Meda Taqomaka na Lomada

“Mo taqomaka vinaka sara na lomamu, ni taka mai kina na ivurevure ni bula.”​—VOSA VAKAIBALEBALE 4:23, NW.

1, 2. Na cava meda taqomaka kina na lomada?

E CURU mai tuba e dua na kena turaga ni dua na yanuyanu mai na Caribbean ni sa ruru na cagilaba. Ni sarava na vakacaca, e raica ni sa bale koto na vunikau vakaitamera sa vicasagavulu na yabaki na kena dede a toka volekata nona matamata. ‘E bale beka vakacava,’ e taroga, ‘nira se tu ga na vunikau lalai?’ E kilai na vu ni kena bale na kau oya ni laurai na tolona. Sa vuca tu na tolonikau oya, e vakavotuya ga na draki ca oya na ka e sega ni laurai tu.

² E rarawataki dina nira rawai ni vakatovolei nodra vakabauta na dauveiqaravi yalodina sa dede nodra lotu Vakarisito. Sa rauta me kaya na iVolatabu ni ‘ca na nanuma ni loma ni tamata mai na gauna sa cauravou kina.’ (Vakatekivu 8:21) E kena ibalebale oqo ni rawa ni vakaleqai na lomada e vinaka ke sega ni qaqarauni vinaka. Ni sega ni rawa me yalodina tu ga na lomada ivalavala ca, e dodonu meda kauaitaka vakabibi na ivakasala: “Mo taqomaka vinaka sara na lomamu, ni taka mai kina na ivurevure ni bula.” (Vosa Vakaibalebale 4:23, NW) Eda taqomaka vakacava na lomada, se utoda vakayalo?

Dodonu me Dikevi Wasoma

3, 4. (a) Na cava e rawa ni tarogi me baleta na utoda? (b) Na cava e rawa ni vukei keda nida dikeva na lomada se utoda vakayalo?

³ Ke o lai laurai vei vuniwai, ena rairai dikeva tale ga na utomu. Era vakaraitaka beka nomu gacagaca, okati kina na utomu, ni o bulabula vinaka? E tubu nomu dra, se sega? E pamu vinaka tiko beka na utomu? E veiganiti beka nomu vakaukaua yago? O rui vakaoca vakalevu na utomu?

⁴ Ke vinakati me dikevi wasoma na utoda, vakacava na lomada se utoda vakayalo? E dau dikeva na yaloda se utoda vakayalo o Jiova. (1 Veigauna 29:17) Mo cakava tale ga vaka kina. O na cakava vakacava? Mo tarogi iko: E vakani vakayalo tiko beka na lomaqu ena noqu dau vuli vakataki au kei na noqu dau tiko ena soqoni? (Same 1:1, 2; Iperiu 10:24, 25) E kauaitaka beka na lomaqu na itukutuku i Jiova “me vaka na bukawaqa, sa sogo tu e na suiqu,” me biligi au meu vakaitavi ena vunautaki ni Matanitu ni Kalou kei na noqu vukei ira e so mera tisaipeli? (Jeremaia 20:9; Maciu 28:19, 20; Roma 1:15, 16) Au dau saga vakaukaua meu vakaitavi ena so na taba ni cakacaka vakatabakidua? (Luke 13:24) Na cava au cakava tiko e rawa ni vakaleqa na lomaqu? Au dau veimaliwai beka kei ira e dei tu na lomadra ena sokalou dina? (Vosa Vakaibalebale 13:20; 1 Korinica 15:33) Ke da kunea e so na leqa meda walia totolo sara.

