Ra Marau o Ira na Lako Voli ena Rarama
“Me da mai lako voli tu ena rarama i Jiova.”—AISEA 2:5.
1, 2. (a) E vakacava sara mada na yaga ni rarama? (b) Na cava e ririkotaki kina na ivakaro ni na ubi vuravura na butobuto?
O JIOVA e Vu ni rarama. E vakatokai koya na iVolatabu me “ko koya sa solia na mata-ni-siga me kena rarama na siga, ka lesia na vula kei na kalokalo me rarama kina na bogi.” (Jeremaia 31:35; Same 8:3) E bulia na noda matanisiga o koya, e vaka tu na lovo niukilia vakaiyanaqa e kacabote mai kina na kaukaua vakaitamera. E vakilai e so na kaukaua oqori ena rarama ni matanisiga kei na kena katakata. E rawa na bula e vuravura mai na dua na iwase lailai sara ni kaukaua oya, na rarama ni matanisiga. Eda sega ni bula rawa ke sega na rarama ni matanisiga. Sa na mate na kabula kece.
2 Ena tikina oqo, eda rawa ni siqema kina na ririkotaki ni ituvaki e vakamacalataka na parofita o Aisea. A kaya: “Raica, na butobuto, ena ubi vuravura; kei na butobuto loaloa, na veimatanitu.” (Aisea 60:2) Na butobuto oqo e sega ni butobuto dina. E sega ni kaya tiko o Aisea ni na mudu vakadua na rarama ni matanisiga, na vula, kei na kalokalo. (Same 89:36, 37; 136:7-9) A vakaibalebaletaka tiko ga o koya na butobuto vakayalo. Na butobuto vakayalo oqo e rerevaki sara. Me vaka ga ni sega ni rawa na bula ke sa sega na rarama vakayago, e dina tale ga oqori ena vuku ni rarama vakayalo.—Luke 1:79.
3. Ena vuku ni ka e tukuna o Aisea, na cava mera cakava na lotu Vakarisito?
3 Ena vuku ni ka oqo, e bibi meda kua ni lecava ni vakayacori tale tiko ga nikua ena ivakatagedegede e levu cake sara na vosa i Aisea sa yaco oti e Juta makawa. Io na vuravura ena noda gauna oqo e ologi tu ena butobuto vakayalo. Ena ituvaki rerevaki vaka oya, e bibi dina kina na rarama vakayalo. Oya na vuna e yaga kina mera rogoca na veivakadreti i Jisu na lotu Vakarisito: “Me caudre vakakina na nomudou rarama e na matadra na tamata.” (Maciu 5:16) Na lotu Vakarisito yalodina e rawa ni vakacaudreva na rarama ena butobuto era tu kina na tamata yalomalumalumu, me tadola kina vei ira na katuba ina bula.—Joni 8:12.
Gauna Butobuto e Isireli
4. A vakayacori taumada ni naica na parofisai i Aisea, ia na ituvaki cava sa vakilai rawa tu ena nona gauna?
4 Na vosa i Aisea ni na ubi vuravura na butobuto a vakayacori taumada ena gauna a vakarusai kina o Juta ra qai kau vakabobula i Papiloni na lewena. Ia ni se bera mada ga na gauna oya, e laurai ni levu na matanitu ena gauna i Aisea era a ologi tu ena butobuto vakayalo, qai vakavuna me uqeti ira kina na kainona o koya ena vosa oqo: “Koi kemudou na mataqali i Jekope, me da mai lako voli tu e na rarama i Jiova”!—Aisea 2:5; 5:20.
5, 6. Na cava soti e vakavuna me vakilai kina na butobuto ena gauna i Aisea?
