Era Namaka na Mesaia

“Era nanamaki na lewenivanua ra qai vakasamataki Joni tiko: ‘O koya beka qo na Karisito?’”—LUKE 3:15.

1. Na cava e tukuna na agilosi vei ira na ivakatawanisipi?

SA KAROBO mai na vanua. Era vakatawasipi tiko e tuba na ivakatawa. Dua na ka na nodra kidacala ni sa tu e yasadra na agilosi i Jiova qai cilavi ira na lagilagi ni Kalou! Rogoca mada na itukutuku veivakurabuitaki e tukuna na agilosi: “Dou kua ni rere. Raica! Au kauta mai vei kemudou na itukutuku vinaka era na marautaka vakalevu na tamata kece, ni sa sucu nikua na nomuni iVakabula o Karisito,” ena vakadinadinataka o koya ni Mesaia. Era na kunea na ivakatawanisipi na gonedramidrami qo ena vale ni manumanu ena dua na taoni voleka. E qai basika vakasauri “e dua na ilala agilosi vakaitamera” mera vakacaucautaki Jiova ena nodra tukuna: “Me vakalagilagi na Kalou mai lomalagi, ia e vuravura, mera vakacegu o ira e vakadonui ira na Kalou.”—Luke 2:8-14.

2. Na cava na ibalebale ni “Mesaia,” ena kilai vakacava o koya?

² E macala ga nira kila na Jiu ni “Mesaia” se “Karisito” e dusi koya na “Lumuti” ni Kalou. (Lako 29:5-7) Ia e rawa vakacava nira kila vinaka ra qai tukuna vei ira tale eso mera vakabauta ni gonedramidrami e tukuna na agilosi ena lumuta o Jiova me Mesaia? Qori na nodra dikeva na parofisai ena iVolatabu vakaIperiu ra qai veidutaitaka kei na ka ena cakava na gone qo ena nona bula.

Vuna Era Nanamaki Kina e Levu

3, 4. Eda na vakamacalataka vakacava na Taniela 9:24, 25?

³ Ni basika o Joni na dauveipapitaisotaki ena vica na yabaki e muri, na ka e tukuna kei na ka e cakava era lai nanuma kina eso ni sa basika na Mesaia. (Wilika Luke 3:15.) De dua era sa kila toka na parofisai ni “vitusagavulu na wiki” me baleta na Mesaia. Ke dina qori, a rawa nira kila na gauna ena basika kina na Mesaia. E tukuni vakatikina ena parofisai: “Mai na gauna sa tukuni yani kina me vakavoui ka tara tale ko Jerusalemi ka yacova na Mesaia na Turaga, ena vitu na wiki: kei na wiki e onosagavulu ka rua.” (Tani. 9:24, 25) Era duavata na daunivakadidike ni wiki qo e dusia na wiki ni veiyabaki. Kena ivakaraitaki, e tukuna na Revised Standard Version me baleta na tikinivolatabu qori: “Vitusagavulu na wiki ni yabaki sa vakalawataki.”

⁴ E matata tu nikua vei ira na dauveiqaravi i Jiova ni tekivu na 69 na wiki se 483 na yabaki e tukuni ena Taniela 9:25 ena 455 B.S.K., qori na gauna e vakatarai Niemaia kina o Atakisekise na Tui Perisia me tara tale na bai kei Jerusalemi. (Niem. 2:1-8) Mai cava na 69 na wiki ni oti e 483 na yabaki, qori ena 29 S.K., na gauna e papitaiso kina o Jisu na kai Nasareci. A lumuti tale ga kina ena yalo tabu, sa qai yaco me Mesaia.—Maciu 3:13-17.a

5. Na parofisai cava eda na dikeva?

⁵ Meda dikeva mada eso tale na parofisai me baleta na Mesaia a vakayacori ena gauna e sucu kina o Jisu, itekitekivu ni nona bula kei na nona cakacaka vakaitalatala. E macala ga ni qo ena vakaukauataka na noda vakabauta na parofisai ni Kalou ena iVolatabu. Ena vakadinadinataki tale ga kina ni o Jisu e Mesaia a waraki tu mai vakabalavu.

