Meda Saga Meda Matua Vakayalo ni sa ‘Voleka Mai na Siga Levu I Jiova’
“Meda saga sara meda matua.”—IPER. 6:1, NW.
1, 2. A rawa vakacava mera ‘dro ina veiulunivanua’ o ira na lotu vaKarisito mai Jerusalemi kei Jutia ena imatai ni senitiuri?
NI SE tiko e vuravura o Jisu, ratou torovi koya na nona tisaipeli qai taroga: ‘Na cava na ivakatakilakila e dusia ni oni sa tiko, kei na ivakataotioti ni veika vakavuravura?’ A sauma o Jisu nodratou taro ena nona parofisaitaka na ka ena yaco, a vakayacori taumada ena imatai ni senitiuri. A tukuna o Jisu e dua na ka vakasakiti ena yaco me dusia ni sa voleka ni cava na ivakataotioti. Nira raica na ivakatakilakila qori, mera “dro sara ko ira era tiko e Jiutia ki na veiulunivanua.” (Maciu 24:1-3, NW, 15, 16, VV, 17-22) Era na kila beka na tisaipeli i Jisu na ivakatakilakila qori qai muria nona veidusimaki?
2 Rauta ni 30 na yabaki yani eliu, ena 61 S.K., a volavola na yapositolo o Paula vei ira na lotu vaKarisito Iperiu era tiko e Jerusalemi kei na veivanua voleka. E sega tale ni wereubiubi qai vakadodonu sara ga na ka e vola. A sega ni kila o Paula kei ira nona itokani vakabauta, ni vo ga e lima na yabaki me yaco kina na ivakatakilakila e dusia na itekitekivu ni “veivakararawataki levu.” (Maciu 24:21, NW) Ena 66 S.K. a liutaka na mataivalu ni Roma o Cestius Gallus, qai voleka sara ni ravuti Jerusalemi. Ia, era suka vakasauri, a rawa kina vei ira na lotu vaKarisito mera dro.
3. A vakadreti ira na lotu vaKarisito Iperiu ena tikina cava o Paula? Na vuna?
3 A bibi gona mera yalomatua na lotu vaKarisito qori, me tiko tale ga vei ira na rai vakayalo mera siqema kina na veisau ni ituvaki, ra qai dro. Ia, eso a ‘sega vei ira na daliga rogo.’ Era vaka na gonedramidrami vakayalo me soli vei ira na “wai-ni-sucu.” (Wilika Iperiu 5:11-13.) So mada ga e sa vakayabaki na nodra tiko ena dina sa ra vakaraitaka tiko nira “yawaka na Kalou bula.” (Iper. 3:12, NW) E nodra “[i]valavala” eso tale mera calata na soqoni vaKarisito ena gauna dredre oya ni “toro voleka mai na siga.” (Iper. 10:24, 25) A veiganiti kina nona veivakadreti o Paula: “O koya gona, nida sa kila na itekitekivu ni ivakavuvuli me baleti Karisito, meda saga sara meda matua.”—Iper. 6:1, NW.
4. Na cava e bibi kina meda yadrayadravaki tiko vakayalo ena gauna qo, eda na cakava vakacava qori?
4 Eda bula donuya tu qo na gauna ena vakayacori vakaoti kina na parofisai i Jisu. ‘Sa voleka na siga levu i Jiova’—na siga ena vakarusai kina na veika kece e lewa tu o Setani. (Sefa. 1:14) Sa qai bibi sara ena gauna qo meda yadrayadravaki tiko vakayalo, oya meda kila na vakayacori ni parofisai vakaivolatabu da qai vaqaqacotaka noda veiwekani kei Jiova. (1 Pita 5:8) Eda sa cakava dina tiko qori? Nida matua vakayalo, eda na sega kina ni lecava na bibi ni gauna eda bula tiko kina qo.
iBalebale ni Matua Vakayalo
5, 6. (a) Na cava e okati ena noda matua vakayalo? (b) Na cava e rua na ka meda cakava meda matua kina vakayalo?
5 A sega wale ga ni uqeti ira na lotu vaKarisito Iperiu ena imatai ni senitiuri o Paula mera matua vakayalo, ia a tukuna tale ga na ka e vauci kina. (Wilika Iperiu 5:14.) Era sega ni lomavakacegu na “matua” vakayalo ena nodra vakayagataka na “wai-ni-sucu.” Era kania na “kakana dina.” O koya gona, era kila na “vu ni vakavuvuli” se ivakavuvuli rawarawa, kei na “veika titobu” ni ka dina. (1 Kor. 2:10) Kena ikuri, e vakavulici na nodra vakasama—nira bulataka na ka era vulica—ra kila kina mera vakaduiduitaka na ka e donu mai na ka e cala. Qo ena dusimaki ira ena gauna ra vakatulewa kina, era na kila na ivakavuvuli vakaivolatabu ena yaga ena ituvaki oya kei na kena ivakavakayagataki.
