Na Vakatutusa ena Tini ina Veivakabulai
“NI’U sa galu tiko, sa vuca na suiqu e na vuku ni noqu vutugu e na siga ka bogi mai. Ni sa bibi vei au na ligamuni e na siga kei na bogi; sa maca sara na yagoqu ka sa vaka na ka e raqosa e na vula i katakata.” (Same 32:3, 4) E rawa ni tukuni ni vakavotuya na vosa veilauti oqori na tatara ni mosi ni yalo i Tui Tevita e Isireli makawa, na mosi a vakavuna ga o koya ena nona a vunitaka voli, ni a sega ni vakatusa, na nona ivalavala ca bibi.
E levu na ka e kilai tani kina o Tevita. E turaga qaqa ena ivalu, e kenadau ena veiliutaki, e dauniserekali, e daunivakatagi tale ga. Ia, e sega ni dau nuitaki koya ga, ni dau vakararavi vua na nona Kalou. (1 Samuela 17:45, 46) E tukuna na kena ivakamacala ni o koya e dua e “dodonu na yalona vei Jiova.” (1 Tui 11:4) Ia e dua na nona ivalavala ca e sa rui bibi dina, e rairai na kena oya a vakaibalebaletaka tiko o koya ena Same 32. E rawa nida vuli mai na veika e yaco, e qai lai tini me valavala ca kina. Eda na raica kina na dai eda dau sikalutu rawarawa kina kei na kena gadrevi meda dau tusanaka na noda ivalavala ca me rawa nida veiwekani tale kina kei na Kalou.
Coko Ina iValavala Ca e Dua na Tui Yalodina
Era vala tiko na Isireli kei ira na kai Amoni, ia e tiko ga mai Jerusalemi o Tevita. Ena dua na yakavi ni a gade voli ena delavuvu ni nona vale, e raica sara e dua na yalewa rairai totoka ni sili tiko ena dua na vale voleka ga e kea. E sega ni tarovi koya rawa ena levu ni nona garovi koya. Ni sa kila ni o oya o Pacisepa na wati Uraia, e dua na sotia ni nona mataivalu, e mani talatala o Tevita me lako mada mai vua, rau mani veibutakoci sara. Yaco mai na gauna sa qai talaki ka tukuna vei Tevita o Pacisepa ni sa bukete.—2 Samuela 11:1-5.
Sa coko ena dai o Tevita. Kevaka ena kilai na nodrau ivalavala ca, erau na totogi mate. (Vunau ni Soro 20:10) Sa qai lalawataka e dua na ituvatuva. E kacivi Uraia, na wati Pacisepa, me lesu mai na ivalu. Ni oti na nona vakatarogi koya me baleta na ivalu, sa qai vakaroti Uraia o Tevita me lako i nona vale. E nanuma o Tevita ni oqo ena vakavuna me kasamitaki ga ni tama ni luve i Pacisepa o Uraia.—2 Samuela 11:6-9.
E ka ni rarawa vei Tevita ni sega ni via lai raici watina o Uraia. E kaya o Uraia se rawa vakacava vua me lesu i nona vale ni se kaukaua sara tu ga na ivalu. Ni vala tiko e dua na mataivalu ni Isireli, era vakatabui ira na tagane mai vei ira na yalewa, wili kina o ira sara mada ga na watidra. Mera savasava nira sega ni veiyacovi. (1 Samuela 21:5) Qai sureti Uraia o Tevita me rau kana me rau gunu tale ga, qai vakamatenitaki koya, ia e sega ga ni via lako sobu i nona vale vei watina o Uraia. Na yalodina oqo i Uraia e vakavotuya na ivalavala ca levu i Tevita.—2 Samuela 11:10-13.
E vaka ni sa tavivi o Tevita ena icori ni nona ivalavala ca. Ena levu ni nona lomaleqa e raica rawa ga e dua na sala me dro bula kina. E talai Uraia lesu ina ivalu kei na dua na nona ivola vakamacala vei Joapi na turaganivalu. E matata vinaka na inaki ni ivola lekaleka oya: “Dou lesi Uraia me la’ki donuya na tikina kiliu sa katakata kina nai valu, ia dou qai suka tani vua, me moku mate ko koya.” Mai na nona ivola oya na tui vosayaco oqo, e ubia kina na nona ivadi ca, me mate kina o Uraia.—2 Samuela 11:14-17.
Ni qai cava ga na gauna ni vakaloloku nei Pacisepa, sa vakamautaki koya sara o Tevita. Yaco na gauna me sucu na luvedrau. Ena gauna kece oqo, a galuvaka voli ga o Tevita na nona ivalavala ca. De dua a via vakadonui koya ga vakataki koya ena vuku ni ka e cakava. A sega li ni mate ena lagilagi ena ivalu o Uraia me vakataki ira ga na kena vo? Kuria, a sega li ni talaidredre vua na nona tui ena nona sega ni via lai raici watina? E dau vakavurea na ‘yalo dauveivakaisini’ e vuqa na iulubale me vakalailaini kina na bibi ni ivalavala ca.—Jeremaia 17:9; 2 Samuela 11:25.
