E Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi Mai na iVola na iMatai ni Samuela
OQO na yabaki 1117 B.S.K. Sa sivi e rauta ni tolunadrau na yabaki nona a ravuta na Vanua Yalataki o Josua. Ra qai kerea na qase ni Isireli e dua na ka dredre vua na parofita i Jiova oqo. E masulaka sara na parofita o Josua, qai vakadonuya o Jiova na nodra kerekere. Sa mai cava tale ga e ke na nodra gauna na Dauveilewai, e tekivu kina na nodra gauna na tamata mera veiliutaki vakatui. Na veisau bibi gona a yaco oqori ena ivolatukutuku ni matanitu o Isireli e volai tu ena iMatai ni Samuela.
Ratou a vola na iMatai ni Samuela o Samuela, Necani, kei Kata, qai kovuta na veika a yaco ena loma ni 102 na yabaki—mai na 1180 ina 1078 B.S.K. (1 Veigauna 29:29) Na ivola oqo e baleti iratou e va na iliuliu e Isireli. Okati kina e rua na dauveilewai, rua na tui, rua erau talairawarawa vei Jiova, rua erau sega. E rua tale ga na yalewa ivakaraitaki vinaka eda vulica kina, kei na dua na dauvala qaqa ia e turaga yalomalua. E vakavotui tale tu ga ena ivola oqo na itovo kei na ivukivuki eda na rawa ni vakatotomuria kei na kena me levei. Na veika e kovuta na iMatai ni Samuela ena vakaukauataka noda vakasama kei na ka eda cakava.—Iperiu 4:12.
SOSOMITAKI ILAI O SAMUELA ME DAUVEILEWAI
Oqo na gauna ni Solevu ni Kumukumuni, ia o Ana e tiko mai Rama, e marautaka tiko e dua na ka.a A sauma na nona masu o Jiova, sa qai dua na luvenatagane. Ia, me dina tiko ga ina nona bubului o Ana, a soli luvena kina o Samuela me lai veiqaravi ena “vale i Jiova.” E kea a lai “qaravi Jiova tikoga ko koya na gone e na mata i Ilai na bete.” (1 Samuela 1:24; 2:11) A vosa vei Samuela o Jiova ena gauna se gone kina, qai vakatakila vua ni na cudruvi na vuvale i Ilai. Ni sa tubu cake o Samuela, ra sa qai kila na kai Isireli kece ni parofita i Jiova o koya.
Yaco na gauna mera mai valuti Isireli na kai Filisitia. Era vesuka na Kato ni veiyalayalati, rau vakamatei tale ga na luve i Ilai tagane. Ni rogoca na itukutuku oqori, a bale sobu mani mate sara ga o Ilai, ni sa kena turaga, a “sa lewai ira oti na Isireli ko koya ka yabaki vasagavulu.” (1 Samuela 4:18) Na Kato ni veiyalayalati era sa mai taura tiko oqo na kai Filisitia e dau vakavu leqa tiko vei ira, ra mani vakasuka. Sa dauveilewai tale ga kina e Isireli o Samuela, yaco me sautu na vanua.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
2:10—Cava e masulaka kina o Ana vei Jiova me “solia na kaukauwa vua na nona tui” ni a se sega ni dua na tui kei Isireli? A sa tukuni sara tu mai vakailiu ena Lawa i Mosese ni na yaco me veiliutaki vakatui e Isireli na tamata. (Vakarua 17:14-18) A parofisai tale ga o Jekope ena gauna sa vakarau ciba kina, qai kaya: “Ena sega ni lako tani vei Juta nai titoko vakaturaga [e ivakaraitaki ni itutu vakatui].” (Vakatekivu 49:10) Kena ikuri a kaya o Jiova me baleti Sera—na tubudra na Isireli: “A nodra turaga lelevu [tui] na veimataqali ena tubu mai vua.” (Vakatekivu 17:16) O koya gona, a masu tiko o Ana me baleti koya na tui e se bera mai .
3:3—A dau moce dina beka o Samuela ena tikina Tabu Sara? E sega. E dua na Livai o Samuela, e cavutu mai ena vuvale i Koaca, era sega ni bete. (1 Veigauna 6:33-38) Ena sega gona ni vakatarai me “curu kina me raica ni sa ubi tiko na ka tabu.” (Tiko Voli Mai na Lekutu 4:17-20) Na rara ga ni valeniveitavaki e vakatarai vua me vakayagataka. A rairai moce beka ga e keri o koya. O Ilai tale ga a rairai moce ena dua na tikina ena rara ni valeniveitavaki. Na vosa “sa tu kina na kato ni Kalou” e vakaibalebaletaka tiko na yasana e tiko kina na valeniveitavaki.
