Ono na Ki mo Tamata Yaco Kina

NI DUA e tamata yaco, e sa rawata na veika uasivi duadua ena nona bula, qori nona muria na ivakatagedegede ni Kalou e salavata kei na nona inaki me baleti keda. E kaya na iVolatabu ni o koya e muria na bula qori ena “tautauvata kei na kau sa tei e na bati ni uciwai, sa vuataka na vuana e na kena gauna, a drauna talega ena sega ni malai; ia na ka kecega sa cakava ko koya ena yaco.”​—Same 1:3.

Eda sega ni uasivi, da qai dau cala, ia eda se rawa tiko ga ni tamata yaco! E rogo vinaka beka vei iko qori? Ke vaka kina, na ono na ivakavuvuli vakaivolatabu e tarava ena yaga ina nomu rawata qori, ena vakadinadinataka ni ivakavuvuli ena iVolatabu era yavutaki dina ena vuku vakalou.​—Jemesa 3:17.

1 Rai Donu Baleta na iLavo

“Sa vu ni ka ca kecega na daulomana nai lavo: era sa daukocova eso, a ra sa . . . cokai ira sara vakai ira e na yaluma vakavuqa.” (1 Timoci 6:10) E sega ni tukuni tiko e ke ni ca na ilavo—nida dau gadreva meda bula kina kei ira noda vuvale—ia e ca ga ke da dau lomana vakasivia se kocova. Eda na rawa ni vakalou se bobula kina.

Me vaka eda sa vulica oti ena imatai ni vica na ulutaga ni ilavelave qo, o ira na qara na iyau era nanuma nira sa tamata yaco ia e sega. Era na rarawa ga, ra leqa tale ga kina vakalevu. Me kena ivakaraitaki, ena nodra saga vagumatua mera vutuniyau, sa ikarua kina ni ka vei ira na nodra vuvale kei na nodra itokani. So tale era sega ni moce vinaka—ke ra sega ga ni cakacaka tiko, era nuiqawaqawa se lomabibi. “Sa vinaka na nona moce na tamata daucakacaka se kana vakalailai se kana vakalevu: ia na nonai yau levu na vutuniyau sa dredre kina vua me moce,” e kaya na Dauvunau 5:12.

Ena sega ga ni lewai iko na ilavo, ena vakacalai iko tale ga. E kaya o Jisu Karisito ni ‘dau veivakaisini na iyau.’ (Marika 4:19) E dau nanumi ni na veivakamarautaki na iyau, ia e sega sara ga. E vakavuna ga me qai kocovi tale vakalevu. “O koya sa lomana na siliva ena sega ni mamau e na siliva,” e kaya na Dauvunau 5:10.

Na kena ivakamacala lekaleka ga qo, o koya e vinakata vakalevu na ilavo ena rawa ga ni vakacalai koya tale, e rarawa, cudrucudru, se tini sara ena basulawa. (Vosa Vakaibalebale 28:20) Ia me marau qai tamata yaco e dua, ena vinakati me dau lomasoli, yalovosovoso, itovo savasava, dauloloma qai qaqaco nona veiwekani kei na Kalou.

2 Daulomasoli

“A ka ni veivakalougatataki vakalevu me soli ka, ka vakalailai ga me taura na ka.” (Cakacaka 20:35) Eda dau vakila na marau ena gauna eda solika kina, ia eda na marau ke da dau lomasoli. E levu na ka eda rawa ni cakava meda vakaraitaka kina nida dau lomasoli. Na kena e vinaka duadua qai taleitaki vakalevu oya na noda dau soli keda meda veivukei.

A vakadikeva lesu o Stephen G. Post, e dua na daunivakadidike, e vica na vakadidike a vakayacori me baleta na lomasoli, marau kei na bula. E vulica ni nona lomasoli e dua kei na nona dau veivukei e veisemati vinaka kei na bula balavu, e yaga, bulabula vakayago, vinaka kina na vakasama, sega tale ga na lomabibi vakalevu.

O ira na daulomasoli ra qai solia na ka era rawata, era na vakalougatataki kina. E kaya na Vosa Vakaibalebale 11:25: “A daulomasoli ena vakamamautaki: ia ko koya sa vagunuva na tani ena vagunuvi talega ko koya.” Me salavata kei na malanivosa qori o ira na dau solika mai vu ni lomadra, ra qai sega ni namaka me saumi—ena taleitaki ira qai lomani ira vakalevu na Kalou, vaka kina o ira na tamata.—Iperiu 13:16.

