Wase Walu

Vakabulai Mai na Gusu ni Laione!

1, 2. (a) E cicivaka vakacava o Taraiase na kai Mitia na nona matanitu ni sa vakalevutaki? (b) Vakamacalataka na nodra ilesilesi kei na nodra kaukaua na turaga.

SA BALE o Papiloni! Ena vica ga na aua, sa mai oti kina na lagilagi kei na kaukaua ni matanitu qaqa kei vuravura oqo, a veiliutaki tu me duanadrau na yabaki. Sa mai dua na gauna vou​—na nodra gauna na Mitia kei ira na Perisia. Mai sosomitaki Pelisasari me tui o Taraiase na kai Mitia, e nei Taraiase kina na itavi dredre me cicivaka vinaka na nona matanitu sa mai vakalevutaki oqo.

² E dua vei ira na imatai ni ka e cakava o Taraiase na nona lesi ira e 120 na turaga (satrap). E nanumi ni vakalevu mera lesi ga ina itutu oqo o ira na wekana na tui. Se cava ga na kena ivalavala, era cicivaka na turaga yadua e dua na yasana se iwase lailai ni matanitu. (Taniela 6:1) E okati ena nona ilesilesi na nona kumuni ivakacavacava me qai vakauta ina nona valenivolavola na tui. E dikevi vagauna na nona cakacaka vei ira na nona mata na tui era siko mai, ia e soli vua na turaga e levu sara na kaukaua. Na nona icavuti e kena ibalebale “dautaqomaka na Matanitu.” Ena yasana e liutaka, e rogo na domona me vaka na tui, ni soli vua na kaukaua kece vakavo ga nona lewa na matanitu levu.

3, 4. Na cava e tokoni Taniela kina o Taraiase, e qai lesi koya ina itutu cava?

³ Ena veiliutaki vou oqo, na itavi cava beka ena lesi vei Taniela? E vakacava, sa na lewa beka o Taraiase na kai Mitia me cegu na parofita ni Isireli oqo ni sa kena turaga, sa yabaki 90 vakacaca? Sega sara! E sega ni vakataratututaki ni kila o Taraiase ni a donu vinaka nona tukuna tu mai o Taniela na bale i Papiloni. E qai kila tale ga ni rawati ga na parofisai vaka oya ena kaukaua vakalou. Me kena ikuri, sa vicasagavulu tale ga na yabaki nona qaravi ira tu mai na dui matatamata era tu vakavesu e Papiloni o Taniela. E gadreva dina o Taraiase me vinaka tiko ga nona veimaliwai kei ira na tamata se qai mai lewai ira oqo. Oya na vuna ena vinakata sara ga e dua me vakataki Taniela me nona daunivakasala, me vuku qai yalomatua. Na itavi cava beka me qarava?

⁴ Ena vakavu kidacala dina ke lewa o Taraiase me dua vei ira na turaga o Taniela, ni Jiu e kau mai vakavesu o koya. Mo qai vakasamataka gona na levu ni kudru ena nona kacivaka o Taraiase ni na dua o Taniela na tolu na turaga lelevu ena liutaki ira na turaga! E sega ni o koya ga oqori, sa qai “uasivi cake” tiko ga o Taniela, e vakatakilai koya kina ni sivi rau sara na turaga lelevu e rua. Io, e laurai ni “tiko vua na yalo e uasivi cake.” E loma i Taraiase me na solia vei Taniela na itutu vakaparaiminisita.​—Taniela 6:2, 3.

5. Na cava era rairai nanuma na turaga lelevu kei ira na turaga lalai ena ilesilesi i Taniela, na cava na vuna?

⁵ Sa na wacava na nodrau na katibati ena levu ni cudru o rau na turaga lelevu kei ira na turaga lalai. Sa votivoti dina vei ira mera mai vakarorogo tu vei Taniela, e dua e sega mada ga ni kai Mitia se kai Perisia, sega tale ga ni bau lewenivuvale vakatui! E rawa vakacava vei Taraiase me lesia tu ina itutu levu oya e dua na kaitani, me guilecavi ira kina na nona tamata, o iratou mada ga na nona vuvale? Sa sega sara ga ni dodonu dina vei ira. Era raica tale beka ga na turaga lalai ni tamata daudina o Taniela, ena vakaseva gona nodra via qito duka. Ia sega ni dua e doudou me torovi Taraiase ena tikina oqo. O cei me qai bole, ni dua na ka nona dokai Taniela tu o Taraiase.

