E Bula na Vosa i Jiova

Veitikina Bibi Mai na iVola na Aisea​—II

E CAKAVA tiko ena yalodina o Aisea na nona ilesilesi vakaparofita. Sa yaco dina nona parofisai me baleti ira na tini na yavusa e Isireli. Ia e so tale tiko na ka e tukuna ena qai yaco vei Jerusalemi.

Ena vakarusai na koro o Jerusalemi, era na qai kau vakavesu na lewena. Ia, ena sega ni lala tu ga me tawamudu. Ena qai vakasukai tale na sokalou dina ena dua na gauna. Oqori sara ga na lewe ni itukutuku ena Aisea 36:1–​66:24.a Ena yaga vei keda na veika e tukuni kina baleta ni levu na parofisai era sa vakayacori sara tiko ga nikua se ena qai yaco ena dua na gauna mai muri. Na iwase tale ga ni ivola i Aisea oqo era lewena na parofisai vakatubuqoroqoro me baleta na Mesaia.

“RAICA SA LAKO MAI NA GAUNA”

(Aisea 36:1–​39:8)

Ena ika14 ni yabaki ni nona veiliutaki o Tui Esekaia (732 B.S.K.), era ravuti Juta kina na kai Asiria. Yalataka o Jiova ni na taqomaki Jerusalemi. E qai tini ga na veivakarerei ni ravuravu oqori ena gauna sa vakamatei ira kina e le 185,000 na sotia ni Asiria e dua ga na agilosi i Jiova.

E tauvimate o Esekaia. Sauma na nona masu o Jiova qai vakabulai koya me 15 tale na yabaki. Nira lai sikovi koya yani na mata mai Papiloni, a sega ni vakasama vakayalomatua ena nona vakaraitaka vei ira na nona iyau kece. Vakasavuya kina vei Esekaia na parofita o Aisea na itukutuku i Jiova: “Raica, sa lako mai na gauna ena kau tani kina ki Papiloni na ka kecega sa tu e na nomu vale, kei na ka era sa binia na nomu qase ka yacova na siga oqo.” (Aisea 39:​5, 6) Ni oti toka ga vakalailai e 100 na yabaki sa yaco dina na parofisai oqori.

Saumi na Taro Vakaivolatabu:

38:8​—Na cava na “ikabakaba, [NW]” e laurai kina na kena suka i muri na iyaloyalo ni matanisiga? E dau vakayagataki ruarua mai Ijipita kei Papiloni ena ikawalu ni senitiuri B.S.K. na sundial, e dau vakarautaki kina na gauna, na ikabakaba oqo e rawa ni vakaibalebaletaki tiko ina dikiri e tiko ena sundial a kauta mai o tama i Esekaia, o Easi. Se a rairai tiko ga na ikabakaba oqo ena palesi. Ni tiko na duru ena yasa ni ikabakaba ena laurai kina na iyaloyalo ni matanisiga, oqori sara ga na ka ena dusia tiko na gauna.

Na Ka Eda Vulica:

36:​2, 3, 22. A vakacegui o Sepina mai na nona veiqaravi vakadauniyau, ia a vakatarai me cakacaka tiko ga vua na tui, me vunivola i kena isosomi. (Aisea 22:​15, 19) Kevaka e kautani vei keda na itavi ni veiqaravi ena isoqosoqo i Jiova ena vuku ni so na ka e yaco, e kilikili meda na qaravi Jiova tiko ga ena noda vinaka taucoko.

37:​1, 14, 15; 38:​1, 2. Ena gauna ni rarawa e ka vakayalomatua meda dau torovi Jiova ena masu, da qai nuitaki koya vakatabakidua.

37:​15-​20; 38:​2, 3. Na gauna sa vakarerei Jerusalemi tiko kina o Asiria, e kauaitaka o Esekaia ni na rogo ca na yaca i Jiova ke mani yaco dina na vuaviri. Nona kila ni na rawa ni vakaleqai koya na nona tauvimate, sa qai kauaitaka o Esekaia e so tale na ka. E vakasamataka vakalevu na ka sa na yaco ena iyatukawa vakatui i Tevita ke mani mate ni sega nona kawa. E kauaitaka tale ga se o cei me na liutaka na vala kei ira na kai Asiria. Me vakataki Esekaia, eda dau kauaitaka tale ga na vakarokorokotaki ni yaca i Jiova kei na vakayacori ni lomana mai na noda vakabibitaka na noda vakabulai.

