Kila na “Vakasama i Karisito”

“ ‘O cei e kila na vakasama i Jiova, me vakavulici koya kina?’ Ia e tiko ga vei keda na vakasama i Karisito.”​—1 KORINICA 2:​16, NW.

1, 2. Na cava e nakita o Jiova me vakaraitaka ena nona Vosa me baleti Jisu?

VAKACAVA sara tu mada na irairai kei Jisu? E turaga ulusigasiga se ululoaloa? Yalokanimata loaloa se karakarawa? Yago damudamu se baloa? Balavu se lekaleka? Levulevu se lailai? Ena toso ni gauna, e duidui sara na droini kei Jisu eda raica, mai na droini e rairai vinaka ina droini e ucu ga mai duru. E so e droinitaki Jisu me tagane kaukaua qai bulabula, e so tale e droinitaki koya me damele qai vulaci.

² Ia e sega ni vakabibitaka na iVolatabu na irairai kei Jisu. E nakita ga o Jiova me vakaraitaka na nona Vosa na ka e bibi cake: na itovo i Jisu. E sega wale ga ni vakaraitaka na Kosipeli na veika a tukuna o Jisu, e katona tale tu ga na vinaka ni lomana kei na ivakarau ni nona vakasama ena veika e cavuta kei na veika e cakava. Ena vuku ni Kosipeli e va a uqeta na Kalou na kedratou volai, eda raica rawa kina na veika a vakatoka na yapositolo o Paula me “vakasama i Karisito.” (1 Korinica 2:​16, NW) Sa ka bibi me matata vei keda na vakanananu i Jisu, na ivakarau ni yalona, kei na nona itovo. Baleta? E rua na vuna vinaka.

3. Noda kila vakavoleka na vakasama i Karisito ena rawa ni dolava vei keda na veikilai cava?

³ Na kena imatai, nida kila na vakasama i Karisito e rawa nida lai vakila tale ga kina na vakasama ni Kalou o Jiova. Ena levu ni nodrau veivolekati na veitamani, a rawa ni kaya kina o Jisu: “Sa . . . sega e dua tale e kila se ko cei na Luvena, a Tamaqu duaduaga; se ko cei na Tamaqu, a Luvena duaduaga, kei koya sa vinakata na Luvena me vakatakilai koya.” (Luke 10:22) E vaka me kaya tiko ga o Jisu, ‘Ke oni via kila se vakacava tu o Jiova, ni raici au ga.’ (Joni 14:9) Nida vulica gona na veika e tukuna na Kosipeli me baleta na ivakarau ni yalo i Jisu kei na nona vakanananu, e vaka sara ga nida vulica tiko na ivakarau ni yalo i Jiova, kei na nona vakanananu. Nida kila oqo, sa da na qai torovi koya voleka na Kalou.​—Jemesa 4:8.

4. Kevaka eda vinakata dina meda vakataki Karisito, na cava meda vakaitovotaka mada e liu, ena vuku ni cava?

⁴ Na kena ikarua, na noda kila na vakasama i Karisito ena yaga sara nida “muria na we ni yavana.” (1 Pita 2:​21) Noda muri Jisu e sega ni kena ibalebale na noda cavuqaqataka ga na veika a tukuna qai vakatotomuria na veika a cakava. Na ka eda tukuna kei na ka eda cakava e vu ga mai na ivakarau ni lomada kei na yaloda. O koya gona, na noda muri Karisito ena gadrevi kina na noda bucina na “yalo” a tiko vua. (Filipai 2:5) Se dua tale na kena itukutukuni, kevaka eda vinakata dina meda vakataki Karisito, ena gadrevi mada meda vakaitovotaki keda ena ivakarau ni nona vakasama kei na yalona. Meda saga sara oqo ena noda vinaka taucoko nida tamata ivalavala ca. Ena nodratou veivuke gona na vola na Kosipeli, meda saga mada meda dikeva na vakasama i Karisito. Meda raica taumada na veika a cakayaco ena ivakarau ni vakasama kei na yalo i Jisu.

