O Jiova, na Kalou ni Ka Dina
“O ni a vakabulai au, Jiova, na Kalou . . . [“ni ka dina,” NW].”—SAME 31:5.
1. A vakacava tu na ituvaki ni bula e lomalagi kei vuravura ni se sega kina na lasu?
DUA na gauna, a se sega sara ga ni bau dua e lasu. Mai lomalagi, era tawana na kabula vakayalo uasivi, ra qai qarava na nodra Dauveibuli, “na Kalou ni ka dina.” (Same 31:5) E sega kina na veidabui kei na veivakaisini. Ni dau tukuna o Jiova na ka dina vei ira na luvena vakayalo. Na vuna, ni lomani ira qai kauaitaka vakabibi nodra bula. E vuravura, a vakatale ga oya na ituvaki ni bula. E bulia o Jiova na imatai ni tagane kei na yalewa, qai tiko na sala ni nona veitaratara kei rau, e matata, dokai qai dodonu. Macala ni a totoka vakaoti na bula!
2. O cei a tekivuna na lasu? Na cava na vuna?
2 Ia ni toso na gauna, e qai doudou e dua na luve vakayalo ni Kalou me buli koya me dua na kalou me saqati Jiova. Na kabula vakayalo oqo, e qai kilai me o Setani na Tevoro, a vinakati ira tale e so mera sokaloutaki koya. Me rawata nona inaki, e tekivuna na lasu me lewai ira kina e so tale. Ena nona cakava oqo, e yaco kina me “daulasulasu ko koya, ka sa vu ni ka oqo.”—Joni 8:44.
3. Na cava erau cakava o Atama kei Ivi ena lasu i Setani, kei na cava e sotavi kina?
3 Ni waqawaqa gata, e kaya kina o Setani vua na imatai ni yalewa, o Ivi, ni kevaka e sega ni muria na ivakaro ni Kalou qai kania na kau vakatabui, ena sega ni mate. Na ka e kaya e lasu. Sa qai tomana, ni kevaka sa na kania ena vaka na Kalou, ena kila na ka vinaka kei na ka ca. A baci lasu tale e ke. Ni sega ni se bau dua e lasutaki Ivi, a dodonu kina me siqema ni veika e kaya na gata e sega ni salavata kei na ka a tukuna na Kalou vei watina, o Atama. Ia, a digitaka ga me vakabauti Setani, sega ni o Jiova. Ni sa temaki, e taura na vuanikau qai kania. E muri, sa qai kania tale ga o Atama. (Vakatekivu 3:1-6) Me vakataki Ivi, a se sega tale ga ni bau rogoca o Atama na lasu, a sega tale ga ni temaki koya o Setani. (1 Timoci 2:14) Ia, a vakaraitaka ena veika e cakava, ni saqata nona Dauveibuli. E vakaloloma sara na veika e sotava kina na kawatamata. Ena vuku gona ni talaidredre i Atama, e dewavi ira kece ga nona kawa na ivalavala ca kei na mate, salavata na veidabui kei na rarawa.—Roma 5:12.
4. (a) Na vakasama cava e rawa ni tukuni ni kovuti toka ena lasu mai Iteni? (b) Na cava meda cakava me kua ni vakacalai keda kina o Setani?
4 E rabailevu na ka e kovuta na lasu oya. E dodonu meda kila ni lasu ena were o Iteni e saqati kina na dina i Jiova. Dua tale, e vaka ni kaya toka o Setani ni bureitaka na Kalou e dua na ka vinaka vei rau na imatai ni veiwatini. Macala ni sega ni dina oya. Erau sega ni vakila o Atama kei Ivi e dua na ka vinaka mai na nodrau talaidredre. Me vaka ga a kaya vei rau o Jiova, a qai yaco me rau mate. Ia, a tomana tiko ga o Setani na nona lasu kei na nona saqati Jiova, e rawa kina vua na yapositolo o Joni me vola ena vica vata na senitiuri e muri ni o Setani “sa temaki ira kecega na kai vuravura.” (Vakatakila 12:9) Me kua ni vakacalai keda o Setani na Tevoro, e dodonu meda nuitaka vakaoti na dina i Jiova kei na nona Vosa. E rawa vakacava nida bucina da qai vaqaqacotaka noda nuitaki Jiova, da qai vakaukauataki keda meda kua ni rawai ena veivakaisini kei na lasu ni Meca levu ni Kalou?