38:​9-​20. Na sere oqo i Esekaia e vakavulici keda ni sega tale na ka e bibi ena noda bula mai na noda rawa ni vakacaucautaki Jiova.

“KO NA TARA” TALE

(Aisea 40:1–59:21)

Ni oti ga na nona tukuna o Aisea nona na vakarusai o Jerusalemi ra qai kau vakavesu i Papiloni na lewena, e parofisaitaka na nodra na vakalesui tale. (Aisea 40:​1, 2) “Ko [Jerusalemi] na tara” tale e kaya na Aisea 44:28. Na nodra kalou matakau na kai Papiloni ena vakavodoki me vaka na “[i]kaukau.” (Aisea 46:1) Ena rusa o Papiloni. E qai yaco na ka kece oqori ena rua tale na senitiuri e muri.

Ena soli ira tale ga na nona dauveiqaravi o Jiova mera ‘rarama ni veimatanitu.’ (Aisea 49:6) Na “lomalagi” kei Papiloni, se o ira na kena iliuliu, era na ‘seavu yani me vaka na kubou,’ o ira na vakarurugi vua era “na mate vakakina,” ia ‘na goneyalewa bobula ni Saioni me sereka na ivau ni domona.’ (Aisea 51:6; 52:2) E kaya o Jiova vei ira na vakarorogo vua: “Ka’u na ia kei kemudou na veiyalayalati e sega ni mudu, io na ka vinaka sa yalataki dina vei Tevita.” (Aisea 55:3) Ni o bulataka na ivakatagedegede savasava i Jiova “ko na qai rekitaki Jiova.” (Aisea 58:14) Ena yasana kadua, na nodra valavala ca na tamata sa ‘tawasei ira mai vua na nodra Kalou.’​—Aisea 59:2.

Saumi na Taro Vakaivolatabu:

40:​27, 28​—Na cava e kaya kina o Isireli: “Sa vuni tu na noqu sala vei Jiova, ia na noqu ka ka’u sa dodonu kina sa takali tani vua na noqu Kalou”? Era nanuma e so na Jiu e Papiloni ni sega ni raica se kila o Jiova na veika tawadodonu era sotava tiko. E tukuni vei ira mera nanuma tiko ni raici Papiloni vinaka tu mai na Dauveibuli, o koya sa sega ni oca se malumalumu.

43:​18-​21​—Na cava e tukuni kina vei ira na Jiu era sereki mai mera ‘kua ni nanuma na ka makawa’? E sega ni kena ibalebale oqo mera sa guilecava na nona dau vakabulai ira o Jiova ena gauna makawa. Ia, e vinakata o Jiova mera vakacaucautaki koya ena vuku ni “ka vou” era vakila, me vaka nodra yaco bula yani i Jerusalemi, de dua nodra muria tu mai vakadodonu na vanua dravuisiga. E tiko tale ga na ka vou era vakila “nai soqosoqo levu” era bula mai na “veivakararawataki levu” mera vakalagilagi Jiova kina.​—Vakatakila 7:​9, 14.

49:6​—E rawa vakacava ni nodra “rarama na veimatanitu” na Mesaia, dina ga ni a yalani vei ira na luve i Isireli na nona cakacaka vakaitalatala e vuravura? E vu oqo ena ka e yaco ni sa mate o Jisu. Na ka e tukuni ena Aisea 49:6 e vakaibalebaletaki tiko vei ira na nona tisaipeli. (Cakacaka 13:​46, 47) Nikua era tokoni ira tiko na lotu Vakarisito lumuti na isoqosoqo levu mera ‘rarama ina veimatanitu,’ ra qai vakararamataki ira tiko na tamata “ki nai yalayala kei vuravura.”​—Maciu 24:14; 28:​19, 20.

