Ciqomi Jisu ni Mosese Levu Cake

“Na vakatubura mai vei kemuni na Turaga na Kalou e dua na nomuni parofita, me vakataki au. Mo ni na vakarogoci koya.”​—CAKA. 3:22, VV.

1. E uqeta vakacava o Jisu Karisito na veika e yaco ena itukutuku ni veigauna sa oti?

ENA ruanaudolu na yabaki sa oti a sucu kina e dua na gonetagane, ra qai vakalagilagia kina na Kalou e dua na ilawalawa agilosi levu. Ena gauna vata qori era a vakarorogo tale tu ga eso na ivakatawanisipi. (Luke 2:8-14) Ni sa yabaki 30, a tekivu cakacaka vakaitalatala me tolu veimama ga na yabaki, ia e veisautaka vakalevu na bula ni kawatamata. E uqeti kina e dua na daunitukutuku makawa ena ika19 ni senitiuri o Philip Schaff me tukuna: “A sega ni vola e dua na ka na turaga qo, ia na ka e cakava kei na ka e tukuna e uqeta e levu mera vunau, vosa e matanalevu, ra kenadau ena veivosaki, vuli, droini, ra qai vola kina na sere ni vakavinavinaka. E vakadinadinataki kina nona uqeta e levu ena gauna makawa vaka kina nikua.” Na turaga e vakasakiti nona bula qori o Jisu Karisito.

2. Na cava e tukuna na yapositolo o Joni me baleti Jisu kei na nona cakacaka vakaitalatala?

² A vola na yapositolo o Joni na cakacaka vakaitalatala i Jisu Karisito, qai tukuna ena itinitini ni nona ivola: “Sa vuqa talega na ka tani sa cakava ko Jisu, ia kevaka sa volai kecega . . .  [ena] oso ko vuravura e na veivola ena volai.” (Joni 21:25) E kila o Joni ni sega ni rawa ni vola kece na veika a tukuna qai cakava o Jisu ena tolu veimama na yabaki vakairogorogo ya. Ia a yaga sara vakalevu na ka a volaitukutukutaka ena Kosipeli.

3. Eda na vakatitobutaka vakacava na noda kila na itavi i Jisu ena kena vakayacori na loma ni Kalou?

³ E vakamacalataki na bula i Jisu ena va na ivola ni Kosipeli kilai levu, ia sega ni o koya ga qori, eso tale na tikina ena iVolatabu era vakamacalataki tu kina na kena itukutuku veivakauqeti. Kena ivakaraitaki na nodra volavola eso na tagane yalodina era a bula eliu vei Jisu. Na itukutuku era vola ena vakatitobutaka na noda kila na itavi i Jisu ena kena vakayacori na loma ni Kalou. Meda veivosakitaka mada eso na itukutuku qori.

Dauveiqaravi ni Kalou Era Vakatayaloyalotaki Karisito

4, 5. O cei e vakatayaloyalotaki Jisu, eratou tautauvata vakacava kei koya?

⁴ E vola o Joni kei na tolu tale na dauvola Kosipeli ni o Jisu e lumuti ni Kalou qai yalataki me Tui, ratou qai vakatayaloyalotaki koya o Mosese, Tevita kei Solomoni. Eratou vakatayaloyalotaki Jisu vakacava na dauveiqaravi ni Kalou qo? Na cava eda vulica ena kedratou itukutuku?

⁵ Ena kena ivakamacala lekaleka sara, e tukuni ena iVolatabu ni o Mosese e parofita, e dauveisorovaki, qai dauveivakabulai me vakataki Jisu. E ivakatawanisipi o Tevita qai ravuti ira na meca ni Isireli ena gauna sa tui kina. O Jisu tale ga e ivakatawanisipi qai veiliutaki vakatui me ravuravu. (Isik. 37:24, 25) Na gauna a veiliutaki tiko kina ena yalodina o Solomoni a vakatulewa vakavuku, ra qai vakila na vakacegu na lewenivanua. (1 Tui 4:25, 29) Ia, e vakasakiti sara na vuku i Jisu qai vakatokai me “Tui ni Sautu.” (Aisea 9:6) E matata kina ni tautauvata nodratou itavi kei Karisito Jisu, ia e uasivi sara na itavi i Jisu baleta ni vauci tiko kina na vakayacori ni loma ni Kalou. Meda vakatauvatani Mosese mada kei Jisu, da qai dikeva se na uqeti keda vakacava noda kila vinaka na itavi i Jisu ena kena vakayacori na loma ni Kalou.

