E Bula na Vosa i Jiova
Veitikina Bibi Mai na iVola na Marika
E IVOLA lekaleka duadua ena va na Kosipeli na Marika. A vola o Joni Marika ni oti e rauta ni 30 na yabaki nona mate qai vakaturi o Jisu Karisito. E volaitukutukutaki kina na cakacaka vakaitalatala vakasakiti i Jisu ena tolu veimama na yabaki.
A volai taumada vei ira na sega ni Jiu, vakauasivi o ira na kai Roma. E vakamacalataki Jisu na Marika ni Luve ni Kalou e dau cakamana, qai gumatua ena cakacaka vakavunau. Vakabibitaki ena ivola oqo na ka e cakava sara ga o Jisu, sega ni ka e vakatavuvulitaka. Nida vakasamataka vakatitobu na Kosipeli i Marika, ena qaqaco noda vakabauta na Mesaia. Eda na uqeti tale ga meda gumatua ena vunautaki ni itukutuku ni Kalou ena noda cakacaka vakaitalatala vakarisito.—Iper. 4:12.
VAKASAKITI NA CAKACAKA VAKAITALATALA E KALILI
A volaitukutukutaka taumada o Marika ena 14 wale ga na tikinivolatabu na itukutuku baleti Joni na Dauveipapitaiso kei na nona tiko o Jisu me 40 na siga ena vanualiwa. Oti sa qai tekivu vola na itukutuku vakasakiti ni nona cakacaka vakaitalatala o Jisu. Na kena vakayagataki wasoma na vosa “sara” me veimuri kei na so na ka e yaco, e dusia na bibi ni gauna lekaleka e cakacaka kina oya.—Mari. 1:10, 12, VV.
E vunau kina vakatolu e Kalili o Jisu ni se bera mada ga ni oti e tolu na yabaki. Na ka e volaitukutukutaka o Marika e tuvai veitaravi ga vakalevu. Ia, e lutu na nona iVunau ena Ulunivanua o Jisu kei na levu nona vunau balavu.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
1:15, NW—“Na gauna lokuci” cava e tukuni tiko ni sa na vakayacori? Tukuna tiko o Jisu ni sa yaco mai na gauna me tekivu kina nona cakacaka vakaitalatala. O koya na Tui Digitaki, sa voleka tale ga na Matanitu ni Kalou. Ra uqeti kina na yalomalumalumu mera rogoca nona vunau, ra qai cakava na ka ena vakadonui ira kina na Kalou.
1:44; 3:12; 7:36—Na cava e sega ni vinakata kina o Jisu me veitukuniyaki na nona cakamana? Sega ni vinakata o koya mera vakatulewa na lewenivanua ena itukutuku e vakalevutaki kei na ka ra rogoca wale tu ga me baleti koya, ia e vinakata mera vakadeitaka sara ga vakataki ira ni o koya na Karisito, ra qai vakatulewa ga ena ka ra dikeva. (Aisea 42:1-4; Maciu 8:4; 9:30; 12:15-21; 16:20; Luke 5:14) Ia a vakarota ga me tukuni na nona vakabula e dua na turaga curumi tevoro ena vanua o Katara. E kaya o Jisu vua na turaga oya me lako ina nona vale qai tukuna vei ira na wekana na veika a yaco. A sega ni vosa o Jisu vei ira e levu e Katara baleta nira a cemuri koya taumada e so era tiko ena yasayasa oya. Nona vakadinadinataka sara ga na turaga curumi tevoro oya na ka vinaka e cakava o Jisu, e vakalasui kina na itukutuku ca me baleta nodra mate na vuaka.—Mari. 5:1-20; Luke 8:26-39.
2:28—Na cava e vakatokai kina o Jisu me “Turaga talega ni siga ni vakacecegu”? “Na Lawa na i yaloyalo wale ga ni veika dina era na muri mai,” e vola na yapositolo o Paula. (Iper. 10:1, VV) E vakaroti ena Lawa ni na tekivu na Siga ni Vakacecegu ena ikavitu ni siga, ni oti e ono na siga ni cakacaka. Ia e veivakabulai sara ga vakalevu o Jisu ena ikavitu ni siga. Vakatayaloyalotaka oqori na vakacegu kei na veivakalougatataki era na vakila na kawatamata ena duanaudolu na yabaki ni veiliutaki i Karisito, ni sa oti nona veiliutaki ca o Setani. Oya gona na vuna e “Turaga talega ni siga ni vakacecegu” na Tui ni Matanitu ni Kalou.—Maciu 12:8; Luke 6:5.