Nona Bula ni se Bera ni Mai Tamata

5, 6. (a) Era dau cakayaco vakacava ena noda itovo o ira na noda itokani? (b) E dau veimaliwai kei cei na Luvetagane ulumatua ni Kalou mai lomalagi ni se bera ni lako mai vuravura, e lai cakayaco vakacava vua oya?

⁵ Era dau cakayaco ena noda itovo na noda itokani voleka, ena laurai ena ivakarau ni noda vakasama kei na yaloda, se ena ka vinaka se ca eda cakava.a (Vosa Vakaibalebale 13:20) Vakasamataka na mataqali veimaliwai a sotava o Jisu mai lomalagi ni bera nona lako mai i vuravura. Na Kosipeli i Joni e tukuna na bula i Jisu ni bera nona bula vakatamata, a se vakatokai kina me “Vosa,” se Matanivanua ni Kalou. Tukuna o Joni: “E nai vakatekivu sa bula ko koya na Vosa, a rau sa tiko vata kei na Kalou ko koya na Vosa, a sa Kalou [se, “sa vaka na kalou,” NW] ko koya na Vosa.” (Joni 1:​1, 2) O Jiova e sega na nona itekitekivu, na kena tukuni gona ni rau a tiko vata kei koya na Vosa mai “nai vakatekivu” e tukuna tiko na itekitekivu ni nona bulibuli na Kalou. (Same 90:2) O Jisu na “ulu ni veika buli kece ga.” Se bula gona o koya ni bera nira buli na kabula vakayalo vaka kina na lomalagi kei na vuravura.​—Kolosa 1:​15, VV; Vakatakila 3:​14.

⁶ Ena nodra vatavatairalago e so na saenitisi, era vakabauta ni sa tu voli mai na lomalagi kei na vuravura me rauta ni 12 na bilioni na yabaki. Kevaka e via donu toka na vatavatairalago oqo, e kena ibalebale ni rau a veimaliwai voleka na Luvetagane ulumatua ni Kalou kei Tamana ni se vo e vica vata na bilioni na yabaki me qai buli o Atama. (Vakatauvatana Maika 5:2.) E tubu kina ena kedrau maliwa e dua na veiwekani voleka sara, e veiwekani titobu tale ga. E kaya o vuku, oqo na Luvetagane ulumatua ni Kalou ni se bera ni bula vakatamata: “Ka’u a nona ka e daurekitaki [vei Jiova] e na veisiga, ka’u a marau tiko e matana.” (Vosa Vakaibalebale 8:30) Sega ni vakatitiqataki kina ni cakayaco sara vakalevu vua na Luve ni Kalou na balavu ni gauna e veimaliwai vakavoleka kina kei koya na iVurevure ni loloma! (1 Joni 4:8) Ena sega gona ni dua e uasivia na Luvena ena nona kila kei na nona ucuya na Tamana ena ivakarau ni lomana kei na yalona.​—Maciu 11:27.

Bula e Vuravura Kei na Veika e Sotakaya

7. Na cava e dua na vuna a vinakati kina vua na Luvetagane ulumatua ni Kalou me mai bula e vuravura?

⁷ Se vo e levu sara tale na ka me vulica na Luve ni Kalou, ni inaki i Jiova me vakavulici Luvena me Bete Levu dau loloma, na bete ena “lomani keda rawa ni da sa malumalumu.” (Iperiu 4:​15) E dua gona na vuna e mai bula kina vakatamata e vuravura na Luvena, me rawata na ivakatagedegede ni Bete Levu. Ni sa mai bula vakatamata, me vakalewe qai vakadra, e sotava kina o koya na ituvaki kei na veivakamuai a dau raica sobu tu ga mai lomalagi. Sa mai tara sara ga oqo na we ni ivako, me kila na ivakarau ni lomadra kei na yalodra na tamata. E oca ena so na gauna, e karamaca, e waloloi sara tale ga. (Maciu 4:2; Joni 4:​6, 7) Sega ni o koya ga oqori, e vosota na dredre kei na yaluma ena kena veimataqali. A “vulica” gona o koya “na talairawarawa,” yaco me rawata vinaka kina na ivakatagedegede ni Bete Levu.​—Iperiu 5:​8-​10, VV.

