Wase 9

Na Cava e Yaco Vei Ira na Wekada Lomani Era Mate?

1. Na cava e dau votu mai na lomadra e so ni mate e dua na wekadra lomani?

“EDA rarawa ni mate e dua na wekada baleta ni sa yali o koya ina vanua eda sega ni katuma rawa.” Oqo na ka e kaya e dua na tagane ni sa mate o tamana, qai sega ni dede, o tinana tale ga. E “luvuci” koya sara ga na mosi ni yalo kei na lomabibi. De sa yacovi iko tale ga na rarawa vaka oqo. O rairai dau vakataroga se ra sa lai tu mada i vei na wekamu lomani, se o na rawa ni raici ira tale.

2. Na taro dredre cava soti e dau vure me baleta na mate?

² E dau kainaki vei ira e so na itubutubu e mate na luvedra: “Na Kalou e digitaka ga na senikau totoka duadua me kauta i lomalagi.” E dina oya? Era sa lako beka ina dua na vuravura ni yalo na wekada lomani era sa mate? Oya beka o Burotukula, na yanuyanu ni sautu kei na marau? Era sa tu beka mai parataisi na wekada lomani era sa mate me ra lai bula tawamate kina? Se me vaka era kaya e so, na mate e idewadewa ina veivakararawataki tawamudu ena buka­waqa vei ira era beca na Kalou? E rawa beka ni cakava vei keda e dua na ka o ira na mate? Me saumi vakadodonu na taro kece oqo, e gadrevi meda rai ina Vosa ni Kalou, na iVolatabu.

NA CAVA NA “YALO” E TIKO VEI KEDA NA TAMATA?

3. Na cava erau a kaya o Socrates kei Plato me baleti ira na mate, e tarai ira vakacava na tamata edaidai oya?

³ rau kaya na tamata vuku eliu ni Kirisi o Socrates kei Plato ni tiko vei keda na tamata e dua na ka eda sucu kaya mai, e sega ni dau mate​—oya na soulu [soul] e dau bula tu ga nida sa mate. Na vakasama oya era vakabauta e vicavata na milioni ena veiyasa i vuravura edaidai. Ia na vakabauta oqo e sega wale ga ni vakavuna me ra rerevaki na mate, e vakavuna tale ga me ra dau kauai vakalevu o ira na bula se ra sa vakaevei tu na wekadra lomani era sa mate. Na iVolatabu e duatani taudua na ka e kaya me baleti ira na mate.

4. (a) Na cava e tukuni ena Vakatekivu me baleta na soulu? (b) Na cava e cakava vei Atama na Kalou me bula kina?

⁴ Ena noda veivosakitaka oqo na kedra ituvaki na mate, meda nanuma tiko ni o Atama, na imatai ni tamada, a sega ni tiko vua e dua na soulu. O koya sara ga na soulu. Ena nona cakacaka veivakurabuitaki ni bulibuli na Kalou, a bulia na tamata​—na soulu​—mai na veika e tu ena qele, sa qai ceguvi koya e “nai cegu ni bula.” E kaya na Vakatekivu 2:7: “A sa bulia na tamata na Kalou ko Jiova mai na kuvu ni qele, ka ceguva ki na ucuna nai cegu ni bula, a sa yaco kina na tamata me [“soulu,” NW] bula.” Ena bula tiko ga o Atama ke cegu tiko. Ia na kena ceguvi vua na icegu ni bula e sega ni yalani ga ena kena uvuci na cagi ina nona yate­vuso. Na iVolatabu e vakaraitaka ni tiko vei ira na kabula kece e vuravura na “igu ni bula.”​—Vakatekivu 7:22, NW.

5, 6. (a) Na cava na “igu ni bula”? (b) Na cava e yaco ni sa sega ni yavalata tale tiko na yago na “yalo” e cavuti ena Same 146:4?

⁵ Na cava na “igu ni bula”? Oqo na igu e tekivutaka sara ga na bula ena yago mate i Atama. Sa qai yavalati tiko na igu oqo ena icegu. Na cava ga na “yalo” e cavuti ena Same 146:4? E kaya na tikina oya me baleta e dua e mate: “Sa lako tani na [“yalona,” NW], a sa suka ko koya ki na kena qele; e na siga dina koya sa oti na ka e vakanananu kina.” Ena nodra vola vaka oqo na “yalo” na dauvolavola ni iVolatabu, a sega ni tiko ena nodra vakasama na soulu e biuta na yago ena gauna ni mate qai lai bula tani tu vakataki koya.