6. Era saga vakacava na turaga lelevu kei ira na turaga lalai mera vakacalai Taniela, na cava e guce kina nodra sasaga?

⁶ Mani lomadra na daunipolitiki lomaca oqo mera bukia na vere kei Taniela. Era saga mera “qaqa me ra kunea e dua na ka e cala kina ko Taniela e na ka ni matanitu.” E dua beka na ka e cakava cala tiko o Taniela ni qarava na nona itavi? E dau lawaki beka? Sega vakadua nira raica na turaga lelevu kei ira na turaga lalai e dua na vanua me weletaka kina o Taniela na nona itavi se me qito duka kina. “Eda na sega ni kunea e dua na ka e cala kina ko Taniela,” era vakasamataka, “eda na kunea ga na ka me vu ni nona cala e na nona lotu vua na nona Kalou.” Oqori gona na vanua sa ra bukia kina na kena vere. Nodra nanuma taucoko ni na mate sara ga kina o Taniela.​—Taniela 6:4, 5.

TEKIVU BUKI NA VERE NI LABA

7. Na cava era vakatura na turaga lelevu kei ira na turaga lalai vua na tui, e vakacava na iwalewale ni nodra tukuna?

⁷ Sa ra qai “soqoni vata” mera lako vei Taraiase e dua na nodra matailakolako na turaga lelevu kei ira na turaga lalai. Na vosa vakaaramea e vakayagataki e ke e tiko kina na vakasama ni maue. De ra via vakaraitaka na ilala tagane oqo ni rui vakatotolotaki dina na ka era via tukuna vei Taraiase. Ra nanuma beka ni na sega ni tarogi na ka era vakatura ke tukuni me vaka sara ga e ka dina qai vinaka me caka vakatotolo kina e dua na ka. Era sega kina ni wereubiubi tale: “Era sa bose vata kece na turaga lelevu ni matanitu, kei ira na kovana, kei na turaga lalai, kei na lewe ni bose, kei na turaga ni qali, me vakatura e dua na lawa ni tui, ka vakadreta e dua na sau tabu, ka vaka, O koya sa na kerea e dua na ka vua e dua na kalou se vua e dua na tamata ka bogi tolusagavulu, vei kemuni duaduaga, na tui, me sa biu ki na qara ni laioni.”a​—Taniela 6:6, 7.

8. (a) Na cava e rairai taleitaka kina o Taraiase na lawa vakaturi oya? (b) Na cava na nodra inaki dina na turaga lelevu kei ira na turaga lalai?

⁸ E kilai mai na itukutuku makawa ni matau mera raici mera kalou ra qai sokaloutaki na tui e Mesopotemia. Rairai tiloma sara ga o Taraiase na vakatutu sa mai tukuni oqo vua. De raica tale ga o koya na vinaka ni lawa e vakaturi tiko. Kua ni guilecava nira raici Taraiase na tiko mai Papiloni me dua na kaitani, se suasua na yavana. Ena vakataudeitaki koya ni tui na lawa vou oqo, ena uqeti ira tale ga na lewe vuqa era tiko e Papiloni mera vakadeitaka nodra dina ina matanitu vou ra qai tokona tale ga. Ia o ira na turaga lelevu kei ira na turaga lalai era sega sara ga ni bau nanumi koya na tui ena lawa era vakatura tiko oqo. E nodra inaki ga mera vakacalai Taniela, nira kila ni nona itovo me masu vakatolu ena dua na siga vua na Kalou ena mata ni katubaleka ni rumu e delavuvu ni nona vale.