6 “O koya gona sa dodonu kina me da vakasamataka sara vakabibi na veika eda a sa rogoca oti,” a vola o Paula, “me da kakua kina ni lako sese [“ciri tani yani,” NW].” (Iper. 2:1, VV) Ena rawa nida sega ni liaca noda sa ciri tani mai na vakabauta. Rawa nida levea na ituvaki qo ena noda “vakasamataka sara vakabibi” na veika eda vulica ena iVolatabu, mai vale se na soqoni vaKarisito. E veiganiti gona meda taroga: ‘Au se vulica tiko beka ga na ivakavuvuli rawarawa? Au vakamumuri wale tu ga se cakava ga me rawa na ka, qai sega ni vu dina mai lomaqu? Na cava meu cakava meu matua kina vakayalo?’ E rua na ka meda cakava me rawa nida matua sara kina. Meda kila vinaka na Vosa ni Kalou kei na noda vulica meda talairawarawa.
Kila Vinaka na Vosa ni Kalou
7. E yaga vakacava noda kila vinaka na Vosa ni Kalou?
7 “O koya e viagunu sucu tiko ga e sega ni kila na vosa ni yalododonu,” a vola o Paula, “ni se gone dramidrami.” (Iper. 5:13, NW) Me rawa nida matua vakayalo, e bibi meda kila vinaka na vosa ni Kalou, na nona itukutuku vei keda. Me vaka ni tiko na nona itukutuku ena nona Vosa, na iVolatabu, e bibi gona meda kila vinaka na iVolatabu kei na ivola e tabaka na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku.” (Maciu 24:45-47, VV) Noda vulica ena sala qo na ivakarau ni vakasama ni Kalou ena yaga vakalevu ena noda vakavinakataka na ivakarau ni noda vakasama. Dikeva na ivakaraitaki ni dua na yalewa lotu vaKarisito, o Orchid.a E kaya: “Na veivakadreti e uqeti au vakalevu, oya na wili iVolatabu vakawasoma. E rauta ni rua na yabaki noqu wilika tasevu na iVolatabu, ia e vaka ga niu se qai tekivu kilai koya tiko na Dauveibuli. Au vulica na nona sala, na ka e taleitaka kei na ka e cata, na nona kaukaua, kei na titobu ni nona vuku. Na noqu wilika e veisiga na iVolatabu e vakayaloqaqataki au meu vosota kina eso na gauna dredre ena noqu bula.”
8. Ena uqeti keda vakacava na kaukaua ni Vosa ni Kalou?
8 Ena uqeti keda na “kaukauwa” ni Vosa ni Kalou nida wilika vakawasoma. (Wilika Iperiu 4:12.) Na noda wiliwili vakawasoma ena vakavinakataka na noda itovo, ena marautaki keda kina vakalevu o Jiova. E gadrevi beka vei keda meda tikica na gauna meda wilika kina na iVolatabu qai vakasamataka vakabibi?
9, 10. Na cava e okati ena noda mai kila vinaka na Vosa ni Kalou? Vakamacalataka.
9 Noda kila vinaka na iVolatabu e sega ni yalani ga ena noda kila na ka e tukuna. Era a rairai kila eso na ka ena Vosa ni Kalou o ira na gonedramidrami vakayalo ena siga i Paula. Ia, ra sega ni bulataka, mera kila na kena yaga ena nodra vakaitovotaka. Era sega ni kila vinaka na kena itukutuku baleta nira sega ni yalorawarawa me dusimaki ira mera vakatulewataka vakavinaka na nodra bula.
10 Na noda kila vinaka na Vosa ni Kalou e kena ibalebale na noda vulica na ka e volai kina da qai bulataka sara. Na vakasavuirogorogo ni dua na tacida vakayalo, o Kyle, e vakaraitaka na kena icakacaka. E dua nodrau veileqaleqati o Kyle kei na dua rau cakacaka vata. A walia vakacava na leqa? E kaya: “Na tikinivolatabu ga e votu mai vei au na Roma 12:18, e kaya: ‘Kevaka sa rawa, mo dou vakatovolea me veilomani [“veiyaloni,” NW] kei ira na tamata kecega.’ Au mani kerei koya me keirau veivosaki ni suka na cakacaka.” A lako vinaka sara na nodrau veivosaki, qai qoroya o koya rau cakacaka vata oya na sala e walia kina na leqa o Kyle. E kaya o Kyle, “Au vulica kina ni sala vinaka duadua na kena muri na ivakavuvuli vakaivolatabu.”
