 2) Era kila na tamata ni Kalou na bibi ni nodra vakatabui ira kei na nodra vakasavasavataki ira, ena veika e vauca na nodra qaravi Jiova. Na cava soti ena noda bula e dodonu meda okata me ka tabu? Ena vakadeuci ena ulutaga oqo e lima na ka era okata na tamata ni Kalou me ka tabu. Na ulutaga e tarava e sa na qai dikevi kina na veika tabu e vauca na noda soqoni vakarisito. Ia, na cava mada na ibalebale ni “tabu”?

2, 3. (a) E vakaraitaka vakacava na iVolatabu ni o Jiova e Kalou tabu? (b) Eda na vakatatabutaka vakacava na yaca i Jiova?

² Ena vosa vakaIperiu e taurivaki ena iVolatabu, na vosa “tabu,” e vakaibalebaletaki ena dua na ka e wasei tani. Me baleta na qaravi Kalou, na vosa oqo e cavuti ena dua na ka e sa vakatabui, e sega ni vakayagataki vakaveitalia. O Jiova duadua ga e okati me Kalou tabu. E vakatokai me o ‘Koya na Yalosavasava.’ (Vosa Vakaibalebale 9:10; 30:3) E Isireli makawa, e dau vesu ena ivau ni ulu ni bete levu e dua na tiki ni koula e volai toka kina na vosa “Sa tabu me nei Jiova.” (Lako Yani 28:36, 37) Tukuni sara mada ga ena iVolatabu ni o ira na jerupi kei na serafimi era tiko ena itikotiko vakaturaga i Jiova era kacivaka tiko: “E Kalou tabu, e Kalou tabu, e Kalou tabu o Jiova.” (Aisea 6:2, 3, NW; Vakatakila 4:6-8) Na cavuti vakatolu ni dua tiko ga na vosa oqo e vakaraitaka ni o Jiova e Kalou tabu, e dodonu, qai savasava ena kena ivakatagedegede duadua e cake. O koya li na ivurevure ni veika tabu kece ga!

³ Na yaca i Jiova e yaca tabu, e yaca savasava. A kaya na daunisame: “Me ra vakavinavinaka ki na yacamuni levu ka rerevaki; sa yalosavasava ko koya.” (Same 99:3) A vakavulici keda o Jisu meda masuta: “Tama i keimami mai lomalagi, Me vakarokorokotaki na yacamuni [se, “me vakatatabutaki; me rokovi ni ka tabu,” ivakamacala e ra ni NW].” (Maciu 6:9) A kaya o Meri, na tina i Jisu e vuravura: “Sa vakalagilagia na Turaga na yaloqu, . . . ni sa cakava vei au na veika lelevu ko koya sa qaqa. Ka sa yaca tabu na yacana.” (Luke 1:46, 49, VV) Nida tamata ni Kalou o Jiova, eda vakamareqeta na yacana baleta ni yaca tabu. Eda sega ni vinakata meda cakava e dua na ka me vakarogocataki kina. Kena ikuri, eda vakamareqeta na veika e okata na Kalou me ka tabu, oqo ena noda vakatatabutaka na veika e raica o koya ni ganita me vakatatabutaki.—Emosi 5:14, 15.

Vuna Eda Dokai Jisu Kina Vakalevu

4. Na cava e vakatokai Jisu kina na iVolatabu me “Le Dua Tabu”?

⁴ E buli o Jisu me dua na kabuli tabu, me vaka ni o koya na ‘le duabau ga e vakatubura’ na Kalou tabu o Jiova. (Joni 1:14; Kolosa 1:15; Iperiu 1:1-3) Oya na vuna e vakatokai kina o Jisu me “Le Dua Tabu ni Kalou.” (Joni 6:69, NW) E wili tiko ga me ka tabu o koya ena gauna sara mada ga a tokitaki kina na nona bula mai lomalagi i vuravura, ni a vakarurugi Meri na yalo tabu ni Kalou me rawa ni kunekunetaki Jisu. A tukuna vua e dua na agilosi: “E na lako sobu mai vei iko na Yalo Tabu, . . . ia ko koya ena sucu mai vei iko ena vakatokai . . . me ka tabu na Luve ni Kalou.” (Luke 1:35) Ena nodra masu vei Jiova na lotu Vakarisito mai Jerusalemi, e vakarua nodra kacivi koya na Luve ni Kalou me “Luvemuni yalosavasava [“tabu,” NW] ko Jisu.”—Cakacaka 4:27, 30.