9. Na cava era sega ni leqataka kina na lawa vou o ira na sega ni Jiu?

⁹ E vakacava, era na leqa beka na veimatalotu e Papiloni ena kena sa vakatabui na masu? Sega, ni dua ga na vula na dede ni vakatatabu. Kena ikuri, ke ra sokalou vakalekaleka vua na tamata, e sega ni cala oqo vei ira e levu na sega ni Jiu. E kaya e dua na vuku ni iVolatabu: “Ena matanitu qaravi matakau, e sega ni dua tu na ka ke ra sokaloutaka na tui; ni tukuni gona vei ira mai Papiloni mera qaravi Taraiase na kai Mitia o koya a ravuti ira, me vaka e nodra kalou, era makutu sara. O ira ga na Jiu era cata na ivakaro oya.”

10. Era dau raica vakacava na kai Mitia kei ira na kai Perisia na lawa e vakatura na nodra tui?

¹⁰ Se cava ga e yaco, era uqeti Taraiase na nona vakailesilesi me “vakatura mada na lawa oqo, ka vola na kenai vola, me kakua ni vakatanitaki, me vaka ga na noda lawa na kai Mitia kei na kai Perisia, sa sega ni bokoci rawa.” (Taniela 6:8) Ena veivanua vakatokalau ena gauna makawa, vakalevu mera vosa ga vakadua na tui. E tubu kina na vakasama nira tabucala. Ena sega ni rawa mada ga ni veisautaki na lawa, veitalia ke ra lai vakamatei kina o ira na sega ni cala!

11. Ena coko vakacava o Taniela ena lawa i Taraiase?

¹¹ E sega ni vakasamataki Taniela o Taraiase, sa vakadonuya sara na lawa oya. (Taniela 6:9) Ena nona cakava oqo, e sega ni kila o Taraiase ni sa vakadonuya sara tiko ga na waradi me mate kina e dua na nona vakailesilesi e dau doka vakalevu. Ena coko sara ga o Taniela ena lawa vou oqo.

VAKASAURARATAKI O TARAIASE ME VAKATAUCA NA LEWA CA

12. (a) Ni rogoca o Taniela na lawa vou oya, na cava sara a cakava? (b) O cei era a vakasaravi Taniela toka, ena vuku ni cava?

¹² Sega ni dede sa rogoca o Taniela na lawa e vakatabui kina na masu. Sega ni bera nona lesu i nona vale, gole sara ina rumu e delavuvu, ni dola tu na kedra katubaleka me qaravi Jerusalemi.b Lai masu i kea o Taniela vua na Kalou “me vaka sa daucakava eliu ko koya.” Nanuma beka o Taniela ni masu duadua voli, e sega ni kila nira vakasaravi koya sara toka ga mai na bukiveretaki koya. Beranaliva nodra “soqoni vata mai,” era maue beka me vaka na ka era cakava nira lai raici Taraiase. Sa ra raica sara ga e matadra​—nona “masu ka kere loloma tiko vua na nona Kalou” o Taniela. (Taniela 6:10, 11) Sa tiko kina vei ira na turaga lelevu kei ira na turaga lalai na ivakadinadina mera beitaki Taniela kina vua na tui.

13. Na cava era lai tukuna na meca i Taniela vua na tui?

¹³ Ena levu ni nodra lawaki na meca i Taniela, era tarogi Taraiase sara: “Ko ni a sega li ni vola e dua na lawa, ka vaka, O koya ena kerea e dua na ka vua e dua na kalou se vua e dua na tamata me oti mada na bogi tolusagavulu, vei kemuni duaduaga, na tui, sa na biu ki na qara ni laioni?” Sauma o Taraiase: “Sa dina ga na ka oqori, me vaka na noda lawa na kai Mitia kei na kai Perisia, ka sa sega ni boko rawa.” Sega ni bera sara o ira. “Ko Taniela ko ya vei ira na Juta ka vakabobulataki mai sa sega ni vakarorogo vei kemuni, na tui, se muria na sau ko ni sa vola, sa ia ko koya na nona masumasu vakatolu e na veisiga.”​—Taniela 6:12, 13.