Vakatayaloyalotaki Jisu o Mosese

6. E vakamacalataka vakacava na yapositolo o Pita na vuna meda vakarorogo kina vei Jisu?

⁶ Ni oti toka ga na Penitiko 33 S.K., a cavuta na yapositolo o Pita na parofisai i Mosese, a qai vakayacori dina ena bula i Jisu Karisito. A duri tu o Pita ena matadra na Jiu ena valenisoro. Rau qai vakabula kei Joni e dua na daukerekere e sucu lokiloki, ra “kurabui vakalevu” na tu e kea nira cici sara ga yani mera lai raica. E vakamacalataka o Pita ni vakayacori rawa ga na cakacaka veivakurabuitaki ya ena kaukaua ni yalo tabu i Jiova e veivakabulai tiko ena vuku i Jisu Karisito. E qai cavuta na ka e tukuni ena iVolatabu vakaIperiu: “A kaya ko Mosese, ‘E na vakatubura mai vei kemuni na Turaga na Kalou e dua na nomuni parofita, me vakataki au. Mo ni na vakarogoci koya e na ka kece ga e na tukuna vei kemuni.’”​—Caka. 3:11, 22, VV; 23; wilika Vakarua 18:15, 18, 19.

7. Era na kila vakacava na lewenivanua na ibalebale ni vosa i Pita me baleta na parofita e levu cake vei Mosese?

⁷ Na veivosa qori i Mosese era rairai kila tu o ira na vakarogoci Pita tiko. Era dau dokai Mosese vakalevu na Jiu. (Vkru. 34:10) Era rairai vakanamata tale tu ga ena nona tadu mai e dua na parofita, e levu cake vei Mosese. Ena sega wale ga ni lumuti ni Kalou me vakataki Mosese, ia qo sara ga na Mesaia, “sa Karisito ko koya, na digitaki ni Kalou” o Jiova.​—Luke 23:35; Iper. 11:26.

Veika Rau Tautauvata Kina o Jisu kei Mosese

8. E tautauvata vakacava nodrau bula o Mosese kei Jisu?

⁸ Eso na ivakarau ni bula i Jisu e vuravura e tautauvata kei na bula i Mosese. Kena ivakaraitaki, rau a vakabulai ruarua mai na nodra vere na iliuliu yaloca. (Lako 1:22–2:10; Maciu 2:7-14) Erau a ‘kacivi’ tani mai “Ijipita.” E kaya na parofita o Osea: “Ni sa gone ko Isireli, ka’u a lomani koya, ia ka’u a kaciva na luvequ mai Ijipita.” (Osea 11:1) Na vosa qori i Osea e dusia lesu tiko nodra sa biuti Ijipita na Isireli ena nona liutaki ira tiko o Mosese, ni lesi koya kina na Kalou. (Lako 4:22, 23; 12:29-37) Ia e sega wale ga ni dusia na vosa i Osea na ka a yaco makawa sara, e tukuna tale ga e dua na ka e se bera ni yaco. E vakayacori na nona parofisai qori ena gauna rau biuti Ijipita kina o Josefa, Meri kei Jisu ni sa mate o Tui Eroti.​—Maciu 2:15, 19-23.

9. (a) Na cakamana cava rau a cakava o Mosese kei Jisu? (b) Vakamacalataka eso tale na ka rau tautauvata kina o Jisu kei Mosese. (Raica na kato “So Tale na Ka Rau Tautauvata Kina o Jisu kei Mosese,” ena tabana e 26)

⁹ Erau daucakamana ruarua o Mosese kei Jisu, rau vakadinadinataka na veitokoni i Jiova. E volaitukutukutaki ni o Mosese na imatai ni tamata me cakamana. (Lako 4:1-9) Me kena ivakaraitaki, e okati ena nona cakamana o Mosese na nona vukica na wai me dra ena Naile kei na kena uciwai lalai, e wasea rua na Wasa Damudamu, e yavita tale ga na vatu me vure mai kina na wai ena vanua dravuisiga. (Lako 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Okati tale ga ena cakamana i Jisu na vakayagataki ni wai. Na imatai ni nona cakamana, a vukica na wai me waini ena dua na vakamau. (Joni 2:1-11) Oti ya, a vakarota me maravu na tubu ni wai ena Wasawasa e Kalili. Dua mada ga na gauna a taubale sara ga ena dela ni wai! (Maciu 8:23-27; 14:23-25) Eso tale na ka erau tautauvata kina o Mosese kei Mosese Levu Cake o Jisu e tiko ena kato ena tabana e 26.