Na iKalawa Cala Era Tini Ina iValavala Ca
E rawa vakacava vua e dua e dau lomana na ivalavala dodonu vakataki Tevita me cakava na itovo torosobu me vaka na veibutakoci kei na laba? E sega ni vakabekataki ni sa taura toka e dua na gauna na nona bucina tiko e lomana na sore ni ivalavala ca. Eda na rawa ni lomatarotarotaka se cava e sega ni lai tomani ira kina na nona sotia o Tevita, me tokoni ira ena nodra valuti na meca i Jiova. E kena veibasai, ni mai tiko ga ena lomavakacegu o Tevita ena nona vale vakatui, e carubi vakayawa sara tu na veiraravui kei na kena voravora, e sega gona ni dua na ka e latia na nona vakabulabulataka e lomana na cala ni nona garova na watina e dua na sotia yalodina. Sa itataqomaki edaidai vei ira na lotu Vakarisito dina mera vakaogai ira ena veika vakayalo ena nodra ivavakoso, vaka kina na nodra vakaitavi vakawasoma ena cakacaka ni veivakalotutaki.—1 Timoci 6:12.
Era vakaroti na tui ni Isireli mera lavetaka na Lawa ra qai wilika e veisiga. E vakamacalataka na iVolatabu na vuna: “Me vakavulici kina ko koya me rerevaki Jiova na nona Kalou, me vakabauta na vosa kecega ni vakaro oqo kei nai lesilesi kece oqo, ka me cakava: me kakua ni viavialevu kina vei ira na wekana, me kakua talega ni gole tani mai nai vakaro, ki nai matau se ki nai mawi.” (Vakarua 17:18-20) De dua a sega ni muria tiko o Tevita na ivakaro oqo ena gauna a vakayacora kina na ivalavala ca levu e rua oya. Na vulici vakawasoma ni Vosa ni Kalou kei na kena dau vakananumi ena rawa ni taqomaki keda mai na cakacala ena gauna dredre eda sa mai bula donuya oqo.—Vosa Vakaibalebale 2:10-12.
Me kena ikuri, ni kaya sara ga vakamatata na iotioti ni Vunau e Tini: “Mo kakua ni domona na watina na kai nomu.” (Lako Yani 20:17) Donuya na gauna oqo sa vica toka kina na wati i Tevita kei na so na watina lalai. (2 Samuela 3:2-5) Ia e sega ga ni taqomaki koya oqori ena nona domona e dua tale na yalewa matavinaka. Ena vagolei keda lesu na ka e yaco oqo ina bibi ni vosa i Jisu: “O koya yadua ena raica na yalewa me dodomo kina, sa dauyalewa oti kaya e lomana.” (Maciu 5:28) Meda kakua sara ni tokona na gagadre cala vaka oya, ia me totolo ga na noda kaliraka laivi mai na noda vakasama kei na lomada.
Veivutuni Kei na Yalololoma
E sega ni inaki ni kena tukuni vakamatata ena iVolatabu na ivalavala ca i Tevita me mai vakaceguya na nona vakanananu ca ni veiyacovi e dua. E dusimaki keda na kena ivakamacala ina ivakaraitaki kaukaua ni dua na itovo qoroi vakasakiti i Jiova—na nona yalololoma.—Lako Yani 34:6, 7.
Ni sa sucu oti na luvetagane i Pacisepa, sa qai talatala o Jiova me lai vakadodonutaki Tevita na parofita o Necani. Oqo e dua na ivakaraitaki ni yalololoma. Ke a sega ni lai vukei o Tevita qai vakalaivi me galu tiko ga, ena rawa ni yaco me yalokaukaua ena nona muria tiko ga na sala ni ivalavala ca. (Iperiu 3:13) E ka marautaki ni ciqoma o Tevita na yalololoma i Jiova. Na maqosa kei na matata ni vosa i Necani e tara sara ga na lewaeloma i Tevita, sa qai vakamalumalumutaki koya ena nona vakadinadinataka ni sa ivalavala ca vua na Kalou. A vakamacalataka o Tevita ena Same 51 na nona ivalavala ca me baleti Pacisepa, a qai vola ni sa vakatusa oti, vaka kina na nona veivutunitaka na nona ivalavala ca bibi. Meda kakua sara ni vakaukauataka na lomada kevaka eda rawai ena dua na ivalavala ca bibi.—2 Samuela 12:1-13.
A vosoti o Tevita, ia ena sega ga ni levea rawa na nona vakadodonutaki kei na nona cola na itotogi ni nona ivalavala ca. (Vosa Vakaibalebale 6:27) Ena levea rawa vakacava o Tevita na nona vakadodonutaki? Kevaka me vakalaiva na Kalou me sega ni cakava kina e dua na ka, ena vakalailaini kina na nona ivakatagedegede savasava. Ena beci na nona veiliutaki me vakataka na Bete Levu o Ilai, ni a vunauci rau ga vakamamada na luvena tagane ivalavala ca sa qai vakalaivi rau me rau tomana tiko ga na nodrau itovo ca. (1 Samuela 2:22-25) Ia, e sega ni vakuai koya vakadua na tamata yalobibivoro o Jiova ena vuku ni nona dau loloma. Ni veivakabulabulataki me vaka na wai liliwa na nona yalololoma, ena vukea na tamata cala me vosota na itotogi ni nona ivalavala ca. Na veivakacegui ni veivosoti vakalou kei na veitaraicake ni noda veimaliwai kei ira eda vakabauta vata ena rawa ni vakabulabulataki koya vakayalo na tamata cala. Io, ena vuku ni ivoli i Karisito, ena rawa vua e sa veivutuni me rawata “na nona loloma levu [na Kalou].”—Efeso 1:7.