5 A parofisai e Juta o Aisea “e na gauna i Usaia, kei Jocame, kei Easi, kei Esekaia, ko iratou na tui Juta.” (Aisea 1:1) E gauna voravora oya, e vakilai kina na tiko yavavala vakapolitiki, veidabui vakalotu, ca na vakataulewa ni mataveilewai, ra qai vakalolomataki na dravudravua. Bau laurai e veiulunivanua na icabocabonisoro ni veikalou lasu, ena gauna mada ga era veiliutaki tiko kina na tui yalodina me vakataki Jocame. Sa qai ca vakalevu nira veiliutaki na tui tawayalodina. Na tui ca o Easi e bau lai cabora sara na luvena me imadrali vua na kalou o Moloke. Sa dua dina na ka butobuto!—2 Tui 15:32-34; 16:2-4.
6 A sega ni vinaka tale ga na veiwekani i Juta kei ira na veimatanitu. Ratou sa mai vakacibivalu toka ena iyalayala ni kena vanua o Moapi, Itomi, kei Filisitia. O Isireli, na matanitu ena vualiku, e meca kaukaua kei Juta dina ga ni rau veiwekani vakadra. E cake tale yani, e bolebole toka mai o Siria. Ia sa qai rerevaki sara o Asiria, ni via vakalevutaka na nona vanua qali. Donuya na gauna e parofisai tiko kina o Aisea, e vakarusai Isireli vakadua o Asiria, voleka tale ga ni cakava vaka kina vei Juta. Dua na gauna, era bale vei Asiria na koro vakabai kece kei Juta vakavo ga o Jerusalemi.—Aisea 1:7, 8; 36:1.
7. Na sala cava erau sa lai muria o Isireli kei Juta, na cava e qai cakava kina o Jiova?
7 Levu na leqa e sotava o Isireli kei Juta, o rau na matanitu yalataki ni Kalou, baleta nira sega ni yalodina vua na Kalou na lewedrau. Erau ucui ira na cavuti ena Vosa Vakaibalebale era “biuta na sala dodonu, me ra muria na sala butobuto.” (Vosa Vakaibalebale 2:13) Ia a sega ni biuti ira vakadua na nona tamata o Jiova dina ga ni cudruvi ira. E talai Aisea ga kei na so tale na parofita mera vakarautaka na rarama vakayalo vei ira na via qaravi Jiova tiko ga ena yalodina. Rui talei dina na rarama era kauta yani na parofita oqo. E veivakabulai sara ga.
Gauna ni Butobuto Edaidai
8, 9. Na cava soti e vakavuna tu na butobuto e vuravura nikua?
8 Na ituvaki ena gauna i Aisea e via tautauvata sara ga kei na veika e yaco tu nikua. O ira na veiliutaki ena noda gauna era sa vakanadakui Jiova kei na nona Tui sa veiliutaki tiko o Jisu Karisito. (Same 2:2, 3) Era vakacalai ira na nodra lewenilotu na italatala ena lotu ni Veivanua Vakarisito. Era kaya tiko na italatala oya nira qarava na Kalou, ia na ka ga e macala ni levu vei ira era vakabibitaka na veikalou ni vuravura oqo—na yalo ni boletaki vanua, na kaukaua vakaivalu, na iyau, kei ira na tamata rogo—qai kena ikuri tu na ivakavuvuli butobuto era dau vakatavuvulitaka.
9 Ena veimatanitu, ra dau vakaitavi na lotu ni Veivanua Vakarisito ena veivaluvaluti kei na veivakamatematei e yaco kina na labakawa kei na veika vakadomobula tale e so. Levu na lotu era sega tale ga ni tutaka na ivakavuvuli ni iVolatabu me baleta na itovo kilikili, era vakalecalecava se ra cuqena sara ga na itovo tawakilikili ni veidauci kei na veiyacovi vakatagane se vakayalewa. Ena kena vakamamadataki vaka oya na ivakatagedegede uasivi ni iVolatabu, sa ra lai vaka kina na tagane e cavuti ira na daunisame makawa, na lewenilotu ni Veivanua Vakarisito: “Era sa sega ni kila, ka ra sega ni vuku rawa; era lako voli e na butobuto.” (Same 82:5) Io, sa tu dina ena butobuto levu o lotu ni Veivanua Vakarisito, me vakataki Juta makawa ga.—Vakatakila 8:12.
