Rawa Beka ni Dua ena Kauta Dina Mai na Veisau?
“E rua na ka era vinakata vakalevu na dravudravua. iMatai, na bula vakacegu kei na sautu. Kena ikarua,na sala e so e rawa ni vakavinakataki kina na nodra bula. Ra gadreva gona na lawa e dei ena nodra vanua me caka vakadodonu kina na ka, vaka kina ena veivanua tale e so. Me kua kina nira vakalatilati na veimatanitu kaukaua kei na veikabani vutuniyau ena nodra sasaga na dravudravua.”
OQORI na nona ivakamacala na dairekita ni dua na isoqosoqo ni vakacoko me baleta na ka era vinakata na dravudravua kei na veika era nuitaka. Na veika e kaya na dairekita oqori e vakavotuya sara ga na nodra gagadre o ira kece era sotava tu na ituvaki dredre, kei na veika tawadodonu e vuravura. Ra gadreva tu na vuravura e kune kina na sautu kei na bula vakacegu. Ena rawa beka ni yaco dina na ituvaki oqori e vuravura? E tiko beka na kaukaua kei na kila vua e dua me rawa ni veisautaka kina na veika tawadodonu e isaluaki tu ni bula ena vuravura oqo?
Sagai na Veisau
Levu era dau saga mera kauta mai na veisau ena noda vuravura. Me kena ivakaraitaki, o Florence Nightingale, e dua na marama ni Igiladi ena ika19 ni senitiuri. A solibula ena nodra qaravi vakayalololoma na tauvimate, kei na nodra qaravi mera savasava. Ena gauna i Florence Nightingale—e se sega kina na isava ni mavoa kei na wainimate—e duidui vakalevu na nodra veiqaravi na nasi nida vakatauvatana kei na nodra veiqaravi ena gauna oqo. Kaya e dua na ivola: “O ira na nasi ena gauna oya era sega ni vuli, ra sega ni kauaitaka na savasava, ra kilai levu nira daumateni ra dau qai kitaka na itovo vakasisila.” A cakayaco beka na nona saga o Florence Nightingale me veisautaka na nodra ivakarau ni veiqaravi na nasi? Io, a cakayaco dina. E vakasakiti tale ga na ka era cakava rawa na tamata dauveinanumi ena veitabagauna ni bula ni kawatamata. Votu oqo ena vuqa na basoga ni bula—eda mai kila kina na wilivola kei na volavola, eda vuli e koronivuli, da qaravi vakavuniwai, na veivakavaletaki, tauyavutaki rawa e so na porokaramu e soliwale kina na kakana, me cavuti mada ga e so. Yaco kina me toroicake na ivakatagedegede ni nodra bula e vica vata na milioni era a bula vakaloloma tu.
Ia, e sega ni kena ibalebale oqo meda sa guilecava na veika era yaco tu: Nodra se sotava voli ga e dua na iwiliwili levu ni tamata na ivalu, itovo kaukaua, tauvimate, lauqa, kei na so tale na ituvaki rarawataki. E kaya e dua na tabana ni veivuke mai Ailadi na Concern: “Era mate e 30,000 na tamata e veisiga ena vuku ni bula dravudravua.” Na veivakabobulataki mada ga, era valataka o ira era saga na veisau ena veisenitiuri sa oti me vakawabokotaki, e se sotavi voli ga. “E levu cake sara na iwiliwili ni bobula era sa tu nikua ni vakatauvatani kei na iwiliwili ni tamata kece era a butakoci mai Aferika ena gauna makawa mera kau vakabobula i Mereke,” e kaya na Disposable People—New Slavery in the Global Economy.
Na cava e latia tiko na sasaga ni tamata me kauta mai na veisau e dei? Na nodra vakacolasau beka ga na vutuniyau kei ira na kaukaua e vuravura, se vauci kina e so tale na ka?
iLati ni Veisau
Na Vosa ni Kalou e kaya ni ilati levu duadua ni nona sasaga na tamata me veisautaka na vuravura me caka vakadodonu kina na ka, oya o Setani na Tevoro. Na yapositolo o Joni e tukuna vei keda ni “sa koto ga vua na vu-ni-ca ko ira kecega na kai vuravura.” (1 Joni 5:19) Ena gauna mada ga oqo, o Setani e “dau vakaisina na vuravura taucoko.” (Vakatakila 12:9, VV) Me yacova na gauna ena qai kau tani vakadua kina na vunica, ena sotavi tiko ga na ivakarau ca kei na veika tawadodonu. O cei sara mada e vakavuna na ituvaki rarawataki vaka oqori?