O Jiova ga e Kila na Dina ni Ka Kece
5, 6. (a) E vakacava sara mada na kila e tu vei Jiova? (b) E vakacava na levu ni ka e kila na kawatamata ni vakatauvatani kei Jiova?
5 Na iVolatabu e dau vakatokai Jiova me o koya e “bulia na ka kecega.” (Efeso 3:9) O koya tale ga a “buli lomalagi, kei vuravura, kei na waitui, kei na ka kecega sa tu kina.” (Cakacaka 4:24) Ni o Jiova gona na Dauveibuli, e kila na dina ni ka kece ga. Me kena ivakaraitaki: Kaya mada e dua na turaga e droinitaka qai tara sara ga vakataki koya nona vale. Macala vinaka ni na kila vakamatailalai o koya na vale, ni vakatauvatani kei na dua tale. Ni tamata yadua ena kila vinaka ga na ka e tara. E vakatale ga oya na Dauveibuli, ni kila vakamatailalai na veika kece e bulia.
6 Na parofita o Aisea e vakamacalataka vakamatata na raba ni kila e tu vei Jiova. Eda wilika: “O cei sa vakarauta na wai e na qeteqete ni ligana, ka vakarauta na lomalagi e nai qaqalo ni ligana, ka kumuna vata e nai vakarau na qele kei vuravura, ka vakarauta e nai vakarau ni bibi na veiulu-ni-vanua, kei na veiulu-ni-koro e nai vakatovotovo? Ko cei sa kila rawa na Yalo i Jiova, se ko cei me nonai vakavuvuli me vakavulici koya? Erau sa bose vata kei cei, se ko cei sa vakavukui koya, ka vakavulici koya e nai valavala ni lewa, ka vakavulici koya me vuku; ia ko cei sa vakatakila vua na sala ni vuku?” (Aisea 40:12-14) O Jiova dina ga na “Kalou daukila ka” qai “vinaka duaduaga na nona vuku.” (1 Samuela 2:3; Jope 36:4; 37:16) Sa bau somidi dina na ka eda kila! Se mani vakacava na levu ni vuku e tu vei keda na kawatamata, na noda kila na veika e bulia na Kalou e sega mada ga ni yacova na “nonai valavala vakatikina e so.” E vaka ga “na vakasolokakana” ke vakatauvatani kei na “kurukuru.”—Jope 26:14.
7. Na cava a vakadinata o Tevita me baleta na kilaka i Jiova, kei na cava eda vakadeitaka kina?
7 Me vaka ni buli keda o Jiova, sa macala ga ni na kilai keda vinaka. E vakadinadinataka oqo o Tui Tevita. A vola: “I Jiova, ko ni sa dikevi au, ka kilai au. O ni sa kila na noqu tiko sobu kei na noqu tu cake, o ni sa kila na nanuma ni lomaqu ni sa yawa tiko. O ni sa vakatovolea na noqui lakolako kei na noqui kotokoto, a sa kila deivaka na noqui valavala kecega. Ni sa sega e dua na vosa ena gusuqu, sa sega ni kilai deivaki kece sara ga vei kemuni Jiova.” (Same 139:1-4) E matata vei Tevita ni soli tu na galala vua na kawatamata—e solia tale ga vei keda na Kalou na digidigi meda vakarorogo se da talaidredre vua. (Vakarua 30:19, 20; Josua 24:15) Io, eda vakadeitaka ni o Jiova e kilai keda vinaka cake mai na noda kilai keda yadua. E vinakata na ka e vinaka duadua me baleti keda, qai tu vakarau me lewa noda ilakolako. (Jeremaia 10:23) Koya gona, e sega tale ni dua na qasenivuli, na kenadau, se daunivakasala e vinaka cake me vakavulici keda ena ka dina, meda vuku da qai marau kina.
