O Jiova na Kalou ni Lewadodonu

“Sai au ko Jiova ka’u sa vinakata na lewa dodonu.”​—AISEA 61:8.

1, 2. (a) Na cava na ibalebale ni “lewadodonu” kei na ivalavala ‘tawadodonu’? (b) Na cava e kaya na iVolatabu me baleti Jiova kei na nona lewadodonu?

NA LEWADODONU e kena ibalebale na ‘itovo e sega ni veivakaduiduitaki, e veinanumi, e tokona na itovo savasava qai dodonu.’ Na ivalavala tawadodonu e okati kina na tawaveinanumi, na veivakaduiduitaki, na ca, kei na veivakalolomataki.

² Voleka ni 3,500 na yabaki sa oti, e vola o Mosese me baleti Jiova na Turaga Cecere ni Lomalagi kei Vuravura: “Sa dodonu na nonai valavala kecega: A Kalou vosa dina, ka sega ni ca.” (Vakarua 32:4) Oti tale e vitu na senitiuri, a uqeti Aisea na Kalou me vola na vosa oqo: “Sai au ko Jiova ka’u sa vinakata na lewa dodonu.” (Aisea 61:8) Ena imatai ni senitiuri, e kaya o Paula: “Sa tu beka vua na Kalou nai valavala tawa-dodonu? E segai sara.” (Roma 9:​14) Donuya na gauna vata oya, e kaya o Pita: “Sa sega ni digitaki ira vakailoa na tamata na Kalou: ia e na veivanua kecega sa vinaka vua ko koya sa rerevaki koya, ka caka dodonu.” (Cakacaka 10:​34, 35) Io, “sa vinakata na ka dodonu ko Jiova.”​—Same 37:28; Malakai 3:6.

Levu na iValavala Tawadodonu

3. Tekivu vakacava na ivalavala tawadodonu e vuravura?

³ Sa kunekunei dredre na lewadodonu ena gauna oqo. E rawa ni caka vei keda na veika tawadodonu ena veibasoga ni noda bula​—ena vanua ni cakacaka, e koronivuli, noda cakacaka vata kei ira na vakailesilesi ni matanitu, kei na so tale na sala​—ena noda vuvale sara mada ga. Ia, e sega ni ka vou na ivalavala tawadodonu vaka oqo. Se tekivu vakila tu mai na kawatamata ena gauna rau vukitani kina na vuda, rau qai talaidredre, ni a uqeti rau na agilosi vukitani a yaco me o Setani na Tevoro. E tawadodonu dina na ka ratou cakava o Atama, Ivi, kei Setani ni ratou a vakayagataka cala na isolisoli talei e solia vei ratou o Jiova, oya na galala ni vakatulewa. Na cala ratou cakava a vakavuna na rarawa vakaitamera kei na mate ina kawatamata.​—Vakatekivu 3:​1-6; Roma 5:​12; Iperiu 2:​14.

4. E vakacava na dede ni kena tara tu na kawatamata na ivalavala tawadodonu?

⁴ Sa rauta oqo ni 6,000 na yabaki mai na gauna e yaco kina na veivorati mai Iteni, e se tiki tiko ga ni bula ni tamata na ivalavala tawadodonu. E sega ni kurabuitaki na tikina oqo baleta ni kalou ni vuravura oqo o Setani. (2 Korinica 4:4) E dau lasulasu, e vakavuna sara mada ga na lasu, e daukakase, qai dauvorati Jiova. (Joni 8:​44) E dau vakavuna o Setani na veika tawadodonu. Me kena ivakaraitaki, a veivakauqeti tale tiko ga o Setani ni bera na waluvu ena siga i Noa, e raica na Kalou ni “sa ka levu nai valavala ca ni tamata e vuravura, io sa ca walega e na veisiga kecega nai naki kecega kei na nanuma ni lomana.” (Vakatekivu 6:5) Bau kune tale ga na ivalavala oqo ena gauna i Jisu. E kaya: “Sa rauta na siga na kena ca,” e kena ibalebale ni tiko na leqa ena veisiga, me vaka na ivalavala tawadodonu. (Maciu 6:​34) E kaya vakadodonu na iVolatabu: “Sa vutugu vata ko vuravura taucoko, ka sa yaluma e na rarawa, ka yacova na siga oqo.”​—Roma 8:​22.