10. E cila tiko vakacava ena butobuto edaidai na rarama, e yaga vakacava oya vei ira na tamata yalomalumalumu?
10 Ena butobuto vaka oqo, sa qai vakavuna o Jiova me cila na rarama ena vukudra na tamata yalomalumalumu. E vakayagataki ira tiko kina na nona lumuti e vuravura, “na dauveiqaravi yalo dina ka vuku,” o ira oqo era ‘cila me vaka na veicina e vuravura.’ (Maciu 24:45, VV; Filipai 2:15) E tokona tiko na ilawalawa e vaka e le dua na dauveiqaravi oya na nona itokani ‘so tani tale na sipi’ era le vica na milioni, me vakacaudrevi na rarama vakayalo e yavutaki ena Vosa ni Kalou na iVolatabu. (Joni 10:16) Na rarama vaka oya e vakacegui ira na tamata yalomalumalumu ena vuravura butobuto oqo, e vukei ira mera veiwekani kei na Kalou, qai dusimaki ira tale ga mera drotani mai na icori vakayalo. E rui talei qai veivakabulai na rarama oqo.
“Au na Vakavinavinaka ki na Yacamuni”
11. Na itukutuku cava e vakarautaka o Jiova ena gauna i Aisea?
11 E veidusimaki vakacava o Jiova ena veisiga butobuto a bula voli kina o Aisea, vaka kina ena veisiga butobuto cake sara ni oti oya nira sa kauti ira vakavesu na tamata i Jiova na kai Papiloni? A sega wale ga ni dusimaki ira ena vuku ni nodra ivalavala, e tukuna tale ga vakamatata vei ira na sala ena qai vakayacori kina na nona inaki ena vukudra na nona tamata. Me kena ivakaraitaki, vakasamataka mada na parofisai lagilagi era volai toka ena Aisea wase e 25 ina 27. Na veika e cavuti ena wase oqori e vakaraitaka na ka e dau cakava o Jiova ena veika e yaco ena gauna oya, vaka kina ena gauna oqo.
12. Na vakavinavinaka cecekia cava e tauca o Aisea?
12 Taumada e kaya o Aisea: “Kemuni Jiova, ko ni sa noqu Kalou; au na vakalevulevui kemuni, au na vakavinavinaka ki na yacamuni.” Bau dua dina na vakavinavinaka cecekia oqo! Ia na cava e uqeti koya na parofita me lai vaka sara oya na nona qaqanimasu? E vakavotui ena ikarua ni icegu ni tikina oqo e dua na vuna levu, eda wilika kina: “Ni kemuni [Jiova] sa cakava oti na ka mana; na nomuni lewa makawa sa dei ka dina ga.”—Aisea 25:1.
13. (a) E sa qai taleitaki Jiova ga vakalevu o Aisea baleta na nona kila na cava? (b) Eda vuli vakacava mai na ivakaraitaki i Aisea?
13 Ni qai donui Aisea mai, levu sara na ka veivakurabuitaki sa vakayacora o Jiova ena vuku i Isireli, ra qai volatukutukutaki tu na veika oya. Kena irairai ni sega ni lecava o Aisea na lewe ni veika e volatukutukutaki oqo. Me kena ivakaraitaki, e kila ni o Jiova e sereki ira nona tamata mai na tiko vakabobula e Ijipita qai vakabulai ira ena Wasa Damudamu mai na ligadra na mataivalu i Fero. E kila ni o Jiova e tuberi ira nona tamata ena vanualiwa qai kauti ira ina Vanua Yalataki. (Same 136:1, 10-26) Na itukutuku makawa vaka oya e vakaraitaka ni Kalou o Jiova e yalodina qai nuitaki. Na nona “lewa”—na ka kece e nakita—era yaco dina. E vakaukauataki Aisea me lako tiko ga ena rarama na kilaka vakayalo e vakarautaki vakalou. O koya gona, e ivakaraitaki vinaka vei keda o koya. Nida vulica vakavinaka na Vosa volai ni Kalou da qai bulataka, o keda tale ga eda na dei tiko ga ena rarama.—Same 119:105; 2 Korinica 4:6.
