E Tiko na iCovi ni Nomu Cakacaka’

E LIUTAKA tiko o Tui Esa na nona mataivalu, a sirova totolo na buca levu mai na veiulunivanua e Jutia yaco sara ina bucabuca volekata na baravi. E tu vakadua o Esa qai kurabui ni yacova yani e dua na vanua e raica rawa kina na nodra keba vakaitamera na meca! Era rairai le duanamilioni na mataivalu ni Iciopea, na mataivalu i Esa e sivia toka ga vakalailai na veimama ni kedra iwiliwili na meca.

Ni sa voleka na veiraravui, na cava e raica o Esa ni bibi me cakava? Me vakasalataki ira na nona jenerali ena ka mera cakava? Me vakayaloqaqataki na nona sotia? Me volavola vei ratou na nona vuvale? Sega! E raica o Esa ni bibi me masu ena ituvaki leqataki e tu kina qori.

Meda raica mada e liu se turaga vakacava o Esa, oti eda na railesuva na nona masu, eda na dikeva tale ga na ka e qai yaco. Na cava e masu kina? A donu beka na nona kere veivuke vua na Kalou? Na cava eda vulica ena ivolatukutuku kei Esa me baleta na nona vakalougatataki ira na nona tamata o Jiova?

IVOLATUKUTUKU KEI ESA

Oti e 20 na yabaki na kena tawase o Isireli me rua na matanitu, sa vakawakana e Juta na ivalavala ni lotu butobuto. Ni buli me tui o Esa ena 977 B.S.K., sa sokaloutaki tale tu ga ena vale vakatui na nodra kalou ni vakatubukawa na kai Kenani. Ia e laurai ena itukutuku uqeti vakalou me baleta na veiliutaki i Esa ni a ‘cakava na ka vinaka kei na ka dodonu ena mata i Jiova na nona Kalou.’ A ‘kauta tani na icabocabonisoro ni kalou tani kei na vanua cecere, a vorolaka na vatu ni sokalou qai musuka na duru ni sokalou.’ (2 Vei. 14:2, 3) A cemuria tale ga mai na matanitu o Juta na ‘tagane saqamua ni valenisoro,’ era dau vakayagataka na yaca ni lotu mera veiyacovi kina vakatagane. Ia e sega ni ka ga qori e kauta laivi. A uqeti ira tale ga na lewenivanua mera “golevi [“vaqarai,” NW] Jiova na Kalou ni nodra qase,” mera muria “na vunau kei nai vakaro” ni Kalou.​—1 Tui 15:12, 13; 2 Vei. 14:4.

A marautaka o Jiova na nona guta o Esa na sokalou dina, mani vakalougatataki koya ena vica vata na yabaki ni sautu. A rawa gona ni tukuna na tui: ‘Keimami sa vaqarai Jiova na neimami Kalou; keimami sa vaqarai koya, sa vakasaututaki keimami ena veiyasana kece.’ Era tara rawa ena gauna qori na lewenivanua na siti vakabai ena matanitu o Juta qai tukuni ena kena ivolatukutuku: ‘Era tara tiko ga na siti, era vakaotia sara.’​—2 Vei. 14:1, 6, 7.

BUCA NI IVALU

Ni vakasamataki na ivolatukutuku kei Esa, meda kua ni kurabuitaka na nona masu ni vakarau vala kei na mataivalu levu duadua e cavuti ena iVolatabu. A kila o Esa na Kalou e dau vakalougatataki ira era vakabauta. A masu na tui vei Jiova qai kerea me vukei koya. A kila o Esa ni sega ni dua na ka na kedra levu na meca se na nodra kaukaua, ni na tokoni koya na Kalou ke vakararavi vua. A okati tiko ena veiraravui qori na yaca i Jiova, mani vakayagataka qori o Esa me yavu ni nona vakamamasu vua na Kalou. A masuta na tui: “Mo ni vukei keimami, kemuni Jiova na neimami Kalou; ni keimami sa vakararavi vei kemuni, ka sa mai vala e na yacamuni ga kei ira na lewe vuqa oqo. I Jiova, ko ni sa neimami Kalou; me kakua ni gumatua na tamata vei kemuni.” (2 Vei. 14:11) E vaka ga me tukuna tiko o Esa: ‘Jiova, era ravuti kemuni na kai Iciopea ena nodra kabakoro. Kua ni vakalaiva mera vakarogorogocataka na yacamuni na tamata malumalumu nira vakamalumalumutaki ira era vakatokayacataki ena yacamuni.’ A qai “mokuti ira na kai Iciopea ko Jiova e na mata i Esa, kei na matadra na Juta; a ra sa dro ko ira na kai Iciopea.”​—2 Vei. 14:12.

