Wase Tinikawalu

Vakabulai Ira na Yalomalumalumu o Jiova

Aisea 57:1-21

1. Na vosa ni veivakadeitaki cava a cavuta o Jiova? Na taro cava e basika kina?

“SA KAYA vakaoqo ko Koya sa cecere ka levu, ka sa tikotiko ga e na gauna tawa mudu, na yacana ko Koya ka Yalosavasava; Au sa tiko e na tikina cecere ka tabu, kei koya talega sa ramusu ka malumalumu na yalona, me vakabula na yalo i koya sa yalomalumalumu, ka vakabula na lomadra sa bibivoro.” (Aisea 57:15) Oqori na ka e vola na parofita o Aisea ena ikawalu ni senitiuri B.S.K. Na cava a yaco tiko e Juta me veivakayaloqaqataki kina na nona itukutuku? Ena yaga vakacava vei ira na lotu Vakarisito nikua na vosa uqeti vakalou oqo? Eda na sauma rawa na taro oqo nida dikeva na Aisea wase 57.

“Koi Kemudou, Dou Toro Mai Kike”

2. (a) Gauna cava beka e yaco kina na parofisai ni Aisea wase 57? (b) Na cava e yacovi ira tiko na tamata yalododonu ena gauna i Aisea?

² E vakabauti ni yaco sara ga ena gauna i Aisea na tamo ni nona parofisai oqo. Dikeva na torosobu ni ca ena gauna oya: “Sa yali na tamata yalododonu, ka sa sega e dua sa vakasara ki lomana; ia na tamata yalololoma era sa kau tani, ka sa sega e dua sa vakananuma ni sa kau tani kina na yalododonu mai na ca sa bera mai. Ena curu ki nai vakavakacegu ko koya; era na vakacegu no e na nodrai kotokoto, ko ira yadua era sa lako vakadodonu.” (Aisea 57:1, 2) E sega e kauai ni takali e dua na tamata yalododonu. Sega ni dua e liaca nona mate vakasauri. Ia, e vakacegu o koya ni sa mate, sa oti na nodra vakararawataki koya na tamata tawavakalou, sa na sega tale ni vakila na ka rarawa. E torosobu sara na vanua e sa yacova na matanitu digitaki ni Kalou. Ia, sa na bau dua mada ga na ka nodra marau na yalodina tiko ga mera kila ni raica tiko o Jiova na nodra yalodina, kuria oya ni na tokoni ira!

3. E vosa vakacava o Jiova vei ira na itabatamata ca e Juta? Ena vuku ni cava?

³ E kacivi ira na itabatamata ca e Juta o Jiova qai kaya: “Ia koi kemudou, dou toro mai kike, na luvena na yalewa daucakai sausau, na kawa ni dauyalewa kei na dautagane.” (Aisea 57:3) Sa rauta vinaka nodra vakatokai mera luve ni daucakaisausau, kei na nodra kacivi mera kawa ni dauyalewa kei na dautagane. Na qaravi kalou lasu era sa cakava tiko e okati kina e so na ivalavala ni qaravi matakau kei na qaravi tevoro vakasisila, wili kina na ivakarau ni veiyacovi velavela. E tarogi ira kina na tamata ivalavala ca oqo o Jiova: “Vei cei dou sa ia kina na veivakalialiai? Vei cei dou sa vakabegusu, ka dara yame kina? dou sa sega li ni luve ni dautalaidredre, na kawa daulasu? Koi kemudou dou sa vagaganotaki kemudou kei na matakau e ruku ni kau bulabula kecega, ka sa vakamatei ira na gone e na vanua qiqilo e ruku ni uluvatu.”​—Aisea 57:4, 5.

4. Cava nodra cala na tamata ivalavala ca e Juta?

⁴ O ira na tamata ivalavala ca e Juta era cakava votu na nodra sokalou vakasisila me “ka ni veivakalialiai.” Era vakalialiai ira na parofita ni Kalou era talai yani mera lai vakadodonutaki ira, era darayame vei ira ena nodra veivakawaleni kei na nodra veibeci. Era luve i Eparama, ia era vakatokai mera luve ni talaidredre, na kawa ni daulasu, ena vuku ni nodra ivalavala viavialevu. (Aisea 1:4; 30:9; Joni 8:39, 44) Era lai toka ena ruku ni veivunikau lelevu ena nodra veisaqata ni koro mera lai bukana toka kina na yalo ni qaravi matakau. Qai veivakalolomataki dina na nodra sokalou! Me cava tale, era tini vakamatei ira na luvedra dina, na ka vata ga era cakava na veimatanitu sa vakasavi ira mada o Jiova!​—1 Tui 14:23; 2 Tui 16:3, 4; Aisea 1:29.

