Mo Tu i Vei ni sa Cabolo na Veivakarusai?

NA CAVA ena yacovi ira na yalododonu ena gauna sa na vakarusa kina o Jiova na ituvaki ca qo ena Amaketoni? E sauma na Vosa Vakaibalebale 2:21, 22: “Ni ra na tiko ga e na vanua na yalododonu, ka ra na tiko dei kina na yalodina. Ia ko ira na tamata ca era na muduki tani e vuravura, kei ira na dautalaidredre era na cavu laivi maikina.”

Era na tiko dei vakacava na yalodina e vuravura? Ena tiko beka na vanua mera na dro kina? Mera na tu e vei na yalododonu ni sa muduki na ituvaki ca kei vuravura qo? E vakamacalataki ena iVolatabu e va na itukutuku me baleta na ituvaki qo.

Bibi na Vanua Era a Tiko Kina

Eda wilika ena 2 Pita 2:5-7 na nodrau vakabulai na peteriaki o Noa kei Loti: “A sa sega talega ni lomani ira tiko na kai vuravura makawa [na Kalou], a sa vakabulai Noa ka lewe vitu tale, o koya ka dauvunautaka nai valavala dodonu, ka sa luvuci ira na kai vuravura era sa sega ni lotu: a sa vakamai rau na koro ko Sotoma kei Komora me dravusa, ka sa vaqeavutaka ni sa cudruva, a sa qisia me kedrai vakarau na tawa lotu e na gauna emuri; a sa vakabulai Loti na tamata yalododonu, o koya sa rarawa na lomana e na vuku ni nodrai valavala vakasisila na tamatai valavala ca.”

A vakabulai vakacava o Noa ena waluvu? E kaya na Kalou vei Noa: “Sa rairai mai ki vei au nai otioti ni tamata kecega; ni ra sa vakasinaiti vuravura e nai valavala kaukauwa; ka raica, ka’u na vakarusai ira vata kei vuravura. Mo taya e dua na nomu waqa e na kau kofera.” (Vkte. 6:13, 14) A taya na waqa o Noa, me vaka ga a vakaroti vua. Ni se vo tu e vitu na siga me yaco na waluvu, a vakaroti koya o Jiova me kumuni ira vata na manumanu me kauti ira e loma ni waqa kei na nona vuvale. Ena ikavitu ni siga a sogota o Jiova na katuba ni waqa qai ‘tau tiko na uca e vuravura me vasagavulu na siga kei na vasagavulu na bogi.’ (Vkte. 7:1-4, 11, 12, 16) Eratou a “vakabulai kina e loma ni wai” o Noa kei na nona vuvale. (1 Pita 3:20) Eratou vakabulai baleta ni ratou a tiko ena loma ni waqa. Sega tale ni dua na vanua me ratou na taqomaki kina.​—Vkte. 7:19, 20.

A duidui na ivakaro a soli vei Loti. A tukuna vua e rua na agilosi na vanua me kua ni tiko kina. Rau kaya: “[O] ira kecega na nomu e na koro oqo [Sotoma], mo kauta tani e na yasana oqo: ni keirau na vakarusa na koro oqo.” Me ratou na “dro ki na ulu-ni-vanua.”​—Vkte. 19:12, 13, 17.

Na veika rau sotava o Noa kei Loti e vakadinadinataka ni “kila o Jiova na sala me vakabulai ira kina era qarava na Kalou nira vakatovolei, me maroroi ira tale ga na tawayalododonu me yaco mada na siga ni lewa.” (2 Pita 2:9, NW) Ena rua na ituvaki qo, a bibi na vanua rau a dui tiko kina. A dodonu me vodo i waqa o Noa; a vinakati me dro tani e Sotoma o Loti. Ia ena va tu ga qo na ka ena yaco? Ena rawa beka ni vakabulai ira na yalododonu o Jiova ena vanua era tiko kina, qai sega ni vinakati mera lako ena dua tale na vanua? Me saumi na taro qori, vakasamataka e rua tale na itukutuku ni veivakabulai.