E levu sara nikua na keda meca na tamata i Jiova, era kaukaua tale ga. Eda na sega ni valuti ira ena buca ni ivalu ni vakayagataki na iyaragi. Ia eda nuidei ni o Jiova ena vakalougatataki ira kece era yalodina, mera qaqa ena nodra vala tiko vakayalo ena yacana. Ena rairai wili ena noda vala na noda sasaga meda vorata na itovo torosobu e takalevu tu nikua, meda valuta na noda malumalumu, se da taqomaka na noda vuvale mai na veika dukadukali. Ia se mani leqa cava eda sotava, e rawa ni vakayaloqaqataki keda na nona masu o Esa. Na nona qaqa o Esa e lagiti tale ga kina o Jiova. Qori tale ga na ka era rawa ni vakanamata kina o ira era nuitaka na Kalou. E sega ni dua na matanitu vakatamata e rawa ni vorati Jiova.

VAKAYALOQAQATAKI, VAKASALATAKI

Ni lesu mai na ivalu o Esa, a lai tavaki koya o Asaraia na parofita. A vakayaloqaqataki Esa, a vakasalataki koya tale ga: “Ni rogoci au mai, kemuni Esa, kei kemuni kecega na Juta kei na Penijamini: Sa na tiko kei kemuni ko Jiova, kevaka kemuni sa tiko kei koya; ia kevaka kemuni sa vakasaqarai koya, ena kune vei kemuni ko koya; ia kevaka kemuni sa biuti koya, ena biuti kemuni ko koya. . . . Mo ni kaukauwa [“yaloqaqa,” NW] ga, ia me kakua ni malumalumu na ligamuni, ni sa saumi na nomuni cakacaka.”​—2 Vei. 15:1, 2, 7.

Na vosa qori ena vakaukauataka na noda vakabauta. E vakaraitaka ni na tiko kei keda o Jiova ke da qaravi koya ena yalodina. Nida kere veivuke vua, e rawa nida nuidei ni na rogoci keda. A tukuna o Asaraia: ‘Moni yaloqaqa.’ Ena vinakati dina na yaloqaqa me vakayacori kina na ka dodonu, ia eda kila nida na cakava rawa qori ena veivuke i Jiova.

A dredre vei Esa me vakasivoi Meeka na buna mai na nona ‘itutu vakamarama’ ni a ‘cakava e dua na matakau vakasisila me qaravi ena duru ni sokalou.’ Ia e cakava ga qori o Esa qai vakama na matakau. (1 Tui 15:13) A vakalougatataki o Esa ena nona dei kei na nona yaloqaqa. Ke ra mani yalodina vua na Kalou na wekada se sega, meda kabiti Jiova dei qai muria tiko ga na nona ivakatagedegede savasava. Ke da cakava qori, ena vakalougatataka o Jiova na noda yalodina.

Dua na ka a vakalougatataki kina o Esa, oya na nona raica na nodra biuta na matanitu vukitani ena vualiku e levu na Isireli ra qai gole i Juta nira raica ni tiko vata kei Esa o Jiova. Nira doka vakalevu na sokalou savasava, era biuta sara ga na nodra vale mera lai tiko vata kei ira era qaravi Jiova. A marau o Esa kei ira kece na lewe i Juta mera ‘cakava e dua na veiyalayalati mera vaqarai Jiova ena lomadra taucoko kei na nodra bula taucoko.’ Na cava a qai yaco? Na Kalou ‘a vakatakilai koya vei ira qai solia tiko ga vei ira o Jiova na vakacegu.’ (2 Vei. 15:9-15) Eda marau dina nira ciqoma na sokalou savasava vei Jiova o ira era taleitaka na ka dodonu!

Ia e veivakasalataki tale ga na parofita o Asaraia. A kaya: “Kevaka kemuni sa biuti koya [Jiova], ena biuti kemuni ko koya.” Me kua mada ga ni yacovi keda qori, nida na vakaloloma ga kina! (2 Pita 2:20-22) E sega ni tukuni ena iVolatabu na vuna a vakasalataki Esa kina o Jiova, ia a sega ni via vakarorogo na tui.