5. Na cava e levu kina na ivalavala tawadodonu ena noda gauna oqo ni vakatauvatani kei na veigauna sa oti?

⁵ O koya gona, na veika ca e tini ina ivalavala tawadodonu sa yaco yarayara tiko mai ena bula ni kawatamata. Sa qai ca sara ena gauna oqo. Na vuna? Ni sa tiko ena “iotioti ni veisiga” na vuravura tawavakalou oqo me vicasagavulu na yabaki, e vakilai kina na “gauna cacamatua, lewalewai dredre,” sa voleka sara ni vakarusai. E tukuna na iVolatabu ni na laurai ena itabagauna oqo nira na “daulomani ira walega na tamata, era na dauvinakata nai lavo, era na daubole, era na viavialevu, era na dauvosavakacaca, . . . era na sega ni vakavinavinaka, era na sega ni yalosavasava, era na caca veiwekani, era na dauyalayala ka lasu tale, era na dauveibeitaki vakailasu, era na sega ni daurawa na yalodra, era na daucudrucudru, era na daucati ira na tamata vinaka, era na dauveisoliyaki me mate, era na qaqa sodrosodro, era na yalolevu.” (2 Timoci 3:​1, NW, 2-5) Na itovo vaka oqo e vakavuna na veimataqali ivalavala tawadodonu.

6, 7. Na ivalavala tawadodonu cava e vakaleqa na kawatamata ena gauna oqo?

⁶ Eda raica ena duanadrau na yabaki sa oti na levu ni veika tawadodonu ena ivakatagedegede se sega ni bau vakilai vakadua. Dua na vuna, oya ni a cabolo sara ga na veivaluvaluti ena veiyabaki oqori. Kena ivakaraitaki, era kaya e so na daunitukutuku makawa nira a mate e 50 na milioni ina 60 na milioni ena iKarua ni iValu Levu wale ga, levu era lewenivanua ga​—na tagane, yalewa, kei na gone. Ni sa oti na ivalu oya, e vica vata tale na milioni era mate ena so na veivaluvaluti, e levu tale ga era lewenivanua. E uqeta na veika oqori o Setani baleta ni cudru vakalevu ni kila ni sa voleka ni vakadrukai koya vakadua o Jiova. E kaya na parofisai ena iVolatabu: “Sa lako sobu vei kemudou na tevoro, a sa cudru vakalevu, ni sa kila ko koya ena sega ni dede na nona gauna.”​—Vakatakila 12:12.

⁷ E veiyasa i vuravura era vakayagataka na mataivalu e milioni vakamilioni na ilavo e veiyabaki. E vica vata na drau na milioni na tamata e sega ni tu na veika mera bula kina e veisiga, vakasamataka gona na ka vinaka e rawa ni caka ke vakayagataki na ilavo oqori ena veika mera na veiyaloni kina. Rauta ni duanabilioni era kana vakaca, ia e so tale e levu tu na kedra. E kaya e dua e veiqaravi tiko ena Matabose kei Vuravura ni rauta ni limanamilioni na gone era mate e veiyabaki nira kana vakaca. Sa tawadodonu dina! Vakasamataki ira tale ga na gone era mate ena vuku ni vakalutu. E tukuni ni rauta ni 40 na milioni ina 60 na milioni era vakalutu e veiyabaki e veiyasa i vuravura! Dua tale ga na ivalavala tawadodonu e torosobu dina oqo!