53:10​—E rawa vakacava ni marautaka o Jiova nona qaqi Luvena? E mosi sara ga vei Jiova na Kalou dauloloma qai dauveinanumi ni raica na rarawa i Luvena daulomani. Ia e marautaka nona yalomalumalumu ni talairawarawa o Jisu vaka kina na ka ena yaco ena vuku ni nona rarawa kei na mate.​—Vosa Vakaibalebale 27:11; Aisea 63:​9.

53:11​—Na kila cava ena “vakadonui ira kina na lewe vuqa” na Mesaia? Oqo na ka e mai kila o Jisu ena nona bula vakatamata e vuravura kei na nona vakararawataki vakatawadodonu me yacova ni mate. (Iperiu 4:​15) E vakarautaka gona o koya na isoro era gadreva na lumuti lotu Vakarisito kei na isoqosoqo levu me vakadonui ira kina na Kalou.​—Roma 5:​19; Jemesa 2:​23, 25.

56:6​—O cei o ira na “kai tani,” ra qai “taura matua” tiko vakacava na ‘veiyalayalati i Jiova’? O ira na “kai tani” e vakaibalebaletaki tiko vei ira na ‘so tani tale na sipi’ i Jisu. (Joni 10:16) Era taura matua tiko na veiyalayalati vou nira talairawarawa ina kena lawa, ra tokona na ituvatuva e vakarautaki kina, ra vakayagataka tale ga na kakana vakayalo era kania na lotu Vakarisito lumuti, ra qai tokoni ira ena vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na veivakatisaipelitaki.

Na Ka Eda Vulica:

40:​10-14, 26, 28. O Jiova e kaukaua qai yalomalua, e sega ni vakatauvatani rawa na nona vuku.

40:​17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Era “ka wale” vua na veidinadinati vakapolitiki vaka kina na qaravi matakau. E sega sara ga ni yaga na nuitaki ira.

42:​18, 19; 43:8. Eda na mataboko qai didivara vakayalo kevaka eda dau sega ni via wilika na Vosa volai ni Kalou se muria na nona ivakasala e vakarautaka na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku.”​—Maciu 24:​45, VV.

43:25. E bokoca na noda talaidredre se ivalavala ca o Jiova ena vuku ni yacana. E bibi duadua na vakacerecerei ni yaca i Jiova, qai ikarua tiko ni ka na noda galala mai na ivau ni valavala ca kei na mate kei na noda rawata na bula.

44:8. E dau tokoni keda o Jiova, e kaukaua qai dei me vaka na uluvatu. Meda kua gona ni rere ni vakatakila ni Kalou dina duadua ga!​—2 Samuela 22:​31, 32.

44:​18-​20. Na qaravi matakau e vakaraitaka na veivakaisini ni lomada. Me vakatabakidua ga na lomada vei Jiova.

46:​10, 11. Na ivakadinadina ni Kalou duadua ga o Jiova e votu ena kena dei ‘tu ga na nona lewa’ me vakayacori na lomana.

48:​17, 18; 57:​19-​21. Kevaka eda nuitaki Jiova me vakabulai keda, da toro voleka vua, da qai rogoca na nona ivakaro, ena vaka na uciwai na noda vakacegu, qai vuabale na noda caka dodonu me vaka na ua ni wasawasa. O ira na sega ni rogoca na Vosa ni Kalou era na vaka “na wasawasa seuseua.” Era na sega ni vakacegu.

52:​5, 6. Era nanuma cala na kai Papiloni ni malumalumu na Kalou dina. Era sega ni raica rawa ni a vakabobulataki ira ga na nona tamata o Jiova baleta ni cudruvi ira. Nira sotava gona na leqa e so, e ka vakayalomatua meda kua ni vakariri ni vakasamataka na ka e vakavuna.

52:​7-9; 55:​12, 13. E tolu na vuna vinaka meda marau ni vunautaka na Matanitu ni Kalou meda qai veivakatisaipelitaki. E lagilagi na yavada vei ira na yalomalumalumu era viakana tu vakayalo. Eda raici Jiova e “matanavotu,” se eda veivolekati sara ga kei koya. Eda vutuniyau tale ga vakayalo.