3 Dau Veivosoti

“Ni dau yalorawarawa, ni dau veivosoti . . .  ke dua e cudruvaka e dua na ka vua e dua tale. Ni dau veivosoti me vaka ga nona vosoti kemuni vakarawarawa o Jiova.” (Kolosa 3:13, NW) Sa sega ni dau kauaitaki sara vakalevu nikua na veivosoti, e levu era via veisausaumitaka ga na ca. Na cava e dau yaco? Nira vosacataki era vosa ca lesu, ni caka vei ira na itovo voravora era na sauma lesu tale ga.

E levu tale na leqa e dau basika kina. E kaya na itukutuku ena Gazette mai Montreal, e Kenada nira “vakadikevi na yabaki 18 ina 30, e laurai ni sivia na 4,600” e tauvimate na nodra yatevuso ena “levu ga ni gauna era cudru, yalokatakata qai yalolevu kina.” E so gona na ka e dau yaco kina e ca sara ni vakatauvatani kei na dua e vakatavako tiko! O koya gona na veivosoti ena sega wale ga ni vakavinakataka na bula veimaliwai, ia e yaga dina ena noda bula!

Ena rawa vakacava ni o dau veivosoti vakalevu? Mo dikevi iko mada. O dau veivakacudrui beka ena so na gauna? O taleitaka beka mo na vosoti? Vakacava mo dau veivosoti tale ga? (Maciu 18:21-35) Ena bibi kina na lewa matau. So era vakatututaka meda “wiliwili me yacova na tini,” se saga mo cakava e so tale na ka me ruru kina nomu cudru. Me matata tiko vei iko ni veivakaukauataki na lewa matau. “Sa vinaka cake ko koya sa berabera ni cudru ka ca na tamata qaqa,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 16:32. Na kena tukuni ni “vinaka cake . . . ka ca na tamata qaqa”—e tiko kina na vakasama ni vinaka vakaoti na bula, se vakaevei?

4 Muri na iVakatagedegede ni Kalou

“Sa savasava nai vakaro i Jiova, ka sa vakararamataka na matada.” (Same 19:8) E kena ibalebale ga qori ni vinaka vei keda na ivakatagedegede ni Kalou—vakayago, ena noda vakasama, kei na lomada. Eda taqomaki kina ena so na ka me vaka na vakayagataki ni wainimate gaga, mateni, veiyacovi vakasisila, kei na saravi se wiliki ni iyaloyalo ca. (2 Korinica 7:1; Kolosa 3:5) Na leqa ena rawa ni basika ena vuku ni veika qori era okati kina na basulawa, bula dravudravua, sega na veinuitaki, kavoro ni bula vakavuvale, leqa ni vakasama kei na lomabibi, tauvimate, vaka kina na mate tawanamaki.

Ena yasana adua, o ira na muria na ivakatagedegede ni Kalou, e dei qai yaga na nodra veimaliwai, era sega ni beci ira ra qai lomavakacegu. E tukuna na Kalou ena Aisea 48:17, 18, “ka’u sa vakavulici iko mo vinaka kina, ka’u sa tuberi iko e na sala mo lakova.” E kuria: “De ko a vakarorogo ki na noqu vunau! sa na qai vaka na uciwai na nomu vakacegu, ka vaka na ua ni wasawasa na nomu cakacaka dodonu.” E vinakata sara ga na Kalou me vinaka vakaoti na noda bula. E vinakata meda ‘muria na sala’ eda na tamata yaco kina.

5 Kua ni Veivakaisini Nomu Loloma

Na “loloma ga sa vu ni vakatataki cake.” (1 Korinica 8:1) O bau vakasamataka mada ke da sega ni dau loloma? Sa na dua na bula e sega ni vakainaki, qai rarawataki! E uqeti vakalou na yapositolo o Paula me vola: “Kevaka  . . . [sa] sega vei au na loloma, au sa ka walega . . . sa sega ni yaga vei au.”​—1 Korinica 13:2, 3.