8. Era na qai vakila ga vakacava na kawatamata na lewadodonu?

⁸ Era sega ni walia rawa na iliuliu ni veimatanitu na leqa lelevu e vakaleqa tiko na kawatamata ena gauna oqo; ena sega tale ga ni vinaka cake na ituvaki ena vuku ni sasaga ni tamata. E tukuna na Vosa ni Kalou me baleta na noda gauna ni o ira “na tamata ca kei ira na dauveitemaki, era na tubu cake me ra ca sara, ni ra sa ia na dauveivakacalai, ka ra sa vakacalai talega ko ira.” (2 Timoci 3:​13) Sa ivakarau sara tu ga ni bula e veisiga na ivalavala tawadodonu, sa sega ni rawa kina vua na tamata me walia. Ia, na Kalou ga ni lewadodonu e rawa ni vakaotia. O koya ga ena vakarusai Setani, ira na timoni, kei ira na tamata ca.​—Jeremaia 10:​23, 24.

Sega ni Cala Nodra Kauai

9, 10. Na cava e yalolailai kina o Esafa?

⁹ Ena gauna makawa, e so mada ga era dauvola iVolatabu era vaqaqa voli se cava e se sega ni yavala kina na Kalou ena vukudra na kawatamata, me qai vakatauca na lewadodonu dina kei na yalododonu. Me kena ivakaraitaki, e dua na turaga ena gauna vakaivolatabu. Na yaca Esafa e kune ena ivakamacala taumada ni Same 73, e rairai dusia e dua na Livai e daunivakatagi kilai ena gauna ni veiliutaki i Tui Tevita, se vei ira na daunivakatagi ena vuvale i Esafa. E vola o Esafa kei ira na nona kawa e levu na sere e dau lagati ena sokalou. Ia, dua na gauna a yalolailai na daunisame oqo ena nona sokalou. E raica o koya nodra rawaka na tamata ca, e dikeva tale ga nira dau rairai lomavakacegu qai sega na ka ca e yacovi ira.

¹⁰ Eda wilika: “Ni’u a vuvutaki ira na lialia, ni’u a raica na nodra tiko vinaka na tamata caka ca. Ni sa sega vei ira nai vau ni mate: ka sa dei ga na nodra kaukauwa. Era sa sega ni rarawa me vaka na tamata tani; ka ra sa sega ni cudruvi e na mate me vaka na tamata tani.” (Same 73:​2-8) Ia, toso na gauna e qai liaca na dauvola iVolatabu oya ni a cala na nona rai. (Same 73:​15, 16) A saga na daunisame me vakadodonutaka na nona rai, ia e sega ga ni taura rawa na vuna era sega ni totogitaki kina na tamata ca ena vuku ni nodra caka ca, ia ena gauna vata oya era sotava na ca o ira na tamata vinaka.

11. Na cava e qai liaca na daunisame o Esafa?

¹¹ A qai liaca na turaga yalodina oya na kedra itinitini na tamata ca​—oya ni o Jiova ena qai vakadodonutaka na ka. (Same 73:​17-​19) E vola o Tevita: “Waraki Jiova, ka muria na nona sala, ena qai laveti iko cake mo taukena na vanua: ni ra sa muduki tani na tamata ca, ko na raica.”​—Same 37:​9, 11, 34.

12. (a) Na cava na inaki i Jiova me baleti ira na tamata ca kei na ivalavala tawadodonu? (b) Na cava o nanuma me baleta na iwali oqori ni ivalavala tawadodonu?

¹² Sega ni vakabekataki, ni inaki i Jiova mera vakarusai na tamata ca kei na ivalavala tawadodonu ena vuravura oqo, ena nona gauna lokuci. Mera dau vakananuma dei tale ga na lotu Vakarisito yalodina na tikina oqo. O Jiova ena cavuraki ira laivi na dau saqata na lomana, ia ena vakalougatataki ira na muria na lomana. “Sa vakaraica tiko na matana, sa vakatovolei ira na luve ni tamata na dakudaku ni matana. Sa vakatovolea na tamata yalododonu ko Jiova: ia na tamata lomaca kei koya sa vinakata nai valavala kaukauwa, sa cati koya na yalona. Ena vakatauca nai cori vei ira na tamatai valavala ca ko koya; na buka waqa kei na sulifure, kei na cava rerevaki. . . . Ni sa yalododonu ko Jiova; sa vinakata ko koya nai valavala dodonu.”​—Same 11:​4-7.