52:​11, 12. Me qai ganiti keda meda kauta tiko ‘na iyaya i Jiova’​—veika e vakarautaka me baleta na veiqaravi tabu​—e dodonu meda savasava vakayalo, vakayago tale ga.

58:​1-​14. Na sokalou kei na yalododonu e caka vakarairai e ka wale. O ira na lotu Vakarisito dina mera dau vakaraitaka ena yalodina na nodra qarava na Kalou vaka kina nodra lomani ira na tacidra.​—Joni 13:35; 2 Pita 3:​11, NW.

59:15b-19. E raica vinaka tu o Jiova na ka era dau cakava na tamata, qai cakava kina e dua na ka ena nona gauna lokuci.

ENA YACO “MEI SALA VAKAIUKUUKU”

(Aisea 60:1–​66:24)

Ni dusia na kena vakalesui tale na sokalou dina ena gauna makawa, vaka kina ena noda gauna, e kaya na Aisea 60:1: “Mo tu cake, mo rarama mai; ni sa yaco mai na nomu rarama, ia na serau i Jiova sa cadra mai vei iko.” Ena yaco o Saioni “mei sala vakaiukuuku e na liga i Jiova.”​—Aisea 62:3.

E masuti Jiova o Aisea ena vukudra na

kainona era na qai veivutuni ena gauna era vesu tu kina mai Papiloni. (Aisea 63:15–​64:12) Ni vakadutaitaki ira oti na dauveiqaravi yalodina kei ira na dauveiqaravi lasu, e tukuna na parofita o Aisea ni o Jiova ena vakalougatataki ira ga na qaravi koya.​—Aisea 65:1–​66:24.

Saumi na Taro Vakaivolatabu:

61:​8, 9​—Na cava na “veiyalayalati e sega ni mudu,” o cei o ira na kena “kawa”? Oqo na veiyalayalati vou e cakava o Jiova vei ira na lotu Vakarisito lumuti. O ira na kena “kawa” e vakaibalebaletaki vei ira na ‘so tani tale na sipi’​—era lewe vica na milioni era ciqoma na nodra itukutuku na lumuti.​—Joni 10:16.

63:5​—E tokona vakacava na Kalou na nona cudru katakata? Oya na nona lewa vakamatau na nona cudru. Na nona cudru e tokona qai uqeta nona dau vakatulewa dodonu.

Na Ka Eda Vulica:

64:6. O ira na tamata tawasavasava era na sega ni rawa ni vakabulai ira ga vakataki ira. Ni cabori mada ga na isoro ni nodra ivalavala ca, na nodra ivalavala dodonu kece ga e vaka na isulu qeleqelewa.​—Roma 3:​23, 24.

65:​13, 14. Dau vakalougatataki ira na dauveiqaravi yalodina o Jiova, qai vakaceguya na nodra gagadre vakayalo.

66:​3-5. Cata sara ga o Jiova na veivakaisini.

“Dou Reki”

Sa bau veivakacegui dina vei ira na Jiu yalodina era tu vakavesu mai Papiloni na parofisai ni nodra na vakalesui tale! “Dou reki,” e kaya o Jiova, “ka marau ka sega ni mudu e na ka ka’u sa cakava: raica, ka’u sa qisi Jerusalemi me ka ni marau, kei na nona tamata me ka ni reki.”​—Aisea 65:18.

Eda bula tiko oqo ena vuravura sa robota tu na o loaloa levu. (Aisea 60:2) Oqo na “gauna cacamatua, qai lewalewai dredre.” (2 Timoci 3:​1, NW) Koya gona, e veivakayaloqaqataki dina na itukutuku ni veivakabulai i Jiova ena ivola vakaivolatabu na Aisea.​—Iperiu 4:​12.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 8]

O kila na vu dina ni nona masulaka o Esekaia mera kua ni vakamatei koya na kai Asiria?

[iYaloyalo ena tabana e 11]

“Na kena lagilagi e na ulu-ni-vanua na yava i koya sa kauta mai nai rogorogo vinaka!”