14. Na cava beka era tukuni Taniela kina na turaga lelevu kei ira na turaga lalai ni kai “Juta ka vakabobulataki”?

¹⁴ E vakaibalebale dina nodra cavuti Taniela na turaga lelevu kei ira na turaga lalai me dua “na Juta ka vakabobulataki.” Rairai era via vakabibitaka ni o koya e mai vakacerecerea tu oqo o Taraiase e dua ga vei ira na Jiu bobula. Ni bobula, sa dodonu me muria na lawa​—veitalia sara ke taleitaki koya na tui!

15. (a) Na cava e cakava o Taraiase ni rogoca na nodra itukutuku na turaga lelevu kei ira na turaga lalai? (b) Ena levu ni nodra sevaki Taniela, na cava era baci cakava tale na turaga lelevu kei ira na turaga lalai?

¹⁵ De ra nanuma na turaga lelevu kei ira na turaga lalai ni na vakaicovitaki ira na tui ena nona tobo o Taniela. Ke oya na ka era nuitaka, sa ra vakanuinuikara dina. A rarawataka sara ga o Taraiase na itukutuku e mai tukuni oya vua. Ia sega ni cudruvaki Taniela se me vakarota mera kolotaki Taniela ina qara ni laione, e vakasaga ga ena loma ni siga taucoko o Taraiase me sereki Taniela. Ka ni rarawa ni dreve nona sasaga. Sega ni dede sa ra lesu mai na bukivere ra qai togoraka me mate o Taniela ena levu ni nodra lomaca.​—Taniela 6:14, 15.

16. (a) Na cava e doka kina o Taraiase na Kalou i Taniela? (b) Na cava e rairai nuitaka na tui me baleti Taniela?

¹⁶ Sa kila o Taraiase ni na sega ni cakava rawa kina e dua na ka. Ena sega ni veisautaki rawa na lawa, sega tale ga ni vosoti rawa na basulawa i Taniela. Na ka ga e rawa ni tukuna vei Taniela o Taraiase oya, “A nomu Kalou o koya ko sa qarava tikoga, ena vakabulai iko.” E vaka me doka o Taraiase na Kalou i Taniela. O Jiova ga a solia vei Taniela na kila me tukuna kina na bale i Papiloni. Na Kalou tale ga a solia vei Taniela “na yalo e uasivi cake” vei ira na vo tale ni vakailesilesi. De kila o Taraiase ni Kalou vata ga oqo a vakabula e tolu na cauravou Iperiu mai na lovo bukawaqa. Rairai nuitaka na tui ni na vakabulai Taniela tale ga o Jiova ni sa sega ni rawa vua me vukica na lawa a toqa. Mani biu kina o Taniela ina qara ni laione.c Sa qai “kau mai e dua na vatu, ka virino ki na gusu ni qara; ka sa tabaka ko koya na tui e na nona mama ni taba, e na nodra mama ni taba talega na kena turaga; me kakua ni vakatanitaki na ka sa nakiti vei Taniela.”​—Taniela 6:16, 17.

VUKI NA UTO

17, 18. (a) E kilai vakacava ni rarawataka o Taraiase na ka e caka vei Taniela? (b) Na cava e yaco ni lesu ina qara ni laione na tui ena mataka e tarava?

¹⁷ A lesu i nona palesi o Taraiase ena mosi ni yalona. Sega nira kacivi na daunivakatagi ni sega sara ga ni lomana me vakamarautaki. Na ka ga e cakava me yadra tu ena bogi taucoko qai lolo. “Sa sega talega ni moce rawa.” Ni se qai kida ga mai na mataka, e yavayavana ina qara ni laione o Taraiase. E kaci ena lomabibi: “I Taniela, na tamata ni Kalou bula, sa rawata li, na nomu Kalou, o koya ko sa qarava tikoga me vakabulai iko maivei ira na laioni?” (Taniela 6:18-20) E kidroa qai cegu na lomana ni saumi mai na nona vosa!