Bibi Beka na Vanua ena Veivakabulai?

Ni bera ni vakararawataki Ijipita o Jiova ena ikatini ni kuita ena gauna i Mosese, a vakaroti ira na Isireli mera boroya na dra ni manumanu ena ulu ni nodra katuba kei na duru ruarua ni sogo. Na vuna? Ni ‘lako voli ena vanua qori o Jiova me yaviti ira na kai Ijipita; ni raica na dra ena ulu ni katuba, ena duru ruarua tale ga ni sogo, ena lako sivita na katuba, ena sega ni laivi koya e veivakarusai me curuma na nodra veivale me vakamatei ira.’ Ena bogi tiko ga ya, “sa qai yaviti ira kecega na ulumatua e na vanua ko Ijipita ko Jiova, na ulumatua i Fero, ko koya sa tiko e nonai tikotiko-vakaturaga, kei na nona ulumatua talega na bobula sa tiko e na vale butobuto; kei na ulumatua kecega ni manumanu e yavai va.” Era a vakabulai na ulumatua ni Isireli, dina nira sega ni toki ina dua tale na vanua.​—Lako 12:22, 23, 29.

Vakasamataka tale ga na nona vakabulai o Reapi, na yalewa dautagane e vakaitikotiko ena korolevu o Jeriko. Era sa vakarau na Isireli mera vakavua na Vanua Yalataki. Ni kila o Reapi ni sa vakarau vakavuai o Jeriko, a tukuna sara vei rau na yamata ni Isireli nira rerevaka na lewenivanua na nodra sa voleka tiko mai na Isireli. A vunitaki rau na yamata, qai kerei rau me rau yalataka vua ni na vakabulai ratou kece vakavuvale ena gauna sa na vakavuai kina o Jeriko. Rau mani vakaroti Reapi me soqoni ratou ena nona vale, e toka ena bai ni koro. Ke dua e biuta na vale ena vakamatei vata kei ira na lewenivanua. (Josua 2:8-13, 15, 18, 19) Ia, a qai tukuna o Jiova vei Josua ‘me bale sara na bai ni koro.’ (Josua 6:⁠5) Sa rairai leqataki gona na vanua rau tukuna na yamata me na vakabulai kina o Reapi kei na nona matavuvale. E ratou na vakabulai vakacava?

Ni yaco na gauna me vakarusai kina o Jeriko, era kaila na Isireli ra qai uvuca na nodra davui. E tukuna na Josua 6:20: “Ni ra sa rogoca na domo ni davui na tamata [ni Isireli], sa ra qai kailavaka na kaila levu na tamata, a sa bale sara na bai.” E sega ni tarova rawa e dua na tamata na bale ni bai qo. Ia, a vakacakamana na kena sega ni bale na bai donuya na vale i Reapi. A vakaroti rau na yamata o Josua: “Drau curu ki na nona vale na yalewa dautagane, ka kauta maikina kitautuba na yalewa kei na nona ka kecega, me vaka drau a bubului kina vua.” (Josua 6:22) Ratou vakabulai kece na vuvale i Reapi.

Na Cava e Bibi Duadua?

Na cava eda vulica ena nodratou vakabulai o Noa, Loti, Reapi kei ira na Isireli ena gauna i Mosese? E yaga vakacava vei keda na itukutuku qo ena noda kila na vanua meda tiko kina ni bera ni mudu na ituvaki ca kei vuravura?

Io, a vakabulai o Noa ni vodo i waqa. Ia, na cava e lai tu kina e kea? Sega li ni baleta na nona vakabauta kei na nona talairawarawa? “A sa cakava ko Noa me vaka na ka kecega sa vakarota vua na Kalou,” e kaya na iVolatabu. “Io, sa cakava vakakina.” (Vkte. 6:22; Iper. 11:7) Ia, vakacava o keda? Eda sa cakava tiko beka na veika kece e vakarota na Kalou? ‘E dauvunautaka’ tale ga o Noa ‘na ka dodonu.’ (2 Pita 2:5) Eda gumatua beka ena cakacaka vakavunau me vakataki Noa, dina nira sega ni dau vakarorogo eso era tiko ena yalava?