5. Na itavi tabu cava a lesi vei Jisu me mai vakayacora e vuravura, na cava e talei kina na nona dra?

⁵ E dua na itavi tabu a lesi vei Jisu me mai vakayacora e vuravura. Ena nona papitaiso ena 29 S.K., sa lumuti kina o Jisu me Bete Levu ena valenisoro vakayalo lagilagi i Jiova. (Luke 3:21, 22; Iperiu 7:26; 8:1, 2) Kena ikuri, a nakiti me mai mate vakaisoro. Ena dave na nona dra me rawa kina ni vakabulai na kawatamata ivalavala ca. (Maciu 20:28; Iperiu 9:14) O koya gona, eda raica na dra i Jisu me ka tabu, e ka “talei.”—1 Pita 1:19.

6. Me vakacava na noda raici Karisito Jisu, ena vuku ni cava?

⁶ E vakaraitaka na yapositolo o Paula na levu ni noda dokai koya na noda Tui kei na noda Bete Levu o Karisito Jisu, ena nona vola: “Sa vakalevulevui koya [na Luvena] . . . na Kalou, a sa solia vua e dua na yaca sa uasivi cake e na yaca kecega: me tekiduru kina e na yaca i Jisu na duru vakaaduaga, mai lomalagi, kei vuravura, kei na ruku i vuravura; me vakatusa talega na yame kecega ni sa Turaga ko Jisu Karisito, me vakarokorokotaki kina na Kalou na Tamada.” (Filipai 2:9-11) Eda vakaraitaka nida vakamareqeta na ka e okata na Kalou me ka tabu ena noda vakamalumalumutaki keda vua na noda iLiuliu, na Tui sa veiliutaki tiko, o Karisito Jisu na Ulu ni ivavakoso Vakarisito.—Maciu 23:10; Kolosa 1:18.

7. Eda vakaraitaka vakacava noda vakamalumalumutaki keda vei Karisito?

⁷ Noda vakamalumalumutaki keda vei Karisito e okati kina na noda dokai ira e vakayagataka mera liutaka na cakacaka e dusimaka tiko ena gauna oqo. Na nodra itavi na lumuti era lewe ni iLawalawa Dauvakatulewa kei ira na ivakatawa era lesia mera qarava na cakacaka ena veivalenivolavola ni tabana, na iwasewase ni tikina, tabacakacaka, kei na ivavakoso, e dodonu me raici mera ilesilesi tabu. E bibi kina meda doka na ituvatuva oqo, meda vakamalumalumutaki keda kina.—Iperiu 13:7, 17.

Matatamata Tabu

8, 9. (a) Sala cava era okati kina na Isireli mera matatamata tabu? (b) Sa tekivu vakaraitaka vakacava o Jiova vei ira na Isireli ni tiko e so na ka e dodonu mera okata me ka tabu?

⁸ A veiyalayalati o Jiova kei Isireli. Na veiyalayalati oqo e okati kina na matanitu o Isireli me matanitu lavotaki. Era matatamata tabu, era duatani mai na veimatanitu tale e so. A kaya sara mada ga o Jiova vei ira: “Dou savasava vei au: ni’u sa savasava koi au ko Jiova, ia ka’u sa tawasei kemudou maivei ira na veimatanitu, mo dou noqu.”—Vunau ni Soro 19:2; 20:26.

⁹ Ena gauna sara mada ga e tauyavu kina na matanitu o Isireli, sa tekivu vakaraitaka o Jiova vei ira na lewenivanua ni tiko e so na ka e bibi mera vakatabuya. Kena ivakaraitaki, era na mate kevaka mada ga era cabeta se tara na ulunivanua a soli mai kina na Vunau e Tini. Oya na vuna a okati kina ena gauna oya na Ulunivanua o Saineai me ulunivanua tabu. (Lako Yani 19:12, 23) E okati tale ga me ka tabu na matabete, na valeniveitavaki, kei na kena iyaya kece. (Lako Yani 30:26-30) Vakacava ena ivavakoso Vakarisito?

10, 11. Na cava e rawa nida kaya kina ni ivavakoso era lewena na lumuti e ka tabu, ia e cakayaco vakacava oqo vei ira na ‘so tani tale na sipi’?