⁶ Na “yalo” e veikalikali kei na tamata ni yaco na mate, oya na igu ni bula e vu tiko mai vei koya na Daubulibuli. (Same 36:9; Cakacaka 17:28) Na igu ni bula oqo e sega ni vakaitovo ena itovo i koya e yavalata tiko, vaka ga ni sega ni taura na ibulibuli ni misini na livaliva e yavalata tiko. Ni sa mate e dua, sa sega ni yavalata tale tiko na sela ni yagona na yalo (igu ni bula), me vaka ga ni dau boko na cina ni sa boko na livaliva. E mate na soulu, se o koya na tamata, ni sa sega ni yavalata tale tiko na yagona na igu ni bula.​—Same 104:29; Dauvunau 12:1, 7.

“KO NA SUKA TALE MO KUVU NI QELE”

7. Na cava ena yacovi Atama ke talaidredre vua na Kalou?

⁷ E kaya vakamatata o Jiova vua na tamata ivalavala ca o Atama na ka ena yacovi koya ni mate. E kaya na Kalou: “E na buno ni matamu ko na kania kina na kemu kakana, ka yacova na siga ko na suka tale kina ki na qele; ni ko a buli maikina eliu: ni ko sa kuvu ni qele ga, ia ko na suka tale mo kuvu ni qele.” (Vakatekivu 3:19) Ena suka i vei o Atama? Ena qele ga a buli mai kina. Ena sega ni bula tale tiko o Atama ni sa mate!

8. Nida soulu vata ga, ia ena sala cava eda sega ni uasivi kina na tamata vei ira na manumanu?

⁸ Ena tikina oqo e sega ni duidui na mate ni tamata mai na mate ni manumanu. Era soulu tale ga, e yavalati ira talega na yalo vata ga, se igu ni bula. (Vakatekivu 1:24) E kaya na turaga vuku o Solomoni ena Dauvunau 3:19, 20: “Me vaka sa mate oqo, sa mate vaka talega kina ko ya; io, sa dua vata ga na [“yalodra,” NW]; ka sa sega ni uasivi cake na tamata e na manumanu [ena mate] . . . Era sa lako kece ki na dua bauga na tikina; era sa kuvu-ni-soso kecega, ka ra sa suka tale kecega me kuvu-ni-soso.” E uasivia ga na manumanu na tamata ni a buli me veiucui kei na Kalou, me vakaitovotaki koya ena itovo i Jiova. (Vakatekivu 1:26, 27) Ia ni rau sa mate na tamata kei na manumanu, erau suka ruarua ga ina kuvunisoso.

9. E vakacava tu na kedra ituvaki na mate, era lako i vei?

⁹ E vakamacalataka tale o Solomoni na ibalebale ni mate ena nona kaya: “Ni ra sa kila ko ira sa bula ni ra na mate: ia ko ira na mate era sa sega ni kila e dua na ka.” Io, era sega sara ga ni kila tu e dua na ka o ira na mate. Ena vuku ni ka oqo, e veiuqeti kina o Solomoni: “A ka kecega sa vakaitavi kina na ligamu, mo kitaka ga e nomui gu; ni sa sega na cakacaka, se na vakasama, se na kila ka, se na vuku, e nai bulubulu, o koya ko sa lako tiko kina.” (Dauvunau 9:5, 10) Era lako i vei na mate? Era lako i Sheol (vosa vakaiperiu sheʼohlʹ), na ibulubulu. O ira na wekada lomani era sa mate, era sega ni vakila tu e dua na ka. Era sega ni vakila tiko na rarawa, e sega tale ga ni dua na ka era na cakava rawa vei keda.

10. Na cava eda kaya kina ni sega ni noda ivotavota tudei na mate?

¹⁰ Me sa vaka beka ga oqo na noda bula kei ira eda lomana, me vica ga na yabaki, oti, meda takali yani vakadua? E sega ni vaka kina na ka e tukuna na iVolatabu. Ni sa veivorati o Atama, e tuvana sara na Kalou o Jiova na veika me na wali kina na leqa e vu mai na nona ivalavala ca na tamata. A sega ni inaki ni Kalou me mate na kawatamata. (Isikeli 33:11; 2 Pita 3:9) O koya gona, e sega ni tukuni me sa noda ivotavota tudei kei ira eda lomana na mate.