O rau na vuda, o Atama kei Ivi erau a vakalougatataki ena nodrau biu ena dua na vuravura parataisi, a vakarautaki me nona itikotiko na kawatamata—oya na vuravura sa “vinaka sara.” (Vakatekivu 1:31) Ia, o cei a veisautaka? O Setani. A vakalewa o koya na nona veiliutaki na Kalou, oya ni sega ni dodonu vua na Kalou me liutaka na noda bula yadua. E via tukuna tiko o Setani ni tawadodonu na nona veiliutaki na Kalou. A mani vecei Atama kei Ivi me rau digitaka na sala me rau lewai rau ga, ena nodrau vakatulewataka vakataki rau na ka vinaka kei na ka e ca. (Vakatekivu 3:1-6) E vure kina na ivalavala ca, oqori sara ga na ikarua ni ka e latia na sasaga ni tamata ena kena rawati e dua na vuravura e sega kina na veika tawadodonu.—Roma 5:12.
Na Cava e Vakatara Kina?
‘Ia, na cava e vakatara kina na Kalou me tete na ivalavala ca?’ de ra na taroga e so. ‘Na cava a sega ni vakayagataka kina na nona kaukaua tawavakaiyalayala me vakarusai iratou na talaidredre, qai tauyavutaka tale na bula ni kawatamata?’ Na kena iwali oqori e rawarawa sara. Ia, ena vauci e kea na nona vakayagataka na Kalou na nona kaukaua. Na taro e votu oqo: Sega li ni kena vakayagataki cala na kaukaua era vakaleqai vakalevu tu kina e vuravura na dravudravua kei na vakaloloma? Sega beka ni dau vakavu lomatarotaro vei ira na tamata lomadina, ke dua na iliuliu voravora e vakayagataka na nona kaukaua me vakamatea e dua e vorata na nona lewa?
Me vakadeitaka gona na Kalou vei ira na tamata lomadina ni sega ni dau vakayagataka cala na nona kaukaua, a solia na gauna vei Setani kei ira na tamata talaidredre mera se tei liutaka mada vakalekaleka na nodra bula. E sega kina na veidusimaki ni lawa kei na ivakavuvuli ni Kalou. Na loma ni gauna e soli oya ena rawa ni vakadinadinataka ni dodonu ga vua na Kalou me liutaki keda. Laurai tale ga ni vakatatabu kece e kotora, e vakayacora oya meda vinaka kina. Na veika rarawataki e sotavi tu oqo, e vakadinadinataka na ca ni vorati ni veiliutaki ni Kalou. E vakadeitaka tale ga ni tu vua na Kalou na dodonu me na qai vakayagataka na nona kaukaua levu, me na vakarusa na veika ca kece ena nona gauna lokuci. Na Kalou ena cakava oqori ena dua na gauna wale ga oqo.—Vakatekivu 18:23-32; Vakarua 32:4; Same 37:9, 10, 38.
Me yacova na gauna ena qai yavala kina na Kalou, eda na sotava tiko ga na veika tawanamaki, ena noda “vutugu vata” da qai “yaluma” vata “e na rarawa.” (Roma 8:22) Se mani cava eda na cakava me veisautaki kina na noda ituvaki, eda na sega ga ni vakarusai Setani rawa, se da kauta laivi vakadua na ivalavala ca e vakavuna tiko na rarawa kece eda dau sotava. E sega gona ni tu vei keda na kaukaua meda walia na cakayaco ni ivalavala ca e vakadewa vei keda o Atama.—Same 49:7-9.
Ena Tudei na Veisau ena Kauta Mai o Jisu Karisito
Kena ibalebale beka oqo ni na tawayaga na sasaga kece? Sega. Ni sa lesi e dua e kaukaua cake vei keda me na kauta mai na veisau ena tudei. O cei beka oya? Sa i Jisu Karisito. E kaya na iVolatabu ni na vakayagataki koya na Kalou me noda iVakabula.—Cakacaka 5:31.
O Jisu e se waraka tiko na “gauna” e lokuca na Kalou me na yavala kina. (Vakatakila 11:18) Na cava sara mada ena cakava? Ena raica o Jisu me “vakavoutaki . . . na veika kece, me vaka e a sa vosa oti kina na Kalou e na gusudra na nona parofita yalo savasava e na gauna makawa sara.” (Cakacaka 3:21, VV) Me kena ivakaraitaki, ena “vakabula . . . na dravudravua ni sa tagi; kei koya sa vakararawataki ka sa sega e dua me vukei koya. . . . Ena vakabula na yalodra mai na lawaki kei nai valavala kaukauwa.” (Same 72:12-16) A yalataka na Kalou ena vuku i Jisu Karisito ni na “vakaotia nai valu mai nai yalayala kei vuravura.” (Same 46:9) A yalataka tale ga: “Na lewe ni koro [ni nona vuravura savasava] ena sega ni kaya, Ka’u sa tauvi mate.” O ira na mataboko, didivara, kei na lokiloki era na bulabula vinaka tale vaka kina o ira kece era tauvimate se vakaleqai na ituvaki ni yagodra. (Aisea 33:24; 35:5, 6; Vakatakila 21:3, 4) O ira sara mada ga na sa mate ena veisenitiuri sa oti, era na vakila na kena yaga. Ni yalataka na Kalou ni na vakaturi ira era a mate vakaloloma se o ira era a sotava na veika tawadodonu.—Joni 5:28, 29.