7:7-9, 17—Na cava e vakacaboisoro kina e Misipa o Samuela qai tara e dua na icabocabonisoro e Rama, ni dau digitaka ga o Jiova na tikina me dau caka kina na vakacaboisoro? (Vakarua 12:4-7, 13, 14; Josua 22:19) Ni kautani mai na valeniveitavaki e Sailo na Kato ni veiyalayalati, e laurai votu nona sa sega ni qai tiko ena tikina oya o Jiova. Ia, me vaka ni matataka tiko na Kalou o Samuela, oya na vuna e vakacaboisoro ga kina e Misipa, e tara tale ga e dua na icabocabonisoro e Rama. A rairai vakadonuya tale ga o Jiova na ka e cakava oqori.
Na Ka Eda Vulica:
1:11, 12, 21-23; 2:19. E ivakaraitaki vinaka o Ana vei ira na yalewa lotu Vakarisito era rerevaka na Kalou ni dau gumatua ena masu, e yalomalumalumu, e vakavinavinakataka na yalololoma i Jiova, qai tiko vua na loloma vakatina e tawayalani.
1:8. E ivakaraitaki vinaka dina o Elikana ni dau tauca na vosa ni veivakayaloqaqataki! (Jope 16:5) A lomabibi tiko o Ana, ia a sega ni bau vakalewai koya ena gauna e taroga kina: “Cava sa rarawa kina na lomamu?” E uqeti Ana sara ga me talaucaka vua na lomana. E vakadeitaka vua o Elikana na nona loloma ena nona kaya: “Au sa sega beka ni vinaka vei iko, ka ca ke sa le tini na luvemu tagane?”
2:26; 3:5-8, 15, 19. Ke da dei tiko ga ena cakacaka vakalou eda lesi kina, da vakayagataka vinaka noda vuli vakayalo, me vinaka noda itovo da qai dau veidokai, ena “vinakati” keda na Kalou vaka kina o ira na tamata.
4:3, 4, 10. Na ka mada ga e dau okati tu me ka tabu me vaka na kato ni veiyalayalati a sega ni veitaqomaki rawa vakacakamana. Ena dodonu meda ‘taqomaki keda mai na veimatakau.’ —1 Joni 5:21, VV.
IMATAI NI TUI E ISIRELI —E QAQA SE DRUKA?
A yalodina vei Jiova o Samuela ena nona bula taucoko, ia era sega ga ni muria na sala vakalou na luvena. Nira kerea na qase ni Isireli me dua nodra tui, a vakadonuya o Jiova. A muria na veidusimaki i Jiova o Samuela qai lumuti Saula me tui, e dua na turaga totoka ena mataqali i Penijamini. Sa qai vakaukauataki ga na nona itutu vakatui o Saula ni sa vakadrukai ira na kai Amoni.
E valuta e dua na itikotiko ni mataivalu ni Filisitia na luve i Saula yaloqaqa o Jonacani. A via kabai Isireli e dua na mataivalu levu ni Filisitia. E taqaya o Saula qai talaidredre ena nona vakacaboisoro ga vakataki koya. Ni kauta voli ga e dua me colata nona iyaragi, e valuta tale kina e dua na nodra itikotiko na kai Filisitia na tamata yaloqaqa o Jonacani. Ia, a sega ni taucoko sara na nodra qaqa ni a yalototolo ena nona bubului o Saula. A “veivala kei ira” na nona meca. (1 Samuela 14:47) Ia, nira sa vakadrukai oti na Amalekaiti, a talaidredre vei Jiova baleta ni vakabula na ka sa “vakatabuya.” (Vunau ni Soro 27:28, 29) Sa rauta ga me sega ni vakadonui Saula me tui o Jiova.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
9:9—Na cava e bibi kina na matavosa “ni sa vakatokai eliu me Rairai ko koya sa Parofita e na gauna oqo”? E rairai vakavotui ena veivosa oqo nodra sa rogo tu vakalevu na parofita ena gauna i Samuela, kei na nodra gauna na tui kei Isireli, sa mani sosomitaki gona kina na vosa “rairai” me “parofita.” E imatai me cavuti vua ni parofita o Samuela.—Cakacaka 3:24.