¹⁸ “Mo ni bula, na tui, ka sega ni mudu.” E veidokai nona veikidavaki o Taniela, e macala ni sega ni sevaka na tui. E kila o koya ni sega ni vakacacani koya tiko o Taraiase, oqo ga na nodra cakacaka ni veiqati na turaga lelevu kei na turaga lalai. (Vakatauvatana Maciu 5:44; Cakacaka 7:60.) Tomana o Taniela: “A noqu Kalou sa tala mai na nona agilose, ka sa sogota vakaruburubu na gusudra na laioni, a ra sa sega kina ni vakacacani au: ni sa sega e dua na ka ca sa kunea vei au ko koya: ia sa sega talega na ka ca ka’u cakava e matamuni na tui.”​—Taniela 6:21, 22.

19. Era a lawakitaki Taraiase, ra vakayagataki koya tale ga vakacava na turaga lelevu kei ira na turaga lalai?

¹⁹ Sa wacava na ca ni lewaeloma i Taraiase ena veivosa oya! A kila tu ga o koya ni sega ni dodonu me biu o Taniela ena qara ni laione. E kila vinaka o Taraiase nira a bukiveretaka na mate i Taniela o ira na turaga lelevu kei ira na turaga lalai, ra qai vakayagataka na tui me rawa kina nodra ivadi ca. Ena nodra kaya vua na tui nira a vakatura “kece na turaga lelevu ni matanitu” me buli na lawa, e vaka mera kaya tiko ni a tarogi tale ga na nanuma i Taniela. Me na qai lewai ira vakamalua na tamata lawaki ca oqo o Taraiase. E vakarota mada me tukuci tani mai na qara ni laione o Taniela. Na cakamana ga, a sega mada ga ni bau mavoa vakalailai o koya!​—Taniela 6:23.

20. Na cava e qai caka vei ira na meca lomaca i Taniela?

²⁰ Sa bula tale o Taniela, galala kina o Taraiase me goleva na cakacaka se vo me caka. “Sa qai vakarota na tui, a ra sa kauti ira mai na tamata ko ya era beitaki Taniela, ka ra sa biuti ira ki na qara ni laioni, ko ira, kei na luvedra kei na watidra; ka sa kani ira sara na laioni, ka quruqurulaka na suidra ni sa bera na nodra tau ki na boto ni qara.”d​—Taniela 6:24.

21. Me baleti ira na wekadra na tamata cala, na cava na kedra duidui na Lawa i Mosese kei na lawa ni so na matanitu ena gauna makawa?

²¹ De rui voravora tale nodra vakamatei vata o ira na bukivere kei ira na dui watidra kei na luvedra. E kena veibasai na Lawa a solia na Kalou vua na parofita o Mosese ni kaya: “Me ra kakua ni vakamatei na qase e na vukudra na gone, me ra kakua talega ni vakamatei na gone e na vukudra na qase: ena vakamatei na tamata yadua e na vuku ni nonai valavala ca.” (Vakarua 24:16) Ia ena so na matanitu ni gauna makawa, e kena itovo mera vakamatei vata na tamata ca kei ira na lewe ni nodra vuvale ke bibi na cala era cakava. E caka beka oqo mera kua ni sauma lesu kina na wekana voleka na nona mate. Ia a sega ni lewa o Taniela na nodra vakamatei vata na turaga lelevu kei na turaga lalai kei ira na nodra dui vuvale. Rairai rarawataka o Taniela na kena mai kedra tu ga na isamunidawa na wekadra na tamata lomaca oya.

22. Na lewa vou cava e vakatura o Taraiase?

²² Sa ra mate na turaga lelevu kei na turaga lalai ivadi ca. Mani vakarota kina o Taraiase e dua na lewa e vakoto oqo ne: “E dua na lawa ka’u sa vakatura, ka vaka, E na veiyasana kecega e na noqu matanitu, me ra sautaninini ka rere ga na tamata e na mata ni Kalou i Taniela: ni sa Kalou bula ko koya, ka dei na nona tiko ka sega ni mudu, ia na nona matanitu ena sega ni ca rawa, kei na nona lewa ena yacova nai otioti. Sa dauia ko koya na veivakabulai kei na veikaliraki, ka sa cakava nai vakatakilakila kei na cakacaka mana mai lomalagi kei vuravura, o koya sa vakabulai Taniela mai na kaukauwa ni laioni.”​—Taniela 6:25-​27.