8. Na cava eda kila me baleta na bula i Jisu e vuravura ni se gone?

⁸ Vakacava na veika a sotava o Jisu ni se qai tekivu na nona bula e vuravura? Sega ni levu sara na itukutuku e volai ena nona gauna ni gone. O Maciu ga kei Luke erau vola na veika a yaco ni bera ni sucu kei na nona sa sucu oti. Eratou kila na vola na Kosipeli ni a bula tu mai lomalagi o Jisu ni bera ni gole mai vuravura. Io na nona bula oya mai lomalagi, na veika e vulica kina, e lewa sara ga na nona itovo kei na nona ivalavala ni sa mai bula e vuravura. Ia a tamata dina sara ga o Jisu ena nona mai tiko e vuravura. Dina ni tamata uasivi, ena muria ga na ilakolako ni bula, oya me bula mai vagonedramidrami ina bula vagone, kei na bula vakaitabagone ina bula ni tamata uabula, ia ena iwasewase kece ni bula oqo, ena vulica tiko ga kina e levu na ka. (Luke 2:​51, 52) Na iVolatabu e vakatakila e vica na ka me baleta na bula i Jisu ni se gone e rairai tarai koya sara ga vakalevu.

9. (a) E kilai vakacava ni o Jisu a sucu ena vuvale dravudravua? (b) Na ituvaki vakacava e rairai tubucake kina o Jisu?

⁹ E kena irairai ni a sucu o Jisu ena vuvale dravudravua. E laurai oqo ena isoro rau a kauta o Josefa kei Meri ina valenisoro ni oti e 40 na siga nona sucu o Jisu. Rau sega ni kauta e dua na lami gone me nodrau isoro kama vata kei na dua na ruve gone se na soqe me isoro ni ivalavala ca. Na nodrau ikaukau ga e “rua na soqe, se rua na luve ni ruve.” (Luke 2:24) Na Lawa i Mosese e vakaraitaka ni oqo e nodra isoro na dravudravua. (Vunau ni Soro 12:​6-8) Ni toso na gauna, e toso tale ga na iwiliwili ni vuvale dravudravua oqo. Ni oti nona sucu vakacakamana o Jisu, rau sa qai tikovata o Josefa kei Meri me sucu kina e ono tale beka na luvedrau. (Maciu 13:​55, 56) Kena irairai kina ni a tubucake o Jisu ena dua na vuvale levu qai vuvale e sega ni vutuniyau.

10. Na cava e vakaraitaka ni rau dau doka na Kalou o Meri kei Josefa?

¹⁰ Erau doka dina na Kalou na itubutubu a susugi Jisu, rau qaravi koya sara vakavinaka. Dua na marama ivakarau vinaka na tinana o Meri. Vakasamataka na gauna e kidavaki koya kina o Keperieli na agilosi: “Mo reki mada, ko iko ko sa lomani vakalevu! Sa tiko vata kei iko na Turaga!” (Luke 1:​28, VV) O Josefa tale ga e dua e dau taura vakabibi nona veiqaravi vua na Kalou. E dau yalodina ena veiyabaki me taubaletaka e 150 na kilomita ena ilakolako ni Kanavata ni Lakosivia i Jerusalemi. Dau lako tale ga o Meri, dina ni gadrevi ga mera gole kina na tagane. (Lako Yani 23:17; Luke 2:41) Ena dua na ilakolako vaka oqo, dua na vaqaqara vinaka rau cakava o Josefa kei Meri, rau qai kunei Jisu ga ena kedra maliwa na ivakavuvuli ena loma ni valenisoro, oqo ena gauna e se qai yabaki 12 kina. Rau lomaleqa na nona itubutubu, ia e kaya vei rau o Jisu: “Drau sega ni kila ni sa dodonu me’u tiko e na vale nei Tamaqu?” (Luke 2:​49, VV) “Tamaqu”​—rairai taleitaka qai vakaibalebale vakalevu na vosa oqo vua na cauravou lailai oqo o Jisu. De sa tukuni oti vua ni Tamana dina o Jiova. Kena ikuri, e tama i Jisu vakacabecabe vinaka o Josefa. Ni na sega sara ga ni digia tu o Jiova e dua na tagane ca, itovo voravora me susugi Luvena lomani!

