Dua na Qelenisipi, Dua na iVakatawa

“O kemudou na dau muri au dou na qai dabe tale ga ena idabedabe vakatui e tinikarua mo dou lewa na yavusa e tinikarua kei Isireli.”​—MACIU 19:28.

1. E raici ira vakacava na kawa i Eparama o Jiova, e kilai vakacava ni kauaitaki ira tale ga na veimatanitu tale eso?

E LOMANI Eparama o Jiova, e lomani ira tale ga nona kawa. Nira kawa i Eparama, e raici ira na Isireli o Jiova me “nona matanitu talei” ena loma ni 15 na senitiuri. (Wilika Vakarua 7:6.) Ia vakacava na veimatanitu tale eso, e kauaitaki ira tale ga o Jiova? Io. Donuya na gauna qori, o ira era sega ni Isireli ra vinakata mera qaravi Jiova, e rawa nira lewe ni matanitu lavotaki qo. O ira na tavuki, era lewe tale ga ni matanitu o Isireli, era na sega ni raici vakatani. (Vunau 19:​33, 34) Ia ena vinakati mera talairawarawa ina lawa kece i Jiova.​—Vunau 24:22.

2. Na ka veivakurabuitaki cava a tukuna o Jisu, na taro cava e basika kina?

² E kurabuitaki na ka a tukuna o Jisu vei ira na Jiu ena gauna ya: “Ena kau laivi vei kemuni na matanitu ni Kalou me soli ina matanitu e vuataka na vuana.” (Maciu 21:43) O cei era na lewena na matanitu vou qo, ena tarai keda vakacava na veisau ya?

Na Matanitu Vou

3, 4. (a) E vakatakila vakacava na yapositolo o Pita na matanitu vou? (b) O cei era lewe ni matanitu vou qo?

³ E vakatakila vakamatata na yapositolo o Pita na matanitu vou qo. Qo na ka e vola vei ira na nona itokani lotu vaKarisito: “O kemuni na ‘matatamata digitaki, na matabete vakatui, na matanitu savasava, na matatamata e taukena sara ga na Kalou, moni tukuna yani na lagilagi’ i koya e kacivi kemuni mai na butobuto ina nona rarama uasivi.” (1 Pita 2:9) Me vaka ga e parofisaitaki, o ira na Jiu vakayago era ciqomi Jisu me Mesaia, era isevu ni matanitu vou. (Tani. 9:27a; Maciu 10:6) Emuri, era okati tale ga eke o ira era sega ni Isireli, a kaya kina o Pita: “Oni a sega ni tamata ni Kalou e liu, ia qo oni sa nona tamata.”​—1 Pita 2:10.

⁴ E vakaibalebaletaki cei tiko o Pita? Ena itekitekivu ni nona ivola, e tukuna kina: “A vakasucumi keda vou [na Kalou] ena dua na inuinui e dei me salavata kei na nona loloma levu, ena nona vakaturi Jisu Karisito mai na mate, moni taukena kina e dua na ivotavota e sega ni rusa rawa, e sega ni duka, e sega tale ga ni seavu rawa. E maroroi tu mai lomalagi me nomuni.” (1 Pita 1:​3, 4) Na matanitu vou qo era lewena na lotu vaKarisito lumuti, e nodra inuinui na bula e lomalagi. Qo o ira na “Isireli ni Kalou.” (Kala. 6:16) Ena dua na raivotu, a raica na yapositolo o Joni ni o ira na Isireli vakayalo era le 144,000. Era “voli mai ena kedra maliwa na kawatamata mera isevu vua na Kalou kei na Lami,” mera “bete” ra qai “veiliutaki vakatui vata kei koya [Jisu] me duanaudolu na yabaki.”​—Vkta. 5:10; 7:4; 14:​1, 4; 20:6; Jeme. 1:18.

