Laurai na Vuku i Jiova ena Nona iBulibuli

“Sa kune na veika ni Kalou e vuni tu . . . e na veika sa buli.”​—ROMA 1:20.

1. Na cava sa yacovi ira tu e levu era muria na vuku vakavuravura?

SA DAU vakayagataki tu ga vakaveitalia nikua na vosa “vuku.” Era kaya eso ni rawa ni tamata vuku e dua ke levu na ka e kila. Era sa tu nikua na tamata vuku ni vuravura, ia era sega ga ni vakarautaka na ivakasala nuitaki me kunei kina na inaki dina ni bula. Ke ra muri na tamata va qori, eda na tini “veitosoyaki ka veikauyaki e na cagi kecega ni vakavuvuli.”​—Efeso 4:14.

2, 3. (a) Na cava e “vuku duaduaga” kina o Jiova? (b) E duidui vakacava na vuku vakalou kei na vuku vakatamata?

² E duidui sara o ira na rawata na vuku dina, na kena iVurevure na Kalou o Jiova! E kaya na iVolatabu ni “vuku duaduaga” o Jiova. (Roma 16:27) E kila vinaka na ka kece baleta na vuravura kei na lomalagi, okati kina na kedra ibulibuli kei na kedra volaitukutuku. Na lawa e vauca na veika bula—era nuitaka na tamata mera vakadidike kina—e cakava kece o Jiova. Koya gona, e sega ni qoroqoro o koya ena veika e bulia na tamata, kei na kena tokoni na vuku vakavuravura mera rogo kina. “Sa ka sesewa vua na Kalou na vuku ni vuravura oqo.”​—1 Kor. 3:19.

³ E kaya na iVolatabu ni o Jiova e “solia na vuku” vei ira nona dauveiqaravi. (Vkai. 2:6) Ni vakatauvatani kei na vuku vakatamata, e matata vinaka na vuku e vakarautaka o koya. E vakabibitaka na vakatulewa vinaka qai yavutaki ena kilaka dodonu. (Wilika Jemesa 3:17.) A qoroya na vuku i Jiova na yapositolo o Paula. E vola: “A ka vakaidina na kena titobu ni nona vutu ni vuku kei na nona yalomatua na Kalou! sa sega ni kilai rawa na nona lewa, a sa sega ni kune na nonai valavala!” (Roma 11:33) Ni vutu ni vuku o Jiova, eda nuidei ni nona lawa e vinaka vakaoti meda muria ena noda bula. Kena ilutua, e kila vinaka tu o Jiova na veika eda gadreva meda marau kina.​—Vkai. 3:5, 6.

E “Matai Daucakacaka” o Jisu

4. Na cava e dua na sala eda raica rawa kina na vuku i Jiova?

⁴ E laurai na vuku i Jiova kei na nona itovo qoroi ena nona ibulibuli. (Wilika Roma 1:20.) Eda kilai Jiova vinaka mai na veika lelevu kei na veika somidi e bulia. Se mani vanua cava ga eda rai kina—e lomalagi e cake se qele e ra—eda na raica kina na vuku kei na nona loloma na Dauveibuli. Rawa nida vulica e levu na ka me baleti koya ena veika e bulia.​—Same 19:1; Aisea 40:26.

5, 6. (a) O cei tale a vakaitavi ena bulibuli? (b) Na cava eda na veivosakitaka? Na vuna?

⁵ A sega ni tiko taudua o Jiova ena gauna a “bulia” kina na “lomalagi kei na vuravura.” (Vkte. 1:1) E vakamacalataka na iVolatabu ni bera ni buli na veika bula kece, a bulia taumada e dua na ka bula vakayalo, qai bulia “na ka kece ga” ena vukuna. Na ka vakayalo qori na Luvena duabau ga na Kalou—“sa ulu ni veika buli kece ga”—a qai mai bula vakatamata e vuravura me o Jisu. (Kolo. 1:15-17, VV) E vuku tale ga o Jisu me vakataki Jiova ga. E vakamacalataki koya na Vosa Vakaibalebale wase 8 me vatuka ni vuku. E vakatokai koya tale ga na wase qori me “matai daucakacaka” ni Kalou.—Vkai. 8:12, 22-31.

⁶ E vakaraitaki gona ena veika buli na vuku i Jiova kei na nona Matai Daucakacaka, o Jisu. E levu na ka eda rawa ni vulica mai kina. Meda veivosakitaka mada qo e va na ivakaraitaki ni veika buli e vakamacalataki tiko ena Vosa Vakaibalebale 30:24-28 era kilai nira “vuku vakalevu sara.”a

Vuli Mai na Nona Cakacaka na Qasikalolo

7, 8. Na itukutuku cava me baleta na qasikalolo o taleitaka?