5. E yaga vakacava ni vakatovolei na noda vakabauta?

⁵ E dau vakatovolei vakalevu na noda vakabauta. E rawa nida kila kina na ituvaki ni lomada. A tukuna o Mosese vei ira na Isireli era vakarau curu ina Vanua Yalataki: “Sa kauti kemuni kina ko Jiova na nomuni Kalou, e na vanua liwa, e na yabaki e vasagavulu sa oti oqo, me vakamalumalumutaki kemuni, me vakatovolei kemuni, me kila kina na ka sa tiko e lomamuni, se ko ni na vakabauta na nona vunau, se segai.” (Vakarua 8:2) Eda sega beka ni dau kurabuitaka na ituvaki ni yaloda se na ka eda gadreva ni yaco vakidacala e dua na ituvaki eda sega ni a namaka, se nida vakatovolei? Na veivakatovolei e vakatara o Jiova e rawa ni vukei keda meda kila na noda malumalumu, me rawa kina nida vakavinakataka. (Jemesa 1:2-4) Meda vakasamataka da qai masuta meda tudei nida vakatovolei!

Cava e Vakatakila na Vosa Eda Tauca?

6. Na cava e vakaraitaka me baleta na lomada na veika eda dau talanoataka?

⁶ Eda kila vakacava na ka e tu e lomada? A kaya o Jisu: “A tamata vinaka sa kauta mai na ka vinaka mai na lololo vinaka ni lomana: kei na tamata ca sa kauta mai na ka ca mai na lololo ca ni lomana: ni sa vosataka na gusuda na ka sa oso vakalevu kina na lomada.” (Luke 6:45) Eda dau talanoataka ga vakalevu na ka e tu e lomada. Eda dau talanoataka vakalevu ga na veika vakayago kei na veika eda rawata? Se eda talanoataka ga vakalevu na veika vakayalo se na veika vakayalo eda tadolova tiko? Eda dau ubia beka na nodra cala na tani se eda dau talanoataka? (Vosa Vakaibalebale 10:11, 12) Eda dau talanoataki ira vakalevu beka e so kei na veika e baleta na nodra bula e veisiga, ia eda sega so ni talanoataka na veika vakayalo? E sega beka ni vakaraitaka oqo nida sa siova tiko na ka e baleti ira na tani?​—1 Pita 4:15, VV.

7. Na cava eda vulica me baleta noda taqomaka na lomada mai na kedratou itukutuku na tini na tuaka i Josefa?

⁷ Vakasamataka mada na ka e yaco ena dua na vuvale levu. Eratou sega ni “vosa vinaka rawa” vei tacidratou o Josefa na tini na luve i Jekope qase. Baleta? Eratou vuvutaki koya ni dau taleitaki koya vakalevu ga o tamadratou. Eratou sa qai “cati koya vakalevu” ga ni sa dau tadra o Josefa, me vakadinadinataki kina ni vakadonui koya o Jiova. (Vakatekivu 37:4, 5, 11) Eratou qai volitaki tacidratou me bobula. Eratou vunitaka na ka eratou cakava ni ratou lasutaki tamadratou ni a vakamatei koya e dua na manumanu. Eratou sega ni taqomaka na lomadratou na tini na tuaka i Josefa. Ke da dau vakalewai ira vakalevu na tani, e sega beka ni vakaraitaka oya na sisivo se vuvu ni lomada? Meda qarauna vinaka na veika eda tukuna da qai biuta laivi na vakanananu ca.

8. Na cava ena vukei keda meda dikeva na lomada kevaka eda lasu?

⁸ ‘E sega ni rawa me vosa lasu na Kalou,’ ia era dau lasu na tamata ivalavala ca. (Iperiu 6:18) E rarawataka na daunisame nira “daulasulasu na tamata kecega.” (Same 116:11) E cakitaki Jisu vakatolu na yapositolo o Pita. (Maciu 26:69-75) Meda qarauna gona meda kua ni dau lasu, ni cata o Jiova na “yame daulasu.” (Vosa Vakaibalebale 6:16-19) Kevaka eda mani lasu, ena vinaka meda vakasamataka se cava e vakavuna. E baleta beka nida rerevaka e dua? E vakavuna beka noda rerevaka na itotogi? De vakavuna beka na noda via rogo vinaka vei ira na tani se da dau nanumi keda ga? Se cava e vakavuna, e vinaka meda vakasamataka, da vakadinata nida cala, kerei Jiova me vosoti keda, da qai qara na sala meda walia kina na leqa oya! E rawa mera vukei keda vinaka na “qase ni ivavakoso.”​—Jemesa 5:14, NW.