Na loloma e tukuni tiko e ke e sega ni kena e vakilai ena veidomoni, e tiko ga na gauna me qai vakaraitaki kina qori. Na loloma qo e vutuniyau sara qai tawamudu ni yavutaki ena ivakavuvuli vakaivolatabu.a (Maciu 22:37-39) Qo e sega ni tukuni wale tu ga, ia eda vakaraitaka sara ga. E tukuna tale ga o Paula ni loloma qo e dauvosota qai yalovinaka. E sega ni vuvu, dokadoka, se viavialevu. E veiuqeti meda kauaitaki ira tale na so, sega ni o keda ga, o na sega ni cudrucudru kina, ia e dau veivosoti ga. E veitaraicake na loloma va qori. E uasivi sara ni na vinaka vakaoti kina noda bula veimaliwai, vakauasivi kei ira na wekada.​—1 Korinica 13:4-8.

Na nodra vakaraitaka na loloma na itubutubu e kena ibalebale na nodra kauaitaki ira vakayalololoma na luvedra, ra qai vakamatatataka vei ira na itovo e yavutaki ena iVolatabu kei na so na idusidusi me baleta nodra ivalavala. O ira na gone era susugi va qori era marautaka na dei kei na qaqaco ni nodra vuvale, era vakila nira lomani dina ra qai taleitaki.​—Efeso 5:33–6:4; Kolosa 3:20.

A susugi o Jack, e dua na gonetagane mai Mereke ena vuvale e muria na ivakavuvuli vakaivolatabu. Ni sa biubiu mai vale, e volavola lesu vei rau nona itubutubu. E tukuna vakatikina ena nona ivola: “Au dau vinakata meu muria na ivakaro ni [iVolatabu] qo: ‘Mo vakarokoroko vei rau na tamamu kei na tinamu . . . me yacovi iko kina na ka vinaka.’ (Vakarua 5:16) Niu muria qori, e vinaka kina na noqu bula. Au vakavinavinaka vakalevu nikua ena yaga ni nomudrau cakacaka vakaukaua kei na veisusu vakayalololoma. Vinaka vakalevu na nomudrau gumatua kei na veisusu.” Ke o itubutubu, ena vakacava na lomamu ni o wilika e dua na ivola va qori? Sega li ni o na marautaka?

Na loloma e yavutaki ena ivakavuvuli ena “rekitaka na dina”—qori na ka dina vakayalo ena iVolatabu. (1 Korinica 13:6; Joni 17:17) Me kena ivakaraitaki: Rau vakatulewataka e dua na veiwatini erau sa vakila tiko na leqa ena nodrau bula vakawati me rau wilika na vosa i Jisu ena Marika 10:9: “Na ka sa vauca vata [ena vakawati] na Kalou, me kakua ni tawasea na tamata.” Rau sa na qai dikeva na lomadrau. Erau “rekitaka” beka ‘na ka dina ena iVolatabu’? Vakacava na nodrau raica na vakawati, ena ka tabu beka vei rau me vaka ga na rai ni Kalou? Erau dau saga beka me rau walia na nodrau leqa ena dela ni loloma? Ke vaka kina, ena dei na nodrau vakawati, rau na marautaka tale ga.

6 Gumatua ni Vulica na Vosa ni Kalou

“Era marau o ira e gu na lomadra mera vulica na vosa ni Kalou.” (Maciu 5:3, NW) Eda duidui na tamata ni vakatauvatani kei na manumanu, nida rawa ni taleitaka na veika vakayalo. Eda dau taroga kina na taro me vaka, Na cava na inaki ni bula? E tiko beka na Dauveibuli? Na cava ena yacovi keda nida sa mate? Ena vakacava noda bula se bera mai?

Era sa kila e vica vata na milioni e vuravura raraba na isaunitaro qori ena iVolatabu. Me kena ivakaraitaki na iotioti ni taro me baleta na inaki ni Kalou vei keda. Na cava nona inaki? Me parataisi na vuravura ra qai tiko kina me tawamudu o ira na lomana na Kalou ra qai muria nona ivakatagedegede. E kaya na Same 37:29: “Era na taukena na vanua ko ira na yalododonu, ka tiko kina ka sega ni mudu.”