11. Na cakacaka cava e vulica o Jisu, ia ena gauna vakaivolatabu, na cava soti e vauci ena qaravi ni cakacaka oqo?

¹¹ Ni tiko voli e Nasareci, a vulica o Jisu na cakacaka vakamatai, rairai vakavulici koya na tamana vakacabecabe o Josefa. Ena maqosa ni nona kila na cakacaka oqo, e kilai kina o koya “na matai.” (Marika 6:​3, VV) Ena gauna vakaivolatabu, dau nodra cakacaka na matai na taravale, ta iyaya (bau kina na teveli, na itutu ni senikau, kei na idabedabe), ra sivita tale ga na iyaya ni teitei. Ena nona ivola na Dialogue With Trypho, e vola me baleti Jisu o Justin Martyr ena ikarua ni senitiuri: “Dau matau vua me cakacaka vakamatai, me buli isiviyara kei na ivua.” Oqo e sega ni cakacaka rawarawa, e kena irairai ni sega na valenikauvaro e liu me lai volia kina nona kauvaro. Kena irairai ga ni dau gole sara me vaqara vunikau me musuka ena nona imatau qai cola lesu i vale. Rairai kila gona o Jisu na dredre ni bula vakamatai, nona taya na ka era gadreva na via voli iyaya, kei na vaqara ilavo me bula kina.

12. Na cava e vakaraitaka ni a sa rairai mate o Josefa ni se bula tu o Jisu, ia ena tara beka vakacava na bula i Jisu na tikina oya?

¹² Ni ulumatua vei iratou na gone, a dau veivuke beka o Jisu ena nodratou qaravi na lewenivuvale, ni vaka e kena irairai ni a mate e liu o Josefa qai mate e muri o Jisu.b E kaya na Zion’s Watch Tower, 1 Janueri, 1900: “Na kena italanoa e kaya ni a mate o Josefa ni se gone ga o Jisu, mani matai kina o Jisu me veivuke ena nodratou bula na nona vuvale. E via tokona toka na iVolatabu na vakasama oqo, ni cavuti kina ni a matai o koya, e cavuti tale ga na tina i Jisu kei iratou na tacina, e sega ga ni cavuti o Josefa. (Marika 6:3) . . . Kena irairai kina ni a veiqaravi voli ga e vale o Jisu mai na gauna balavu, e tinikawalu beka na yabaki. Oqo me tekivu mai na ka e yaco [e volai koto ena Luke 2:​41-49] me yacova nona papitaiso.” Ratou vakila beka kina o Meri kei iratou na gone, bau kina o Jisu, na yaluma e vu mai ni mate na watida se tamada eda dau lomana.

13. Ni sa tekivutaka nona cakacaka vakaitalatala o Jisu, na cava e tiko kina vua na kila, na vuku, kei na yalo e sega tale ni dua na tamata e tiko vua?

¹³ E matata vinaka gona ni a sega ni sucu o Jisu ina dua na bula e malumu. E sotava sara ga o koya na bula era bulataka tu na tamata tauvanua. Me qai 29 S.K., sa kena gauna me cakava kina o koya na ilesilesi e lesia vua na Kalou. Ena vulaibotabota ni yabaki oya, a papitaiso ena wai, lumuti tale ga kina me Luve vakayalo ni Kalou. “Sa wase rua ko lomalagi” vua, kena ibalebale beka nona sa rawa ni nanuma kece tale kina na nona bula mai lomalagi ni bera nona lako mai vuravura, wili kina na ivakarau ni yalona kei na nona vakanananu. (Luke 3:​21, 22) O koya gona ni tekivutaka o Jisu nona cakacaka vakaitalatala, a tiko vua na kila, na vuku, kei na yalo e sega tale ni dua na tamata e tiko vua. Sa rauta me ratou vola ga vakalevu na vola na Kosipeli na veika a yaco ena cakacaka vakaitalatala i Jisu. Eratou a sega ga ni vola rawa na ka kece e tukuna se cakava. (Joni 21:25) Ia na veika mada ga a uqeti iratou kina na Kalou me ratou vola ena vukei keda meda kila na vakasama i koya na tamata rogo duadua a bau bula.