9. Na cava e vakaraitaka me baleta na lomada na noda masu?

⁹ Ni kerea na tui gone o Solomoni na vuku kei na kila, e kaya o Jiova: “Ni sa tiko e lomamu na ka oqo, ia ko sa sega ni kerea nai yau, se na kamunaga, se na vakarokoroko . . . , sa soli vei iko na vuku kei na yalomatua; ka’u na solia talega vei iko nai yau, kei na kamunaga, kei na vakarokoroko.” (2 Veigauna 1:11, 12) E kila o Jiova na ka e tu e loma i Solomoni mai na ka e kerea kei na ka e sega ni kerea. Nida masu vua na Kalou, na cava eda vakaraitaka me baleta na lomada? E vakaraitaka beka nida qara tiko na vuku, kila, kei na yalomatua? (Vosa Vakaibalebale 2:1-6; Maciu 5:3) Eda vakaliuca beka e lomada na Matanitu ni Kalou? (Maciu 6:9, 10) Ke duadua tu ga na ivakarau ni noda masu, de vakaraitaka oqo ni dodonu meda vakasamataka tale mada vakatitobu na cakacaka kece ni Kalou. (Same 103:2) Meda kauaitaka kece na lotu Vakarisito na lewe ni noda masu.

Cava e Vakaraitaka na Ka Eda Cakava?

10, 11. (a) E vu vakacava na veibutakoci kei na veidauci? (b) Na cava ena vukei keda meda kua ni ‘veibutakoci e lomada’?

¹⁰ E dau kainaki ni kauaitaki cake na ka eda cakava mai na ka eda tukuna. Na veika eda cakava e vakaraitaka vakalevu na ka e tiko e lomada. Me kena ivakaraitaki, noda taqomaka na lomada mai na itovo tawakilikili e sega ni okati ga kina na noda sega ni veidauci se veibutakoci. E kaya o Jisu ena nona Vunau ena Ulunivanua: “O koya ga e rai vua na yalewa ka gagano kina sa dauyalewa kaya oti e lomana.” (Maciu 5:28, VV) E rawa vakacava meda sega ni dauyalewa e lomada?

¹¹ E ivakaraitaki vinaka vei ira na lotu Vakarisito tagane kei na yalewa na peteriaki o Jope. E rairai dau veitaratara vakalevu kei ira na goneyalewa o Jope, e vukei ira tale ga nira gadreva na veivuke. Ia na tamata yalodina oqo e sega ni bau domoni ira. Baleta? Ni vakadeitaka ni na sega ni garova e dua tale na yalewa. “Au sa ia oti na veiyalayalati kei na mataqu,” e kaya o koya. “Me’u qai via nanuma vakacava e dua na goneyalewa?” (Jope 31:1) Meda veiyalayalati tale ga vaka oya kei na matada me taqomaki kina na lomada.