QARAVI KALOU TIKO GA

23. E ivakaraitaki vinaka vakacava o Taniela ena nona cakacaka vua na tui, ena sala cava eda na rawa ni vakatotomuri koya kina?

²³ E ivakaraitaki vinaka dina o Taniela vei ira na dauveiqaravi ni Kalou ni gauna oqo. Na nona itovo e tawavakamelei rawa e veigauna kece sara. Ena nona cakacaka vua na tui, “sa dina tikoga ko koya, ka sa sega e dua na nona cala se dua na ka ca me kune vua.” (Taniela 6:4) Mera vaka tale ga kina na lotu Vakarisito, mera tamata mamakutu e vanua ni cakacaka. Sega ni tukuni mera veiliumuritaki, ra buturaki ira na kena vo ena nodra via vutuniyau, se mera toso ga kina o ira. (1 Timoci 6:10) Na iVolatabu e vakarota mera cakava vinaka na nodra cakacaka na lotu Vakarisito, me caka vakadodonu tale ga “me vaka vua na Turaga [o Jiova].”—Kolosa 3:22, 23; Taito 2:7, 8; Iperiu 13:18.

24. E vakaraitaka vakacava o Taniela ni sega ni via soro ena nona sokalou?

²⁴ Ena nona sokalou, e sega ni via soro vakadua o Taniela. E kilailevu o koya ena nona dau masu. Ra qai kila tale ga na turaga lelevu kei ira na turaga lalai ni bibi vei Taniela nona sokalou. Ra kila deivaki ni na muria tiko ga o koya na ivakarau ni nona sokalou veitalia sara ke vakatabui vakalawa. Sa dua dina na ivakaraitaki vinaka vei ira na lotu Vakarisito edaidai! Era kilai tale ga o ira ena nodra vakaliuca na qaravi Kalou. (Maciu 6:33) Sa dodonu me laurai rawarawa vei ira oqo, ni a vakaroti ira na nona imuri o Jisu: “Me caudre vakakina na nomudou rarama e na matadra na tamata, me ra raica na nomudoui valavala vinaka, ka vakarokorokotaka na Tamamudou sa tiko mai lomalagi.”​—Maciu 5:16.

25, 26. (a) Na cava era na rairai kaya e so me baleta na ka a cakava o Taniela? (b) Na cava e nanuma kina o Taniela ni na vaka me sa soro kevaka e veisautaka na ivakarau ni nona masu?

²⁵ Era na kaya beka e so ni a rawa ni veisau o Taniela me kua ni vakacacani. Me a masu lo ga vei Jiova ena loma ni 30 na siga. Ni sega ni gadrevi sara e dua na ivalavala ni masu se na vanua ni masu me qai rogoci keda kina na Kalou. Rawa mada ga vei Jiova me kila na gagadre ni lomada. (Same 19:14) Ia e sega, e raica o Taniela ni kevaka e veisautaka nona ivakarau ni masu, sa vaka ga me soro. Na cava e vaka kina oya na nona rai?

²⁶ Sa kilailevu tu na ivalavala ni masu i Taniela, na cava gona era na kaya kevaka e veisautaka vakasauri? Rawa nira kaya sara ga kina ni datuvutaki ira na tamata o Taniela, ni bibi cake na ivakaro ni tui, e sega so ni bibi na lawa i Jiova. (Same 118:6) E vakaraitaka ena ka e cakava o Taniela ni qaravi Jiova duadua ga. (Vakarua 6:14, 15; Aisea 42:8) Sega ni lai tukuni kina ni beca ena dela ni viavialevu o Taniela na nona lawa na tui. Ia ena yasana kadua, e sega ga ni datuvu me soro kina. A tomana ga nona masu ena loma ni nona rumu e delavuvu ni vale o Taniela, “me vaka sa daucakava eliu” ni bera na nona ivakaro na tui.