¹⁰ Era lewena na lumuti na ivavakoso Vakarisito, e ka tabu tale ga e mata i Jiova. (1 Korinica 1:2, NW) Me tekivu mai na imatai ni senitiuri, o ira kece na lotu Vakarisito lumuti era vakatauvatani kei na vale tabu, dina ga nira sega ni tiki ni valenisoro levu vakayalo i Jiova. E curuma na vale tabu oqo o Jiova ena nona taurivaka na yalona tabu. E vola na yapositolo o Paula: “O koya sa sema vata kina [vei Karisito] na vale taucoko, a sa tubu cake kina me vale tabu ni sa tu vata kei na Turaga: o koya dou sa vakatataki vata talega kina me vale ni Kalou ni sa tiko kina na Yalo Tabu.”—Efeso 2:21, 22; 1 Pita 2:5, 9.

¹¹ E vola tale ga o Paula vei ira na lotu Vakarisito lumuti: “Dou sa sega beka ni kila ni dou sa vale ni Kalou, ka sa tiko vei kemudou na Yalo ni Kalou? . . . ni sa savasava [“ka tabu,” NW] na vale ni Kalou, ia sai kemudou oqo.” (1 Korinica 3:16, 17) Io, na nona taurivaka o Jiova na yalona tabu e vaka ga e ‘tiko vata’ voli kina kei ira na lumuti, e ‘lako voli tale ga kina ena kedra maliwa.’ (2 Korinica 6:16) E sega ni cegu o Jiova ena nona dusimaki koya tiko ga nona “dauveiqaravi yalo dina.” (Maciu 24:45-47, VV) Era vakamareqeta na ‘so tani tale na sipi’ na itutu dokai era tu kina ni rawa nira bau veimaliwai kei na ilawalawa era vakatokai tiko mera “vale tabu” i Jiova.—Joni 10:16; Maciu 25:37-40.

Veika Tabu ena Noda Bula na Lotu Vakarisito

12. Cava e rua vei ira na ka e bibi ena noda bula, ena vuku ni cava?

¹² Sega ni ka ni kurabui ni okati me ka tabu e levu na ka e vauca na nodra bula na lewe ni ivavakoso Vakarisito era lumuti kei ira na nodra itokani. E ka tabu na noda veiwekani kei Jiova. (1 Veigauna 28:9; Same 36:7) Na noda vakamareqeta na veiwekani oqo kei na Kalou o Jiova eda sega ni vakalaiva kina me dua na ka e vakacacana. (2 Veigauna 15:2; Jemesa 4:7, 8) Na masu e dua na ka bibi ena noda saga me vinaka tiko ga noda veiwekani kei Jiova. Nona raica vakabibi na masu na parofita o Taniela e sega ni muduka kina na nona dau masu, e dina ni rawa sara ga ni vakamatei kina. (Taniela 6:7-11) “Na nodra masu na tamata yalosavasava,” oya o ira na lotu Vakarisito lumuti, e vakatauvatani kei na ka boi vinaka e dau taurivaki ena sokalou ena valenisoro. (Vakatakila 5:8; 8:3, 4; Vunau ni Soro 16:12, 13) Na vakatautauvata oqo e vakaraitaka na bibi ni masu. Na noda rawa ni veitaratara kei koya na Turaga Cecere Duadua ni lomalagi kei na vuravura e dua dina na ka talei! Sa rauta me dua vei ira na ka bibi duadua ena noda bula na masu!