12. O na vakayagataka vakacava na Luke 16:10 ni o taqomaka na lomamu?

¹² “O koya sa dina e na ka lailai, ena dina talega e na ka levu,” e kaya na Luve ni Kalou, “ia ko koya sa sega ni dodonu e na ka lailai, ena sega talega ni dodonu e na ka levu.” (Luke 16:10) Io, e dodonu meda kauaitaka na noda itovo lelevu se lalai ni veisiga, okati kina na ka eda cakava e vale. (Same 101:2) Nida sara retioyaloyalo tiko e vale, se vakayagataka tiko na Internet, meda vakadeitaka nida muria tiko na ivakaro vakaivolatabu: “Me vaka ko ni sa tamata lotu, sa sega ni kilikili me cavuti e na kemuni maliwa na veibutakoci, na veika kece ga sa velavela, kei na daukocokoco. Me kakua tale ga na vosa vakasisila, se na veiwali lialia se na vosa ca, ni sa tawa kilikili na veika oqori”? (Efeso 5:3, 4, VV) Vakacava na itovo voravora e vakaraitaki ena retioyaloyalo kei na video game? “E dikevi ira na yalododonu kei ira na tawayalododonu o Jiova,” e kaya na daunisame, “e cati ira sara ga na taleitaka na itovo voravora.”​—Same 11:5, NW.

13. Na cava meda qarauna kina na vosa e vu mai lomada?

¹³ E kaya o Jeremaia: “Sa ka dauveivakaisini duaduaga na yalo ni tamata [se, “lomada,” NW], ka sa dredre ni vinaka.” (Jeremaia 17:9) E vakilai na veivakaisini ni lomada nida dau qara iulubale ena gauna eda cala kina, da vakawalena na cala, da raica vakamamada na malumalumu e tu vei keda, se dokadokataka na ka eda cakava. E rawa ni veivakaisini tale ga na lomada—⁠me veicavilaki, me lai vakavuna meda tukuna wale ga na ka me caka ia eda sega ni bau cakava. (Same 12:2; Vosa Vakaibalebale 23:7) E bibi kina meda dikeva vinaka na vosa e vu mai lomada!

E Rawarawa Beka na Matada?

14, 15. (a) Na cava na mata e “rawarawa”? (b) E taqomaki vakacava na lomada ni rawarawa na matada?

¹⁴ “A cina ni yago na mata,” e kaya o Jisu. E kuria: “O koya ke sa vinaka [se, “rawarawa,” NW] na matamu, ena rarama kina na yagomu taucoko.” (Maciu 6:22) Na mata e rawarawa e vakanamata ga ina dua na inaki, e tudei kina. E dodonu ga me vakaliuca tiko na matada na ‘vakasaqarai taumada ni Matanitu ni Kalou, kei na nona yalododonu.’ (Maciu 6:33) E tara vakacava na lomada na kena sega ni rawarawa na matada?

¹⁵ Vakasamataka mada noda cakacakataka na noda bula e veisiga. E itavi ni lotu Vakarisito me qarava na nona vuvale. (1 Timoci 5:8) Ia vakacava ke da vinakata meda vakayagataka se taukena na kakana, isulu, na vale, se cava tale, e vou duadua qai saulevu? Ena sega beka ni leqa kina na lomada kei na noda vakasama, da qai lomalomarua ena noda sokalou? (Same 119:113; Roma 16:18) Na cava eda rui vakaogai keda kina ena noda qara na veika vakayago meda kauaitaka voli ga kina na noda vuvale, bisinisi, se veika vakayago? Nanuma na ivakasala vakalou: “Dou qarauni kemudou mo dou kakua ni vakasinaita na nomudou bula e na kana kei na marau vakalialia, kei na mateni, kei na lomaocaocataka na ka ni bula oqo, de na qai yaco vakidacala vei kemudou na siga ko ya me vaka na cariba ni dai; ka ni na yaco mai vei ira kece era tiko e dela i vuravura raraba.”​—Luke 21:34, 35, VV.

16. Na ivakasala cava e solia o Jisu me baleta na mata, ena vuku ni cava?

¹⁶ Na mata e sala uasivi ni vakauitukutuku ina noda vakasama kei na lomada. Na ka eda raica e lai tara na ka eda vakasamataka, diva, se cakava. Ni vakayagataka na vosa vakatakarakara, e tukuna o Jisu na kaukaua ni veitemaki ni mata: “Ia kevaka sa vakacalai iko na matamu i matau, vecuka tani, ka biuta tani vei iko: ni sa vinaka vei iko me yali laivi e dua na tikimu, ka me kakua ni biu ki eli na yagomu taucoko.” (Maciu 5:29) E dodonu me tarovi na mata me kua ni raica na ka e tawadodonu. Me kua gona ni vakatarai na mata me raica e dua na ka e nakiti me garovi kina na itovo vakasisila.