Sova na iSevu ina Vatu

5, 6. (a) Era sega ni via qaravi Jiova na lewe i Juta, ia na cava era sa qai digia mera cakava? (b) E vakacava na torosobu kei na tete ni qaravi kalou matakau e Juta?

⁵ Raica mada na torosobu ni vanua era sa lai yacova na Juta ena nodra qaravi matakau: “E na vatu yagoyagovinaka ni wai drodro ko sa votai kina; sai koya, sai koya ga, ka nomui votavota: ia ki na ka ko ya ko sa sova kina nai sevu, ka vakacabora nai madrali. Me’u sega li ni cudru e na ka oqo?” (Aisea 57:6) Era veiyalayalati sara ga kei na Kalou na Jiu, ia oqo era sa vakanadakui koya, era lai tomi vatu mai na drekeniwai ra qai sokaloutaka na veivatu oqori. A tukuna o Tevita ni nona ivotavota o Jiova, ia o ira na tamata ivalavala ca oqo era sa digitaka na vatu wale me nodra ivotavota, ra lai sova sara tiko kina na nodra isevu. (Same 16:5; Apakuki 2:19) Me sega ni cudru vakacava o Jiova ena vuku ni sokalou torosobu sa ra cakava tiko na tamata era vakatokayacataki vua?

⁶ Sa ra qaravi matakau voli na Juta ena veivanua kece​—ena ruku ni veivunikau lelevu, ena veibatiniwai, ena veitokaitua, vaka kina ena veikorolelevu. Ia, e raica kece tiko o Jiova na ka e yaco, sa qai cavuta ena gusu i Aisea na nona lolovira: “E dela ni ulu-ni-vanua cecere ka rewaicake ko sa cakava na nomui mocemoce, io ko sa cabe cake kina mo vakacaboi soro: ia mai daku ni sogo kei na duru ni katuba ko sa vakaduria kina na nomui vakananumi.” (Aisea 57:7-8a) Ena veitikina cecere, e vakarautaka kina o Juta nona imocemoce duka vakayalo, e kea tale ga e vakacabora kina na nona isoro vei ira na kalou tani.a Na vale vakaitaukei sara mada ga era tu na kena dui ivakatakarakara ena daku ni katuba kei na duru ni katuba.

7. E vakasaurarataki beka o Juta me vakaitavi ena sokalou dukadukali?

⁷ Era na vaqaqa beka e so na vu ni sokalou dukadukali e Juta. E vakasaurarataki beka me biuti Jiova? Kena isau na sega. E lomana ga me cakava. E kaya o Jiova: “Ni ko sa biuti au ka la’i vakaraitaki iko vua e dua tani, ka sa cabe cake kina; ko sa vakalevutaka na nomui mocemoce, ka ia na veiyalayalati kei ira; ko sa vinakata na nodrai mocemoce, e na vanua ko sa raica kina [“na yago tabu vakatagane,” NW].” (Aisea 57:8b) Sa veiyalayalati o Juta kei ira na nona kalou lasu, qai vaka me vinaka vua nona lasavi ira voli. E taleitaka vakalevu o koya na ivalavala velavela e dau tiki ni nodra qaravi na kalou lasu oqo​—rairai okati kina na vakayagataki ni ivakatakarakara ni yago tabu vakatagane ena sokalou!

8. O cei na tui kei Juta e tubu bulabula ena nona gauna na qaravi matakau?

⁸ Na ivakamacala ni qaravi matakau vakasisila qai rerevaki e veidonui sara ga kei na ka eda kila me baleti ira na tui ca kei Juta. O Manasa, me kena ivakaraitaki, e tara na veitikina cecere, e tara na icabocabonisoro vei Peali, qai biuta e rua na icabocabonisoro ni lotu lasu ena rua na rara ni lomanibai ni valenisoro. E cabori ira na luvena ena bukawaqa, vakaitavi ena cakaisausau, raici ira na daurairai, qai vakauqeta na qaravi tevoro. Lai biuta tale ga ena valenisoro i Jiova o Tui Manasa na kalou yalewa ni veikau e bulia.b E rawai ira na lewe i Juta mera cakava na “na ka ca e levu, ka lailai na ka ca era a cakava na veimatanitu ka vakarusa ko Jiova.” (2 Tui 21:2-9) Era vakabauta e so ni o Manasa ga a vakavuna na mate nei Aisea, e dina ni sega ni volai na yacana ena Aisea 1:1.