Ena tudei na veisau ena kauta mai o Jisu Karisito. Ni na vakawabokotaka vakadua na veika kece e latia na kena rawati na vuravura e kune kina na veika dodonu. Ena cavuraka na ivalavala ca, qai vakarusai Setani na Tevoro kei ira era muria na nona sala talaidredre. (Vakatakila 19:19, 20; 20:1-3, 10) Na leqa kei na rarawa e vakatara tu vakalekaleka na Kalou me yaco, “ena sega ni tubu vakarua.” (Neumi 1:9) Oqori sara ga na veika e tiko ena vakasama i Jisu ena gauna e vakavulica kina me masulaki na kena yaco mai na Matanitu ni Kalou, kei na kena vakayacori na loma ni Kalou “e vuravura me vaka sa caka mai lomalagi.”—Maciu 6:10.
‘Ia,’ eda na rairai taroga, ‘sega li ni a kaya o Jisu nira na “tiko vata ga kei keda ena veigauna o ira na dravudravua”? Sega beka ni dusia oqori nida na sotava tiko ga na veika tawadodonu kei na bula dravudravua?’ (Maciu 26:11, VV) Io, a tukuna o Jisu nira na tiko ga kei keda na dravudravua. Ia, nida dikeva na ka e tukuna oqori kei na veika e yalataki tu ena Vosa ni Kalou, e laurai ni vakaibalebaletaka o Jisu nira na tiko na dravudravua ena gauna taucoko e cici tiko kina na ituvaki ni vuravura e lewa tu oqo o Setani. E matata tu vua ni sega ni dua na tamata ena rawa ni vakaotia na bula dravudravua kei na veika tawadodonu. E kila vinaka gona ni o koya ga ena rawa ni veisautaka na ituvaki oqori. Sega ni dede ena kauta mai o Jisu e dua na ituvaki vou—oya “na lomalagi vou kei na vuravura vou” ena sega kina na vutugu, tauvimate, dravudravua, kei na mate.—2 Pita 3:13; Vakatakila 21:1.
‘Kua ni Guilecava na Caka Vinaka’
E kena ibalebale beka oqo ni na tawayaga na noda sasaga meda vukei ira na so? Sega sara. Ni iVolatabu e uqeti keda meda vukei ira na tani nira sotava na veivakatovolei se na veituvaki dredre. “Mo kakua ni bureitaka na ka vinaka vei ira e dodonu me nodra, ni sa rawa vei iko mo cakava,” e vola na tui makawa o Solomoni. (Vosa Vakaibalebale 3:27) “Kakua talega ni guilecava na caka vinaka kei na dausoli ka,” e uqeta na yapositolo o Paula.—Iperiu 13:16.
O Jisu Karisito sara ga a uqeti keda meda vukei ira na tani ena sala kece ga. A cavuta o koya na vosa vakatautauvata me baleta e dua na kai Samaria a donuya e dua na turaga a mokulaki qai butakoci. Na kai Samaria oqo, e kaya o Jisu, a “lomana sara” na turaga oya mani soli ilavo me qaravi kina na nona mavoa me bula vinaka. (Luke 10:29-37) A sega ni cakayaco ena vuravura na ka a cakava na kai Samaria yalololoma oqo, ia a cakayaco ena nona bula e dua na turaga. Eda rawa tale ga ni cakava vaka kina.
O Jisu Karisito ena sega wale ga ni na vukea me vinaka na bula ni tamata yadua. Ena rawa sara ga ni kauta mai na veisau, qai sa voleka dina na gauna me na cakava vaka kina. Ni yaco mai na gauna oya, o ira era sotava nikua na veika tawadodonu era na rawa ni vakavinakataka na nodra bula ra qai vakila na bula sautu kei na vakacegu.—Same 4:8; 37:10, 11.
Nida waraka tiko na kena na vakavatukanataki, da kua mada ga ni tu vakasuka ni cakava na ka eda rawata—vakayalo se vakayago—da qai “caka vinaka” vei ira kece era sotava tu na veika tawadodonu ena vuravura oqo.—Kalatia 6:10.
[iYaloyalo ena tabana e 5]
A veisautaka sara ga o Florence Nightingale na nodra ivakarau ni veiqaravi na nasi
[Credit Line]
Courtesy National Library of Medicine
[iYaloyalo ena tabana e 7]
Era dau caka vinaka vei ira na tani na imuri i Karisito
[iTaba ni Credit Line ena tabana e 4]
The Star, Johannesburg, S.A.