⁷ Nida raica na kedra ibulibuli kei na ka era cakava, e rawa nida vuli ena veika ena rairai vakatokai mera ka “lalai” sara e “vuravura.” Me kena ivakaraitaki, vakasamataka mada na nona vuku vakasakiti na qasikalolo.​—Wilika Vosa Vakaibalebale 30:24, 25.

⁸ Eso na dauvakadidike era vakabauta ni veiyadua na tamata e vakatauvatani ina rauta ni 200,000 na qasikalolo, era cakacaka tiko vakaukaua ena botoniqele. Era tuvanaki vakoloni na qasikalolo, e dau kunei kina e tolu na kena mataqali: Na ranadi, qasikalolo tagane kei na kena e dau cakacaka. Ra gugumatua na iwasewase yadua ena kena qaravi na koloni. E dua na mataqali qasikalolo ni Sauca Amerika, e dau koti draunikau, e rawa ni tukuni ni kenadau ena teitei. Na manumanu lailai qo e vakabulabulataka na qele, tokitaka na sulisuli ni itei, samaka tale ga na were me rawa ni tubu vinaka qai vuavuaivinaka. Era dikeva na dauvakadidike ni o koya na “dauteitei” maqosa qo ena raica me tiko na kakana e gadreva na koloni.b

9, 10. Eda na vakatotomuria vakacava na nona daucakacaka na qasikalolo?

⁹ Eda rawa ni vuli vua na qasikalolo qo. Eda vulica ni vinakati na sasaga vagumatua ke da vinakata me vuavuaivinaka na noda cakacaka. E kaya na iVolatabu: “Mo lako vua na qasikalolo, ko iko na dauvucesa; mo nanuma mada na nona ivalavala, mo vuku: sa sega e dua me tuberi koya, se vakaraica se lewa vua, ia sa vakarautaka na kena e na vula i katakata, ka kumuna na kena kakana e na vula i matua.” (Vkai. 6:6-8) E daucakacaka vakaukaua o Jiova kei na nona Matai Daucakacaka, o Jisu. “Sa cakacaka tikoga ko Tamaqu,” e kaya o Jisu, “koi au talega, au sa cakacaka.”​—Joni 5:17.

¹⁰ E dodonu gona meda dau cakacaka nida vakatotomuria na Kalou kei Karisito. E dodonu meda vakaitavi kece “vakalevu ena cakacaka ni Turaga” se mani itavi cava eda lesi kina ena isoqosoqo. (1 Kor. 15:58, NW) Meda muria gona na ivakasala i Paula vei ira na lotu vaKarisito e Roma: “Ni kua ni mokusiga ena nomuni cakacaka. Me uqeti kemuni ga na yalo tabu. Ni bobula i Jiova.” (Roma 12:11, NW) E sega ni matewale na noda saga meda cakava na loma i Jiova, e vakadeitaka vei keda na iVolatabu: “Sa sega ni tawa dodonu na Kalou me guilecava na nomudou cakacaka, kei na loloma, dou a vakatakila ki na yacana.”—Iper. 6:10.

Taqomaka Noda Veiwekani kei na Kalou

11. Vakamacalataka mada eso na ka e kilai kina na koni.

¹¹ Eda rawa ni vulica eso na ka bibi vua e dua tale na manumanu lailai na koni. (Wilika Vosa Vakaibalebale 30:26.) E vaka toka na irairai ni dua na ravete levu ia na daligana e lekaleka mokimokiti vinaka qai yava lekaleka. Dau vakaitikotiko ga ena barinivatu. E nona itataqomaki na manumanu qo na nona dau rai yawa. Na veiqara kei na veivatu e tiko kina e nona ivunivuni vei ira na meca. E buli na koni me ganiti koya na bula ena itikotiko era veitokoni kina vakalevu mera na taqomaki, ra qai dau veivakatakatai ena vulaililiwa.c

12, 13. Na cava eda rawa ni vulica vua na koni?