O “Sa Talai Ira na Nomui Talaki ki na Vanua Vakayawa”

9. Na cava e talai ira kina nona italai o Juta ina “vanua vakayawa”?

⁹ Na nodra ca na lewe i Juta e sega ni yala wale ga ena nodra qaravi ira na kalou lasu. E uqeti Aisea o Jiova me kaya: “Ko a lako vua na tui ni ko sa lumuti tu, ka sa vakalevutaka na nomui lumu; ka sa talai ira na nomui talaki ki na vanua vakayawa, ka sa vakasisilataki iko sobu ki etesi.” (Aisea 57:9) Era lako na lewe ni matanitu tawayalodina kei Juta vua “na tui”​—rairai na tui ni dua na matanitu tani​—mera lai solia vua na isolisoli talei dredre e vuqa, e cavuti vakaibalebale me ilumu. E talai ira na nona italai o Juta ina vanua vakayawa sara. Na cava mera lai cakava? Mera lai uqeti ira na veimatanitu tani mera tovata kei koya. E vakanadakui Jiova, sa qai vakararavi vei ira na tui tani.

10. (a) E saga vakacava o Tui Easi me lai tovata kei Tui Asiria? (b) Ena sala cava e tara sara kina na boto i “etesi” o Juta?

¹⁰ Dua na ivakaraitaki ni ka oqo a yaco ena gauna i Tui Easi. A lomaleqa na tui tawayalodina oqo ena nodrau tovata o Isireli kei Siria, sa qai vakatadumata vei Tikilaci-pileseri III, na tui Asiria, mera tukuna vua: “Koi au na nomu tamata, kei na luvemu: mo lako cake mai, ka vakabulai au mai na liga i Tui Siria, kei na liga i Tui Isireli, erau sa noqu meca.” E kauta o Easi na siliva kei na koula me vaqumi kina o tui Asiria, sega ni bera na yavala nei Tui Asiria ena nona ravuti Siria. (2 Tui 16:7-9) E tini sara ga o Juta ina dua na vanua vakaloloma, ina boto i “etesi,” ena nona lasavi ira na Veimatanitu Tani. Ena vaka sara ga e lako ina ibulubulu na matanitu oqo ni sa na sega tale ni qai okati me dua na matanitu vakatui tu vakataki koya.

11. E vakacava sara tu mada na vanua e vakanuinui kina o Juta?

¹¹ Tomana o Jiova nona vosa vei Juta: “Ko sa oca e na nomu daulako, ia ko sa sega ni kaya, Au sa oca walega: ko sa qai kunea na kaukauwa ni ligamu; o koya oqo ko sa sega kina ni yalolailai.” (Aisea 57:10) Dua na ka na levu ni oga ni matanitu oqo ni sa vukitani, ia e sega ni raica rawa na matewale ni nona sasaga. E vakacalai koya wale tiko ga ena nona nanuma ni na rawata na ka ena kaukaua ga ni ligana. E sega ni vakila na yalolailai ni nanuma o koya ni tu vinaka, ni sega ni dua na nona leqa. Ia, sa bau cala dina!