14:24-32, 44, 45—Sa sega beka ni qai vakadonui Jonacani tale o Jiova ni a kania na oni, qai voroka kina na bubului i tamana? Na ka e cakava oqo o Jonacani ena rairai sega sara ni cati koya kina na Kalou. Dua oya ni a sega sara tu ga ni bau kila na bubului i tamana. Kena ikuri, na bubului oqori a rairai bukani ena dela ni lomakatakata sega ni dina se rai cala me baleta na kaukaua vakatui, e vakaleqai ira sara ga na lewenivanua. Sa sega tu ga ni na vakadonuya na Kalou na bubului vaka oqori. E dina ni a tu vakarau o Jonacani me ciqoma na kena itotogi, ia a sega ga ni vakamatei.
15:6—Na cava e vakabulai ira kina na kai Kenaiti o Saula? Era luve i Jecoro, na vugo i Mosese, na kai Kenaiti. Ra bau vukei ira tale ga na Isireli ena gauna era sa biubiu tiko mai kina ena Ulunivanua o Saineai. (Tiko Voli Mai na Lekutu 10:29-32) Dua tale na gauna era a tiko vata sara ga kei ira na luve i Juta ena vanua o Kenani. (Dauveilewai 1:16) Dina nira qai tiko vata kei ira na Amalekaiti kei ira e so tale na tamata ena dua na gauna e muri, ia era a sega ga ni veimecaki kei ira na Isireli. Oya na vuna e vakabulai ira kina na kai Kenaiti o Saula.
Na Ka Eda Vulica:
9:21; 10:22, 27. Na yalomalua kei na yalomalumalumu a tu vei Saula ena gauna se qai yaco kina me tui e taqomaki koya me kua kina ni cakava e dua na ka lialia vei ira “na luve ni vu-ni-ca” era sega ni ciqoma nona itutu vakatui. E itataqomaki vinaka sara ga na ivalavala vaka oqori ni dua e vakacudrui!
12:20, 21. Kua vakadua ni vakatara “na ka wale” me vaka na nodra nuitaki na tamata, na mataivalu kaukaua ni veimatanitu, se na sokaloutaki matakau, me vakamuai iko tani ena qaravi Jiova.
12:24. Dua na tikina bibi ena vukea noda rerevaki Jiova tiko ga qai vu mai lomada taucoko na noda qaravi koya oya nida dau “nanuma na veika levu sa cakava” vei ira nona tamata ena gauna e liu vaka kina nikua.
13:10-14; 15:22-25, 30. Qarauna na viavialevu—se mani vakavotui ena talaidredre se dokadoka.—Vosa Vakaibalebale 11:2.
DIGITAKI ME TUI E DUA NA CAURAVOU DAUVAKATAWASIPI
O Samuela a lumuti Tevita me qai tui, e cavutu mai na yavusa o Juta. Oti ga vakalailai oya, a vakamatea o Tevita ena dua na irabo na tuwawa levu ni Filisitia o Kolaiaci. Dua na veitokani dredre rau bucina o Tevita kei Jonacani. A digitaki Tevita tale ga o Saula me liutaki ira nona mataivalu. Ena levu ni qaqa i Tevita era lagata kina na yalewa ni Isireli: “Sa mokuti ira na veiudolu ko Saula, Kei Tevita na veiudolu vakatini.” (1 Samuela 18:7) E vuvu kina o Saula, qai via vakamatei Tevita. A dro o Tevita qai lai veivuniyaki tu ni saga oti vakatolu o Saula me vakamatei koya.
Ena gauna taucoko a veidroyaki voli kina o Tevita, a vakabulai Saula vakarua. A sotava tale ga na yalewa totoka o Apikali qai vakamautaki koya. Nira mai vala kei ira na Isireli na kai Filisitia, a taro ivakasala tale vei Jiova o Saula. Ia, a sa biuti koya o Jiova. Sa mate tale ga o Samuela. Ena levu ni nona taqaya, e lai taroga wale kina e dua na daucurumi, qai tukuni tale vua ni na mate ena ivalu kei ira na kai Filisitia. A mavoa sara vakaca o Saula ena ivalu, ratou mate tale ga na luvenatagane. Sa mai cava tale ga na ivolatukutuku kei Saula ni sa mate ena nona a vakadrukai. Ia, e se vuni voli ga o Tevita.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
16:14—Na yalo ca cava a vakarerei Saula voli? Na yalo ca e vakavuna me sega ni vakacegu na vakasama i Saula e vu tiko ga mai na ca ni lomana kei na nona vakanananu—nona via cakava sara tiko ga na ka ca. Ni kauta tani vua o Jiova na yalona tabu sa oti tale ga kina na kena taqomaki koya, ia na yalo ca ga sa qai lewai koya tu. A vakatara na Kalou me isosomi ni yalona tabu na yalo ca oqori, oya na vuna e tukuni kina ni “yalo ca maivei Jiova.”