‘SA MOCE O KOYA’

11. Na cava e kaya o Jisu me baleta na ituvaki kei Lasarusa na nona itokani ena nona sa mate tu?

¹¹ E inaki i Jiova me vakabulai keda kei ira na wekada lomani era sa mate mai na mate e vakadewa vei keda o Atama. Era tukuni gona ena Vosa ni Kalou na mate ni vaka era moce tu. Ni sa mate na nona itokani o Lasarusa, a kaya vei ira nona tisaipeli o Jisu Karisito: “Sa moce na wekada ko Lasarusa; ia ka’u sa lako me’u vakayadrati koya.” Ni ratou sega ni taura rawa ena gauna vata ga oya na tisaipeli na ibalebale ni vosa oqo, e kaya vakadodonu kina o Jisu: “Sa mate ko Lasarusa.” (Joni 11:11, 14) Sa qai lako o Jisu ina koro o Pecani, na vanua erau lolosi voli kina na gane i Lasarusa o Marica kei Meri. Ni sa tukuna vei Marica o Jisu, “Ena tu cake tale na ganemu,” e vakaraitaka o ­Marica ni vakabauta na inaki ni Kalou me tinia na cakacaka ni mate ina kawatamata. E kaya: “Au sa kila ena tu cake tale ko koya e na siga maimuri.”​—Joni 11:23, 24.

12. Na cava e nuitaka tu o Marica me baleti ira na mate?

¹² E sega ni bau kaya o Marica ni vakabauta ni tiko e dua na soulu tawamate e lai bula tale tiko ena dua na vanua. E sega ni vakabauta o koya ni sa lako oti o Lasarusa ina dua na vuravura ni yalo me lai bula kina. E vakabauta ga na inuinui uasivi me baleta na nodra vakaturi na mate. E kila o Marica ni sa sega ni bula tale tiko o ganena, e sega ga ni vakabauta ni sa biuta na yago i Lasarusa e dua na soulu tawamate. Na kena iwali ga me vakaturi o ganena.

13. Na kaukaua soli vakalou cava e tu vei Jisu, e vakaraitaka vakacava ni tu oqo vua?

¹³ E solia tu vei Jisu Karisito na Kalou o Jiova na kaukaua me vakabula na kawatamata. (Osea 13:14) Ena ka gona e kaya o Marica, sa qai sauma o Jisu: “Oi au na vu ni tu-cake-tale, kei na vu-ni-bula: ko koya sa vakabauti au, kevaka sa mate, ena bula ga.” (Joni 11:25) E qai vakaraitaka o Jisu ni tu vua na kaukaua soli vakalou oqo ena gauna a lako yani kina ina nona ibulubulu o Lasarusa, qai vakabulai koya, e dina ni sa siga va na nona mate tu. (Joni 11:38-44) Sa na wacava na nodra reki o ira era raica na veivakaturi oya se so tale na veivakaturi a vakayacora o Jisu Karisito!​—Marika 5:35-42; Luke 7:12-16.

14. Na cava erau veicalati kina na veivakaturi kei na vakasama ni tiko na soulu e tawamate?

¹⁴ Tei vakasamataka mada oqo: Kevaka e tiko na soulu e tawamate, sa na qai sega ni gadrevi me vakaturi e dua se me vakabulai tale mai. Ena sega sara ga ni ka vakayalololoma me vakaturi e dua e vakataki Lasarusa me bula tale ena bula ivalavala ca e vuravura, kevaka e sa lai tu mai o koya ena bula uasivi vakalomalagi. E sega mada ga ni bau cavuta na iVolatabu na vosa “soulu tawamate.” E kaya ga ni dau mate na soulu se na tamata e valavala ca. (Isikeli 18:4, 20, NW) E cavuti gona ena iVolatabu ni iwali duadua ga ni mate na veivakaturi.

“O IRA KECE ENA IBULUBULU”

15. (a) Na cava na ‘veivakaturi’? (b) Na cava ena sega ni dredre kina vua na Kalou o Jiova me vakatura e dua?