So Tale Era Wili Kina

5. (a) E dusi cei na “Isireli ni Kalou”? (b) Na cava e sega ni dua ga kina na ibalebale ni vosa “Isireli?”

⁵ Na vosa gona na “Isireli ni Kalou” ena Kalatia 6:16 e dusi ira na lotu vaKarisito lumuti. Ia e tiko beka eso na vanua e vakayagataka kina o Jiova na matanitu o Isireli me vakatayaloyalotaka se vakatakarakarataki ira na lotu vaKarisito era sega ni lumuti? E tiko na kena isau ena vosa i Jisu vei ira nona yapositolo yalodina: “Au sa veiyalayalati qo vata kei kemudou me baleta e dua na matanitu, me vaka ga keirau a veiyalayalati kina kei Tamaqu, mo dou kana mo dou gunu ena noqu teveli ena noqu matanitu, mo dou dabe tale ga ena idabedabe vakatui mo dou lewa na tinikarua na yavusa e Isireli.” (Luke 22:​28-30) Ena yaco qo ni “vakavoui na ka kece,” donuya na nona veiliutaki o Karisito me duanaudolu na yabaki.​—Wilika Maciu 19:28.

6, 7. Ena veitikina yavolita ni Maciu 19:28 kei na Luke 22:​30, e vakaibalebaletaki cei na matavosa na “tinikarua na yavusa e Isireli?”

⁶ Era na veiliutaki vakatui e lomalagi na 144,000, era na bete ra qai dauveilewai ena loma ni Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki. (Vkta. 20:4) O cei era na lewa, o cei era na vakarurugi ena nodra veiliutaki? Ena Maciu 19:28 kei na Luke 22:​30, e tukuni kina nira na lewa “na tinikarua na yavusa e Isireli.” Nida dikeva na veitikina yavolita ni rua na tikinivolatabu qori, e vakaibalebaletaki cei na “tinikarua na yavusa e Isireli?” Qori e dusi ira kece e nodra inuinui na bula e vuravura​—o ira era vakabauta na isoro ni veivoli i Jisu ra qai sega ni lewe ni ilawalawa vakatui, sega tale ga ni lewe ni matabete. (Na yavusa na Livai e sega ni okati ena 12 na yavusa e Isireli vakayago.) O ira e vakatayaloyalotaka na 12 na yavusa e Isireli, era na vakalougatataki vakayalo mai na nodra cakacaka vakabete na 144,000. O ira na sega ni bete qo era nona tale ga na Kalou, e lomani ira qai ciqomi ira, me vakataki ira ga nona tamata ena gauna makawa.

⁷ Ni raivotutaka oti na yapositolo o Joni nodra dregati ni bera na veivakararawataki levu na 144,000 na Isireli vakayalo, a raica tale ga e dua na “isoqosoqo levu” e sega ni wiliki rawa era cavutu “mai na veimatanitu.” (Vkta. 7:9) O ira qo era na bula sivita na veivakararawataki levu mera na bula ena Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Karisito ra qai tomani ira na bilioni era na vakaturi. (Joni 5:​28, 29; Vkta. 20:13) O ira kece qori era vakatayaloyalotaki ira na “tinikarua na yavusa e Isireli,” ena liutaki ira o Jisu kei ira na 144,000.​—Caka. 17:31; 24:15; Vkta. 20:12.

8. E vakatakarakarataka vakacava na nodrau duavata na 144,000 kei na vo ni kawatamata ena ka e dau caka ena Siga ni Veibuluti e caka e veiyabaki?