Vulica na Talairawarawa
11. Na cava e vakaraitaka ni ka ni bolebole na talairawarawa ni yaco na ituvaki dredre?
11 E ka ni bolebole na noda bulataka na veika eda vulica ena iVolatabu, vakauasivi ni yaco na ituvaki dredre. Me kena ivakaraitaki, ni oti ga nona sereki ira na Isireli o Jiova mai Ijipita, era a “veileti . . . na tamata kei Mosese,” ra qai “vakatovolei Jiova.” Na cava era veileti kina kei Mosese? Baleta ni a lailai na wainigunu. (Lako 17:1-4) Ni bera mada ga ni rua na vula vinaka na nodra veidinadinati kei na Kalou, ra vakadonuya tale ga mera muria na “vosa kecega sa kaya ko Jiova,” era voroka na nona lawa me baleta na qaravi matakau. (Lako 24:3, 12-18; 32:1, 2, 7-9) Era cakava beka qo baleta nira a rere ena nona yali mai vakadede o Mosese ena ulunivanua o Orepi? De dua era a vakasamataka ni na valuti ira tale na Amaleki, ena rawa nira druka ni sega ni tiko o Mosese, me vaka nira a qaqa eliu ena nona laveta toka o Mosese na ligana. (Lako 17:8-16) E rawa ni dua na vuna qori, ia “era sa bese ni talairawarawa” na Isireli. (Caka. 7:39-41) A uqeti ira na lotu vaKarisito o Paula ‘mera gumatua sara’ mera ‘kua ni ucui ira kina’ na Isireli ‘ena nodra talaidredre’ nira a rere na butuka na Vanua Yalataki.—Iper. 4:3, 11, NW.
12. A vulica vakacava o Jisu na talairawarawa, na cava na kena yaga?
12 Na noda saga meda matua vakayalo ena vinakati kina noda gumatua na talairawarawa vei Jiova. Me vaka a vakaraitaka o Jisu Karisito, e vulici na talairawarawa ena veika rarawa eda sotava. (Wilika Iperiu 5:8, 9.) Ni bera ni mai bula e vuravura o Jisu, a dau talairawarawa vei Tamana. Ia, na nona cakava na loma i Tamana e vuravura e lai rarawa kina na yagona kei na nona vakasama. Ni a talairawarawa ena ituvaki dredre sara, a ‘vakataucokotaki vakaoti’ kina o Jisu ena itavi vou ena lesia vua na Kalou, oya me Tui qai Bete Levu.
13. Eda na vakaraitaka vakacava nida sa vulica na talairawarawa?
13 Vakacava o keda? Eda na dei beka ena noda talairawarawa vei Jiova ena gauna mada ga eda sotava kina na leqa lelevu? (Wilika 1 Pita 1:6, 7.) E matata na nona veivakadreti na Kalou me baleta na itovo, na dau dina, noda qarauna na yameda, na dau wiliwili kei na vuli iVolatabu vakataki keda, tiko ena soqoni vaKarisito, kei na vakaitavi ena cakacaka vakavunau. (Josua 1:8; Maciu 28:19, 20; Efeso 4:25, 28, 29; 5:3-5; Iper. 10:24, 25) Eda dau talairawarawa beka vei Jiova ena veika qo ni dredre na ituvaki? Noda talairawarawa e vakaraitaka nida sa matua tiko vakayalo.
Yaga ni Matua Vakayalo
14. Ena taqomaki keda vakacava na noda saga meda matua vakayalo? Vakamacalataka.
14 E itataqomaki dina vua na lotu vaKarisito me vakavulica na nona vakasama me vakaduiduitaka na ka e donu mai na ka e cala ena vuravura sa “sega ni madua rawa.” (Efeso 4:19) Me kena ivakaraitaki, e dua na tacida na yacana o James, e dau wili iVolatabu qai vakamareqeta na ivola e yavutaki vakaivolatabu, a ciqoma e dua na cakacaka era yalewa kece na cakacaka kina. “E levu vei ira qori era sega ni kila na madua,” e kaya o James, “ia e dua na yalewa a bau vakaitovo toka qai taleitaka na ka dina ena iVolatabu. Dua na gauna ni keirau tiko taudua ena dua na rumu ni cakacaka, sa tekivu wedevi au. Au nanuma ni vaqitoqito tiko, ia a dredre noqu tarovi koya. E votu mai noqu vakasama na vakasavuirogorogo ena Vale ni Vakatawa me baleta e dua na tacida a sotava tale ga na ituvaki va qo e valenicakacaka. A kau cake mai na ulutaga qori na ivakaraitaki i Josefa kei na wati Potifa.b Au biligi koya tani, mani cici e tuba o koya.” (Vkte. 39:7-12) A vakavinavinaka o James ni sega tale ni dua na ka a yaco, qai savasava tiko ga nona lewaeloma.—1 Tim. 1:5.
