O Cei o Papiloni na Ka Levu?

Kena isau vakaivolatabu

E vakamacalataki ena ivola na Vakatakila e dua na ‘yalewa saqamua’ qai volai e yadrena “na yaca vuni: ‘Papiloni na Ka Levu.’” (Vakatakila 17:1, 3, 5) Na yalewa qori e vakatakarakarataka na isoqosoqo ni lotu lasu kece kei vuravura, era “sosomitaka na dina ni Kalou ena ka lasu.”a (Roma 1:25) Era duidui na veimatalotu qori, ia e dua ga na nodra inaki oya mera yawaki keda mai na sokalou vei Jiova.—Vakarua 4:35.

Sala me kilai kina o Papiloni na Ka Levu

Na ivakatakilakila kei Papiloni na Ka Levu. Era tu ena ivola na Vakatakila e levu na “ivakatakilakila.” Meda nanuma tiko ni o Papiloni na Ka Levu e ivakatakarakara ga, e sega ni dua na yalewa dina. (Vakatakila 1:1) Me kena ikuri, ni tukuni ni “dabe toka ena wai levu”, e vakatakarakarataki ira na “tamata, na ilala levu, na veimatanitu kei na duivosavosa.” (Vakatakila 17:1, 15) Ena sega ni cakava rawa qori e dua na yalewa e vuravura.
Papiloni na Ka Levu e dusia na veika vakavuravura. E kilai me “korolevu e nodra ranadi na tui kece kei vuravura.” (Vakatakila 17:18) E levu na ka e solia tu e vuravura o Papiloni na Ka Levu, e levu tale ga nona veivakamuai.
Papiloni na Ka Levu e dua na isoqosoqo vakalotu, sega ni isoqosoqo vakapolitiki se vakabisinisi. E kilai me vanua ni sokalou ena gauna makawa o Papiloni ni vanua ni “vakadraudrau” kei na “cakaisausau.” (Aisea 47:1, 12, 13; Jeremaia 50:1, 2, 38) O ira sara ga era tiko ena koro o Papiloni era vakadonuya na sokalou lasu e veisaqasaqa kei na ivakarau ni sokalou e vakadonuya na Kalou o Jiova. (Vakatekivu 10:8, 9; 11:2-4, 8) Era vakalevulevui ira na iliuliu ni Papiloni vei Jiova kei na sokalou e dodonu me caka duadua ga vua. (Aisea 14:4, 13, 14; Taniela 5:2-4, 23) E kilai o Papiloni na Ka Levu me “dau vakatevoro,” e dusi koya tale ga me dua na isoqosoqo lotu.—Vakatakila 18:23.

O Papiloni na Ka Levu e sega ni rawa ni isoqosoqo vakapolitiki, nira tagicaki koya na veitui kei vuravura. (Vakatakila 17:1, 2; 18:9) E sega tale ga ni isoqosoqo ni bisinisi baleta na iVolatabu e vakaduiduitaki koya vei ira na “dauveivoli e vuravura.”—Vakatakila 18:11, 15.

Na vatu e tabaki toka kina na Tui Papiloni o Nabonidus, kei na tolu na ivakatakilakila e dusi ratou na kalou o Sin, Ishtar, kei Shamash

O Papiloni na Ka Levu e ivakatakarakara kei lotu lasu. E sega ni vakavulici keda me baleti Jiova o lotu lasu, ia e veivakamuai ena nodra qaravi eso tale na kalou. E vakayacana qo na iVolatabu me “saqamua vakayalo.” (Vunau ni Soro 20:6; Lako Yani 34:15, 16) E levu na ivakavuvuli ni lotu lasu nikua a tekivu ga mai Papiloni, wili kina na letoluvakalou, bula tale tiko na yalo nida sa mate kei na vakayagataki ni droini se itaba ena sokalou. O ira na lotu qori era wakia vata nodra sokalou kei na nodra lomani vuravura. E vakaraitaka kina na iVolatabu nira tawayalodina ra qai dauveibutakoci.—Jemesa 4:4.

Na levu ni yau kei na veika lelevu e taukena o Lotu Lasu e veisemati sara ga kei na droini e vakaraitaka na ivolatabu me baleti Papiloni na Ka Levu, ni ‘tokara na isulu lokaloka kei na isulu kulakula’ qai “uku ena koula, vatu talei, kei na mataniciva.” (Vakatakila 17:4) O Papiloni na Ka Levu e ivurevure ni “ka vakasisila kece kei vuravura”, e vakaraitaka tale ga na itovo kei na ivakavuvuli e sega ni dokai kina na Kalou. (Vakatakila 17:5) Era tiki gona kei Lotu Lasu na “tamata, na ilala levu, na veimatanitu kei na duivosavosa” ra qai tokoni Papiloni na Ka Levu.—Vakatakila 17:15.

O Papiloni na Ka Levu e vakavuna nodra mate o “ira kece era vakamatei e vuravura.” (Vakatakila 18:24) Ena veitabagauna me yaco mai nikua, o Lotu Lasu e sega wale ga ni tekivuna na ivalu e dela i vuravura, kei na nodra veiraravui na batikadi, e vakavulica tale ga na lasu me baleti Jiova na Kalou dauloloma. (1 Joni 4:8) Na ituvaki qo e vakavuna na vakadave dra e vuravura. Ia o ira na via vakamarautaka na Kalou, mera tawasei ira vei Lotu Lasu ena nodra “lako tani mai vua.”—Vakatakila 18:4; 2 Korinica 6:14-17.

iYaloyalo: Dua na valenilotu levu e dusia na nona dau tokona na lotu lasu na ivalu. 1. Na Mataivalu ni Lotu. 2. iMatai ni iValu Levu. 3. E vosa vakalougatataka tiko e dua na sotia na bete. 4. E veiuqeti tiko ena ivalu e dua na italatala e Aferika. 5. Era sokaloutaka tiko na Empra na sotia ni Japani.

Cava nona rai na Kalou me baleti Papiloni na Ka Levu?

Ena rai ni Kalou, e bini cake na nona [Papiloni na ka levu] ivalavala ca me yacovi lomalagi.” (Vakatakila 18:4, 5) E cudruvaka na Kalou na nona veisautaka tiko na ivakavuvuli me baleti koya, kei na nona vakacacani ira na nona imuri.

Cava ena yacovi Papiloni na Ka Levu?

E kaya na iVolatabu ni ‘Kalou ena tauca nona lewa’ vei Papiloni na ka Levu. (Vakatakila 18:20) Ena vosa ivakatayaloyalo, e parofisaitaka na iVolatabu ni Kalou ena vakarusai ira kece na lotu lasu. (Vakatakila 18:8) Ena uqeti ira na iliuliu vakapolitiki kaukaua, e vakatakarakarataka na manumanu kulakula me na ravuti lotu lasu qai vakarusa vakadua. (Vakatakila 17:16, 17) “Ena va qo na totolo ni nona kolotaki sobu o Papiloni na koro levu, ena sega ni kune tale.” (Vakatakila 18:21) Oya na vuna o ira na via vakamarautaka na Kalou, e dodonu mera“lako tani mai vua” ra qai tawasei ira vei lotu lasu.—2 Korinica 6:14-17.

a Raica na ulutaga, “Au na Kunea Vakacava na Lotu Dina?”