Eda na Uqeta Vakacava na Lomadra na Sega ni Lotu?

1. Na veisau cava e laurai ena so na vanua ena veiyabaki sa oti?

SA VICA vata na udolu na yabaki na kena tiko na veimatalotu era lewena e levu e veiyasa i vuravura. Ia e laurai e dua na veisau levu ena veiyabaki sa oti. E levu era sa sega ni lewena e dua na lotu. Ena so mada ga na matanitu, era kaya e levu ni sega nodra lotu.b—Maciu 24:12.

2. Na cava era sega ni lewena kina e levu na lotu?

² Na cava era vinakata kina e levu mera kua ni lewena e dua na lotu?c Eso era vakawelei ena marau kei na nuiqawaqawa. (Luke 8:14) Eso tale era vakabauta ni sega ni bula dina na Kalou. Eso tale era vakabauta na Kalou, ia era nanuma ni tawayaga na lotu, e sega na kena yavu vinaka, e ka ni gauna makawa, e sega tale ga ni salavata kei na ka vakasaenisi. De dua era rogoca vei ira nodra itokani, nodra qasenivuli, kei ira na dau ni itukutuku nida vu mai na bula vakaidewadewa, ia era sega ni rogoca e levu na ivakadinadina matata mera vakabauta kina na Kalou. Eso tale era sevaki ira na italatala era dau kocova na ilavo kei na itutu. Ena so na vanua, era vakadredretaka na matanitu na cakacaka ni lotu.

3. Na cava na inaki ni ulutaga qo?

³ E vakaroti keda o Jisu meda “vakavulici ira na lewe ni veivanua kece ga mera tisaipeli.” (Maciu 28:19) Eda na vukei ira vakacava na sega ni lewena e dua na lotu mera lomana na Kalou, mera tisaipeli tale ga i Karisito? Meda nanuma tiko ni nona ciqoma e dua na itukutuku vinaka ena rairai vakatau ena vanua e susu kina. Kena ivakaraitaki, era na rairai sega ni via rogoca na itukutuku vinaka mai Urope, ia era taleitaka e Esia. Na vuna? Levu e Urope era kila na iVolatabu, era kila tale ga ni bulia na ka kece na Kalou. Ia levu e Esia era kila vakalailai na iVolatabu, se ra sega sara ga ni kila. Era na rairai sega ni vakabauta na Dauveibuli. Na cava gona na inaki ni ulutaga qo? Meda uqeta na lomadra o ira kece eda sotava ena cakacaka vakaitalatala, se vanua cava era susu kina se ka era vakabauta.

ME DONU TIKO GA NA NODA RAI

4. Na cava me donu tiko ga kina na noda rai?

⁴ Me Donu Noda Rai. E veiyabaki, era mai iVakadinadina i Jiova e levu era sega ni lewena tu e dua na lotu. Levu e vinaka na nodra itovo, ia era sevaka ga na veivakaisini ni lotu. Eso tale e lolovira na nodra ivakarau ni bula, e vinakati mera biuta na itovo ca. Ena veivuke ga i Jiova, eda vakadeitaka kina nida na kunei ira “na yalomalumalumu era muria na sala mera bula tawamudu kina.”—Caka. 13:48; 1 Tim. 2:3, 4.

5. Na cava e dau rogoci kina vakalevu na noda itukutuku?

⁵ Me Matau Noda Vosa, me Tau ena Yalovinaka. E dau rogoci ga vakalevu na noda itukutuku ena itautau ni noda vosa, sega ni ka eda vakamacalataka. Era taleitaka nida yalovinaka, matau noda vosa, da qai kauaitaki ira dina. Eda na sega ni vakasaurarataki ira mera rogoca na noda itukutuku, ia eda na saga meda kila na vuna e duatani kina nodra rai me baleta na lotu. Kena ivakaraitaki, eso era sega ni taleitaka mera veivosakitaka na lotu kei na dua era sega ni kila. Eso tale era nanuma ni sakasaka me tarogi nona nanuma e dua me baleta na Kalou. Eso tale era maduataka mera laurai nira wili iVolatabu, vakabibi kei na dua na iVakadinadina i Jiova. Ia meda kauaitaka tiko ga na nodra rai.—2 Tim. 2:24.