17. Eda taqomaka vakacava na lomada nida muria na Kolosa 3:5?

¹⁷ Ia e sega ni sala duadua ga ni veitaratara na mata. E vakayaco ka tale ga na sala tale e so ni noda vakila na ka, me vaka na noda tara na ka se rogoca. Meda qarauna tale ga na veitikiniyagoda oya. E kaya na yapositolo o Paula: “Dou qai vakamatea na veitikimudou vakavuravura, a dauyalewa, nai valavala tawa-savasava, na garogaro ca, na dodomo ca, kei na kocokoco, o koya na dauqarava na kalou lasu.”​—Kolosa 3:5.

18. Na cava meda cakava me baleta na vakasama ca?

¹⁸ E vure tale ga na gagadre ca ena noda vakasama. Ke vakasamataki tiko ga na gagadre ca ena tubu me vakamua cala na lomada. “Ia ni sa kunekune na gagadre ca sa vakasucuma na i valavala ca.” (Jemesa 1:14, 15, VV) E levu era vakadinadinataka ni oya e rawa ni tini ina vakatavevele. E rui bibi kina meda vakasinaita tiko ga noda vakasama ena veika vakayalo. (Filipai 4:⁠8) Ke curu ina noda vakasama na vakasama ca, meda kauta laivi sara.

‘Qaravi Jiova Ena Lomada Taucoko’

19, 20. E rawa vakacava meda lomani Jiova ena lomada taucoko?

¹⁹ Ni sa qase o Tui Tevita, a tukuna vei luvena: “Solomoni na luvequ, mo kila na Kalou i tamamu, ka qaravi koya e na yalo dina, kei na loma e marautaka: ni sa vakatovolea na yalo [se, “lomada,” NW] kece ko Jiova, ka kila kece na nanuma ni lomada.” (1 Veigauna 28:9) E masuta o Solomoni “na loma e talairawarawa.” (1 Tui 3:9, NW) E vakatovolei na lomana oya ena gauna kece ni nona bula.

²⁰ Me rawa ni qai vaka oya na lomada, e vinakati meda saga me vakadonuya o Jiova na lomada, da qai taqomaka tale ga. Ena rawa ga oqo ke tiko volekata na lomada na Vosa ni Kalou, me tiko sara ga ‘e vu ni lomada.’ (Vosa Vakaibalebale 4:20-22) Meda dikeva wasoma tale ga na lomada, nida qarauna vinaka na vosa eda tauca kei na ka eda cakava. Ia ena sega ni yaga na qaqarauni oqori ke da sega ni kerei Jiova me vakadodonutaka na cala eda vakila e tu vei keda. E bibi tale ga meda taqomaka vinaka na veisala eda kila kina na ka! Nida cakava oya, eda na rawata ‘na vakacegu ni Kalou, sa uasivia na ka kecega e kilai rawa, ena vakataudeitaka na yaloda kei na lomada ena vuku i Karisito Jisu.’ (Filipai 4:6, 7) Io, meda taqomaka vakalevu duadua na lomada me rawa kina nida qaravi Jiova ena lomada taucoko.

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e bibi kina meda taqomaka na lomada?

• E taqomaka vakacava na lomada na noda kauaitaka na noda vosa?

• Na cava me ‘rawarawa’ kina na matada?

[iYaloyalo ena tabana e 23]

Na cava eda dau talanoataka vakalevu ena cakacaka vakavunau, ena vanua ni soqoni, se e vale?

[iYaloyalo ena tabana e 25]

E sega ni vakacalai na mata e rawarawa