⁸ Na nodra duavata na 144,000 kei na vo ni kawatamata e laurai ena ka e caka ena Siga ni Veibuluti. (Vunau 16:​6-10) A vinakati vua na bete levu me vakacabora e dua na bulumakau ena vuku ni ivalavala ca ‘ena vukuna kei na nona lewenivuvale.’ Koya gona, na isoro i Jisu ena yaga taumada vei ira nona lewenivuvale era bete, era na veiliutaki kei koya e lomalagi. Ena siga tale ga ni Veibuluti, e dau vakarautaki e rua na me ena vuku ni nodra ivalavala ca na vo ni Isireli. Na yavusa vakabete e dusi ira na le 144, 000, ia na vo ni Isireli e dusi ira e nodra inuinui na bula e vuravura. Na ivakavuvuli qo e vakaraitaka ni ibalebale ni vosa “na yavusa e tinikarua kei Isireli” ena Maciu 19:​28, e sega ni baleti ira ga na lai veiliutaki vakabete kei Jisu, e vauci ira kece era vakabauta nona isoro.a

9. Era vakatayaloyalotaki cei na bete ena raivotu i Isikeli me baleta na valenisoro, o cei e vakatayaloyalotaki ira na Isireli era sega ni bete?

⁹ Raica mada e dua tale na ivakaraitaki. A raivotutaka o Isikeli na valenisoro i Jiova. (Isik., wase 40-48) Ena raivotu qori era veiqaravi tiko ena valenisoro na bete, era veivakavulici, ra ciqoma tale ga na ivakaro kei na veivakadodonutaki i Jiova. (Isik. 44:​23-31) E laurai tale ga ni o ira na lewe ni so tale na yavusa era dau mai sokalou ra qai vakacaboisoro tale ga ena valenisoro. (Isik. 45:​16, 17) Ena ituvaki gona qo, o ira na bete era vakatayaloyalotaki ira na lumuti, o ira na Isireli era sega ni lewe ni yavusa vakabete e dusi ira e nodra inuinui na bula e vuravura. E vakabibitaki ena raivotu na nodrau cakacaka vata na ilawalawa e rua qo, qai liutaka tiko na ilawalawa vakabete na sokalou savasava.

10, 11. (a) Na vosa ni veiuqeti cava i Jisu eda sa raica mai? (b) Na taro cava e basika me baleti ira na so tale na sipi?

¹⁰ E tukuna o Jisu ni ‘so tale na sipi,’ era sega ni tiko ena “bai” era tiko kina na “qelenisipi lailai” era nona imuri lumuti. (Joni 10:16; Luke 12:32) E tukuna: “Au na kauti ira tale ga mai, era na rogoca na domoqu, ena qai dua ga na qelenisipi, dua ga na kena ivakatawa.” E veiuqeti dina na vakayacori ni vosa qori! Rau sa mai duavata e rua na ilawalawa​—na ilawalawa lumuti era le lailai ga kei na isoqosoqo levu ni so tale na sipi. (Wilika Sakaraia 8:23.) Era sega ni veiqaravi ena lomanibai ni valenisoro vakayalo na so tale na sipi, ia era veiqaravi ena taudaku ni lomanibai ni valenisoro.

¹¹ E Isireli makawa, ke dau vakayagataki ira na sega ni bete o Jiova ena so na gauna me vakatayaloyalotaki ira na so tale na sipi, e veiganiti beka mera vakayagataka tale ga na madrai kei na waini o ira e nodra inuinui na bula e vuravura? Meda raica mada na isaunitaro qo.

Veiyalayalati Vou

12. Na ituvatuva vou cava a parofisaitaka o Jiova?

¹² A parofisaitaka o Jiova e dua na ituvatuva vou vei ira nona tamata ena nona kaya: “Sa vakaoqo na veiyalayalati ka’u na cakava kei ira na mataqali ni Isireli; . . . ka’u na tugana na noqu vunau ki na lomadra, ka’u na vola talega ki na yalodra: ia ka’u na yaco me’u nodra Kalou, ka ra na yaco ko ira me ra noqu tamata.” (Jere. 31:​31-33) Me baleta na veiyalayalati vou qo, ena vakayacori tiko me sega ni mudu na yalayala i Jiova vei Eparama.​—Wilika Vakatekivu 22:18.