iTovo i Jisu

14. E vakaraitaka vakacava na Kosipeli ni o Jisu e tamata yalovinaka sara qai dau tara na lomana na veika e yaco?

¹⁴ E laurai ena Kosipeli ni o Jisu e tamata yalovinaka sara qai dau tara na lomana na veika e yaco. E laurai na tikina oqo ena levu sara na ituvaki: nona yalololoma vua e dua na vukavuka (Marika 1:​40, 41); rarawa na yalona ni raica nodra sega ni via vakarorogo na tamata (Luke 19:​41, 42); cudrutaka vakadodonu nodra yalokocokoco na dauveisauilavo (Joni 2:​13-​17). Ni dau kauai, e rawa ni tagi o Jisu, ena sega ni vunitaka nona lolosi. Ni sa mate na nona itau dredre o Lasarusa, e tarai Jisu dina nona raica na matatagitagi i Meri na ganei Lasarusa, ni tagi sara tale ga kina o koya nira rai tu na lewe vuqa.​—Joni 11:​32-​36.

15. E kilai vakacava ni o Jisu e dau kauai mai na ka e cakava vei ira na tani kei na nona rai me baleti ira?

¹⁵ E laurai vakabibi nona dau kauai o Jisu ena ka e cakava vei ira na tani kei na nona rai me baleti ira. E dau golevi ira na dravudravua kei ira na vakalolomataki qai vukei ira mera ‘kunea na vakacegu ni yalodra.’ (Maciu 11:​4, 5, 28-​30) A sega ni rui osooso me sega ni vakila kina nodra rarawa na leqa tu, me vakataki koya na marama turidrabalavu a tara vakamalua na nona isulu, se na daukerekere mataboko a sega ni via tiko lo ni sa vagalui. (Maciu 9:​20-​22; Marika 10:​46-​52) Dau raica o Jisu na tikina era vinaka kina na so qai vakacaucautaki ira kina; ia e sega ni tu vakasuka me veivunauci ke gadrevi me caka oya. (Maciu 16:23; Joni 1:​47; 8:​44) Donuya nona gauna, era dau beci vakalevu na yalewa, ia e dokai ira ga na yalewa o Jisu qai rokovi ira. (Joni 4:​9, 27) Sa rauta mera qaravi koya kina e dua na ilala yalewa ena yalo e vinakata, nira vakayagataka sara ga kina nodra iyau.​—Luke 8:3.

16. Na cava e vakadinadinataka ni tu vei Jisu na rai vakayalomatua me baleta na bula kei na veika vakayago?

¹⁶ O Jisu e tu vua na rai vakayalomatua me baleta na bula. A sega ni ka bibi duadua vua na iyau vakayago. Nida raici koya, e kena irairai ni lailai sara na ka e taukena. Dua na gauna e kaya ni “sega vua na tikina me kotora kina na uluna.” (Maciu 8:​20) Ena gauna vata oya, e dau cakava na ka o Jisu mera marau tale ga kina na so. Ni lai tiko ena dua na soqo ni vakamau​—na soqo e dau ia kina na vakatagi, na lagasere, kei na marau​—e macala ni sega ni tiko e kea me kauta tani kina nodra marau na lewenisoqo. E sega, ni vanua oya e cakava kina na imatai ni nona cakamana. Ni sa oti na waini, e vukica na wai me waini, na gunu e “vakamarautaka na loma ni tamata.” (Same 104:15; Joni 2:​1-​11) Sa rawa ni toso tiko kina na soqo ni marau oya, rau na sega kina ni madua o rau na veiwatini vou. Baci laurai tale na nona rai vakayalomatua nida raica ni cavuti cake vakalevu na gauna e daucakacaka kina vakadede qai cakacaka vakaukaua ena nona cakacaka vakaitalatala.​—Joni 4:​34.