E matata kina ni sega ni vinakata na Dauveibuli meda tamata yaco ga ena loma ni 70 ina 80 na yabaki. E vinakata me tawamudu na noda tamata yaco! Qo sara ga na gauna mo vulica kina na veika me baleti koya na Dauveibuli. E kaya o Jisu: “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.” (Joni 17:3) Ni o kilai rau, o qai vakayagataka na veika o vulica ena nomu bula, o na vakila “na veivakalougatataki maivei Jiova sa ia na veivakavutuniyautaki, ka sa sega ni kuria ko koya e na ka rarawa.”—Vosa Vakaibalebale 10:22.

[iVakamacala e ra]

[Kato ena tabana e 7]

SO TALE NA IVAKAVUVULI MEDA TAMATA YACO KINA

◼ Rerevaka na Kalou. “A rerevaki Jiova na vu ni vuku.”​—Vosa Vakaibalebale 9:10.

◼ Digia vakayalomatua na nomu itokani. “Ena vuku mai ko koya sa malele vata kei ira na vuku: ia ko koya era veitokani vata kei na lialia ena rusa.”​—Vosa Vakaibalebale 13:20.

◼ Kua ni vakayagataka vakasivia. “Ni rau na vakadravudravuataki na daumateni kei na daukana.”​—Vosa Vakaibalebale 23:21.

◼ Kua ni veisosomitaka na ca. “Kakua ni veisausaumitaka na nona ca e dua.”​—Roma 12:17.

◼ Cakacaka vagumatua. “Me kakua ni kana ko koya sa sega ni cakacaka.”​—2 Cesalonaika 3:10.

◼ Bulataka na iVunau Koula. “Na ka vakaaduaga dou sa vinakata me ra kitaka vei kemudou na tamata, dou kitaka vaka talega kina vei ira.”​—Maciu 7:12.

◼ Lewa matau na ka o tukuna. “Ko koya sa vinakata na bula, ka sa via raica na gauna vinaka, me tarova na yamena mai na ca.”​—1 Pita 3:10.

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 8]

E WAINIMATE VINAKA NA LOLOMA

E vola na vuniwai qai dauvolaivola o Dean Ornish: “Na loloma kei na veikilai voleka e rawa ni vakatau kina na noda tauvimate kei na bula vinaka, na ka e vakavuna meda rarawa kei na ka meda marau kina, na ka e vakavuna na noda lomaleqa kei na ka e veivakabulai. Ke dua na wainimate vou e va ya na ka e rawa ni cakava, era na rairai vinakata na vuniwai mera taurivaka kece na tauvimate. Ena rawa ni vakaleqa nona veiqaravi na vuniwai ke sega ni vakadonuya mera taurivaka na tauvimate.”

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 9]

MAI NA BULA VEILECAYAKI INA TAMATA YACO

E vakaitikotiko ena dua na vanua mai na yasayasa vakaBalkan o Milanko, a qai curu ena mataivalu ni cabolo na ivalu ena nona vanua. E cauravou doudou qai levu na ka e cakava ena yaloqaqa, dau kacivi tu me o Rambo, na yacana e dua e dau vakaraitaki ivalavala voravora ena iyaloyalo yavala. Ia, yaco na gauna me cata kina na mataivalu ni sa rui veivakacalai qai veivakaisini. “Qori sara ga,” e vola, “e vakavuna noqu itovo ca—au dau gunu alakaolo, vakatavako, vakayagataka na wainimate gaga, veimauilavo, kei na veiyacovi vakaveitalia. Sa sega ni macala tu noqu bula, au qai sega ni kila meu veisau vakacava.”

Na gauna e veilecayaki sara tu ga kina o Milanko, e tekivu wilika sara na iVolatabu. Dua na gauna a sikova e dua na wekana qai raica kina e dua na Watchtower (Vale ni Vakatawa), na ivola era tabaka na iVakadinadina i Jiova. E taleitaka na ka e wilika, qai vuli iVolatabu sara kei ira na iVakadinadina i Jiova. Na nona vulica na ka dina ena iVolatabu e vakavuna me mamarau, e tamata yaco tale ga kina. “Au vakila e dua na kaukaua vou,” e kaya. “Au biuta tani kece na noqu itovo ca, au veisautaka noqu bula, au papitaiso meu iVakadinadina i Jiova. Sega tale ni dua e kacivi au tiko ena Rambo, ia au sa dau kacivi ga ena yaca au kilai kina niu se gone niu sa yalomalua tu ena gauna qo.”