Parofisaitaki na iTekitekivu ni Nona Bula

6. A vakayacori vakacava na Vakatekivu 49:10?

⁶ Ena sucu na Mesaia ena yavusa o Juta e Isireli. Ni voleka ni mate na peteriaki o Jekope, e vosa vakalougatataki ratou na luvena qai yalataka: “Ena sega ni lako tani vei Juta nai titoko vakaturaga, se na turaga ni lewa maivei ira na nona kawa, ka me lako mada mai ko Sailo, ko koya era na talairawarawa kina na veimataqali.” (Vkte. 49:10) Era tukuna eso na daunivakadidike makawa era Jiu, ni vosa qori e dusi koya na Mesaia. A tiko ena yavusa o Juta na ititoko vakaturaga (veiliutaki vakatui) kei na turaga ni lewa (kaukaua ni lewa) ena gauna e tekivu veiliutaki kina o Tui Tevita na kai Juta. Na vosa “Sailo” e kena ibalebale “O koya e Dodonu me Nona [na veiliutaki].” Koya gona, na iotioti ni Tui e Juta o Sailo, ni o koya ga na kawa ni tui tawamudu. A tukuna na Kalou vei Setekaia na iotioti ni tui ena yavusa o Juta, ni nona veiliutaki ena soli ga vua e dodonu me nona. (Isik. 21:26, 27) Ni cava na veiliutaki i Setekaia, o Jisu ga na kawa i Tevita a yalataki me na veiliutaki vakatui. Ni bera ni sucu o Jisu, a tukuna vei Meri na agilosi o Keperieli: “Ena solia vua na Kalou o Jiova na idabedabe vakatui i Tevita na tamana, ena lewa na vuvale i Jekope me tawamudu, ena sega ni mudu na nona matanitu.” (Luke 1:32, 33) O Sailo e dusi Jisu Karisito, ni o koya na kawa i Juta kei Tevita.—Maciu 1:1-3, 6; Luke 3:23, 31-34.

7. E sucu e vei na Mesaia, na cava e vakasakiti kina qori?

⁷ Ena sucu e Peceliema na Mesaia. E vola o Maika: “Ia ko iko, Peci-leema Efiraca, ko sa lailai dina vei ira na lewe udolu e Juta, ia maivei iko ena lako mai vei au ko koya ena lewai ira na Isireli; na nona lako mai sa ka mailiu sara, mai na gauna makawa dina.” (Maika 5:2) Ena sucu na Mesaia e Peceliema, qo e dua na taoni e Juta, a kilai tu ena yaca Efiraca. E vakaitikotiko e Nasareci na tina i Jisu o Meri kei Josefa na tamana vakacabecabe. Ia ena vuku ni lawa e Roma, a vinakati mera wili na lewenivanua, erau mani gole kina e Peceliema na vanua e qai sucu kina o Jisu ena 2 B.S.K. (Maciu 2:1, 5, 6) E vakasakiti dina na vakayacori ni parofisai qo!

8, 9. Na cava e parofisaitaki me baleta na nona sucu na Mesaia, kei na ka e qai yaco tarava?

⁸ E dua na goneyalewa se sega ni taratagane ena vakasucuma na Mesaia. (Wilika Aisea 7:14.) Na vosa vakaIperiu na bethu·lahʹ e kena ibalebale “se sega ni veiyacovi,” ia e dua tale na vosa (ʽal·mahʹ) e basika ena Aisea 7:14. E parofisaitaki kina ni ‘dua na goneyalewa [ha·ʽal·mahʹ] ena vakasucuma e dua na luvena tagane.’ Na vosa qo (ʽal·mahʹ) e vakaibalebaletaki tiko vei Repeka ni bera na nona vakawati. (Vkte. 24:16, 43) A uqeti vaKalou o Maciu me vakayagataka na Vosa vaKirisi “se sega ni veiyacovi” (par·theʹnos) me vakaraitaka ni vakayacori na parofisai ena Aisea 7:14 me baleta na sucu i Jisu. Erau tukuna na kosipeli o Maciu kei Luke ni se bera ni veiyacovi o Meri, ia e qai kunekune ena kaukaua ni yalo tabu.—Maciu 1:18-25; Luke 1:26-35.

⁹ Era na labati na gonelalai ni sucu na Mesaia. Dua na ka va qo a yaco ena vica na senitiuri yani e liu, ena gauna a vakarota kina na Fero e Ijipita mera viritaki na gonetagane lalai ena uciwai na Naile. (Lako 1:22) Ia e parofisaitaki ena Jeremaia 31:15, 16 na nona tagicaka o Rejeli na luvena nira kau ena “vanua ni meca.” E rogoci sara na nona tagi ena vanua o Rama, qo na nodra vanua na Penijamini ena vualiku kei Jerusalemi. A tukuna o Maciu ni vakayacori na parofisai i Jeremaia ena gauna a vakarota kina o Tui Eroti, mera vakamatei na gonetagane lalai e Peceliema kei na veivanua voleka. (Wilika Maciu 2:16-18.) Vakasamataka mada na nodra rarawa na lewenivanua ena veivanua qori!