¹⁵ Na veivakaturi e kena ibalebale na nona vakaturi e dua mai na mate, ni sega ni vakila tu kina e dua na ka. E rawarawa sara vua na Kalou o Jiova me vakatura e dua sa mate. Baleta na cava? Ni o koya na iVurevure ni bula. Edaidai, sa dau katoni na domodra kei na kedra irairai e so na tagane kei na yalewa ena tepi ni vidio qai dau rawa ni saravi oqori ni ra sa mate. Me qai dredre gona vakacava vua na Daubulibuli kaukaua duadua me katona na nona ivakarau e dua, qai vakaturi koya na tagane se yalewa vata ga oya ena nona solia vua e dua na yago buli vou.

16. (a) Na cava a yalataka o Jisu me baleti ira kece era tu ena ibulubulu? (b) Na itinitini ni nona vakaturi e dua ena vakatau ena cava?

¹⁶ E kaya o Jisu Karisito: “Sa lako mai na gauna era na rogoca kina na domona [o Jisu] ko ira kecega e nai bulubulu, a ra na lako maikina; ko ira sai valavala vinaka, era na tu cake tale me ra bula; ia ko ira sai valavala ca, era na tu cake tale me ra cudruvi.” (Joni 5:28, 29) O ira kece e nanumi ira tu o Jiova era na vakaturi ra qai tuberi me ra vulica na nona ivalavala. O ira era moica na nodra bula me salavata kei na ka era sa mai kila me baleti koya na Kalou, ena tini vinaka na nodra vakaturi ni ra na tucake tale me ra bula. Ia o ira era na beca na ivakavuvuli ni Kalou kei na nona veiliutaki, na nodra vakaturi ena tini ena veicudruvi.

17. O cei era na vakaturi?

¹⁷ Sa macala tu ga ni ra na vakaturi na tamata i Jiova e dodonu na nodra ivalavala. E vuqa e vakayaloqaqataki ira sara ga na inuinui ni veivakaturi me ra bolea kina na mate kei na veivakacacani mosimosi. Era kila ni rawa ni vakabulai ira tale na Kalou. (Maciu 10:28) Ia era sa mate e vicavata na milioni era a sega ni bau vakadinadinataka se rawa ni ra muria na ivakatagedegede dodonu ni Kalou se sega. Era na vakaturi tale ga. Ena nona nuidei ena ka e sa nakita tu o Jiova me baleta na ka oqo, e kaya kina o Paula: “Ka’u sa vakanuinui vua na Kalou, ni na tu cake tale ko ira na mate, ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu.”​—Cakacaka 24:15.

18. (a) Na cava e raivotutaka na yapositolo o Joni me baleta na veivakaturi? (b) Na cava e vakarusai ena “drano buka waqa,” na cava e vakaibalebaletaki ena “drano” oqo?

¹⁸ E dua na raivotu vakurabui a raica na yapositolo o Joni me baleti ira na vakaturi ni ra duri tu ena mata ni itikotiko vakaturaga ni Kalou. Sa qai vola o Joni: “Na wasawasa sa soli ira na mate era sa tiko kina, o mate talega kei bulu erau sa soli ira na mate era sa tiko kina; a sa lewai ko ira na tamata yadua me vaka na nodrai valavala. Ia ko mate kei bulu talega erau sa biu ruarua ki na drano buka waqa. Sai koya oqo nai karua ni mate, io, na drano buka waqa.” (Vakatakila 20:12-14) Vakasamataka mada oya! O ira na mate e nanumi ira tu na Kalou ena rawa ni ra sereki mai Etesi (vosa vakirisi haiʹdes), se Sheol, na ibulubulu. (Same 16:10, NW; Cakacaka 2:31) Sa na soli vei ira na gauna me ra vakadinadinataka kina se ra na qarava na Kalou se sega. Rau sa na qai kolotaki o “mate kei bulu” ina “drano buka waqa,” e vakaibalebaletaka na rusa vakadua. Na vosa “Gehenna” e vaka tale ga oqo na kena ibalebale. (Luke 12:5, NW) Sa na vakalalai na ibulubulu ni kawatamata, ena sega ni qai tawa tale ni sa oti kece na veivakaturi. E veivakacegui dina me kilai ni tukuni ena iVolatabu ni sega ni dau veivakararawataki na Kalou!​—Jeremaia 7:30, 31.