O Jiova e Dau Vosa Dina
8. Eda kila vakacava ni dau vosa dina o Jiova?
8 E rawa ni dua e kila na ka dina, ia e sega ni kena ibalebale ni dau vosa dina. Na Tevoro, me kena ivakaraitaki, e kila na ka dina, ia a digitaka me ‘kua ni vakabauta na ka dina.’ (Joni 8:44) Na kena veibasai, o Jiova, e “levu na nona . . . dina.” (Lako Yani 34:6) Na iVolatabu sara ga e dau kaya wasoma ni dau vosa dina o Jiova. E kaya na yapositolo o Paula ni ‘sega ni rawa me vosa lasu na Kalou,’ qai “sega ni lasu rawa.” (Iperiu 6:18; Taito 1:2) Na vosa dina e tiki sara ga ni itovo uasivi i Jiova. E rawa gona nida vakararavi da qai nuitaki Jiova baleta ni dau vosa dina, e sega ni dau vakaisini ira era dina vua.
9. Na yaca i Jiova e veisemati vakacava kei na dau vosa dina?
9 Na yaca i Jiova e vakadeitaka ni dau vosa dina. E ibalebale mada ga ni yacana “O Koya sa Vakavuna me Yaco.” Oqo e vakatakilakilataki Jiova me o koya e dau vakayacora na veika kece e yalataka. E sega tale ni dua e vaka oqo. Ni Cecere Duadua, e sega ni dua na ka e rawa ni tarova na vakayacori ni nona inaki. Ia, e sega wale ga ni dau vosa dina o Jiova, e tu tale ga vua na kaukaua kei na vuku me vakayacora kina na veika e kaya.
10. (a) E vakadinadinataka vakacava o Josua ni o Jiova e dau vosa dina? (b) Na vosa ni yalayala cava i Jiova o sa bau raica ni vakayacori?
10 O Josua e dua vei ira a raica na veicakacaka lelevu e vakadeitaka ni dau vosa dina o Jiova. A tiko mai Ijipita o Josua ena gauna e tauca kina o Jiova na tini na kuita ena matanitu oya, a sa tukuna vakailiu tale tu ga o Jiova na kena veitaravi. Dua tale vei ira na ka e vakadinadinataka o Josua, oya na vakayacori ni vosa ni yalayala ena nodra vakabulai na Isireli mai Ijipita me qai liutaki ira o Jiova ina Vanua Yalataki, ra vakamalumalumutaki ira sara tale mada ga na mataivalu qaqa ni Kenani era veivorati. Ni sa voleka ni tini na nona bula, sa qai kaya o Josua vei ira na turaga qase ena matanitu o Isireli: “Dou sa kila e na lomamuni taucoko kei na yalomuni taucoko, ni sa sega ni lutu e dua na ka e na ka vinaka kecega sa vosataka e na vukumuni ko Jiova na nomuni Kalou; sa yaco kecega vei kemuni; sa sega ni lutu e dua na ka oqori.” (Josua 23:14) Io, o sega ni raica na veicakamana a raica o Josua, ia o sa bau vakadinadinataka ena nomu bula na dina ni vosa ni yalayala i Jiova?
O Jiova e Vakatakila na Ka Dina
11. Na cava e vakaraitaka ni via vakatakila o Jiova na dina vua na kawatamata?
11 Vakasamataka mada ke dua na itubutubu e levu na ka e kila, ia, e sega ni dau wasea vei ira na luvena. O sega beka ni vakavinavinaka ni sega ni vaka oya o Jiova? O Jiova e dau veitaratara vakayalololoma kei na kawatamata. Sa rauta me vakatokai koya na iVolatabu me “Dauniveivakavulici Levu.” (Aisea 30:20, NW) Ena nona yalovinaka, e veitaratara sara mada ga kina kei ira era sega ni via rogoci koya. Me kena ivakaraitaki, a lesi o Isikeli me vunau vei ira e kila o Jiova era na sega ni vakarorogo. E kaya vua o Jiova: “Luve ni tamata, mo lako, lako yani vei ira na mataqali i Isireli, ka vosataka na noqu vosa vei ira.” Sa qai tauca na ivakasala: “Era na sega ni vakarorogo vei iko; ni ra na sega ni vakarorogo vei au: ni ra sa mataviavialevu ga ka yalokaukauwa ko ira kece na mataqali i Isireli.” Dina ni a ilesilesi dredre, ia a qarava ena yalodina o Isikeli. Na veika e cakava oqo o Isikeli e laurai kina na yalololoma i Jiova. Ke dredre tale ga nomu ilesilesi ni cakacaka vakavunau ia o qai vakararavi vua na Kalou, o na nuidei ni na vakaukauataki iko me vaka ga a cakava vua na parofita o Isikeli.—Isikeli 3:4, 7-9.