Vakarusai e Dua na Koro
14. Na cava e parofisaitaki me baleta e dua na koro, na koro cava beka oya?
14 Dua na ivakaraitaki ni vakataulewa ni Kalou e kune ena Aisea 25:2, eda wilika kina: “Kemuni sa vukica na koro me suva walega; na koro kaukauwa me koro rusa; na nodrai tikotiko vakaturaga na kai tani me kakua ni koro; ena sega sara ni tara tale.” Na koro cava oqo? Kena irairai ni parofisaitaki Papiloni tiko o Aisea. Io, a qai yaco dina na gauna me sa ibinibini vatu wale ga o Papiloni.
15.Na “koro levu” cava e tu nikua, na cava ena yacovi koya?
15 E dua beka na koro nikua e vakatakarakarataka na koro e cavuta o Aisea? Io. Na Vakatakila e cavuti koya “na koro levu ko ya, sa lewa vei ira na tui kei vuravura.” (Vakatakila 17:18) Na korolevu oya “o Papiloni na Ka Levu,” na isoqosoqo ni lotu lasu kece kei vuravura. (Vakatakila 17:5) E dua na iwase levu kei Papiloni na Ka Levu nikua o lotu ni Veivanua Vakarisito, era liutaka sara tiko ga na kena italatala na saqati ni nodra vunautaka voli na tamata i Jiova na Matanitu ni Kalou. (Maciu 24:14) Ia me vakataki Papiloni makawa ga, ena vakarau vakarusai oqo o Papiloni na Ka Levu, me yali vakadua.
16, 17. Era vakavinavinakataki Jiova vakacava na kena meca ena gauna makawa kei na gauna oqo?
16 Na cava tale e parofisaitaka o Aisea me baleta na “koro kaukauwa”? E kaya o Aisea ni vosa tiko vei Jiova: “Era na dokai kemuni kina na mataqali kaukauwa, ena rerevaki kemuni na nodra koro na veimatanitu rerevaki.” (Aisea 25:3) Ena mai dokai Jiova vakacava na koro ca oqo, “na nodra koro na veimatanitu rerevaki”? Nanuma tiko na ka e yacovi koya na tui qaqa duadua kei Papiloni, o Nepukanesa. Ni sa sotava oti na ka vakamadua e vakadinata kina ni o koya e tamata wale, sa qai vakatusa ena voraki ni cecere cake ga o Jiova qai nona na kaukaua kece ga. (Taniela 4:34, 35) Ni sa na vakaraitaka o Jiova na nona kaukaua levu, era na qai vakadinata ena yalovoraki ni kaukaua dina ga na nona veicakacaka.
17 Bau dua beka na gauna me vakadinata kina ena voraki o Papiloni na Ka Levu na veicakacaka kaukaua i Jiova? Io. Donuya na iMatai ni iValu Levu, era vunau ena gauna dredre sara na tamata i Jiova era lumuti. Era vesuki vakayalo ena 1918 nira sa bala ina valeniveivesu na vakailesilesi liu ni Watch Tower Society. Voleka sara ga ni mai mudu vakadua kina na cakacaka vakavunau vakaisoqosoqo. Ia ena 1919, sa qai vakatikori ira tale nona tamata o Jiova qai vakabulabulataki ira ena yalona tabu, ra tekivu vakayacora sara na nodra ilesilesi mera vunautaka na itukutuku vinaka ena veiyasa i vuravura taucoko. (Marika 13:10) Na ka kece oqo a parofisaitaki ena Vakatakila, vaka kina na nodra ririko na kedra meca. “Era sa rere” o ira oqo, ra qai “vakavinavinaka vua na Kalou kei lomalagi.” (Vakatakila 11:3, 7, 11-13) Sega ni kena ibalebale oqo nira qai tavuki mera sokaloutaki Jiova, e kena ibalebale ga nira qai vakadinata ena voraki na cakacaka kaukaua i Jiova ena gauna oqo, me vaka ga sa tukuna oti mai o Aisea.
