O na Vukea Vakacava na Nomu iTokani e Tauvimate?

O SEGA ni kila na ka mo tukuna ni o sikova e dua na nomu itokani e tauvimate bibi? Mo nuidei ni o rawa ni valuta qori. Ena sala cava? E sega ni dua na lawa e vauca na vosa meda cavuta. E duidui na itovo vakavanua kei na noda ivakarau. Na ka e vinaka vua e dua na tauvimate ena rairai sega ni vinaka vua e dua tale. E dau veiveisau tale ga na ka e yaco e veisiga kei na ivakarau ni yalona e dua.

Na ka gona e bibi duadua, mo biuti iko ena kena ituvaki o tauvimate mo kila vinaka tale ga na ka e gadreva. O na cakava vakacava qo? Meda raica mada eso na vakatutu e yavutaki ena ivakavuvuli vakaivolatabu.

Dau vakarorogo vinaka

iVakavuvuli Vakaivolatabu:

“Me totolo ni vakarorogo na tamata yadua, me berabera ni vosa.”​—JEMESA 1:19.

“Na siga me tiko lo kina, kei na siga me vosa kina.”​—DAUVUNAU 3:​1, 7.

◼ Ni o sikova e dua na nomu itokani e tauvimate, vakarogoci koya vinaka mo kauaitaki koya tale ga. Mo kua ni dau vosa totolo se mo kaya ni o kila vinaka na iwali ni nona leqa. O koya e cakava qori ena rawa ni tukuna na ka e veivakayalolailaitaki. E sega ni via rogoca e levu na ivakamacala o tauvimate, ia e vinakata ga me dua e rogoci koya vinaka qai kauaitaki koya.

Solia vei nomu itokani na galala me talaucaka na lomana. Ni vakamacala tiko, kua ni vosa takoso se tukuna eso na vosa ena nanuma kina ni o taura tu ga vakamamada nona tauvimate. E kaya o Aminio, “A tauvi au na fungal meningitis au mani mataboko kina.”a “So na gauna au lomabibi sara ga, eratou qai via vakacegui au eso noqu itokani ena nodratou tukuna: ‘Sega ni o iko ga o sotava tiko na leqa, levu e ca sara na ka era sotava.’ Ia eratou sega ni kila ni sega ni yaga vei au nodratou vakalailaina na kequ mate. E vakayalolailaitaki au sara ga na veika ratou tukuna.”

Mo kua ni vakalewai nomu itokani ni talaucaka na lomana. Ke tukuna vei iko ni rere, kauaitaka na ka e nanuma, kua ni kaya wale ga me kua ni rere. A tukuna e dua e tauvi kenisa o Eliana, “Ni vakayalolailaitaki au na kequ ituvaki, au dau sorova na tagi, e sega ni kena ibalebale qori niu sa sega ni nuitaki Jiova.” Saga mo kauaitaka na leqa e vakila tiko o nomu itokani, kua ni namaka vua e levu na ka. Nanuma tiko ni na rairai vakararawataki koya totolo na ka o tukuna qai veisau tale ga nona ivakarau. Mo dau yalovosovoso. Vakarorogo​—ke weroka mada ga vakavica e dua na ka. (1 Tui 19:​9, 10, 13, 14) Ena rairai via talaucaka vei iko na kena ituvaki.

Dauveinanumi qai veikauaitaki

iVakavuvuli Vakaivolatabu:

“Marau vata kei ira era marau, tagi vata kei ira era tagi.”​—ROMA 12:15.

“Na ka kece oni vinakata mera cakava vei kemuni na tamata, moni cakava tale ga vei ira.”​—MACIU 7:12.

◼ Biuti iko ena kena ituvaki na nomu itokani tauvimate. Ni waraka tiko na veisele, qaravi tiko vakavuniwai, se waraka tiko na macala ni nona laurai, ena rairai taqaya qai levaleva. Mo nanuma tiko ni se sega ni bula vinaka, ya na vuna e veiveisau kina na ivakarau ni yalona. Ena rairai ka vakayalomatua mo kua ni taro vakalevu ena gauna va qori, vakabibi ena veika e baleti koya ga.

A tukuna e dua na vuniwai ni vakasama o Ana Katalifós, “Me vakatau vei tauvimate na gauna e via talaucaka kina na lomana, kei na totolo se na berabera ni nona vosa. Ke via veitalanoa, drau veitalanoataka na ulutaga cava ga e digia. Ia ke sega ni via veitalanoa, dabe galugalu tu mada ga qai taura toka na ligana, ena vakacegui koya dina. O na rairai liaca ni ka ga e gadreva me dua e tokoni koya ena nona rarawa.”