3:5; 7:34; 8:12—E kila vakacava o Marika na itukutuku me baleta na ivakarau ni loma i Jisu? E sega ni yapositolo se itokani voleka i Jisu o Marika. Vakamacalataki ena itukutuku makawa ni rau a veitokani vinaka ga o Marika kei na yapositolo o Pita. E dau rogo italanoa ga baleti Jisu o Marika vei Pita.—1 Pita 5:13.
6:51, 52—Na cava na ‘ibalebale ni ibuli madrai’ era a sega tiko ni kila rawa na tisaipeli? Se qai oti ga e vica na aua na nona vakani ira e 5,000 na tagane o Jisu, ra sega ni wiliki kina na yalewa kei na gone era kana ena lima na ibuli madrai kei na rua na ika. E dodonu mera kila na yapositolo ena ka e yaco oya, ni dusia tiko na ‘ibalebale ni buli madrai’ na nona vakaukauataki Jisu na Kalou o Jiova me dau cakamana. (Mari. 6:41-44) Ke ra a kila na kaukaua levu a soli vei Jisu, ke ra a sega ni kurabuitaka na nona lako vakacakamana ena dela ni wai.
8:22-26—Na cava e tabaka kina vakarua na matana e dua na turaga mataboko o Jisu ena nona vakabulai koya me rai tale? E rairai cakava oya o Jisu ena levu ni nona nanumi koya. Sa matau tu ga vua na turaga mataboko oqo na raica na butobuto, e tara gona vaka oya na matana o Jisu me kua ni raica vakasauri na rarama, ni sega ni matau kina, ia me raica ga vakamalua.
Na Ka Eda Vulica:
2:18; 7:11, VV; 12:18; 13:3, NW. E vakamacalataka o Marika na itovo vakavanua, so na ibalebale ni vosa, na vakabauta, kei na so na tikina e vou vei ira na dau wiliwili era sega ni Jiu. E vakamatatataka nira “daulolo” na Farisi, ni ‘isolisoli ga me nona na Kalou’ na koripani, era vakabauta na Setoki “ni sega na tu cake tale mai na mate” qai rawa ni ‘raici’ na valenisoro mai na “ulu-ni-vanua ni veiolive.” Kila o Marika nira na kauai ga na Jiu ena iyatukawa ni Mesaia, sega gona ni volaitukutukutaka. E ivakaraitaki vinaka kina vei keda. Meda dau kauaitaka tale ga na nodra isususu na vakarogoci keda ena cakacaka vakaitalatala, se nida vakaitavi ena soqoni.
3:21. Era sega ni vakabauta na ka dina na weka i Jisu. Nona kila gona o Jisu na ka e dau yaco ena ituvaki oqori, e dau lomani ira kina na tusaqati se vakalialiai vei ira na wekadra ena vuku ni nodra vakabauta.
3:31-35. E yaco me Luve vakayalo ni Kalou o Jisu ena gauna e papitaiso kina, qai tinana o “Jerusalemi maicake.” (Kala. 4:26) Tekivu mai na gauna oya sa dau lomani ira vakalevu qai volekati ira na wekana vakayalo, sega ni o ira na wekana vakayago. Eda vulica kina meda dau vakaliuca tiko ga na veika vakayalo.—Maciu 12:46-50; Luke 8:19-21.
8:32-34. Meda kua ni vakalecalecava, da qarauna tale ga na nodra dau kauai e so baleti keda ena yavu cala. Na imuri i Karisito ena ‘sega ni muri lomana’ oya me nanumi koya ga, se vakaliuca na nona gagadre kei na ka e dau vinakata. Ena tu vakarau me “colata ga nona kau ni rarawa”—me vakararawataki, vakamadualaki, vakacacani, se vakamatei sara mada ga ni lotu Vakarisito. Me na qai ‘muria tiko ga’ na ivakarau ni bula i Jisu. Nida tubera gona e so tale mera tisaipeli, ena gadrevi meda dau vakuai keda me vaka e cakava o Jisu Karisito.—Maciu 16:21-25, NW; Luke 9:22, 23.