10. A vakayacori vakacava vei Jisu na Osea 11:1?

¹⁰ Me vakataki ira ga na Isireli, ena kacivi na Mesaia mai Ijipita. (Osea 11:1) Ni bera ni vakarota o Eroti na veivakamatei, a tukuna na agilosi me ratou gole i Ijipita o Josefa, Meri kei Jisu. Eratou tiko e kea “me yacova ni mate o Eroti, me vakayacori kina na vosa i Jiova vua na nona parofita [Osea] ni kaya: ‘Au kacivi luvequ mai Ijipita.’” (Maciu 2:13-15) E macala ga ni sega ni rawa ni cakava ga vakataki koya o Jisu na ka kece e parofisaitaki me baleta na nona sucu kei na itekitekivu ni nona bula.

Tekivu Cakacaka na Mesaia!

11. E vakarautaki vakacava na nona sala na Lumuti i Jiova?

¹¹ Ena vakarautaki rawa na nona sala na Lumuti ni Kalou. E parofisaitaka o Malakai ni na vakayacora na cakacaka qo o “Ilaija na parofita,” me vukei ira na lewenivanua mera ciqomi koya na Mesaia ena gauna e basika kina. (Wilika Malakai 4:5, 6.) O Jisu e qai vakatakilai “Ilaija” me o Joni na Dauveipapitaisotaki. (Maciu 11:12-14) A vakaraitaka o Marika ni ka e cakava o Joni e vakayacori kina na parofisai i Aisea. (Aisea 40:3; Mari. 1:1-4) O Jisu e sega ni lesi Joni me cakava na cakacaka vata ga a cakava o Ilaija, se me vakatayaloyalotaki Jisu. Na ka e cakava o Joni e salavata ga kei na loma ni Kalou me rawa ni vakatakilai kina na Mesaia.

12. Na ilesilesi cava e kilai kina na Mesaia?

¹² E kilai na Mesaia ena nona ilesilesi vaKalou. E wilika o Jisu na ivolavivigi nei Aisea ena valenilotu e Nasareci, qo na taoni e susu kina qai tukuna ni vakayacori ena vukuna na vosa qori: “Sa tu vei au na yalo i Jiova, e lumuti au meu vunautaka na itukutuku vinaka vei ira na dravudravua, e talai au meu tukuna yani na veisereki vei ira na vesu tu, mera rai na mataboko, mera sereki na vakaloloma, meu vunautaka tale ga na yabaki vinaka i Jiova.” Me vaka ni o Jisu ga na Mesaia, e veiganiti na nona tukuna: “Sa vakayacori nikua na tikinivolatabu oni se qai rogoca.”—Luke 4:16-21.

13. Na cava e parofisaitaki me baleta na cakacaka vakaitalatala i Jisu e Kalili?

¹³ E parofisaitaki tale ga na nona cakacaka vakaitalatala na Mesaia e Kalili. Me baleta ‘na vanua o Sepuloni, na vanua o Nafitalai kei Kalili ni veimatanitu,’ e vola kina o Aisea: “Ko ira na tamata ka lako e na butobuto, era sa raica na rarama levu; sa cadra cake na rarama vei ira era sa tiko e na vanua ni yaloyalo ni mate.” (Aisea 9:1, 2) A tekivu na nona cakacaka vakaitalatala e Kalili. A vakaitikotiko o Jisu e Kapenaumi, qo na vanua era vakaitikotiko kina e levu na kai Sepuloni kei Nafitalai ra qai marautaka na veivakararamataki vakayalo e vakavulici ira kina o koya. (Maciu 4:12-16) Ena vanua o Kalili, a solia kina o Jisu na ivunau vakavure vakasama e kilai me iVunau ena Ulunivanua, a digitaki ratou na nona yapositolo, cakava tale ga na imatai ni cakamana. Ni sa vakaturi, e rairai vakaraitaki koya tale ga ena vanua qori vei ira na sivia na 500 na tisaipeli. (Maciu 5:1–7:27; 28:16-20; Mari. 3:13, 14; Joni 2:8-11; 1 Kor. 15:6) A vakayacora gona o Jisu na parofisai i Aisea ena nona vunau ena “vanua ko Sepuloni kei na vanua ko Nafitalai.” Io e vunautaka tale ga o Jisu na Matanitu ni Kalou ena so tale na vanua e Isireli.