Na Vuravura Vou ni Lewadodonu

13, 14. Na cava ena sega ni yali kina na ivalavala dodonu kei na lewadodonu ena vuravura vou?

¹³ Ni sa vakarusa o Jiova na ituvaki ca kei vuravura e lewa tiko o Setani, sa na vakaisosomitaka ena dua na vuravura vou. Ena lewa na Matanitu ni Kalou mai lomalagi, na matanitu a vakavulica o Jisu me ratou masuta nona tisaipeli. Ena kauta laivi na ivakarau ca kei na ivalavala tawadodonu, qai sosomitaka ena ivalavala dodonu kei na lewadodonu, sa na saumi kina vakavinaka na masu a cavuta o Jisu: “Me yaco na nomuni lewa. Me caka na lomamuni e vuravura me vaka sa caka mai lomalagi.”​—Maciu 6:​10.

¹⁴ E tukuna na iVolatabu na ivakarau ni veiliutaki meda namaka, na kena era diva voli mai na yalododonu. Ena qai vakayacori taucoko kina na vosa ena Same 145:16: “O ni sa dedeka na ligamuni [Jiova na Kalou], ka vakamamautaka na ka bula kecega e na ka era gadreva.” Kena ikuri, e kaya na Aisea 32:1: “Raica, ena buli e dua na tui [o Jisu Karisito mai lomalagi] me ia na lewa dodonu, ko ira talega na turaga [ira na mata i Karisito e vuravura] era na lewa vakadodonu.” A parofisaitaki ena Aisea 9:7 me baleta na Tui o Jisu Karisito: “Ena sega ni oti na kena tubu na nona lewa kei na sautu, e nai tikotiko vakaturaga i Tevita, kei na nona matanitu, me vakataudeitaka, ka vakaukauwataka e na lewa dodonu kei nai valavala dodonu mai na gauna oqo ka yacova na gauna kecega. A lomakatakata i Jiova ni lewe vuqa ena vakayacora na ka oqo.” O rawa beka ni vakarurugi ena veiliutaki dodonu oya?

15. Na cava ena cakava o Jiova vua na kawatamata ena vuravura vou?

¹⁵ Ena vuravura vou ni Kalou, ena sega na vuna meda cavuta kina na vosa ena Dauvunau 4:​1: “Ka’u a qai lesu tale, ka kunea na veivakasaurarataki kece sa caka e ruku ni mata-ni-siga: ka raica, sa vakawai na matadra era sa vakasaurarataki, ka sa sega e vakacegui ira; ia sa tu vei ira na dauveivakasaurarataki na kaukauwa; ia ka sa sega e vakacegui ira.” Nida tamata ivalavala ca, ena dredre meda katuma rawa na kena totoka na vuravura vou ena kune kina na lewadodonu. Sa na sega ni kune tale na ca, ena kune ga na ka vinaka ena veisiga. Io, o Jiova ena vakadodonutaka na ca, ena cakava ena sala eda sega ni namaka. E veiganiti gona nona uqeta na yapositolo o Pita na Kalou o Jiova me vola: “Koi keda, me vaka na nona vosa ni yalayala, eda sa waraka na lomalagi vou kei na vuravura vou, sa tiko kina nai valavala dodonu”!​—2 Pita 3:​13.

16. Sala cava e tukuni kina ni sa tauyavutaki oti na “lomalagi vou,” kei na kena sa vakarautaki tiko na “vuravura vou” ena gauna oqo?