12, 13. Na sala cava soti e veitaratara kina na Kalou kei na kawatamata?
12 E vinakata o Jiova “me bula na tamata kecega, ka mai kila sara nai vakavuvuli dina.” (1 Timoci 2:4) Era vosa gona ena vukuna na parofita, na agilosi, vaka kina na Luvena lomani, o Jisu Karisito. (Iperiu 1:1, 2; 2:2) O Jisu sara mada ga e kaya vei Pailato: “A ka oqo ka’u sa sucu mai kina, ki vuravura, me’u dautukuna na ka dina. O koya yadua sa vakabauta na ka dina, sa rogoca na noqu vosa.” A dulaki kina vei Pailato na isolisoli vakasakiti, me vulica sara ga mai vua na Luve ni Kalou na ka dina e vakarautaka o Jiova me rawati kina na bula. Ia, a sega ni taleitaka na dina o Pailato, qai sega ni via vuli vei Jisu. Laurai oqo ena nona taro vakababa: “A cava na ka dina?” (Joni 18:37, 38) Sa maumau dina! Ia, e lewe levu era a qai rogoca na ka dina a kacivaka voli o Jisu. A qai kaya vei ira nona tisaipeli: “Sa kalougata na matamudou, ni dou sa raica, kei na daligamudou, ni dou sa rogoca.”—Maciu 13:16.
13 Dua tale na sala na iVolatabu. E maroroya kina na ka dina o Jiova, qai vakarautaka tale ga vakarawarawa vei ira na tamata e veivanua kece. E sega ni wereubiubi na iVolatabu, e tukuna vakadodonu na ka. E tukuna tale ga na idivi ni Kalou, nona inaki, ivakaro, kei na kedra itukutuku dina na kawatamata. Kaya gona o Jisu ni masu vei Jiova: “Sa ka dina na nomuni vosa.” (Joni 17:17) Oya na vuna e duatani duadua kina na iVolatabu. Oqo duadua ga na ivola e vakavuna na Kalou, o koya e kila na ka kece ga. (2 Timoci 3:16) E isolisoli talei vua na kawatamata. Sa rauta mera dau vakamareqeta na tamata ni Kalou. Ke da yalomatua eda na wilika e veisiga.
Kubeta Matua na Ka Dina
14. Na cava e so na ka e kaya o Jiova me na cakava? Na cava na vuna meda vakabauta kina?
14 E dodonu meda taura vakabibi na veika e tukuna vei keda o Jiova ena nona Vosa. E dina na ka e tukuna me baleti koya, ena cakava tale ga na ka e kaya me na cakava. E sega kina na iulubale meda sega ni nuitaka na Kalou. Eda vakabauti Jiova ni kaya “me [na] cudruvi ira era sa sega ni kila na Kalou, a [ra] sa sega ni vakabauta nai tukutuku-vinaka ni noda Turaga ko Jisu Karisito.” (2 Cesalonaika 1:8) Eda vakabauti Jiova tale ga ni kaya ni lomani ira era muria na ka dodonu, ni kaya nira na bula tawamudu o ira era cakacakataka nodra vakabauta, kei na nona vosa ni yalayalataka ni na vakaotia na vutugu, rarawa, kei na mate. Sa qai vakadeitaka o Jiova na dina ni vosa ni yalayala se qai cavuti oti ga oqo ena nona vakarota na yapositolo o Joni: “Vola mada: ni sa vosa mana oqo ka dina.”—Vakatakila 21:4, 5; Vosa Vakaibalebale 15:9; Joni 3:36.