6. E veiveisautaka vakacava o Paula na iwalewale ni nona vunau? Eda na vakatotomuri koya vakacava?

⁶ Kaya mada nida vosa vua e dua qai sega ni taleitaka nida cavuta na vosa “iVolatabu,” “ibulibuli,” “Kalou,” se “lotu,” cava meda cakava? Meda vakatotomuria na ka e cakava na yapositolo o Paula nida veisautaka na iwalewale ni noda vunau me ganiti ira. Ni vunau vei ira na Jiu o Paula, e dau vakayagataka na iVolatabu. Ia ni vunau vei ira na vuku ni Kirisi ena Areopakasi, e sega vakadua ni kilai ni yavutaka nona ivakamacala ena iVolatabu. (Caka. 17:2, 3, 22-31) Eda na vakatotomuri Paula vakacava? Ke o sotava e dua e sega ni vakabauta na iVolatabu, de vinaka me kua ni kila ni o yavutaka kina na nomu ivakamacala. Ke o siqema ni sega ni taleitaka e dua me laurai levu ni drau wilika vata na iVolatabu, saga mo vakaraitaka vua na tikinivolatabu ena iyaya vakalivaliva me kua ni laurai levu.

7. Me vaka e cavuti ena 1 Korinica 9:20-23, eda na vakatotomuri Paula vakacava?

⁷ Meda Kilai Ira Vinaka, Vakarorogo Tale Ga. E bibi meda kila vinaka na vuna e duatani kina nodra rai o ira eda sotava. (Vkai. 20:5) Meda dikeva tale mada na ivakaraitaki nei Paula. E susu vata kei ira na Jiu, ia e vinakati me veisautaka na iwalewale ni nona vunau vei ira na lewe ni Veimatanitu. Na vuna? Nira sega sara tu ga ni kilai Jiova kei na iVolatabu, se lailai ga na ka era kila. De dua ena vinakati meda vakekeli se tarogi ira na matua vakayalo ena ivavakoso meda kilai ira vinaka na tu ena noda yalava, meda kauaitaki ira tale ga.—Wilika 1 Korinica 9:20-23.

8. Na cava e dua na sala me tekivutaki kina na veivosaki me baleta na iVolatabu?

⁸ Na inaki ni noda cakacaka meda vakasaqarai ira na ‘ciqoma’ na itukutuku vinaka. (Maciu 10:11) Me rawa na noda inaki, ena vinakati meda taroga na nodra nanuma da qai vakarorogo vinaka. E dua na tacida tagane mai Igiladi e dau taroga na nodra nanuma na lewenivanua ena sala me marau kina na vuvale, na sala mera susugi kina na gone, kei na sala meda vosota kina na veika tawadodonu. E dau rogoca vinaka na ka era tukuna qai taroga, “Na cava nomuni rai me baleta na ivakasala qo e volai ena rauta na 2,000 na yabaki sa oti?” Ena sega ni cavuta na “iVolatabu,” ia ena vakaraitaka vei ira na tikinivolatabu e digitaki vinaka ena nona talevoni.

UQETA NA LOMADRA NA VAKAROROGO

9. Eda na vukei ira vakacava na sega ni via veivosakitaka na Kalou?

⁹ Vakacava o ira na sega ni via veivosakitaka na Kalou? Eda na uqeta vakacava na lomadra? Meda veivosakitaka e dua na ka era kauaitaka. Kena ivakaraitaki, levu era dau qoroya na veika bula. O na rawa ni tukuna: “O rairai kila nira dau vakatotomuria na saenitisi na veika bula mera bulia kina e dua na ka vou. Kena ivakaraitaki, o ira na dau buli gusunivosa era na vulica vinaka na daliga. O ira na dau buli itaba era na vulica vinaka na mata. Na cava mada nomuni rai ni oni dau vakasamataka na veika bula? O nanuma ni vakavuna e dua na igu kaukaua, e dua na tamata, se dua tale na ka?” Nida rogoca vinaka na ka e tukuna, eda rawa ni kaya: “Era vuli na idinia ena ibulibuli ni daliga kei na mata, de dua eda na vaqaqa se ra vuli tiko vei cei. Au taleitaka vakalevu na ka e vola e dua na dauniserekali makawa: ‘Vakaevei e sega ni rogo rawa o koya e bulia na daliga? E sega ni rai rawa o koya e bulia na mata? . . . O koya sara ga e solia na kila vei ira na tamata!’ Eso na saenitisi era vakabauta na ka e volai qori, era vakabauta tale ga ni buli na ka kece.” (Same 94:9, 10) Eda rawa ni vakaraitaka sara na vidio ena jw.org^® ena ulutaga “Veitarotarogi kei na iRogo” ena iwasewase “Rai me Baleta na iTekitekivu ni Bula.” (Rai ena KA E VAKARAUTAKI > VIDIO.) Se da rawa ni solia vua na brochure Was Life Created? se The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Eda na tekivuna vakacava na veivosaki kei na dua e sega ni via veitalanoataka na Kalou?