12. Na ituvaki cava kei lotu ni Veivanua Vakarisito e tautauvata sara ga kei Juta?

¹² E tiko nikua e dua na isoqosoqo e ucui Juta vinaka sara ga ena gauna i Aisea na nona ivalavala. E vakayagataka o lotu ni Veivanua Vakarisito na yaca i Jisu, ia e lasavi ira ga na veimatanitu ena nona lai tovata kei ira, e vakasinaita tale ga na nona vale ni sokalou ena matakau. O ira na lewena era biuta na matakau ena nodra dui vale. E vakacabori ira na nona gone o lotu ni Veivanua Vakarisito ena nodra veiraravui na veimatanitu. Sega ni vakabekataki ni oqo e vakacudruya sara ga na Kalou dina, na Kalou e vakaroti ira na lotu Vakarisito mera ‘dro tani mai na qaravi matakau!’ (1 Korinica 10:14) Ena nona lai siova o lotu ni Veivanua Vakarisito na ka vakapolitiki, e sa ‘veibutakoci tiko kina kei ira na tui kei vuravura.’ (Vakatakila 17:1, 2) O koya sara ga e dua vei ira na duru ni Matabose kei Vuravura. Na cava ena sotava na isoqosoqo vakalotu oqo e vaka e dua na yalewa dautagane? Meda raica mada se cava a tukuna o Jiova vei Juta tawayalodina, vakauasivi na kena koro turaga o Jerusalemi, ni koro oqo a vakatakarakarataki lotu ni Veivanua Vakarisito.

Era na Sega ni “Vakabulai Iko ko Ira Ko sa Vakasoqona Vata”

13. E “lasu” vakacava o Juta, ia e raica vakacava na vosota i Jiova?

¹³ “Ko cei ko a domobula kina, ka rerevaka, mo lasu kina?” e taroga o Jiova. E taro veiganiti dina! E sega sara ga ni rerevaki Jiova dina o Juta. Ke a rerevaki Jiova ke a sega ni yaco me matanitu daulasu, ke a sega ni qarava na kalou lasu. E tomana o Jiova ena nona vosa: “[Ko] sa sega ni nanumi au, ko sa sega talega ni vakasa ki lomamu. Ni’u a galu ga, io mailiu sara, sai koya ga ko sa sega ni rerevaki au kina, ne?” (Aisea 57:11) E galu ga o Jiova, e sega ni kusarawa sara me totogitaki Juta. E vakayagataka vinaka beka o Juta na gauna ni vosota oqo i Jiova? Sega, kena veibasai ni raica na vosota i Jiova me ivakaraitaki ni nona sega ni kauaitaka na ka e cakava. Sa sega tale ni qai rerevaki koya.

14, 15. Cava e kaya o Jiova me baleta na cakacaka nei Juta kei na veika e “vakasoqona vata”?

¹⁴ Ia, e tiko na gauna sa na oti kina na vosota ni Kalou. E kaya o Jiova ni raica tiko yani na gauna oya: “Au na vakatakila na nomu yalododonu, kei na nomu cakacaka, ia na ka oqori ena sega ni yaga vei iko. Ni ko sa tagi, me ra qai vakabulai iko ko ira ko sa vakasoqona vata: ena kauti ira kece tani ga na cagi: ia na mudremudre ena kauti ira tani.” (Aisea 57:12, 13a) Ena qai vakavotuya o Jiova na yalododonu lasulasu e vakaraitaka tiko o Juta. Ena sega ni yaga na nona cakacaka ni veivakaisini. Ena sega ni vakabulai koya rawa na veika e “vakasoqona vata,” se nona ibinibini matakau. Ena cagina yani na veikalou e dau vakararavi kina ena dua wale ga na mudre ni cagi, ni sa na yacovi koya na ca.

¹⁵ Era vakayacori na vosa i Jiova ena 607 B.S.K. Oqori na gauna e vakarusai Jerusalemi kina o Nepukanesa na tui Papiloni, vakama na valenisoro, qai kauta vakavesu e dua na iwiliwili levu. “A sa kau vakabobula tani ko ira na Juta mai na nodra vanua.”​—2 Tui 25:1-21.

16. Cava e sa waraki lotu ni Veivanua Vakarisito tu kei ira kece na vo ni lewe i “Papiloni na Ka Levu”?

¹⁶ Na ibinibini matakau tale ga nei lotu ni Veivanua Vakarisito ena sega ni vakabulai koya rawa ena siga ni cudru i Jiova. (Aisea 2:19-22; 2 Cesalonaika 1:6-10) Ena rusa o lotu ni Veivanua Vakarisito, vaka kina o ira kece na vo ni lewe i “Papiloni na Ka Levu”​—na isoqosoqo ni lotu lasu kei vuravura. Na manumanu kulakula ivakatakarakara e tini na nona ileu ena qai “cata na yalewa dautagane [Papiloni na Ka Levu], a ratou na kitaki koya me biu ka me luvawale; ia eratou na kania na lewena, ka vakamai koya sara e na buka waqa.” (Vakatakila 17:3, 16, 17) Eda marau dina o keda nida sa rogoca na ivakaro: “Dou lako tani mai vua, oi kemudou na noqu tamata, mo dou kakua ni cala vata kaya, ka me kakua ni tauvi kemudou na nona mate ca.” (Vakatakila 18:4, 5) Meda kua mada ga ni lesuvi koya, se vakaitovotaki keda tale ena nona ivalavala.