¹² Na cava eda rawa ni vulica vua na koni? Kena imatai, e sega ni soli koya vakarawarawa me toboki se vakamatei. Ia, e dau vakayagataka vinaka na rai vakasakiti e tiko vua me raica kina nona meca nira se yawa tu mai, qai tiko volekata ga na barinivatu me taqomaki kina. E dodonu tale ga meda yadrava matua va qori na noda bula vakayalo, meda kua ni rawai ena vuravura qo i Setani. E vakasalataki ira kina na lotu vaKarisito na yapositolo o Paula: “Dou yalomatua, dou vakatawa: sa veilakoyaki voli na nomudou meca na tevoro, me vaka na laioni sa tagi, a sa vakasaqara eso me tiloma.” (1 Pita. 5:8) Ni bula voli e vuravura o Jisu, a yadrava tiko qai qarauna vinaka na sasaga kece i Setani me vorati kina nona yalodina. (Maciu 4:1-11) E ivakaraitaki vinaka dina o Jisu vei ira nona imuri!

¹³ E dua na sala eda rawa ni yadra tiko kina oya noda vakayagataka vinaka na itataqomaki vakayalo e vakarautaka o Jiova. Meda kua ni vakawaletaka na vulici ni Vosa ni Kalou kei na noda tiko ena soqoni vaKarisito. (Luke 4:4; Iper. 10:24, 25, VV) Kuria ya, me vaka ga na koni ena nodra dau veivolekati, e dodonu tale ga meda volekati ira na tacida lotu vaKarisito, meda “veivakayaloqaqataki” kina ena marau. (Roma 1:12, NW) Nida cakava na ka e dodonu, me taqomaki keda kina o Jiova, eda sa duavata tiko kei na ka e vola na daunisame o Tevita: “A noqu uluvatu ko Jiova, kei na noqui drodro, kei na noqui vakabula; a noqu Kalou, o koya na noqu kaukauwa, ka’u na vakararavi vua.”​—Same 18:2.

Vosota na Veitusaqati

14. Na cava e rawa ni tukuni me baleta na ilawalawa vodre ni vakatauvatani kei na dua ga na vodre?

¹⁴ Eda rawa tale ga ni vuli vua na vodre. E rua ga na sedimita na kena balavu, eda na rairai sega ni kauai sara kina, ia e vakatubuqoroqoro dina na nodra dau rawaka vakailawalawa. (Wilika Vosa Vakaibalebale 30:27.) Era kilai levu nira daukana, e rawa nira vakarusa vakailawalawa e dua na were sa vakarau tamusuki tu. Na iVolatabu e vakatauvatana na irorogo ni nodra toso tiko mai na ilawalawa manumanu lalai, okati kina na vodre, ina irorogo ni qiqinivalu kei na yameyame ni buka e kania na vu ni sila. (Joeli 2:3, 5) Era vakayagataka na tamata na yameyame ni buka me tarova nodra toso na ilawalawa vodre, ia e sega ni yaga. Na vuna? Na yagodra na vodre era sa mate e dau qai bokoca tale na yameyame, ra qai toso tiko ga na vo ni ilawalawa vodre. E sega nodra iliuliu na vodre, ia se rawa ga ni maqosa qai totolo nodra cakacaka, ra vorata tale ga na ka dredre kece e basika.d​—Joeli 2:25.

15, 16. Era tautauvata vakacava na daukacivaka na itukutuku ni Matanitu ni Kalou ena gauna qo kei na ilawalawa vodre?

¹⁵ Na parofita o Joeli e vakatauvatana na nodra cakacaka na dauveiqaravi i Jiova ina ilawalawa vodre. E vola: “Era na cici me vakataki ira na tamata qaqa; era na kaba na bai me vakataki ira na tamatai valu; ia era na dui muria na nona sala, ka sega ni lesu tani mai na nodrai lakolako yadua: era na sega talega ni veidrigidrigi, era na dui muria ga na nona sala: ka ni ra bolea na gasau, era na sega ni lau gasau.”​—Joeli 2:7, 8.

¹⁶ E vakamacalataki ira vinaka na daukacivaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou ena gauna qo na parofisai qo! E sega ni dua na “bai” se veitusaqati me tarova na nodra cakacaka vakavunau. Ia, era vakatotomuri Jisu ena nona cakava tiko ga na loma ni Kalou, dina ni levu era cati koya. (Aisea 53:3) E dina ni so na lotu vaKarisito era “bolea na gasau” nira vakamatei sara ga ena vuku ni nodra vakabauta. Ia, e toso tiko ga na cakacaka vakavunau, qai tubu tiko ga na kedra iwiliwili na daukacivaka na Matanitu ni Kalou. Na veivakacacani e dau vakavuna na kena vakatetei na itukutuku vinaka vei ira na tamata era se sega ni rogoca na itukutuku ni Matanitu. (Caka. 8:1, 4) O dau vosota me vakataka na vodre ena nomu cakacaka vakaitalatala—ni o sotava na veivakaduiduitaki kei na veitusaqati?​—Iper. 10:39.