27. Ena sala cava era rawa ni vakataki Taniela kina na dauveiqaravi ni Kalou edaidai ena nodra (a) talairawarawa vei ira na veiliutaki ena matanitu? (b) talairawarawa vua na Kalou, kua ga vei ira na tamata? (c) saga mera bula veiyaloni kei ira na tamata kece ga?

²⁷ Mera vuli mai na ivakaraitaki i Taniela na dauveiqaravi ni Kalou edaidai. Era na “talairawarawa na tamata kece ga vei ira era veiliutaki e na matanitu,” nodra muria na lawa ni vanua era tiko kina. (Roma 13:1, VV) Ia ni veisaqasaqa na lawa ni tamata kei na lawa ni Kalou, era na muria ga na tamata i Jiova na ka eratou a cakava na yapositolo i Jisu ena nodratou kaya ena yalodoudou: “Sa kilikili kei keitou me keitou talairawarawa vua na Kalou, me kakua ga vei ira na tamata.” (Cakacaka 5:29) Ena nodra cakava oqo na lotu Vakarisito, era sega ni tokona kina na vakabebe se na vuaviri. E nodra inaki ga mera bula veiyaloni kei ira na tamata kece, “me da tiko vinaka kina ka vakacegu, me da ia nai valavala kece sa vakalotu ka kilikili.”​—1 Timoci 2:1, 2; Roma 12:18.

28. Ena sala cava e qaravi Jiova “tikoga” kina o Taniela?

²⁸ E tukuna vakarua o Taraiase ni o Taniela e qarava “tikoga” na nona Kalou. (Taniela 6:16, 20) Na waka ni vosa vakaaramea e vakadewataki me “tikoga” e kena ibalebale me “wavoki ena loma ni rigi.” E vakaibalebaletaka na ka e wavoki, e yacoyaco tiko ga. E vakatu oya na yalodina i Taniela. E dua tu ga na kena ivakarau. Sega ni tarogi tale se cava ena cakava o Taniela ni vakatovolei, se vakatovolei levu se lailai. Ena muria ga o koya na sala sa dau muria voli mai me vicasagavulu na yabaki​—nona yalodina vei Jiova.

29. Ena rawa ni yaga vakacava vei ira na dauveiqaravi i Jiova edaidai na ivakarau i Taniela ena nona yalodina?

²⁹ Era na via muria na ivakaraitaki i Taniela na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna oqo. A uqeti ira sara ga na lotu Vakarisito kece na yapositolo o Paula mera vakasamataka na kedra ivakaraitaki na tamata dau rerevaka na Kalou ni gauna e liu. Ena nodra vakabauta, “era sa cakava na ka e dodonu, era sa rawata me nodra na veika ka yalataki.” Ena nona rairai nanumi Taniela tiko, e kaya tale ga, “era sa tabonaka na gusu ni laioni.” Nida dauveiqaravi i Jiova ena gauna oqo, me tiko tale mada ga vei keda na vakabauta kei na ivakarau ni nona qaravi Jiova tiko ga o Taniela. Meda qai “ciciva tikoga na cere sa tu e matada.”​—Iperiu 11:32, 33; 12:1.

[iVakamacala e ra]

NA CAVA O RAICA RAWA?

• Na cava e via solia kina vei Taniela e dua na itutu levu o Taraiase na kai Mitia?

• Na vere cava era bukia na turaga lelevu kei ira na turaga lalai? E vakabulai Taniela vakacava o Jiova?

• Na cava o vulica mai na nomu vakananuma matua na yalodina i Taniela?

[iYaloyalo ena tabana taucoko e 114]

[iYaloyalo ena tabana taucoko e 121]

[iYaloyalo ena tabana e 127]

E qaravi Jiova “tikoga” o Taniela. Vakaevei o iko?