“Ko Koya sa Vakararavi Vei Au ena Rawata na Vanua”

17. Na cava e yalataki vei koya e ‘vakararavi vei Jiova’? Ena yaco e naica oqo?

¹⁷ Vakacava na veivosa ni parofisai i Aisea e tarava? “Ko koya sa vakararavi vei au ena rawata na vanua, ka na taukena na noqu ulu-ni-vanua tabu.” (Aisea 57:13b) Sa vosa tiko vei cei oqo o Jiova? E vosa tiko o koya ena gauna sa na oti kina na veivakarusai, qai yalataka nira na sereki nona tamata mai vei Papiloni, ni na vakalesui tale ga mai na sokalou savasava e Jerusalemi, na nona ulunivanua tabu. (Aisea 66:20; Taniela 9:16) Oqo ena vakayaloqaqataki ira dina na Jiu era yalodina tiko ga! E tomana o Jiova: “Ena qai kaya ko Koya, Dou vakacerea, dou vakacerea, caramaka na sala; kauta tani mai na nodra sala na noqu tamata na ka era tarabe kina.” (Aisea 57:14) Sa na vakarautaki na sala, kau tani tale ga na ka e dau veivakatarabetaki ni sa kena gauna me vakabulai ira kina nona tamata na Kalou.​—2 Veigauna 36:22, 23.

18. E vakamacalataki vakacava na cecere i Jiova, ia e vakaraitaka vakacava nona veikauaitaki?

¹⁸ Vanua sara ga oqo sa qai basika kina na nona vosa na parofita o Aisea e noda ulutaga tiko: “Ni sa kaya vakaoqo ko Koya sa cecere ka levu, ka sa tikotiko ga e na gauna tawamudu, na yacana ko Koya ka Yalosavasava; Au sa tiko e na tikina cecere ka tabu, kei koya talega sa ramusu ka malumalumu na yalona, me vakabula na yalo i koya sa yalomalumalumu, ka vakabula na lomadra sa bibivoro.” (Aisea 57:15) Na itikotiko vakaturaga i Jiova e tiko ena vanua cecere duadua mai lomalagi. Sega tale ni dua na itikotiko e cecere cake se uasivia. Eda marau meda kila ni raica na ka kece ga mai na vanua e tiko kina​—sega ni raica wale ga nodra ivalavala ca na tamata ca, e raica tale ga na nodra ivalavala dodonu o ira era saga mera qaravi koya! (Same 102:19; 103:6) Kena ikuri, e rogoca o koya na nodra rarawa na vakalolomataki, e vakacegui ira tale ga e ramusu na yalodra. Na veivosa oqo a rairai tara sara ga na lomadra na Jiu era veivutuni ena gauna makawa. Sega ni vakatitiqataki ni tara tale ga na lomada ena gauna oqo.

19. Gauna cava sa na qai mudu kina na cudru i Jiova?

¹⁹ E veivakacegui tale ga na vosa e cavuta tarava o Jiova: “Ni’u na sega ni veileti ka tawa mudu, ka’u na sega talega ni cudru tikoga: ni na qai ceguoca ga e mataqu na yalo, kei na yalo ni tamata ka’u sa bulia.” (Aisea 57:16) Ke na cudru tiko ga o Jiova me sega ni vakaiyalayala, era na kawaboko kece na nona ibulibuli. Ia, e ka ni marau ni vakaiyalayala ga na gauna ena cudru tiko kina. Ena mudu nona cudru ni sa oti na kena inaki. Na itukutuku uqeti vakalou oqo e vakavuna meda vakalagilagi Jiova ena vuku ni nona lomani keda na nona ibulibuli.

20. (a) Na cava e cakava o Jiova vua na daucaka cala sega ni veivutuni? (b) Ena sala cava e vakacegui koya kina e veivutuni qai rarawa tu o Jiova?