“Dou Kabita Sara na Ka Vinaka”

17. E kabi vakacava na yava ni moko ena lalaga e dravia vinaka?

¹⁷ E sega mada ga ni vakaleqai ira na moko lailai na idre ni vuravura. (Wilika Vosa Vakaibalebale 30:28.) Era qoroya na saenitisi na nodra sega ni lutu na moko nira qasiva mada ga na dokanivale e dravia vinaka tu. Era cakava vakacava qori? E sega ni vakavuna e dua na bilo kabi se dua na mataqali qulu (glue). Ia, e vakadakobataki na iqaqaloniyava ni moko ena ka malumu e cere eso na yasana, qai tutubu kina e udolu vakacaca na ibulibuli era vaka na drauniulu. E tiko ena ibulibuli yadua qori e rauta ni drau vakacaca na wa e tateba me vaka na veleti lailai na tutudra. Na kaukaua ni veika lalai kece qori e rawa ni taura vinaka tu na bi ni moko, ena gauna mada ga e qasi vakatoboicu tu kina ena iloilo! Era qoroya na daunivakadidike na ka e rawa ni cakava na moko, era kaya kina ni rawa ni buli eso na ka me tautauvata sara ga kei na ibulibuli ni yava ni moko era na rawa ni vakayagataki me vaka na qulu kaukaua.e

18. Eda na vakadeitaka vakacava nida na dau “kabita sara na ka vinaka”?

¹⁸ Na cava eda rawa ni vulica vua na moko? E vakasalataki keda na iVolatabu: “Mo dou cata sara na ka ca; mo dou kabita sara na ka vinaka.” (Roma 12:9) Na ilala kei na veitemaki ca ena vuravura i Setani qo ena rawa ni vakaleqa noda qumia dei na ivakavuvuli vakalou. Kena ivakaraitaki, noda veimaliwai kei ira na sega ni muria na lawa ni Kalou—e koronivuli se valenicakacaka se so na ka ni veivakamarautaki e sega ni vakalou—ena rairai vakaleqa noda via cakava na ka e dodonu. Mo saga sara me kua ni yacovi iko qori! E vakasalataki keda na Vosa ni Kalou: “Mo kakua ni nanuma ni ko sa vuku.” (Vkai. 3:7) Meda muria mada ga na ivakasala i Mosese vei ira na tamata ni Kalou ena gauna makawa: “Mo rerevaki Jiova na nomuni Kalou; mo ni qaravi koya, ka kabiti koya.” (Vkru. 10:20) Nida kabi dei vei Jiova, eda sa vakatotomuri Jisu tiko, a tukuni me baleti koya: “Ni kemuni sa vinakata nai valavala dodonu, ka cata nai valavala ca.”​—Iper. 1:9.

Vuli Mai na Veika Buli

19. (a) Na itovo qoroi i Jiova cava o taleitaka ena nona bulibuli? (b) E yaga vakacava vei keda na vuku vakalou?

¹⁹ Me vaka eda sa veivosakitaka oti, e laurai na itovo qoroi i Jiova ena nona ibulibuli, qai levu na ka yaga eda vulica kina. Na levu ga ni noda dikeva na cakacaka i Jiova na levu ni noda qoroya na nona vuku. Ke da kauaitaka na vuku vakalou, eda na vakila na marau ena gauna qo, ena itataqomaki tale ga vei keda ena veigauna se bera mai. (Dauv. 7:12) Io, eda na qai vakadinata kina na veika e tukuna na Vosa Vakaibalebale 3:13, 18: “Sa kalougata na tamata sa kunea na vuku, kei na tamata sa rawata na yalomatua: a kau ni bula ko koya vei ira era taura; ka sa kalougata ko koya yadua sa taura matua tiko.”

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

Na cava eda vulica vua na . . .

• qasikalolo?

• koni?

• vodre?

• moko?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

O daucakacaka beka me vaka na qasikalolo daukoti draunikau?

[iYaloyalo ena tabana e 17]

E buli na koni me ganiti koya na bula ena itikotiko era veitokoni kina vakalevu mera na taqomaki. O dau cakava tale ga qori?

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Me vakataki ira ga na vodre, era dau vosota tale ga na italatala lotu vaKarisito

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Me vaka ga nodra dau kabita dei na lalaga na moko, era kabita tale ga na veika vinaka na lotu vaKarisito

[Credit Line]

Stockbyte/​Getty Images