13, 14. (a) O cei era wili ena veiyalayalati vou? (b) O cei ena yaga vei ira na veiyalayalati qo, era “taura matua” vakacava na veiyalayalati vou qo?

¹³ Ena iotioti ni nona bogi ni bera ni mate, a tukuna o Jisu na veika e baleta na veiyalayalati vou qori: “Na bilo qo e vakaibalebaletaka na veiyalayalati vou e vakadeitaki ena noqu dra, ena vakadavei ena vukumudou.” (Luke 22:20; 1 Kor. 11:25) Era wili kece beka na lotu vaKarisito ena veiyalayalati qo? Sega. Me vakataki ira ga na yapositolo era gunu mai na bilo ena bogi ya, eso ga era wili ena veiyalayalati vou qori.b A qai cakava tale e dua na veiyalayalati kei ira o Jisu mera na veiliutaki vata kei koya ena nona matanitu e lomalagi. (Luke 22:​28-30) Era na tiko kei Jisu ena nona Matanitu.​—Luke 22:​15, 16.

¹⁴ Ia vakacava o ira na bula e vuravura ena veiliutaki ni nona Matanitu? Ena yaga tale ga vei ira na veiyalayalati vou qori. (Kala. 3:​8, 9) E macala nira sega ni wili ena veiyalayalati, ia era “taura matua” na veiyalayalati qo ena nodra vakamalumalumu ina kena lawa, me vaka ga e parofisaitaka o Aisea na parofita: “Ko ira na kai tani era sa torovi Jiova, me ra qaravi koya, ka lomana na yaca i Jiova, me ra nona tamata, ka ra dui vakatabuya na siga tabu, me kakua ni vakacacana, ka ra taura matua na noqu veiyalayalati: ka’u na kauti ira mai ki na noqu ulu-ni-vanua tabu, ka vakamarautaki ira e na noqu vale ni masu.” E tomana o Jiova: “Ni na vakatokai na noqu vale me nodra vale ni masu na tamata kecega.”​—Aisea 56:​6, 7.

O Cei e Vakayagataka na Madrai kei na Waini?

15, 16. (a) E sema vata ena cava na yapositolo o Paula na veiyalayalati vou? (b) Na cava era sega ni vakayagataka kina na madrai kei na waini o ira na nuitaka na bula e vuravura?

¹⁵ O ira era wili ena veiyalayalati vou era ‘doudou mera curu ina tikina tabu.’ (Wilika Iperiu 10:​15-20.) O ira qo era na “lewe ni matanitu e sega ni yavalati rawa.” (Iper. 12:28) Koya gona, o ira ga era na veiliutaki vakatui ra qai bete kei Jisu e lomalagi era na gunu ena “bilo” e vakatayaloyalotaka na veiyalayalati vou. Era na wati ni Lami o ira na lewe ni veiyalayalati vou. (2 Kor. 11:2; Vkta. 21:​2, 9) O ira na sega ni vakayagataka na madrai kei na waini era doka na soqo qo nira tiko ena iVakananumi.

¹⁶ E vukei keda o Paula meda kila ni o ira e nodra inuinui na bula e vuravura era na sega ni vakayagataka na madrai kei na waini. E tukuna vei ira na lotu vaKarisito: “Ena gauna kece oni kania kina na madrai qo, oni gunuva na bilo qo, oni sa vakatakila tiko kina na mate ni Turaga me yacova nona lako mai.” (1 Kor. 11:26) Gauna cava ena lako mai kina na ‘Turaga’? Qo na gauna e kauta kina na iotioti ni lumuti e vaka na watina ena nodra itikotiko vakalomalagi. (Joni 14:​2, 3) Macala gona, ni na sega ni caka tu ga me tawamudu na iVakananumi ni Vakayakavi ni Turaga. “Na vo ni nona kawa” na yalewa era se tiko e vuravura, era na vakayagataka na madrai kei na waini me yacova nira sa rawata kece nodra icovi ni bula e lomalagi. (Vkta. 12:17) Ia ke ra vakayagataka tale ga na madrai kei na waini o ira e nodra inuinui na bula e vuravura, ena tomani tiko ga me tawamudu na iVakananumi qo.