17. Na cava e sega ni kurabuitaki kina ni nona mesamesa o Jisu na veivakavulici, na cava e okata ena nona veivakavulici?

¹⁷ O Jisu e nona mesamesa na veivakavulici. E okata ena nona ivakavuvuli e levu na ka e yaco tu ena bula ni veisiga, na veika e kila vinaka sara ga o koya. (Maciu 13:33; Luke 15:8) E sega ni dua erau le rua kaya ena ivalavala ni nona veivakavulici​—e dau matata, rawarawa, qai sega ni dredre na muria. Ia e bibi cake sara na ka e vakatavuvulitaka. Nona veivakavulici e vakavotuya na gagadre e tu vua me veikilaitaki ira na rogoci koya kei Jiova, oya mera kila na vakanananu i Jiova, na lomana, kei na nona ivalavala.​—Joni 17:​6-8.

18, 19. (a) Na ivakatautauvata cava soti e vakavotui Tamana kina vei ira na vakarorogo o Jisu ena sala e matata vinaka sara ga? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?

¹⁸ Dau taurivaka na ivakatautauvata o Jisu me vakavotui Tamana kina ena sala e matata vinaka sara vei ira na vakarorogo, era na guilecava dredre tale ga. Sa rawa ni tukuni ni dau yalololoma na Kalou. Ia ena veilauti cake ke vakatauvatani o Jiova kei na tama dau veivosoti e lomani luvena vakalevu ni raica ni sa lesu yani, qai ‘cici me mokota me reguca.’ (Luke 15:​11-​24) A sega ni muria o Jisu na ivakarau ni rai vakavanua era muria na iliuliu ni lotu, mera dau beci kina na tauvanua, ia e vakamacalataka ga ni Kalou torovi rawarawa na Tamana, ni a vinakata cake na nona vakamamasu na daukumuni ivakacavacava yalomalumalumu mai na nona masu vakarairai na Farisi dokadoka. (Luke 18:​9-​14) E vakaraitaki Jiova o Jisu me Kalou dau kauai, e kila mada ga na lutu ni dua na siparo lailai ina qele. Tauca kina o koya na vosa ni veivakacegui oqo vei ira nona tisaipeli: “Dou qai kakua ni rere: dou sa uasivi cake vei ira na separo e vuqa.” (Maciu 10:​29, 31) Sa rauta mera kurabuitaka na lewe vuqa na “nonai vakavuvuli” o Jisu, ra qai galeleti koya. (Maciu 7:​28, 29) Dua mada na gauna e laurai “ni ra sa lewe vuqa” era muri koya voli me tolu na siga, ra qai sega tu ni kana!​—Marika 8:​1, 2.

¹⁹ Eda vakavinavinaka dina ni vakatakila tu o Jiova ena nona Vosa na vakasama i Karisito! Ia eda na teivaka da qai bulataka vakacava na vakasama i Karisito ena noda veitaratara kei na so tale? Ena veivosakitaki oqo ena ulutaga e tarava.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e bibi kina meda kila na “vakasama i Karisito”?

• Erau veimaliwai kei cei o Jisu ni se bera ni mai bula vakatamata?

• Ena gauna ni nona bula e vuravura, na ituvaki cava soti kei na veivakamuai cava soti e sotava sara ga o Jisu?

• Na cava e vakavotuya na Kosipeli me baleta na itovo i Jisu?

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Kena irairai ni a tubucake o Jisu ena dua na vuvale levu qai vuvale e sega ni vutuniyau

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Era kurabuitaka na ivakavuvuli na yalomatua i Jisu kei na ka e vakamacalataka, e dina ni se qai yabaki 12