¹⁰ Era diva tu e levu me vinaka na veigauna se bera mai. Ia era leqataka e levu ni na vakarusai na vuravura se na vakalalai. E kaya e dua na ivakatawa dauveilakoyaki mai Norway ni o ira na sega ni via veivosakitaka na Kalou, era via veitalanoataka ga na ituvaki kei vuravura. Ni vakabula oti, ena taroga: “Na cava nomuni rai, ena vinaka vakacava na veigauna se bera mai? Eda na nuitaki ira na daunipolitiki, saenitisi, se dua tale?” Ni rogoca vinaka na ka era tukuna, ena wilika se cavuta e dua na tikinivolatabu e vakamacalataka na gauna vinaka se bera mai. Eso era taleitaka na vosa ni yalayala ena iVolatabu ni na tu ga na vuravura me tawamudu, era na bula tawamudu tale ga kina na tamata vinaka.—Same 37:29; Dauv. 1:4.

11. Na cava meda vakayagataka kina e levu na iwalewale ni vunau? Eda na vakatotomuri Paula vakacava ena Roma 1:14-16?

¹¹ Na cava meda vakayagataka kina e levu na iwalewale ni vunau? Era duidui o ira eda sotava. Na ka e kauai kina e dua ena rairai sega ni taleitaka e dua tale. Eso era via veivosakitaka na Kalou kei na iVolatabu, ia eso era via veivosakitaka eso tale na ka. Se mani vakacava na ituvaki, meda vakayagataka na gauna qori meda wasea kina na itukutuku vinaka vei ira na tamata kece. (Wilika Roma 1:14-16.) Ia meda nanuma tiko ni o Jiova ga ena vakatubura na ka dina e lomadra na vinakata na ka dodonu.—1 Kor. 3:6, 7.

WASEA NA KA DINA VEI IRA MAI ESIA

12. Eda na vukei ira vakacava na sega ni kila ni tiko na Dauveibuli ena veivanua vakaEsia?

¹² E levu na dautukutuku e veiyasa i vuravura era dau sotavi ira mai na veivanua vakaEsia, wili kina eso e vakadredretaka na nodra matanitu mera sokalou. Levu na vuvale ena veivanua vakaEsia era sega ni kila ni tiko na Dauveibuli. Eso era via kila na ka dina, era vulica sara na iVolatabu, ia eso tale era sega ni via vuli. Eda na vukei ira vakacava? E vuavuaivinaka na nodra sasaga eso na tacida matua nira tekivuna na veivosaki nira veitalanoa tu ga ra qai kauaitaki ira. Ke ra kauai, era na qai vakamacalataka na tacida na sala e veisautaka kina na ivakarau ni nodra bula na ivakavuvuli vakaivolatabu.

13. Era na taleitaka vakacava na lewenivanua na iVolatabu? (Raica na iyaloyalo ena waqana.)

¹³ Levu era dau taleitaka na ivakasala vuku ena iVolatabu ena imatai ni gauna eda veivosaki kina. (Dauv. 7:12) Kena ivakaraitaki, e kaya e dua na tacida yalewa mai Niu Yoka e dau vunau vei ira na vosa vakaMandarin: “Au saga meu kauaitaki ira na lewenivanua qai vakarogoci ira vinaka. Keu kila nira se qai toki vou ga mai, au na tarogi ira: ‘O sa matau ena bula eke? Sa dua nomu cakacaka? Era dau veikauaitaki na tiko eke?’” Qori e vakarawarawataka nona wasea na ivakavuvuli vakaivolatabu ena so na gauna. Ke veiganiti, ena tomana na tacida: “Na cava meda cakava meda veiyaloni kina? Au rawa ni vakaraitaka vei kemuni e dua na vosa vakaibalebale ena iVolatabu? E tukuni kina, ‘Ni tekivu na veileti e vaka na dola ni baniua, ni bera ni tubu na veiba mo biubiu.’ Cava nomuni rai, eda na veiyaloni ke da muria na ivakasala qo?” (Vkai. 17:14) Eda na kilai ira vinaka na via kila na ka dina ena iwalewale ni veivosaki qori.