Parofisaitaki Eso Tale na ka ena Cakava na Mesaia

14. Na sala cava e vakayacora kina o Jisu na Same 78:2?

¹⁴ Ena cavuta na Mesaia na vosa vakatautauvata se vosa vakaibalebale. E seretaka na daunisame o Esafa: ‘Ena dalaga na gusuqu ena vosa vakatautauvata.’ (Same 78:2) Eda kila vakacava ni vakaibalebaletaki vei Jisu na parofisai qo? Ena tukuna vei keda o Maciu. Ni vakamacalataka oti o Maciu na vosa vakatautauvata i Jisu me baleta na Matanitu ni Kalou e tautauvata kei na sore ni musita kei na leveni e tubu tiko, e tukuna kina: “E vosa ga vei ira ena vosa vakatautauvata. Qo me vakayacori kina na ka e tukuna na parofita: ‘Au na vosa ena vosa vakatautauvata, au na tukuna na ka e vuni tu mai na ivakatekivu.’” (Maciu 13:31-35) E laulau na veivakavulici i Jisu ni vakayagataka na vosa vakatautauvata kei na vosa vakaibalebale.

15. Na sala cava e vakayacori kina na Aisea 53:4.

¹⁵ Ena veivakabulai na Mesaia. E tukuna o Aisea: “E dina sa colata ko koya na noda rarawa [“tauvimate,” NW], ka sa colata na rarawa ni lomada.” (Aisea 53:4) Ni oti na nona vakabula o Jisu na vugo i Pita, e tukuna o Maciu ni vakabula eso tale me “vakayacori kina na vosa i Aisea na parofita: ‘Ena kauta laivi o koya na noda tauvimate, ena colata na noda rarawa.’” (Maciu 8:14-17) Qo e dua ga na ivakaraitaki ni veivakabulai a cakava o Jisu e volatukutukutaki.

16. A vakaraitaka vakacava na yapositolo o Joni ni sa vakayacora o Jisu na Aisea 53:1?

¹⁶ Levu na ka vinaka e cakava na Mesaia, ia era sega ni vakabauti koya e levu. (Wilika Aisea 53:1.) A vakaraitaka o Joni ni sa vakayacori na parofisai qo, ena nona vola: “Era sega ga ni vakabauti koya e dina nira raica e levu sara nona cakamana, e vakayacori kina na vosa ni parofita o Aisea ni a kaya: ‘I Jiova, o cei me vakabauta na ka edaru rogoca? Me baleta na ligai Jiova, e sa vakatakilai beka vei cei?’” (Joni 12:37, 38) Ena gauna mada ga a vunautaka kina na yapositolo o Paula na itukutuku vinaka me baleti Jisu na Mesaia, e vica ga era vakabauta.—Roma 10:16, 17.

17. E vakamacalataka vakacava o Joni na Same 9:4?

¹⁷ Ena cati na Mesaia. E sega ni dua na vuna e cati kina. (Same 69:4) E vola na yapositolo o Joni na ka e tukuna o Jisu: “Keu a sega ni cakava vei ira [na lewenivanua] na cakacaka e se sega ni cakava e dua tale, ke ra sega ni okati mera ivalavala ca, ia qo era sa raica na ka au cakava, era cati au, era cati Tamaqu tale ga. Me vakayacori kina na ka e volai ena nodra Lawa, ‘E sega na vuna era cati au kina.’” (Joni 15:24, 25) Na “Lawa” e dau vakaibalebaletaki ena iVolatabu taucoko. (Joni 10:34; 12:34) E vakadinadinataki ena ivola na Kosipeli na nona cati o Jisu, vakabibi nodra cati koya na iliuliu ni lotu Jiu. Kuria qori, a tukuna o Karisito: “E sega ni dua na yavu me cati kemudou kina o vuravura, ia e cati au niu vakaraitaka vakadodonu na torosobu ni nodra ivalavala.”—Joni 7:7.

18. Na cava eso tale na ka eda na veivosakitaka ena vakaukauataka na noda vakabauta ni Mesaia o Jisu?

¹⁸ A cakava o Jisu e levu na parofisai ena iVolatabu vakaIperiu me baleta na Mesaia, era sega gona ni vakatitiqataka na nona imuri ena imatai ni senitiuri ni o koya ga na Mesaia. (Maciu 16:16) Me vaka eda sa raica mai, eso na parofisai qo a vakayacori ena itekitekivu ni bula i Jisu kei na nona cakacaka vakaitalatala e Nasareci. Ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava eso tale na parofisai me baleta na Mesaia. Nida vakasamataka vakatitobu, da qai masulaka ena vakaukauataka na noda vakabauta ni o Jisu Karisito e Mesaia a digitaka na Tamada vakalomalagi o Jiova.

[iVakamacala e ra]

O na Sauma Vakacava?

• Na cava eso na parofisai a vakayacori me baleta na sucu i Jisu?

• A vakarautaki rawa vakacava na nona sala na Mesaia?

• Na parofisai cava ena Aisea wase 53 e vakayacori vei Jisu?