15. Na cava e so na lasu e bukana o Setani?
15 O Setani e veibasai sara ga kei Jiova. E nona cakacaka ga me veivakacalai, sega ni veivakararamataki. Me rawata nona inaki me vakamuai ira na tamata mai na sokalou savasava, e bukana kina o Setani e levu na lasu. Me kena ivakaraitaki, e vinakata o Setani meda vakabauta ni yawaki keda na Kalou qai sega ni kauaitaka na rarawa e vuravura. Ia, na iVolatabu e vakaraitaka ni kauaitaka vakabibi o Jiova nona ibulibuli qai cata sara na ca, e sega tale ga ni vinakata me raica nida rarawa. (Cakacaka 17:24-30) E vinakata tale ga o Setani mera vakabauta na tamata ni vakaoti gauna na qarai ni veika vakayalo. Ena yasana kadua, na iVolatabu e vakadeitaka vei keda ni ‘sega ni tawadodonu na Kalou me guilecava na noda cakacaka, kei na loloma, eda vakatakila ena yacana.’ E vakamacalataka vakamatata ni dau “saumi ira talega era sa dauvakasaqarai koya.”—Iperiu 6:10; 11:6.
16. Na cava mera qaqarauni ra qai kubeta matua tiko ga kina na ka dina na lotu Vakarisito?
16 A vola na yapositolo o Paula me baleti Setani: “Sa vakamatabokotaka na lomadra [na tamata] na kalou ni vuravura oqo, era sa sega ni vakabauta, me kakua kina ni cilavi ira na rarama ni tukutuku-vinaka ni serau i Karisito, o koya ga na yaloyalo ni Kalou.” (2 Korinica 4:4) Me vakataki Ivi, e so era temaki vakaca sara vei Setani na Tevoro. E so tale era vakatotomuri Atama, e dina ni a sega ni temaki ia a nakita vinaka me muria na sala ni talaidredre. (Juta 5, 11) O koya gona, e bibi vei ira na lotu Vakarisito mera qaqarauni tiko ga ra qai kubeta matua na ka dina.
Vinakata o Jiova “na Vakabauta Tawa Vakailasu”
17. Na cava meda cakava me vakadonui keda kina o Jiova?
17 Ni dau dina o Jiova ena nona ivalavala kece, e namaki ira tale ga era qaravi koya mera dau dina. A vola na daunisame: “I Jiova, o cei ena tiko e na nomuni vale[laca]? O cei ena tiko vakadua e na nomuni ulu-ni-vanua tabu? O koya sa lako vakadodonu, ka kitaka nai valavala dodonu, ka vosa dina tiko mai na vu ni yalona.” (Same 15:1, 2) Vei ira na Jiu era lagata na qaqanisere oya, na cavuti ni ulunivanua tabu i Jiova e sega ni vakabekataki nira na vakasamataka kina na ulunivanua o Saioni, na vanua a birika kina o Tui Tevita na valelaca a qai lai kotora kina na kato ni veiyalayalati. (2 Samuela 6:12, 17) Ni cavuti na ulunivanua kei na valelaca, e vakalesuya mai na vakasama ni itikotiko e tiko vakaivakatakarakara kina o Jiova. Oya na vanua era na lai torovi Jiova kina na tamata mera qara na nona veivakadonui.
18. (a) Na cava e vinakati vua e dua e via veitokani kei na Kalou? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga e tarava?
18 O koya e via veitokani kei Jiova e dodonu me dau vosa dina mai “vu ni yalona,” me kua ni veidabui. O ira gona na itokani dina ni Kalou mera tamata dau dina qai laurai vei ira “na vakabauta tawa vakailasu,” baleta na vosa dina e dodonu me vu sara ga mai lomada. (1 Timoci 1:5; Maciu 12:34, 35) Na itokani ni Kalou e sega ni lawakica se dauveivakaisini, ni “tamata . . . dauveivakaisini ena cata sara ko Jiova.” (Same 5:6) O ira na iVakadinadina i Jiova e vuravura raraba era saga vakaukaua mera dau vosa dina, nira vinakata mera vakadamurimuria na nodra Kalou. Ena qai veivosakitaki oqo ena ulutaga e tarava.
O na Sauma Vakacava?
• Na cava e kila kina o Jiova na dina ni ka kece?
• Na cava e vakaraitaka ni dau vosa dina o Jiova?
• E vakatakila vakacava o Jiova na ka dina?
• Na cava e vinakati vei keda me baleta na ka dina?
[iYaloyalo ena tabana e 10]
Na Kalou ni ka dina e kila vakamatailalai na veika kece e bulia
[iYaloyalo ena tabana e 13]
Na vosa ni yalayala i Jiova ena yaco dina