‘Era na Yaco Mera Noqu Tamata’

17, 18. E vakayacori vakacava na parofisai ena Isikeli 37:​26, 27?

¹⁷ A parofisaitaka o Jiova na duavata era na vakila nona tamata: “Ka’u na cakava na veiyalayalati ni veivinakati kei ira; sa na veiyalayalati ka sega ni mudu: au na vakataukeni ira talega, ka vakalewevuqataki ira, ka solia na noqu vale tabu me tu ga e na kedra maliwa ka sega ni mudu. Ena tu vata tale ga kei ira na noqu vale: io ka’u na yaco me’u nodra Kalou, ko ira talega era na vakabau me ra noqu tamata.”​—Isik. 37:​26, 27.

¹⁸ E ka dokai qai yaga vei ira kece na dauveiqaravi ni Kalou na veiyalayalati qo, na veiyalayalati ni nodra duavata na lotu vaKarisito. Io, e vakadeitaka o Jiova na nodra na duavata na dauveiqaravi yalodina kece. E vakadinadinataki nira vuataka na itovo e umani ena vua ni yalona tabu. E tu ena kedra maliwa nona vale tabu, qo e vakatayaloyalotaka na sokalou dina vaKarisito. Era okati tale ga mera tamata ni Kalou, nira sa vakanadakuya kece na ivakarau ni sokalou matakau ra qai qaravi Jiova duadua ga.

19, 20. O cei era na okati tale ga mera “nona tamata” o Jiova, cava e rawati ena vuku ni veiyalayalati vou?

¹⁹ E talei dina noda raica votu nodra duavata na rua na ilawalawa qo nikua! E macala nira na sega ni bula i lomalagi na isoqosoqo levu e tubu tiko ga na kedra iwiliwili, ia era marau ga nira maliwai ira e nodra inuinui na bula i lomalagi. Era tokoni ira na Isireli ni Kalou. Nira cakava qori, sa okati ira o Jiova mera “nona tamata.” E vakayacori gona ena vukudra na parofisai qo: “Na lewe ni veimatanitu e vuqa ena musuki ira vei Jiova e na siga ko ya, ka yaco me noqu tamata: au na tiko talega e na kemudou maliwa.”​—Saka. 2:11; 8:21; wilika Aisea 65:22; Vakatakila 21:​3, 4.

²⁰ Ena vuku ni veiyalayalati vou, e rawa kina vei Jiova me cakava na ka kece qo. E le vica na milioni mai na veimatanitu era sa mai lewe tale ga ni matanitu i Jiova. (Maika 4:​1-5) Era nakita dei mera taura matua tiko ga na veiyalayalati qori ena nodra ciqoma na kena yaga ra qai talairawarawa ena kena ivakaro. (Aisea 56:​6, 7) Nira cakava qori, era marautaka vata kei ira na Isireli ni Kalou na veivakalougatataki kei na duavata. Mo vakalougatataki mada ga ena gauna qo kei na veigauna e se bera mai!

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• O cei na “yavusa e tinikarua e Isireli” era na vakarurugi ena nodra veiliutaki na 144,000?

• Na cava nodra itavi na lumuti kei na so tale na sipi ena veiyalayalati vou?

• Era na vakayagataka na lotu vaKarisito kece na madrai kei na waini?

• Na duavata cava e parofisaitaki ni na yaco ena noda gauna?

[Graph/iYaloyalo ena tabana e 25]

(Raica tale na ivola)

Levu era sa tokoni ira tiko na Isireli ni Kalou

7,313,173

4,017,213

1,483,430

373,430

1950 1970 1990 2009