¹⁶ Io, na “lomalagi vou,” oya na matanitu vakalomalagi ni Kalou e liutaka o Karisito, e sa tauyavutaki oti. Era lewena na “vuravura vou” oqo na tamata yalododonu era sa soqoni tiko ena iotioti ni veisiga oqo. Na kedra iwiliwili e tara tiko yani na vitunamilioni, ena voleka na 235 na vanua, era lewena e rauta ni 100,000 na ivavakoso. Era sa vulica tiko na ivalavala dodonu kei na lewadodonu i Jiova, e laurai kina e veiyasa i vuravura na qaqaco ni nodra duavata ena loloma vakarisito. Na nodra duavata e dei qai kilai tani duadua e vuravura, na duavata e sega ni vakila na ilala i Setani. Na nodra veilomani kei na nodra duavata e ivakaraitaki lailai wale ga ni veigauna vinaka ena vuravura vou ni Kalou, ena liutaki ena yalododonu kei na lewadodonu.​—Aisea 2:​2-4; Joni 13:​34, 35; Kolosa 3:​14.

Guce na Ravuravu i Setani

17. Na cava ena sega ni ravuti ira rawa kina na tamata i Jiova o Setani ena iotioti ni nona ravuravu?

¹⁷ Sa voleka ni yavala o Setani kei na nona ilala me vakarusai ira na dauveiqaravi i Jiova. (Isikeli 38:​14-​23) Ena yaco oqo ena gauna ni ‘veivakararawataki levu,’ a kaya o Jisu, “ka sega ni vakakina eliu mai nai vakatekivu kei vuravura ka yacova na gauna oqo, ka na sega sara talega emuri.” (Maciu 24:21) Ena qaqa beka kina o Setani? Sega. E vakacegui keda na Vosa ni Kalou: “Sa vinakata na ka dodonu ko Jiova, ka sa sega ni biuti ira na nona tamata era yalosavasava; era sa maroroi ka sega ni mudu: ia na nodra kawa na tamata ca ena muduki tani. Era na taukena na vanua ko ira na yalododonu, ka tiko kina ka sega ni mudu.”​—Same 37:​28, 29.

18. (a) Na cava ena cakava na Kalou ni sa vakarau ravuti ira Nona tamata o Setani? (b) E yaga vakacava vei iko nomu vulica na itukutuku ena iVolatabu me baleta na kena yaco na lewadodonu?

¹⁸ Na nona valuti ira na dauveiqaravi i Jiova o Setani kei na nona ilawalawa e iotioti ni nona ravuravu. A parofisaitaka o Jiova ena gusu i Sakaraia: ‘O koya sa tarai kemudou sa tara na loa ni mataqu.’ (Sakaraia 2:8) Ena vaka ga e dua e tara na loa ni mata i Jiova. Ena yavala totolo qai vakarusai ira na dau veivakacacani. E laurai e vuravura raraba ni o ira na dauveiqaravi i Jiova era dau veilomani, era duavata, era tiko veiyaloni, ra qai dau muria na lawa ni vanua. O koya gona, ena tawadodonu qai sega na yavu vinaka ni nodra valuti. Ena sega ni vakatara oqo o Jiova baleta ni dau “vinakata na ka dodonu.” Nona yavala o Jiova ena vukudra nona tamata ena qai tini vakarusai kina o ira na meca, ena yaco kina na lewadodonu, era na vakabulai tale ga o ira na qarava na Kalou dina. Sa tu oqo e matada e so na gauna vakasakiti dina!​—Vosa Vakaibalebale 2:​21, 22.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava sa rui levu kina na ivalavala tawadodonu?

• Ena walia vakacava o Jiova na leqa ni ivalavala tawadodonu e vuravura?

• Na cava o taleitaka ena vuli oqo me baleta na yaco ni lewadodonu?

[iYaloyalo ena tabana e 23]

E levu na ca ni bera na Waluvu, qai levu cake sara ena “iotioti ni veisiga” oqo

[iYaloyalo ena tabana e 24]

Ena vuravura vou ni Kalou, ena sosomitaka na ca na lewadodonu kei na yalododonu