Doka na veika e baleti nomu itokani. A tukuna e dua na dauvolaivola o Rosanne Kalick, a bula vakarua mai na kenisa: “Ni o saga mo vukei nomu itokani, kua ni talanoataka na ka e talaucaka vei iko vakavo sara ke ratou kerea nona matavuvale mo vosa ena vukudratou. Tarogi koya rawa e tauvimate se cava e vinakata me tukuni.” E tukuna o Edson, e dua a bula tale ga mai na kenisa: “A tukuna wavoki e dua na noqu itokani ni tauvi au na kenisa, ena sega ni balavu tale ga noqu bula. E kila vinaka niu se qai sele oti ga. Au kila niu tauvi kenisa, ia au a waraka tiko ga na macala ni noqu laurai vakavuniwai. E se sega ni tete na mate, ia sa tete na kequ italanoa. E rarawa sara ga o watiqu ena levu ni taro kei na vosa tawaveinanumi era cavuta eso.”

Ke vakasamataka tiko o nomu itokani na mataqali veiqaravi vakavuniwai me caka vua, kua ni vakusakusa ni tukuna na kena o nanuma me digia. A tukuna o Lori Hope, e dua a bula mai na kenisa: “Ni bera ni o vakauta e dua na itukutuku o tabaka se irogo vua e dua e tauvi kenisa se a bula mai kina, tarogi koya mada e vinakata se sega. De dua e vinaka na nomu inaki, ia o sega ni kila ni na vakararawataki nomu itokani.” Era sega ni taleitaka e levu mera vakasalataki ena levu na veiqaravi vakavuniwai mera digia.

Ke o nona itokani dredre mada ga, e vinaka mo kua ni tiko vakadede ni o sikovi koya. E bibi na nomu lai raici koya, ia de sega ni taleitaka mo drau veitalanoa vakabalavu. De sa wawale, e sega ni rawa ni vosa se vakarorogo vakadede. Ena yasana adua, kua ni vakaraitaka ni o via biubiu totolo. Vakaraitaka vua ni o kauaitaki koya vakalevu.

Ena laurai na noda lewa matau nida veikauaitaki dina. Kena ivakaraitaki, ni bera ni o vakarautaka na kena se kauta vua eso na senikau, tarogi koya rawa ke tiko eso na ka ena lako vakaca vua. Ke o tauvi matetaka, ena ka vakayalololoma mo qai sikovi koya ni o sa bula vinaka.

Dau veiuqeti

iVakavuvuli Vakaivolatabu:

“Na yamedra na vuku sa ia na veivakabulai.”​—VOSA VAKAIBALEBALE 12:18.

“Moni vosa ena yalovinaka ena gauna kece, me vakamasima.”​—KOLOSA 4:6.

◼ Ena kilai ena nomu vosa kei na ka o cakava ni o kauaitaki nomu itokani. Vakasamataka lesu na gauna drau se qai veikilai kina, e se sega ni veisau na itovo vinaka o taleitaka me baleti koya. Me kua ni vakaleqa na nomudrau veitokani na nona tauvimate. Ena vakayalolailaitaki nomu itokani ke o vakamenemenei koya. A tukuna o Roberta, e tauvi koya e dua na mataqali mate ni sui e tutuyadua me veitauvi: “Au tautauvata ga kei ira na kena vo. Au kila niu lokiloki, ia se tiko ga na noqu nanuma kei na ka au gadreva. Kua ni vakalomalomani au se nanuma ni leqa na noqu vakasama.”

Nanuma tiko ni na tarai nomu itokani vakalevu na itautau ni nomu vosa, sega wale ga ni ka o tukuna. Ena tarai koya tale ga na rorogo ni domomu. Ni se qai tauvi kenisa ga o Ernesto, a qiriti koya mai e dua na nona itokani mai vanuatani qai kaya: “Au sega ni vakabauta ni tauvi iko na kenisa!” A nanuma lesu o Ernesto: “E sokonu sara ga na yagoqu ena itautau ni vosa ‘iko’ kei na ‘kenisa.’”

E tukuna e dua tale na kena ivakaraitaki na dauvolaivola o Lori Hope: “E rawa ni taura vakatani e dua e tauvimate na nomu taroga ‘O bulabula vinaka tiko?’ Ena vakatau qori ena rorogo ni domomu, nomu ivukivuki, nomudrau veiwekani kei tauvimate, nomudrau veivolekati, kei na gauna e tau kina na vosa, e rawa ni veivakacegui, veivakararawataki, se veivakarerei.”

Na nomu itokani e tauvimate ena vinakata me lomani, rogoci qai dokai. Koya gona, vakadeitaka vua ni o kauaitaka na ka e gadreva, o na tu vakarau tale ga mo tokoni koya. A tukuna o Rosemary, a tauvi koya na mate ni mona: “E vakayaloqaqataki au ni ratou tukuna na noqu itokani ni ratou lomani au, ratou na tokoni au tale ga se mani cava e yaco.”​—Vosa Vakaibalebale 15:23; 25:11.