17:55—Na cava e tarogi Tevita kina o Saula se luve i cei ena 1 Samuela 16:17-23? E sega wale ga ni via kila o Saula na yacana na tama i Tevita. Ia, a rairai via kila sara ga se mataqali tama vakacava e luvena e dua na gonetagane e rawa ni cakava na ka veivakurabuitaki oya, nona vakamatea e dua na tuwawa.
Na Ka Eda Vulica:
16:6, 7. Me kua ni vakatau na noda rai me baleti ira e so ena ka eda raica e taudaku se me totolo noda lewai ira, ia meda saga me tiko vei keda na rai i Jiova baleti ira.
17:47-50. Eda rawa ni vosota ena yaloqaqa na veitusaqati kei na veivakacacani era cakava na meca era vakataki Kolaiaci baleta “ni sa lewa nai valu ko Jiova.”
18:1, 3; 20:41, 42. E rawa ni kune na veitokani dina vei ira era lomani Jiova.
21:12, 13. E namaka o Jiova meda vakasama da qai vakayagataka na kila sa tu vei keda meda walia kina na veituvaki dredre. Sa vakarautaka tu vei keda na nona Vosa veiuqeti, e kune kina na yalomatua, kila ka, kei na lomavuku. (Vosa Vakaibalebale 1:4) Era rawa tale ga ni vukei keda na qase ni ivavakoso lotu Vakarisito.
24:6; 26:11. E ivakaraitaki vinaka dina o Tevita ena nona doka na lumuti i Jiova!
25:23-33. E ivakaraitaki vinaka ni yalomatua o Apikali.
28:8-19. Ena nodra saga na yalo velavela mera vakacala se vakaleqa na kawatamata, era dau vukici ira kina mera vaka e dua na tamata sa mate. Oya na vuna meda qarauni keda sara ga ena iwalewale kece ni vakacuru.—Vakarua 18:10-12.
30:23, 24. Na vakatulewa oqo ena Tiko Voli Mai na Lekutu 31:27, e vakaraitaka nira ka talei vei Jiova o ira era dau veivukei ena ivavakoso. O koya gona se mani cava eda cakava tiko, meda ‘kitaka mai na vu ni yaloda me vaka vua na Turaga, me kakua ni vaka vei ira wale ga na tamata.’ —Kolosa 3:23.
Na Cava e ‘Vinaka Cake Mai na iSoro’?
Na ka dina cava e vakabibitaki tiko ena ka eratou sotava o Ilai, Samuela, Saula, kei Tevita? Oqo na ka e vakabibitaki tiko: “Raica, sa vinaka na talairawarawa, ka ca nai soro; sa vinaka na vakarorogo, ka ca na uro ni sipi tagane. Ni sa tautauvata na kena ca ni talaidredre kei na cakai sausau, ia na yalokaukauwa sa ka ca, ka vaka na dauqarava na matakau.”—1 Samuela 15:22, 23.
E itavi dokai dina vei keda meda vakaitavi ena kena vunautaki na Matanitu ni Kalou kei na noda dau veivakatisaipelitaki e vuravura raraba! Nida cabora vei Jiova ‘na imadrali ni tebenigusuda,’ eda na saga ena noda igu taucoko meda talairawarawa ina nona Vosa volai kei na nona isoqosoqo e vuravura.—Osea 14:2; Iperiu 13:15.
[iVakamacala e ra]
a Me kilai na veivanua era tukuni tiko ena iMatai ni Samuela raica na tabana e 18-19 ni brochure “Raica na Vanua Vinaka,” e tabaka na iVakadinadina i Jiova.
[iYaloyalo ena tabana e 23]
A yalomalumalumu qai yalomalua na imatai ni tui e Isireli, ia e qai veisau me dua na dauveiliutaki dokadoka, e viavialevu tale ga
[iYaloyalo ena tabana e 24]
Na cava eda rawa ni nuidei kina nira tusaqati keda na meca vakataki Kolaiaci?