9:24. Meda kua vakadua ni madua na vakatusa noda vakabauta, se meda masuta me vakalevutaki noda vakabauta.—Luke 17:5.
NA IOTIOTI NI VULA
A “lako” o Jisu “ki na yasayasa vaka-Jutia mai na tai kadua ni Joritani” ni voleka ni cava na yabaki 32 S.K., ra qai tabili yani vua na lewenivanua. (Mari. 10:1) Ni vunau oti e kea, sa qai gole i Jerusalemi.
Tiko o Jisu e Pecani ena ika8 ni Naisani. A torovi koya yani e dua na marama ni dabe toka ena teveli ena gauna ni kana qai lumuta na uluna ena waiwai boivinaka. E vakamacalataki na veitaravi ni ka a yaco, mai na nona curumi Jerusalemi yani o Jisu ena qaqa ina nona vakaturi.
Saumi na Taro Vakaivolatabu:
10:17, 18—Na cava e vakadodonutaka kina e dua na turaga o Jisu ni kacivi koya “Vakavuvuli [“Qasenivuli,” NW] vinaka”? E sega ni vinakata o Jisu me kacivi ena icavuti ni veivakacerecerei oya, e vakaraitaka kina ni dodonu ga me vakalagilagi o Jiova, qai vakavotuya ni ivurevure ni veika vinaka duadua ga na Kalou. E vakabibitaka o Jisu e dua na ka dina me baleta na Dauveibuli, na Kalou o Jiova—ni o koya duadua ga e tu vua na dodonu me lewa na ivakatagedegede ni ka e vinaka se ca.—Maciu 19:16, 17; Luke 18:18, 19.
14:25—Na cava e vakaibalebaletaka o Jisu ni tukuna vei ratou nona yapositolo yalodina: “Au na sega ni gunuva tale na vua ni vaini, ka malua me yaco mada na siga ka’u na gunuva vou kina e na matanitu ni Kalou”? Sega ni tukuna o Jisu ni tiko mai lomalagi na waini. Ena so na gauna e dau vakayagataki na waini me vakatakarakarataka na marau, koya gona a vakamacalataka tiko ga o Jisu na nona marau ni sa na veiliutaki kei ira na nona imuri lumuti ena Matanitu ni Kalou.—Same 104:15; Maciu 26:29.
14:51, 52—O cei na cauravou a “dro luvawale tani”? O Marika duadua ga e vola na itukutuku oqo, da rawa gona ni kaya ni tukuni koya tiko ga.
15:34—E vakaraitaka beka o Jisu ni lailai nona vakabauta ena nona kaya: “Noqu Kalou, noqu Kalou, ko sa biuti au e na vuku ni cava?” Sega. Eda sega ni kila na ka e nanuma tu o Jisu ena gauna e cavuta kina na vosa oqori, ia e rairai kidava ni a kauta laivi o Jiova na nona veitaqomaki vua ena gauna oya me vakatovolei kina, me vakavotui tale ga na taucoko ni nona yalodina. De tukuna tale ga oqori o Jisu ni vinakata me vakayacori na ka e kaya na Same 22:1 me baleti koya.—Maciu 27:46.
Na Ka Eda Vulica:
10:6-9. E inaki ni Kalou mera kua ni tawase se veibiu na vakawati. Mera kua gona ni vaqara sere totolo na veiwatini, ia mera muria na ivakavuvuli ena iVolatabu mera walia kina na leqa kece era na rairai vakila ena bula vakawati.—Maciu 19:4-6.
12:41-44. Eda vulica ena nona ivakaraitaki na yada dravudravua me vu mai lomada na noda dau tokona vakailavo na sokalou dina.
[iYaloyalo ena tabana e 29]
Na cava e kaya kina o Jisu vua na turaga oqo me lai tukuna vei ira na wekana na veika e yaco vua?