Dauveivuke

iVakavuvuli Vakaivolatabu:

“Meda kua ni loloma ga e gusu se na vosa, me dina na noda loloma, me vakavotukana.”​—1 JONI 3:18.

◼ Mai na gauna e laurai kina na nomu itokani me yacova na gauna e qaravi kina vakavuniwai, ena veiveisau na ka e vinakata. Ena rairai gadreva na veivuke ena gauna kece qori. Kua ni tukuna wale ga​—“qai qiriti au mai ke o gadreva e dua na ka”​—tukuna sara ga na ka o rawa ni cakava. O na vakaraitaka ni o kauaitaki koya ena nomu vakarautaka na kena, sasamaki, savasava, yania nona isulu, talai mo cakava eso na ka, volivoli, kei na nomu draivataki koya i valenibula me lai laurai. Tovolea mo nuitaki qai lako ena kena gauna donu. Mo dau dina, qai cakava na ka drau veidinadinati kina.​—Maciu 5:37.

A tukuna o Rosanne Kalick, “Nida cakava eso na ka e vakabulabulataki koya e tauvimate, ena yaga sara vakalevu, se mani levu se lailai na ka eda cakava.” E tukuna o Sílvia, a bula vakarua mai na kenisa. “E veivakacegui dina ni dau veiveisau na noqu itokani era draivataki au ena taoni meu lai laurai kina vakavuniwai! Keitou dau veivosakitaka ena gauna qori e levu na ulutaga, ni oti na veiqaravi vakavuniwai, keitou dau kele ena dua na vale ni kofi. E vakabulabulataki au sara ga na veika qo.”

Ia kua ni nanuma ni o kila na ka e gadreva o nomu itokani. E tukuna o Kalick “Taro tiko ga.” E tomana: “Ni o saga mo veivuke, kua ni via lewai koya. Ena vuturi kina o tauvimate. Ke o sega ni vinakata meu cakava e dua na ka, o sa tukuna tiko ni sega ni dua na ka au rawa ni cakava. Au via nuitaki tale ga ena so na ka. Au sega ni via vakademeni. Ia vukei au meu cakava na ka au rawa ni cakava.”

E vinakata o nomu itokani me kila ni se rawa ni cakava na ka. O Adilson e tauvi AIDS e tukuna: “O sega ni taleitaka mo vakawaleni ni o tauvimate, me nanumi ni sa sega na kemu yaga se o sa sega ni cakava rawa na ka. O na via veivuke tale ga, ke mani lailai mada ga na ka o cakava. E veivakacegui nomu kila ni o se rawa ni cakava eso na ka! Qo e vakaukauataki au meu bula tiko ga. Au vinakata meu vakatulewa ga vakataki au​—me dokai tale ga noqu vakatulewa. Na tauvimate e sega ni kena ibalebale nida sa sega ni cakava rawa na noda itavi vakatama, vakatina, se itavi cava tale.”

Mo nona itokani dina

IVAKAVUVULI VAKAIVOLATABU:

“Sa loloma tiko e na veigauna kece na wekana [“itokani dina,” NW] na tamata, ka sa vaka na tacina e na gauna ni rarawa.” ​—VOSA VAKAIBALEBALE 17:17.

◼ Ke drau tu veiyawaki kei na nomu itokani, o sega tale ga ni rawa ni sikovi koya ena vuku ni so na ituvaki, o rawa ni qiriti koya mo drau veitalanoa, se volavola vua, se e-mail ena nomu kompiuta. Na cava o rawa ni vola? A tukuna e dua na daunivakasala ni rarawa, o Alan D. Wolfelt, “Talanoataka eso na ka drau a marautaka ena veigauna sa oti. Tukuna vua ni o na volavola . . . totolo tale yani​—ia mo dina ena ka o tukuna.”

Me kua ni tarova nomu vakayaloqaqataki nomu itokani na nomu leqataka ni na cala na ka o tukuna se cakava. E marautaki vakalevu ga na nomu lai raici koya. A vola ena nona ivola o Lori Hope: “Eda dau tukuna se cakava kece eso na ka ena rairai tauri cala se da sega ni nakita. E sega ni dua na kena leqa qori. Na leqa levu ga ni o sega ni sikovi nomu itokani ni o leqataka ni na cala na ka o tukuna se cakava.”

Ena rairai gadreva vakalevu ena gauna qo o nomu itokani e tauvimate bibi mo tiko e yasana. Vakaraitaka ni o nona “itokani dina.” De dua ena sega ni vakaseavutaka na nona rarawa na nomu sasaga mo vukei koya, ia na nomu veitokoni e rawa ni vosota kina e dua o lomana na ituvaki dredre e sotava tiko.

[iVakamacala e ra]