Ciqomi Jisu ni Parofita

10. Na cava e dau cakava na parofita dina, na cava e tukuni kina qori vei Mosese?

¹⁰ Era nanuma e levu ni nodra cakacaka ga na parofita mera dau tukuna na veika e se bera ni yaco, ia qori e tiki wale ga ni nodra itavi. Na parofita dina ena uqeti vakalou me matanivanua i Jiova, qai dau tukuna na “nona cakacaka e veivakurabuitaki na Kalou.” (Caka. 2:11, 16, 17) E okati ena nona parofisai me tukuna na veika e se bera ni yaco, me vakatakila eso na ka e vauca na vakayacori ni loma i Jiova, se nona tukuna na vakatulewa ni Kalou. Qori na ka a cakava na parofita o Mosese. A tukuna taumada na Tini na Kuita ena yaco e Ijipita. A lai kauta mai na veiyalayalati ni Lawa e Saineai. E vakavulici ira na lewe ni matanitu ena loma ni Kalou. Ia, ena qai lako tale mai e dua na parofita e levu cake sara vei Mosese.

11. E vakayacora vakacava o Jisu na itavi me parofita e Levu Cake vei Mosese?

¹¹ Ni oti e dua na gauna, donuya na imatai ni senitiuri, a parofisaitaka o Sakaraia na loma ni Kalou me baleta na luvenatagane, o Joni. (Luke 1:76) Qo o Joni na Dauveipapitaisotaki, e qai tukuna nona tadu mai na parofita e levu cake vei Mosese era a waraka tu ena dua na gauna balavu—o Jisu Karisito. (Joni 1:23-36) Me vaka ni parofita o Jisu, e parofisaitaka e levu na ka. Kena ivakaraitaki, a tukuna nona na mate, e parofisaitaka na sala ena vakamatei kina, na vanua ena mate kina, kei ira na vakamatei koya. (Maciu 20:17-19) Era kidroa na vakarorogo ni bau parofisaitaka tale ga nona na rusa o Jerusalemi kei na kena valenisoro. (Mari. 13:1, 2) Eda sa mai kila sara tu nikua na parofisai qori.​—Maciu 24:3-41.

12. (a) E tauyavutaka vakacava o Jisu na cakacaka vakavunau e vuravura raraba? (b) Na cava eda vakatotomuri Jisu tiko kina nikua?

¹² E sega wale ga ni parofita o Jisu, e dauvunau, e qasenivuli tale ga. E vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, qai sega ni dua e tautauvata kei koya ena nona doudou na vosa. (Luke 4:16-21, 43) E qasenivuli levu duadua o koya. “E sega e dua na tamata sa vosa me vaka na tamata oqo,” era kaya eso era rogoci koya. (Joni 7:46) E gumatua o Jisu ni vunautaka na itukutuku vinaka, qai uqeti ira nona imuri mera vakatotomuri koya. E tauyavutaka gona na cakacaka vakavunau e vuravura raraba kei na veivakavulici e se caka tiko ga qo. (Maciu 28:18-20; Caka. 5:42) Ena yabaki sa oti, e rauta ni vitu na milioni na imuri i Karisito era vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou me rauta ni 1,500,000,000 na aua, ra qai vakavulici ira na taleitaka na ka dina ena iVolatabu. O dau vakaitavi tale ga ena cakacaka yaga qori?

13. Na cava ena uqeti keda meda “vakatawa” tiko ga?

¹³ E sega ni vakatitiqataki ni o Jiova ga a vakayacora na parofisai me sucu e dua na parofita vakataki Mosese. E uqeti iko vakacava nomu kila na ka dina qori? Sega li ni uqeti iko mo nuitaka vakalevu na parofisai me baleta na veigauna sa voleka qo? Io, na noda vakasamataka vakatitobu na ivakaraitaki i Mosese Levu Cake, ena uqeti keda “me da vakatawa ga ka yalomatua” ni cakava na loma ni Kalou.​—1 Ces. 5:2, 6.