15. Ena vaqaqacotaka vakacava na lomada na noda saga meda matua vakayalo?
15 E yaga tale ga noda matua vakayalo ni vaqaqacotaka na lomada meda kua ni “veikauyaki e nai vakavuvuli e vuqa sa lako vakatani.” (Wilika Iperiu 13:9.) Nida saga tiko meda toso vakayalo, e dei noda vakasama ena veika e “e uasivi sara.” (Fpai. 1:9, 10, VV) Eda vakavinavinaka gona vua na Kalou kei na veika kece e vakarautaka meda vinaka kina. (Roma 3:24) Na lotu vaKarisito e “tamatabula ena ivakarau ni nona vakasama” ena vakaraitaka na yalo qo qai marautaka nona veiwekani voleka kei Jiova.—1 Kor. 14:20, NW.
16. A rawa vakacava me ‘vakataudeitaka na yalona’ e dua na yalewa lotu vaKarisito?
16 E tukuna e dua na tacida yalewa o Louise ni oti nona papitaiso, ni a kauaitaka ga vakalevu nona vakamarautaki ira tale eso. “E sega ni dua na ka cala au cakava,” e kaya, “ia e sega ni lomaqu sara meu vakamarautaki Jiova. Au liaca ni dodonu meu cakava eso na veiveisau meu rawa ni solia kina noqu vinaka kece ena noqu qaravi Jiova. Na veisau levu duadua oya me vu mai lomaqu noqu sokalou.” Ni gumatua na cakava qo, a rawa kina me ‘vakataudeitaka na yalona’ o Louise, qai yaga dina qo ena gauna a tauvimate bibi kina. (Jeme. 5:8) E kaya o Louise, “Dina niu a vosota vakalevu, ia au toro voleka sara ga vei Jiova.”
‘Talairawarawa Mai Vu ni Lomada’
17. Na cava e rui bibi kina na talairawarawa ena imatai ni senitiuri?
17 Na ivakasala i Paula ‘mera saga sara mera matua,’ a vakabulai ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri era vakaitikotiko e Jerusalemi kei Jutia. O ira na muria na ivakasala qo era a matua vakayalo, a rawa kina nira kila na ivakatakilakila a tukuna vei ira o Jisu mera ‘dro ina veiulunivanua.’ Nira raica ni “sa tu e na vale tabu na ka vakasisila sa dauveivakarusai,” oya na mataivalu ni Roma ena nodra wavokita na koro o Jerusalemi ra qai saga mera ravuta, era kila kina ni sa kena gauna mera dro. (Maciu 24:15, 16) Era muria na ivakaro i Jisu na lotu vaKarisito, ra qai dro tani mai na korolevu o Jerusalemi ni bera na kena vakarusai. E kaya na daunitukutuku makawa ni lotu o Eusebius nira lai vakaitikotiko ena korolevu o Pella e koto ena veiulunivanua e Kiliati. Era drotaka kina na leqa ca duadua ena volaitukutuku kei Jerusalemi.
18, 19. (a) Na cava e rui bibi kina na talairawarawa ena gauna qo? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga tarava?
18 Na talairawarawa e vu mai na noda saga meda matua vakayalo, ena vakabulai keda nida donuya na kena vakayacori ena ivakatagedegede levu cake na parofisai i Jisu, oya ni na “yaco na veivakararawataki levu” e sega ni bau laurai vakadua. (Maciu 24:21, NW) Eda na talairawarawa beka ena veidusimaki bibi ena vakarautaka mai na “dauniyau yalo dina” ena veigauna sa tu qo eliu? (Luke 12:42, VV) E bibi gona meda vulica na ‘talairawarawa mai vu ni lomada’!—Roma 6:17, NW.
19 Na noda saga meda matua e gadrevi kina na noda vakavulica na noda vakasama. Eda cakava qo ena noda kila vinaka na Vosa ni Kalou kei na noda vulica na talairawarawa. E sega ni rawarawa vei ira na itabagone mera saga sara mera matua vakayalo. Na ulutaga tarava ena veivosakitaki kina na nodra rawa ni matua vakayalo na itabagone.
[iVakamacala e ra]
a Sa veisau eso na yaca.
b Raica na ulutaga “Doudou Mo Vakuakua ni O Temaki Mo Caka Ca,” ena Okotova 1, 1999, ena ilavelave ni Vale ni Vakatawa.
Na Cava o Vulica?
• Na cava na ibalebale ni noda matua vakayalo, eda na rawata vakacava?
• E yaga vakacava na noda kila vinaka na Vosa ni Kalou nida saga tiko meda matua vakayalo?
• Eda na vulica vakacava meda talairawarawa?
• E yaga vakacava vei keda noda matua vakayalo?
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Noda bulataka na ivakasala ni iVolatabu ena rawa kina nida walia vakayalomatua na leqa
[iYaloyalo ena tabana e 12]
Era bula na lotu vaKarisito taumada nira muria na ivakasala i Jisu