13. Na igu tawarairai cava e igu tabu, kei na sala cava meda vakalaiva kina me cakayaco ena noda bula?

¹³ Na yalo tabu e dua na ivurevure ni kaukaua ena nodra bula na lotu Vakarisito lumuti kei ira na nodra itokani, era raica vakabibi tale ga me ka tabu. Oqo na igu tawarairai ni Kalou o Jiova, ia ena cakacaka ga ena ka e salavata kei na nona inaki na Kalou Tabu, e kilikili kina me vakatokai me “yalo tabu,” se “yalona savasava.” (Joni 14:26; Roma 1:4) Na yalo tabu e vakaukauataki ira kina nona tamata o Jiova mera vunautaka na itukutuku vinaka. (Cakacaka 1:8; 4:31) O Jiova e solia na yalona tabu “vei ira sa talairawarawa vua,” vei ira era “lako voli ena Yalo Tabu,” sega ni o ira era lako voli ena nodra gagadre ca vakayago. (Cakacaka 5:32; Kalatia 5:16, 25; Roma 8:5-8) Na kaukaua ni yalo tabu e rawa kina vei ira na lotu Vakarisito mera vuataka sara na vuana—oqo na itovo talei e so—wili kina “nai valavala savasava kei na daulotu [“qaravi Kalou,” NW].” (Kalatia 5:22, 23; 2 Pita 3:11) Kevaka eda okata na yalo tabu me ka tabu, eda na sega ni cakava e dua na ka meda vakararawataka kina, se tarova na kena cakayaco ena noda bula.—Efeso 4:30.

14. Na itavi dokai cava e ka tabu vei ira na lumuti, era vakaitavi vakacava kina na so tani tale na sipi?

¹⁴ Na noda vakatokai ena yaca ni Kalou tabu o Jiova, kei na noda okati meda nona iVakadinadina, e dua tale ga na ka tabu e dodonu sara ga meda vakamareqeta. (Aisea 43:10-12, 15) O ira na lotu Vakarisito lumuti era sa rawata na ivakatagedegede mera “sai talatala ni veiyalayalati vou.” (2 Korinica 3:5, 6) E sa vakacolati kina vei ira na itavi ni kena vunautaki ‘na itukutuku vinaka ni Matanitu’ ni Kalou, mera ‘qisi ira tale ga mera tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga.’ (Maciu 24:14; 28:19, 20, VV) Era sa vakayacora vinaka tiko nodra ilesilesi, qai vica na milioni era vaka na sipi e sa yaga tiko vei ira na veivakavulici oqo. Ena vuku ni ka era sa mai vakila, e vaka ga era kaya tiko vei ira na lumuti: ‘Keimami na lako vata kei kemuni: ni keimami sa rogoca sa tiko vata kei kemuni na Kalou.’ (Sakaraia 8:23) Na itavi vakayalo era qarava o ira oqo e vaka na itavi ni dauteitei kei na ‘dausasamaki’ ena were ni loga vaini, ena nodra tokoni “nai talatala ni noda Kalou.” Ena sala oya, o ira na so tani tale na sipi era tokoni ira voli na lumuti ena vakayacori ni cakacaka vakaitalatala me roboti vuravura.—Aisea 61:5, 6.

15. Na itavi cava e okata na yapositolo o Paula me ka tabu, na cava e tiko tale ga kina vei keda na rai oya?

¹⁵ Na yapositolo o Paula e dua e raica na nona cakacaka vakaitalatala me ka tabu se ka vakamareqeti. E tukuni koya ni ‘italatala i Jisu Karisito vei ira na veimatanitu, me kitaka na cakacaka [“tabu e vauca,” NW] na itukutuku vinaka me baleti koya na Kalou.’ (Roma 15:16) Ena nona volavola vei ira na lotu Vakarisito mai Korinica, e vakatauvatana kina o Paula na nona cakacaka vakaitalatala kei “nai yau.” (2 Korinica 4:1, 7) Na noda cakacaka vakaitalatala e sala sara ga eda tukuna yani kina na “vosa [“tabu,” NW] ni Kalou.” (1 Pita 4:11) O koya gona, se da lewe ni ilawalawa lumuti se so tani tale na sipi, eda okata kece me ka dokai na noda vakaitavi ena cakacaka tabu e vauca na kena tukuni yani na veika dina me baleti koya na Kalou.

“Ia Sara na Ka Savasava ena Rere Vua na Kalou”

16. Na cava meda cakava meda kua kina ni ucui ira era “beca na ka tabu”?

¹⁶ E vakaroti ira na nona itokani lotu Vakarisito na yapositolo o Paula mera qarauna mera kua ni wili vata kei ira era “beca na ka tabu.” Sa qai vakasalataki ira mera ‘segata na yalosavasava,’ mera ‘qarauni ira’ tale ga “de dua na waka gaga e tubu cake ka ia kina na rarawa, ka vaqeleqelewataki kina na lewe vuqa.” (Iperiu 12:14-16) Na vosa, “waka gaga” e vakaibalebaletaki ira e vica ena ivavakoso era na rairai vakalewa na veika e caka. Me kena ivakaraitaki, era na sega beka ni duavata kei na rai i Jiova me baleta na dokai se rokovi ni bula vakawati kei na kena vakabibitaki na ivalavala e kilikili. (1 Cesalonaika 4:3-7; Iperiu 13:4) Se ra vakaitavi ena veivosakitaki kei na vakatetei ni nodra vakasama na vukitani, “na veivosaki tawayaga e beci kina na ka tabu” era sa ciqoma tu o ira era “sa gole tani mai na ka dina.”—2 Timoci 2:16-18, NW.