Ciqomi Jisu me Dauveisorovaki Yaga

14. E dauveisorovaki vakacava o Mosese vei ira na Isireli kei na Kalou?

¹⁴ O Jisu e dauveisorovaki me vakataki Mosese. A vakayagataki Mosese o Jiova me tauyavutaka na veiyalayalati ena Lawa kei ira na Isireli. Ke ra talairawarawa na luve i Jekope ena lawa ni Kalou qori, era na nona tamata digitaki tiko ga, ra qai nona ivavakoso. (Lako 19:3-8) A muri tiko ga na veiyalayalati qori mai na 1513 B.S.K., me yacova sara na imatai ni senitiuri S.K.

15. E dauveisorovaki uasivi vakacava o Jisu?

¹⁵ A tauyavutaka o Jiova ena 33 S.K. e dua na veiyalayalati e vinaka cake sara kei Isireli vou, qori o ira “na Isireli ni Kalou” era okati kina na lotu vaKarisito lumuti era lewe ni dua na ivavakoso e vuravura. (Kala. 6:16) Na veiyalayalati a dauveisorovaki kina o Mosese e okati kina na lawa a ceuti ena vatu, ia e uasivi sara na veiyalayalati e dauveisorovaki kina o Jisu. Ni a vola sara ga na kena lawa na Kalou ena lomadra na tamata. (Wilika 1 Timoci 2:5; Iperiu 8:10.) O ira gona “na Isireli ni Kalou” era nona tamata digitaki, ra qai ‘lewenivanua era vuataka na vua’ ni Matanitu vakaMesaia. (Maciu 21:43) Era okati sara tiko ga ena veiyalayalati vou qori na lewe ni matanitu vakayalo. Ia e yaga tale ga vei ira eso tale na veiyalayalati qori. E dua na ilala levu era sa takali ena gauna qo, era na vakalougatataki me tawamudu ena vuku ni veiyalayalati uasivi qori.

Me Nomu iVakabula o Karisito

16. (a) A vakayagataki Mosese vakacava o Jiova me vakabulai ira na Isireli? (b) O cei na iVurevure ni veivakabulai me vaka e tukuni ena Lako Yani 14:13?

¹⁶ Ena iotioti ni bogi ni bera nodra biubiu na Isireli a leqataki nodra bula eso na luvedra na Isireli. A vakarau curuma yani na vanua o Ijipita na agilosi ni Kalou me vakamatea na ulumatua kece. A kaya o Jiova vei Mosese ni na qai vakabulai ga nodra ulumatua na Isireli ke ra boroya na dra ni lami ni Lakosivia ena duru ni sogo ni nodra katuba kei na ulu ni katuba. (Lako 12:1-13, 21-23) A qai yaco dina. Oti ya, sa qai tu ena dua na ituvaki leqataki na matanitu qo. Sa ra tao tu na Isireli ena Wasa Damudamu kei na nodra cemuri ira tiko yani na nodra qiqi ni valu na Ijipita. A vakabulai ira tale na Isireli o Jiova ena nona vakayagataki Mosese me wasea rua vakacakamana na wasawasa.​—Lako 14:13, 21.

17, 18. E dauveivakabulai levu cake vakacava o Jisu ni vakatauvatani kei Mosese?

¹⁷ E veivakurabuitaki dina nona veivakabulai o Jiova ena gauna ya, ia e vakasakiti sara nona veivakabulai ni vakayagataki Jisu. Ena vuku i Jisu ga era sereki kina na tamata talairawarawa mai na ivau ni ivalavala ca. (Roma 5:12, 18) E “sereki keda me tawamudu” na veivakabulai qori. (Iper. 9:11, 12, NW) Na yaca Jisu e kena ibalebale “Veivakabulai o Jiova.” O Jisu e noda iVakabula se Dauveivakabulai. E sega wale ga ni vakabulai keda mai na ivalavala eda sa cakava oti, ia e vakarautaka tale ga na sala meda marautaka kina na veigauna vinaka se bera mai. Na nona sereki ira na nona imuri o Jisu mai na ivalavala ca, e sa vakabulai ira sara tiko ga mai na cudru i Jiova ra qai marautaka e dua na veiwekani voleka kei koya.​—Maciu 1:21.