²⁰ E vakarabailevutaki na ka eda kila ena nona tukuna tarava o Jiova: “E na vuku ni nona ca ni sa daukocokoco ka’u sa cudru, ka’u sa yaviti koya kina; ka’u sa vunitaki au, ka’u sa cudru ga; ka sa vuki tani tiko ko koya ki na sala sa yalona kina.” (Aisea 57:17) O koya e cala ena vuku ni nona kocokoco e sa sureta sara tiko ga na cudru ni Kalou. Na dede ga ni nona vukitani na dede tale ga ni nona cudruvi koya o Jiova. Ia, vakacava ke rogoca na veivakadodonutaki na tamata vukitani? Sa na qai vakaraitaka e keri o Jiova nona loloma kei na nona veikauaitaki: “A nonai valavala ka’u a raica, ia ka’u na vakabulai koya; ka’u na tuberi koya, ka vakasuka tale vua na vakacegu, vei ira talega na kai nona era sa tagi.” (Aisea 57:18) Ni veivakadodonutaki oti o Jiova, sa qai vakabulai koya e veivutuni qai rarawa tu, e vakacegui koya kei ira era rarawa vata kei koya. Oya na vuna era suka rawa kina i nodra vanua na Jiu ena 537 B.S.K. E dina ni sega tale ni qai wili me dua na matanitu vakataki koya o Juta, me lewa kina e dua na tui mai na iyatukawa i Tevita. Ia, e qai taravaki tale na valenisoro e Jerusalemi, vakalesui tale ga mai na sokalou savasava.

21. (a) Ena sala cava e vakayaloqaqataki ira tale kina na lotu Vakarisito lumuti o Jiova ena 1919? (b) Na itovo cava e dodonu meda saga me tiko vei keda yadua?

²¹ O Jiova, “ko koya sa Cecere ka Levu,” e vakaraitaka ena 1919 nona kauaitaki ira na kena vo ni lumuti. Ena vuku ni nodra veivutuni kei na yalomalumalumu, e kauaitaka kina na Kalou cecere o Jiova na nodra tagi, vakabulai ira sara mai na ivesu nei Papiloni na Ka Levu. E vakatikitikitaka na ka kece e veivakatarabetaki, qai tuberi ira yani ina galala me rawa nira cabora vua na sokalou savasava. A vakayacori gona ena gauna oya na vosa i Jiova a vakadewataka o Aisea. Qai tiko tale ga ena veivosa oqori na ivakavuvuli e baleti keda yadua tale ga. O Jiova e ciqoma ga na nodra veiqaravi na yalomalumalumu. Ke mani ivalavala ca e dua na dauveiqaravi ni Kalou, e dodonu me vuki totolo me tusanaka nona cala, ciqoma na veivakadodonutaki, veisautaka sara na nona ivalavala. Meda kua mada ga ni guilecava ni o Jiova e vakabulai ira, e vakacegui ira tale ga na yalomalumalumu, ia ‘e vorati ira na viavialevu.’​—Jemesa 4:6.

‘Veivinakati Vei Koya e Yawa kei Koya e Voleka’

22. Cava e kaya o Jiova ni na yacovi ira (a) na veivutuni? (b) na daucaka ca?

²² E kaya o Jiova ni veidutaitaka tiko na ka ena yacovi ira era veivutuni kei ira era cakava tiko ga na ka ca: “Ka’u sa vakatubura na vua ni tebenigusu; na veivinakati tale, na veivinakati tale kei koya sa yawa, kei koya talega sa voleka, . . . ia ka’u sa vakabulai koya ga. Ia ko ira na tamata ca era sa vaka na wasawasa seuseua, ni sa sega ni cegu rawa; na kena wai sa uana tiko mai na qele kei na lolobo: sa sega na vakacegu . . . vei ira na tamatai valavala ca.”​—Aisea 57:19-​21.