VEIVAKATURI I VEI?

19. Na cava era na vakaturi kina e so na tamata me ra lai bula i lomalagi, na yago vakacava ena solia vei ira na Kalou?

¹⁹ E yalani na kedra iwiliwili na tagane kei na yalewa era na vakaturi ina bula i lomalagi. Ena nodra itavi vakatui, vakabete tale ga kei Jisu, era na veiqaravi ena kena wali na mate e vakadewa ina kawatamata o Atama, na imatai ni tamata. (Roma 5:12; Vakatakila 5:9, 10) E lewe vica ena kauta i lomalagi na Kalou me ra lai veiliutaki kei Karisito? E cavuti ena iVolatabu ni ra le 144,000 ga. (Vakatakila 7:4; 14:1) Ena solia o Jiova vei ira yadua na vakaturi oqori na yago vakayalo me ra bula rawa kina i lomalagi.​—1 Korinica 15:35, 38, 42-45; 1 Pita 3:18.

20. Na cava era na sota kaya na kawatamata talairawarawa, oka kina o ira na vakaturi?

²⁰ Ia e levu ga vei ira na sa mate era na vakaturi me ra bula ena parataisi e vuravura. (Same 37:11, 29; Maciu 6:10) E dua tiko na vuna era vakaturi kina e so me ra lai bula i lomalagi, oya me vakacavari kina na inaki ni Kalou me baleta na vuravura. O Jisu Karisito kei ira na le 144,000 mai lomalagi era na vakaitavi ena nodra vakasukai tale vakamalua na kawatamata talairawarawa ina bula uasivi erau a vakasabusabutaka na imatai ni noda itubutubu. Era na okati kina o ira na vakaturi, me vaka e vakaraitaka o Jisu ena nona tukuna vua na tagane sa mate tiko oya e yasana: “Edaru na tiko vata mai Parataisi.”​—Luke 23:42, 43.

21. Na cava sa na yaco ina mate me vaka erau vakaraitaka na parofita o Aisea kei na yapositolo o Joni?

²¹ Ena Parataisi e vuravura, sa na kau tani na mate e ivurevure tiko ni ca. (Roma 8:19-21) E kaya na parofita o Aisea ni na “vakaotia sara na mate” na Kalou o Jiova. (Aisea 25:8) A raivotutaka na yapositolo o Joni na gauna me sa na sega vakadua tale ni qai vakila kina na kawatamata talairawarawa na rarawa kei na mate. Io, “ko koya na Kalou ena tiko vata kei ira, . . . ena [qai] tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu: ni sa takali tani na ka makawa.”​—Vakatakila 21:1-4.

22. E tarai iko vakacava na nomu sa mai kila oqo na veivakaturi?

²² Na ivakavuvuli matata ni iVolatabu e vakaseavutaka na veilecayaki e dau tu me baleta na kedra ituvaki na mate. E kaya vakamatata na iVolatabu ni na vakaoti vakadua “na i otioti ni meca” na mate. (1 Korinica 15:26, VV) E vu dina ni kaukaua levu kei na vakacegu vei keda na inuinui ni veivakaturi! E dua na ka na noda marau nida kila ni ra na yadra mai na mate na wekada lomani e nanumi ira tu na Kalou, me ra rekitaka na veika vinaka kece sa vakarautaka tu na Kalou me baleti ira era lomani koya! (Same 145:16) Na veivakalougatataki vaka oya ena vakavatukana ni sa veiliutaki na Matanitu ni Kalou. Ia e dodonu me tekivu ena gauna cava na kena veiliutaki? Meda raica mada.

O SE NANUMA TIKO?

Na cava na yalo e tu vei ira na tamata?

E vakacava tu na kedra ituvaki na mate?

O cei ena vakaturi?

[iYaloyalo ena tabana e 85]

E vicavata na milioni era na vakaturi ena sala vata ga a vakaturi kina o Lasarusa ni sa kacivi koya mai na ibulubulu o Jisu

[iYaloyalo ena tabana e 86]

Ena dua dina na gauna ni reki oya, ni sa ‘vakaotia vakadua na mate na Kalou’