14. E vukei ira vakacava na sega ni vakabauta na Kalou e dua na tacida mai Esia i Cake?

¹⁴ Vakacava ke da sotava e dua e sega ni vakabauta na Kalou? Qo na ka e kaya e dua na tacida tagane mai Esia i Cake e dau maqosa ni vunau vei ira na sega ni lewena e dua na lotu: “Ke kaya e dua, ‘Au sega ni vakabauta na Kalou,’ kena ibalebale ni sega ni vakabauta me sokaloutaki na kalou era qarava e levu eke. Au na duavata kei koya ni levu na kalou era bulia ga na tamata, era sega ni bula dina. Au dau wilika na Jeremaia 16:20: ‘Ena rawa ni bulia ga na tamata na nona kalou ni sega dina ni kalou?’ Au qai taroga: ‘Eda na kila vakacava na kedrau duidui na kalou dina kei na kalou e bulia na tamata?’ Au dau vakarorogo vinaka, au qai wilika na Aisea 41:23: ‘Moni tukuna vei keimami na ka ena yaco mai muri, me keimami kila ni oni kalou.’ Au qai tukuna e dua na ivakaraitaki ni nona parofisaitaka o Jiova na ka se bera ni yaco.”

15. Na cava eda vulica vua na tacida mai na Tokalau kei Esia?

¹⁵ Qo na iwalewale e vakayagataka e dua na tacida tagane mai na Tokalau kei Esia ni veisikovi lesu. E kaya: “Au dau vakaraitaka vei ira na ivakasala vuku ena iVolatabu, na parofisai sa vakayacori, kei na lawa e lewa na maliwalala. Au qai vakaraitaka vei ira ni dusia qori ni tiko na Dauveibuli vuku, e bula tale ga. Na gauna e kila kina e dua ni bula tiko na Kalou, au vakaraitaka sara vua na ka e kaya na iVolatabu me baleti Jiova.”

16. Me vaka e cavuti ena Iperiu 11:6, na cava mera vakabauta kina na Kalou kei na iVolatabu na gonevuli? Eda na vukei ira vakacava?

¹⁶ Nida vakavulici ira na sega ni lewena e dua na lotu, meda vukei ira tiko ga mera vakabauta ni bula dina tiko na Kalou. (Wilika Iperiu 11:6.) E bibi meda vukei ira tale ga mera vakabauta na iVolatabu. De dua ena vinakati meda taleva eso na ka. Ena gauna kece ni vuli, ena vinaka meda veivosakitaka na ivakadinadina ni vosa dina ni Kalou na iVolatabu. Eda rawa ni veivosakitaka vakalekaleka eso na parofisai e sa vakayacori oti, na kena donu vinaka na itukutuku makawa kei na ka vakasaenisi, kei na yaga ni ivakavuvuli vakaivolatabu ena noda bula e veisiga.

17. Ena uqeti ira vakacava na lewenivanua na noda loloma?

¹⁷ Nida lomani ira na lewenivanua, eda na vukei ira mera tisaipeli i Karisito ke ra lewena e dua na lotu se sega. (1 Kor. 13:1) Nida vakavulici ira, e noda inaki meda vakaraitaka ni lomani keda kece na Kalou, e vinakata tale ga meda lomani koya. E veiyabaki, era papitaiso e levu era sega ni kauaitaka tu na lotu se ra kauaitaka ga vakalailai. Na vuna? Nira vulica mera lomana na Kalou. Me donu gona noda rai nida lomani ira na tamata kece qai kauaitaki ira. Meda rogoci ira vinaka, meda kila na vuna e duatani kina nodra rai. Meda vakavulici ira mera tisaipeli i Karisito ena noda ivakaraitaki vinaka.