“Nona Koro Kaukauwa na Malumalumu”
18, 19. (a) Na cava e vodi kina na nodra sasaga na meca mera vakaseva nodra yalodina na tamata i Jiova? (b) Ena vakamalumutaki vakacava ‘na nodra marau na dau rerevaki’?
18 Goleva sara oqo o Aisea na cakacaka vinaka i Jiova ena vukudra na muria na rarama, qai kaya vei Jiova: “Kemuni sa nona koro kaukauwa na malumalumu, na bai vei ira na dravudravua ni ra sa rarawa; nai vakaruru mai na cava, nai vakaruru talega mai na katakata, ni sa vaka sara sa labata na bai vatu na nodra cagi na daurerevaki. Me vaka na katakata e na vanua dravuisiga, ko ni na vakamalumutaka vakakina na nodra ue na kai tani; io me vaka na katakata e na yaloyalo ni o, ena vakamalumutaki vakakina na nodra marau na daurerevaki.”—Aisea 25:4, 5.
19 Mai na 1919 sara, e vodi na nodra sasaga na dau veivakarerei mera vakaseva na nodra yalodina na dau sokalou dina. Baleta? Ni o Jiova e nodra bai kei na nodra ivakaruru na nona tamata. E vakarurugi ira mai na katakata ni veivakacacani qai vaka na bai vatu ni yaco na veitusaqati e vaka na cagilaba. Eda rai vakanamata o keda na lako tiko ena rarama ni Kalou ina gauna ‘ena vakamalumutaki kina na nodra marau na dau rerevaki.’ Io, eda sa waraka tu ga oqo na siga mera sa na takali kina vakadua na meca i Jiova.
20, 21. Na magiti cava e vakarautaka o Jiova, na cava ena okati ena magiti oya ena ituvaki vou?
20 E sega wale ga ni taqomaki ira nona tamata o Jiova. E vakani ira me vaka e dua na Tama dau loloma. Ni sa sereki ira nona tamata mai vei Papiloni na Ka Levu ena 1919, e qai vakarautaka vei ira e dua na magiti ni qaqa, na kakana levu vakayalo. E parofisaitaki oqori ena Aisea 25:6, e kaya: “E na ulu-ni-vanua oqo ena cakava ko Jiova ni lewe vuqa vei ira na veimatanitu kecega, e dua na magiti e na ka e uro, na magiti ni waini makawa, e na ka e uro ka vakautona, e na waini makawa ka makare sara.” Eda kalougata dina nida mai vakayagataka na magiti oya! (Maciu 4:4) Sa bini tu ena “teveli i Jiova” na magiti uro. (1 Korinica 10:21, NW) E vakayagataki na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku” me vakarautaka vei keda na ka kece ena ganiti keda vakayalo.
21 E levu tale na ka e vauci ena magiti e vakarautaki vakalou. Nida vakayagataka tiko na magiti vakayalo oqo eda lai vakasamataka sara na magiti levu vakayago ena vuravura vou e yalataka na Kalou. Ena gauna oya, sa na qai okati me “magiti e na ka e uro” na magiti dina vakayago e sega ni taqei rawa. Sa na oti vakadua na waloloi vakayago se vakayalo. Era na vakacegu dina kina o ira na tacida lomani yalodina, era leqa tu nikua ena vuku ni “dausiga” sa tukuni oti tu mai ni na tiki ni “vakatakilakila” e vakavotuya ni sa tiko tawarairai o Jisu! (Maciu 24:3, 7) E cegu dina na lomadra nira rogoca na vosa ni daunisame. A kaya o koya: “Ena sa tu e vuravura e na dela ni veiulu-ni-vanua na sila e qumi rawarawa ga.”—Same 72:16.