¹⁸ Na nona veivakabulai o Jisu mai na ivalavala ca ena okati tale ga kina na noda sereki mai na ivau ni tauvimate kei na mate. Meda kila na ibalebale ni veika ena yaco qori, vakasamataka na ka a yaco ena gauna a lako kina o Jisu ena nona vale e dua na turaga o Jairo, a mate na luvena yalewa, e yabaki 12. E vakadeitaka o Jisu vei Jairo: “Kakua ni yalolailai; vakadinata [vakabauta] ga, ena qai vakabulai ga ko koya.” (Luke 8:41, 42, 49, 50) A dina ina nona vosa, qai vakaturi na goneyalewa ya! Rawa beka ni o raitayaloyalotaka nodrau marau na nona itubutubu? Vakasamataka na marau levu eda na vakila ena gauna “era na rogoca kina na domona [o Jisu] ko ira kecega e nai bulubulu, a ra na lako maikina” nira sa vakaturi. (Joni 5:28, 29) Sa iVakabula dina ga o Jisu, e Dauveivakabulai!​—Wilika Cakacaka 5:31; Taito 1:4; Vkta. 7:10.

19, 20. (a) Ena yaga vakacava na noda dau vakasamataki Jisu vakatitobu ena nona itavi me o Mosese Levu Cake? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

¹⁹ Nida kila gona nida rawa ni vakaitavi ena nodra tuberi eso tale me yaga vei ira na veivakabulai i Jisu, ena uqeti keda qori meda dau vunau da qai veivakavulici. (Aisea 61:1-3) Na noda dau vakasamataka tale ga vakatitobu na itavi i Jisu ni o koya o Mosese Levu Cake, eda na vakadeitaka kina meda nuitaki koya me vakabulai keda na nona imuri ena gauna e mai lewai ira kina na tamata ca.—Maciu 25:31-34, 41, 46; Vkta. 7:9, 14.

²⁰ Io, e Mosese Levu Cake o Jisu. E cakava e levu na ka veivakurabuitaki a sega ni cakava rawa o Mosese. Na ka e parofisaitaka o Jisu kei na nona dauveisorovaki e yaga vei ira na kawatamata kece. Ni iVakabula, e sega wale ga ni vakabulai ira na tamata me dua ga na gauna lekaleka, ia era na rawata na bula tawamudu o ira na kawatamata era vakabulai. E levu tale na ka eda na vulica baleti Jisu ena nodra ivakaraitaki na tagane yalodina era a bula ena gauna makawa. Na ulutaga e tarava ena veivosakitaki kina nona kilai o Jisu me o Tevita Levu Cake kei Solomoni Levu Cake.

Vakamacalataka Mada

E levu cake vakacava o Jisu vei Mosese ni

• parofita?

• dauveisorovaki?

• ivakabula?

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 26]

So Tale na ka Rau Tautauvata Kina o Jisu kei Mosese

◻ Rau biuta ruarua na itutu lelevu me rau qaravi Jiova kina kei na nona tamata.​—2 Kor. 8:9; Fpai. 2:5-8; Iper. 11:24-26.

◻ Rau lumuti, se ‘karisito.’​—Mari. 14:61, 62; Joni 4:25, 26; Iper. 11:26.

◻ Rau matataki Jiova.​—Lako 3:13-16; Joni 5:43; 17:4, 6, 26.

◻ Rau dauyalomalumalumu.​—Tiko 12:3; Maciu 11:28-30.

◻ Rau vakani ira na lewe vuqa.​—Lako 16:12; Joni 6:48-51.

◻ Rau turaganilewa, rau vunilawa tale ga.​—Lako 18:13; Mala. 4:4; Joni 5:22, 23; 15:10.

◻ Rau nuitaki me rau liutaka na vale ni Kalou.​—Tiko 12:7; Iper. 3:2-6.

◻ E tukuni ni rau ivakadinadina yalodina i Jiova.​—Iper. 11:24-29; 12:1; Vkta. 1:5.

◻ Ni mate o Mosese kei Jisu, e vunitaka na yagodrau na Kalou.​—Vkru. 34:5, 6; Luke 24:1-3; Caka. 2:31; 1 Kor. 15:50; Juta 9.