E kaya o Jisu: “Era na yaco na uneune kaukaua ena levu na vanua, ena tatara na leqa ni kakana kei na matedewa ena levu na vanua.” (Luke 21:10, 11) Nira yaco vata na ivakatakilakila kece qori, e dusia sara tu ga “ni sa voleka na Matanitu ni Kalou.” Vakacava sa bau yaco vata ga e veiyasa i vuravura na ka kece qori? Dikeva mada qo eso na kena ivakadinadina.

2. UNEUNE

E kaya na Britannica Academic ni “vakacaca” e veiyabaki e rauta ni 100 na uneune lelevu. E kaya tale ga na United States Geological Survey “ni tekivu mai na veiyabaki ni 1900, meda namaka ni na yaco e rauta ni 16 na uneune lelevu ena yabaki cava ga.” Eso era kaya, de dua ena qai levu ga na uneune ni tiko vei ira na misini mera kila kina na yaco ni uneune. Ke dina qori se sega, na uneune lelevu e veiyasa i vuravura e vakavuna tiko ga e levu na rarawa kei na mate.

3. LEQA NI KAKANA

Na leqa ni kakana e veiyasa i vuravura e vu mai ena ivalu, cakacaka vakailawaki, leqa ni bula vakailavo, sega ni vakayagataki vinaka na qele, e sega tale ga na vakavakarau vinaka ni yaco na leqa tubukoso. E kaya kina na World Food Programme ena 2018: “E 821 na milioni na lewenivanua e veiyasa i vuravura e sega ni veirauti na kedra, ia e le 124 na milioni vei ira qori era walokai tu.” E veiyabaki, era mate e rauta ni le 3.1 na milioni na gone nira kana vakaca. Qori e vakavuna nodra mate e rauta ni 45 na pasede na gone e veiyasa i vuravura ena 2011.

4. TAUVIMATE KEI NA MATEDEWA

E kaya e dua na ivola ni World Health Organization: “E veitauvi vakalevu na matedewa ena ika21 ni senitiuri. E veitauvi tale tiko na mate me vaka na cholera, mate rerevaki kei na yellow fever, e laurai tale ga eso na mate vovou me vaka na SARS, matetaka, MERS, Ebola kei na Zika.” Se mani vakacava na nodra sasaga na saenitisi kei na vuniwai mera vulica e levu na ka me baleta na tauvimate, era se sega tiko ga ni kila na kedra iwali.