A drotaka o Loti na veivakarusai mai Sotoma. A vakabulai ni a yalododonu ena mata ni Kalou, e rarawataka tale ga na nodra itovo vakasisila e Sotoma kei Komora. Eda dau rarawataka beka na itovo vakasisila sa takalevu tu nikua? Se sa matau tu na noda raica da qai sega ni kauai kina? Eda saga tiko beka meda kua ni ‘tauvi duka se na ca, da qai saga na veiyaloni’?​—2 Pita 3:14, VV.

A vakatau na nodra vakabulai na Isireli e Ijipita, kei Reapi e Jeriko nira toka ga ena nodra dui vale. Bibi me tiko vei ira na vakabauta kei na talairawarawa. (Iper. 11:28, 30, 31) Vakasamataka mada na nodra vakaraica matua na nodra ulumatua na vuvale ni Isireli, nira tekivu rogoca nodra ‘tagi vakalevu’ na vuvale ni Ijipita. (Lako 12:30) Raitayaloyalotaka mada na nodratou veivolekati toka o Reapi kei na nona vuvale ni ratou rogoca na kena kasura voleka tiko mai na bai kei Jeriko. E vakaraitaka o Reapi na vakabauta dina, a rawa kina ni talairawarawa qai toka dei ga e vale.

Sa voleka sara ni mudu na vuravura ca i Setani qo. Eda sega ni kila na sala ena taqomaki ira kina na nona tamata o Jiova ‘ena siga ni nona cudru.’ (Sefa. 2:3) Ia, eda vakadeitaka ga ni noda vakabulai ena vakatau ena noda vakabauti Jiova kei na noda talairawarawa vua, se mani vanua cava ga eda tu kina kei na ituvaki eda donuya tu ena gauna oya. Ena gauna qo, meda nanuma dei tiko na parofisai i Aisea me baleta na noda “yasana vuni.”

“Curuma na Nomudou Yasana Vuni”

E kaya na Aisea 26:20: “Kemudou na noqu tamata, dou lako mai ka curuma na nomudou yasana vuni, ka sogota na nomudou katuba; dou vunitaki kemudou vakalailai ga me takali mada na veicudruvi.” A rairai vakayacori taumada na parofisai qo ena 539 B.S.K. ena gauna a vakavuai Papiloni kina o ira na kai Mitia kei Perisia. Nira curu yani e Papiloni, a vakaroti ira na lewenivanua o Sairusi na kai Perisia mera tiko ga ena loma ni nodra vale, nira a vakaroti na nona sotia mera vakamatei ira na kune e tuba.

Na “yasana vuni” nikua e rawa ni dusia e sivia na 100,000 na ivavakoso ni iVakadinadina i Jiova e vuravura raraba. Na ivavakoso qo era bibi tiko ga ena noda bula nikua, vakauasivi ena gauna ni “veivakararawataki levu.” (Vkta. 7:14) Eda vakaroti gona na tamata ni Kalou meda curu ina noda “yasana vuni,” meda vuni me yacova ni sa “takali mada na veicudruvi.” Sa dodonu kina meda kua ni raica vakamamada na ivavakoso, me kua ni cegu na noda dau lai sosoqoni kina. Meda muria mada ga na ivakasala i Paula: “Meda dau veinanumi, meda veivakauqeti meda veilomani, meda caka vinaka tale ga, meda kua ni vakawaletaka na soqoni me vaka e nodra ivalavala e so, ia meda veivakayaloqaqataki, vakabibi nida raica ni sa voleka mai na siga.”​—Iper. 10:24, 25, NW.

[iYaloyalo ena tabana e 7]

Na cava eda vulica ena nona dauveivakabulai na Kalou ena gauna eliu?

[iYaloyalo ena tabana e 8]

Na cava e rairai dusia na “yasana vuni” nikua?