23. Na cava na vua ni tebenigusu? Na cava e tukuni kina ni “vakatubura” na vua oqo o Jiova?

²³ Na cava na vua ni tebenigusu? Oqo na isoro ni vakavinavinaka vua na Kalou​—na tusanaki ni yacana. (Iperiu 13:15) E “vakatubura” vakacava o Jiova na tusanaki ni yacana? Me qai cabora rawa e dua na nona isoro ni vakavinavinaka, e dodonu me vulica mada na ka e baleta na Kalou, me qai vakabauti koya. Na vakabauta​—e dua na vua ni yalo tabu ni Kalou​—ena qai uqeta na tamata oqori me tukuna yani na ka e sa rogoca. Ena dua tale na kena itukutukuni, ena tusanaka yani na ka e rogoca. (Roma 10:13-​15; Kalatia 5:22) Ia, me nanumi tale ga ni o Jiova sara ga e vakaroti ira nona tamata mera vakacaucautaki koya yani. O Jiova tale ga e sereki ira na nona tamata, rawa kina mera cabora na isoro ni vakavinavinaka vaka oqori. (1 Pita 2:9) Ena vakasama oqo e rawa ni tukuni kina ni o Jiova e vakatubura na vua ni tebenigusu.

24. (a) O cei ena vakila na vakacegu ni Kalou, na cava ena yaco kina? (b) O cei e sega ni vakila na vakacegu ni Kalou, na cava e qai yaco vei ira?

²⁴ Sa na wacava na vua ni tebenigusudra na Isireli nira tabalaka tiko na domodra ena nodra vakacaucau vei Jiova nira suka tiko i nodra vanua. Era na marau mada ga nira sa na vakila na vakacegu ni Kalou, se ra “yawa”​—e yawa sara beka mai Juta na vanua era tu kina ra qai waraka tiko mera suka lesu​—se ra “voleka”​—o ira era sa tiko sara ga ena nodra vanua. Ena yasana kadua, e veibasai sara na ka era na sotava na tamata ca! Se ra vakaitutu se sega, se e vei ga na vanua era tu kina, ke ra sega ni rogoca na veivakavulici i Jiova na tamata ca, era na sega ni kunea e dua na vakacegu. Era na vaka na wasawasa seuseua, era na sega ni vuataka mai na vua ni tebenigusu, era na uana ga mai na “qele kei na lolobo,” na ka kece ga e tawasavasava.

25. Era sa mai kila tiko vakacava na vakacegu e levu, se vanua cava ga era tu kina?

²⁵ Nikua tale ga, era kacivaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou na dauveiqaravi i Jiova ena veivanua kece ga. O ira na lotu Vakarisito, se vanua cava ga era tu kina ena sivia na 230 na vanua, era cabora tiko na vua ni tebenigusudra ena nodra vakacaucautaki koya tiko na Kalou dina. Na sere ni veivakacaucautaki era lagata e rogoci sara “mai nai yalayala kei vuravura.” (Aisea 42:10-12) O ira era rogoci ira ra qai moica nodra bula me salasalavata kei na ka era rogoca, era sa qumia matua tiko ena gauna oqo na ka dina mai na Vosa ni Kalou, na iVolatabu. O ira oqo era sa mai kila na vakacegu, na vakacegu e vu duadua ga mai vua na “Kalou ni veivakacegui.”​—Roma 16:20.

26. (a) Cava ena yacovi ira na tamata ca? (b) Na cava e yalataki vei ira na yalomalumalumu, ia na cava me noda inaki dei?

²⁶ Io, era sega ni via kila na tamata ivalavala ca na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou. Ia, dua ga na gauna oqo sa na sega ni vakalaivi mera vakaleqa na nodra vakacegu na yalododonu. E yalataka o Jiova: “Malua mada vakalailai, ena qai takali na tamata ca.” Era na qai vakalougatataki mera taukena na vuravura o ira e nodra idrodro o Jiova. “Ko ira na yalomalumalumu era na taukena na vanua; ka na daumarau tiko e na veivakacegui vakaidina.” (Same 37:10, 11, 29) Sa na wacava na totoka ni vuravura ni sa na yaco oqo! Me noda inaki dei mada ga meda veivinakati tiko ga kei na Kalou, me rawa kina nida laga tu ga na sere ni veivakacaucautaki vei Jiova me tawamudu.

[iVakamacala e ra

[iYaloyalo ena tabana e 263]

E vakayacora o Juta na nona sokalou dukadukali ena ruku ni kau bulabula kece ga

[iYaloyalo ena tabana e 267]

E vakaduria o Juta nona icabocabonisoro ena veisaqata taucoko

[iYaloyalo ena tabana e 275]

“Kau sa vakatubura na vua ni tebenigusu”