22, 23. (a) Na “pulou,” se “nai tutuvi ni mata” cava ena kautani, ena kautani vakacava? (b) E kautani vakacava na ‘nodra vakalialiai na tamata i Jiova’?
22 Rogoca mada na vosa ni yalayala e sa qai totoka ga na kena irogorogo. E vakatauvatana na ivalavala ca kei na mate o Aisea ina “pulou” se “nai tutuvi ni mata,” qai kaya: “E na ulu-ni-vanua oqo ena vakaotia ko koya [o Jiova] nai tutuvi ni mata sa ubi kina na veimataqali kecega, kei na pulou sa tabonaki kina na veimatanitu kecega.” (Aisea 25:7) Vakasamataka mada! Sa na oti vakadua na ivalavala ca kei na mate e vaka tu na itutuvi levu e viviraki kina na kawatamata. Eda diva me totolo mada ga na siga me sa na vakila kina na kawatamata yalodina dau talairawarawa na yaga ni isoro ni veivoli i Jisu ena kena vinaka taucoko!—Vakatakila 21:3, 4.
23 Ni vosa tiko me baleta na gauna lagilagi oya na parofita e uqeti vakalou, e kaya: “Ena vakaotia sara na mate ko koya [na Kalou]; ia na Turaga ko Jiova ena tavoya na wai ni mata mai na matadra na tamata kecega; kei na nodra vakalialiai na nona tamata ena kauta tani ko koya mai na dela i vuravura taucoko: ni sa tukuna ko Jiova.” (Aisea 25:8) Ena sega tale ni mate e dua baleta ni sa qase se ni tauvimate, se me lolosi ni sa mate e dua na wekana lomani. Sa dua dina na veisau levu! Sa na sega tale ga ni rogoci ena dua na yasa i vuravura na vosa ni veivakacacani kei na lasu e dau tau vei ira na dauveiqaravi ni Kalou. Baleta? Ni sa na kau laivi o koya e vakavurea tiko—na vu ni lasu, o Setani na Tevoro kei ira kece na nona kawa.—Joni 8:44.
24. Na cava era tini kaya o ira na lako tiko ena rarama i Jiova nira vakasamataka na nona veicakacaka kaukaua ena vukudra?
24 Nira vakasamataka na sala e so e dau vakaraitaka kina vaka oya o Jiova na nona kaukaua, era tini kaya kina oqo o ira na lako tiko ena rarama: “Raica, oqo na noda Kalou, eda a waraki koya, ena vakabulai keda ko koya; oqo ko Jiova, eda a waraki koya; eda na reki ka marau ni sa ia na veivakabulai ko koya.” (Aisea 25:9) Sa voleka oqo mera na reki vakaidina na kawatamata yalododonu. Sa na oti vakadua na butobuto, qai vakararamataki ira na tamata yalodina na rarama i Jiova me tawamudu. Na inuinui cava tale me uasivia oya? Sega sara ni dua!
Vakamacalataka Mada
• Na cava e rui bibi kina nikua vua e dua me lako ena rarama?
• Na cava e vakavinavinaka kina ena yaca i Jiova o Aisea?
• Na cava era na sega vakadua kina ni vakaseva na meca na nodra yalodina na tamata ni Kalou?
• Na veivakalougatataki levu cava sa waraki ira tu mai na lako voli ena rarama?
[iYaloyalo ena tabana e 12, 13]
Era cabora na luvedra na lewe i Juta me imadrali vei Moloke
[iYaloyalo ena tabana e 15]
E via vakavinavinaka ena yaca i Jiova o Aisea baleta ni kila na nona veicakacaka kaukaua
[iYaloyalo ena tabana e 16]
Ena vakararamataki me tawamudu ena rarama i Jiova na tamata yalododonu