17. Na cava mera saga tiko ga kina na lumuti mera vakaraitaka nira vakamareqeta na veika kece e okata na Kalou me ka tabu?

¹⁷ A vola o Paula vei ira na tacina lumuti: “Kemudou sa daulomani, . . . me da vakasavasavataki keda mai na dukadukali kecega ni yago kei na yalo, me da ia sara na ka savasava e na rere vua na Kalou.” (2 Korinica 7:1) Na itukutuku oqo e vakaraitaka ni o ira na lotu Vakarisito lumuti, o ira era ‘kacivi mera itaukei ni ka vakalomalagi,’ e dodonu mera saga tiko ga mera vakaraitaka ena veibasoga ni nodra bula kece nira vakamareqeta na veika kece e okata na Kalou me ka tabu. (Iperiu 3:1) E uqeti ira tale ga na tacina era lumuti ena yalo tabu na yapositolo o Pita ena nona kaya: “Me vaka na gone e dautalairawarawa, dou kakua ni vakatauvatani kemudou kei na gagadre ca eliu ni dou a lialia: ia ni sa yalosavasava [“Kalou Tabu,” NW] ko koya sa kacivi kemudou, dou yalosavasava [“vakatabui kemudou”] talega koi kemudou e nai valavala kecega.”—1 Pita 1:14, 15.

18, 19. (a) Era na vakaraitaka vakacava na lewe ni ‘isoqosoqo levu’ nira vakamareqeta na veika e okata o Jiova me ka tabu? (b) Na ka tabu cava e tiki ni noda bula na lotu Vakarisito ena qai veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

¹⁸ Vakacava o ira na lewe ni ‘isoqosoqo levu’ era na bula sivia yani na ‘rarawa levu’? E dodonu mera vakadinadinataka tale ga o ira oqo nira vakamareqeta na veika e okata o Jiova me ka tabu. Era tukuni o ira oqo ena ivola na Vakatakila nira “qaravi koya” tiko na Kalou o Jiova ena lomanibai ni nona valenisoro vakayalo, oya e vuravura. Era sa mai vakabauta na isoro ni veivoli i Karisito, na ka era sa mai cakava e vaka sara ga era ‘savata na nodra isulu ra qai vakavulavulataka ena dra ni Lami.’ (Vakatakila 7:9, 14, 15) E vakadonui ira kina o Jiova, sa qai nodra itavi mera ‘vakasavasavataki ira mai na dukadukali kece ga ni yago kei na yalo, ra qai ia sara na ka savasava ena rere vua na Kalou.’

¹⁹ E tiki bibi ni nodra bula na lotu Vakarisito lumuti kei ira na nodra itokani na nodra dau soqoni vata vakawasoma mera qaravi Jiova, mera vulica tale ga nona vosa. E raica o Jiova na nodra dau soqoni vata na nona tamata me ka tabu. Na cava e dodonu kina meda doka na ka tabu oqo? Eda na vakaraitaka vakacava na noda doka? Eda na qai dikeva oqo ena ulutaga e tarava.

Railesuvi

• Na rai vakavuravura cava era sega ni duavata kina na tamata i Jiova?

• Na cava e iVurevure kina ni veika tabu kece ga o Jiova?

• Eda na vakaraitaka vakacava nida dokai Karisito ena nona itutu tabu?

• Na veika tabu cava e dodonu meda vakamareqeta ena noda bula?

[iYaloyalo ena tabana e 23]

E Isireli makawa, e okati me ka tabu na matabete, na valeniveitavaki, kei na kena iyaya

[iYaloyalo ena tabana e 24]

O ira na lotu Vakarisito lumuti e vuravura era vakatauvatani kei na vale tabu

[iYaloyalo ena tabana e 25]

Na masu kei na noda cakacaka vakaitalatala e itavi tabu