“Na Yalo e Savasava” Kei ‘na Loma sa Vakavoui’
Ni sa vakatutusa oti o Tevita, e sega ni yalolailai me suka kina i muri. Na nona vakayatuyatu ena so na same me baleta na vakatutusa e vakadeitaka ni vaka e taluva mai vua e dua na icolacola levu, qai laurai tale ga vua na nona via qarava tiko ga na Kalou ena yalodina. Raica mada na Same 32 me kena ivakaraitaki. Eda wilika ena tikina e 1: “Sa kalougata ko koya sa bokoci na nonai valavala ca, ka sa buluti na nona caka cala.” Vetalia ga se ivalavala ca bibi cava, e rawa ni na lai tini ina vinaka kevaka e veivutuni dina. E dua na sala me vakaraitaki kina na veivutuni dina oqo nida sa na tu vakarau meda colata na itotogi cava ga e tau me baleta na ka eda cakava, me vakataki Tevita. (2 Samuela 12:13) A sega ni via vakadonui koya ga vakataki koya vei Jiova se me tovolea me biliga tale vua e dua na nona cala. E kaya na tikina e 5: “Au a vakatusa vei kemuni na noqu caka cala, ia ka’u sa sega ni vunia na noqui valavala ca; au a kaya, Ka’u na vakatusa vei Jiova na noqui valavala ca; ia ko ni sa qai kauta tani na kena ca ni noqui valavala ca.” E solia na vakacegu na vakatutusa e vu dina mai na loma i koya na tamata cala, ena rawa kina me kua ni cogai koya tiko ga na nona lewaeloma ena vuku ni cakacala e sa vakayacora oti.
Ni sa vakamasuti Jiova oti me vosoti koya, sa qai kerea o Tevita: “Kemuni na Kalou, mo ni bulia e lomaqu na yalo e savasava; ka vakavouya e lomaqu na yalo sa dei tiko.” (Same 51:10) E vakaraitaka na nona kerea o Tevita “na yalo e savasava,” vaka kina ‘na loma sa vakavoui’ ni kila vinaka tu o Tevita na veivakamuai ni ivalavala ca e lomana kei na nona gadreva na veivuke ni Kalou me vakasavasavataka na lomana me qai tekivu vinaka tale. E sega ni via vakayalolailaitaki koya me mai vakalomalomani koya tiko, e sa vakadeitaka me tomana na nona qaravi Kalou. E masuta: “Kemuni na turaga [“Jiova,” NW], mo ni basuka na tebenigusuqu; ena qai vakacaucautaki kemuni na gusuqu.”—Same 51:15.
Na cava na rai nei Jiova me baleta na veivutuni dina i Tevita kei na nona gadreva me tomana tiko ga na nona qaravi koya? E solia vei Tevita na nona veivakadeitaki: “Au na vakavulici iko ka vakatakila vei iko na sala mo lako kina: ka’u na rai tiko vei iko ka tuberi iko.” (Same 32:8) E vakadeitaka oqo na veikauaitaki i Jiova ena nona via vukea e dua sa veivutuni dina. E vukei Tevita tale ga o Jiova me vakatitobutaka na nona rai, me kua ni vovodea wale na ivakarau ni nona rai. Ke mani sotava tale na veivakatovolei, sa na rawa ni yalomatuataka na nona vakatulewa, ni sa na kila tiko se na lai tini e vei na ka e cakava.
Ena vu ni veivakayaloqaqataki vei ira era coko ena ivalavala ca bibi na ka e sotava o Tevita. Nida vakatusa na noda ivalavala ca eda qai veivutunitaka dina, sa na rawa nida taukena tale na noda iyau talei duadua, na noda veiwekani kei na Kalou o Jiova. E vinaka cake na rarawa kei na madua lekaleka ga eda na rairai sotava ni vakatauvatani kei na yaluma eda na qai cola galugalu tiko. Se, meda na qai sotava na leqa levu sara ke da vakalaiva meda yalokaukaua da qai tomana tiko ga na noda ivalavala ca. (Same 32:9) Ia, e rawa nida vakadinadinataka na yalo ni veivosoti vakayalololoma ni Kalou dau loloma, o koya “na Tama dauloloma, na Kalou sa sega ni mudu rawa na nona veivakacegui.”—2 Korinica 1:3, VV.
[iYaloyalo ena tabana e 31]
E nanuma o Tevita ni na levea rawa na itotogi ni nona ivalavala ca ena nona talai Uraia lesu me lai mate