“ONI SAI VALAVALA VAKALIALIA”

Ena ika36 ni yabaki ni nona veiliutaki o Esa, a vakarerei ira na lewe i Juta o Pasa na Tui Isireli. De dua a sega ni vinakata o Pasa mera tokoni Esa kei na sokalou dina o ira era vakarurugi ena nona lewa. A mani cakava eso na ka me taqomaki vinaka kina na siti o Rama, e tiko ena kedrau iyalayala na vanua e rua qai walu na kilomita ena vualiku kei Jerusalemi. A sega ni kerea o Esa na veivuke ni Kalou me vaka a cakava ena gauna era ravuravu kina na kai Iciopea, a kerea ga na veivuke ni tamata. A vakauta vei tui Siria e dua na iloloma qai kerei koya me lai ravuta na matanitu o Isireli ena vualiku. Nira tekivu ravuravu na kai Siria, a biubiu mai Rama o Pasa.​—2 Vei. 16:1-5.

A sega ni marautaka o Jiova na ka e cakava o Esa qai tala na parofita o Anani me lai tukuna qori vei Esa. Ni kila tu o Esa na ka e cakava na Kalou vei ira na kai Iciopea, a dodonu gona me kila ‘ni mata i Jiova e veiraiyaki tiko e vuravura taucoko me vakaraitaka na nona kaukaua vei ira e taucoko na lomadra vua.’ De dua a cala na ka era vakasalataki Esa kina eso na tamata, se nanuma ni sega ni rerevaki sara o Pasa kei na nona mataivalu, qai sega ni gadrevi me vukei koya e dua. Se mani cava e nanuma, a nuitaka ga o Esa na nona rai vakatamata qai sega ni nuitaki Jiova. A kaya o Anani: “O ni sai valavala vakalialia e na ka oqo: ia e na gauna emuri ena ia vei kemuni nai valu.”​—2 Vei. 16:7-9.

A vakatulewa cala o Esa. Ena nona yalokatakata, a biuti Anani na parofita ena valeniveivesu. (2 Vei. 16:10) De dua a veinanuyaka o Esa, ‘E veiganiti meu vakasalataki ni sa dede na noqu yalodina voli?’ Sa leqa beka na nona vakasama ni sa qase? E sega ni vakamacalataki qori ena iVolatabu.

Ena ika39 ni yabaki ni nona veiliutaki, a tauvimate vakalevu o Esa ni tauva na yavana e dua na mate. E tukuna na kena ivolatukutuku: ‘A sega ni kere veivuke vei Jiova, a golevi ira ga na vuniwai.’ Kena irairai ni sa vakawalena tu ena gauna qori o Esa na nona bula vakayalo. Ni sa leqa tu na kena ituvaki vakayalo kei na nona ivakarau ni vakasama, a mate o Esa ena ika41 ni yabaki ni nona veiliutaki.​—2 Vei. 16:12-14.

Ia na nona itovo vinaka o Esa kei na nona guta na sokalou dina e uasivia na nona cala. A qaravi Jiova tiko ga. (1 Tui 15:14) Ni vakasamataki tiko qori, ena yaga vakacava vei keda na kena italanoa? E uqeti keda meda vakasamataka na sala a vukei keda kina o Jiova ena veigauna sa oti. E dau guiguilecavi dredre qori qai rawa ni uqeti keda meda kere veivuke vei Jiova nida sotava na veivakatovolei eda se sega ni sotava e liu. Ia meda kua ni nanuma ni sa vakayabaki na noda qaravi Jiova voli ena yalodina, sa sega ni veiganiti meda vakasalataki ena iVolatabu. Se mani vakacava na balavu ni noda qaravi Jiova, ena vakadodonutaki keda o koya ke da cala. E bibi meda ciqoma ena yalomalumalumu na veivakadodonutaki qori me rawa ni yaga vei keda. Na ka bibi duadua eda vulica vei Esa, ena tokoni keda ga o Jiova ke da qaravi koya tiko ga. E veiraiyaki na mata i Jiova e vuravura taucoko ni vaqarai ira era yalodina vua. E vakalougatataki ira ena nona vakayagataka vei ira na nona kaukaua. A cakava qori vei Esa o Jiova, ena cakava tale ga vei keda.

[Tikina bibi ena tabana e 9]

O Jiova ena vakalougatataki ira era yalodina, era vala tiko vakayalo

[Tikina bibi ena tabana e 10]

E vinakati na yaloqaqa me vakayacori kina na ka e dodonu ena mata i Jiova