‘Sa Uasivi Dina na Nona Vuku na Kalou!’

“Sa uasivi dina ga na veivakalougatataki ni Kalou, na nona vuku kei na nona kilaka! E sega ni katumi rawa na titobu ni ka e vakananuma, e dredre tale ga ni kilai na nona sala kece!”—ROMA 11:33.

1. Na cava e ka dokai duadua vei keda na lotu vaKarisito yalayala?

NA CAVA na ka dokai duadua o bau rawata? O na rairai vakasamataka e dua na itavi se dua na ka dokai a lesi vei iko. Ia vei keda na lotu vaKarisito yalayala e ka dokai duadua na noda rawa ni veiwekani voleka kei na Kalou dina duadua ga o Jiova. Qo e vakavuna me ‘kilai keda kina o koya.’—1 Kor. 8:3; Kala. 4:9.

2. Na cava e ka dokai duadua kina meda kilai Jiova, me qai kilai keda o koya?

² Na cava e ka dokai duadua kina meda kilai Jiova, me qai kilai keda o koya? Ni Cecere Duadua ga e lomalagi kei vuravura, e dau taqomaki ira tale ga o ira e lomana. A uqeti na parofita o Neumi me vola: “Sa yalovinaka ko Jiova, sai vakaruru kaukauwa e na siga ni rarawa: ka sa kilai ira era vakararavi vua.” (Neumi 1:7; Same 1:6) E macala gona na noda rawata na bula tawamudu e vakatau ena noda kila na Kalou dina kei na Luvena o Jisu Karisito.—Joni 17:3.

3. Na cava e vinakati ena noda kila na Kalou?

³ Na noda kila na Kalou e sega ni baleta ga na noda kila na yacana. E vinakati meda kilai koya me vaka e dua na itokani, meda kila na ka e taleitaka kei na ka e cata. Na kila qori me salavata kei na noda bula, ni vakaraitaka qo nida sa mai kilai koya voleka sara na Kalou. (1 Joni 2:4) E vinakati e dua tale na ka ke da via kilai Jiova dina. E bibi meda kila na ka e sa cakava oti, na sala kei na vuna e cakava kina qori. Na noda kila vinaka ga na inaki i Jiova, na levu tale ga ni noda qoroya ‘na uasivi ni nona vuku na Kalou.’—Roma 11:33.

O Jiova na Kalou Vakainaki

4, 5. (a) Na cava e dusia na vosa “inaki” e tukuni ena iVolatabu? (b) Vakamacalataka se dau rawati vakacava e dua na inaki ena kena muri eso tale na sala.

⁴ O Jiova e Kalou vakainaki, qai vakamacalataka na iVolatabu “na nona inaki tawamudu.” (Efeso 3:10, 11) Na cava na ibalebale dina ni vosa qo? Me vaka e vakayagataki ena iVolatabu, na vosa “inaki” e dusia e dua na isausau e rawa ni rawati ena levu na sala.

⁵ Me kena ivakaraitaki: Ena rairai nanuma e dua me lako ina dua na vanua. E nona inaki se nona isausau me yaco ina vanua oya. Ena rairai nanuma tiko na sala ni veitosoyaki kei na gaunisala me muria. Ni sa muria na sala e digitaka, ena rairai sotava kina na veisau ni draki, osooso se sogo na gaunisala, qai vinakati vua me muria e dua tale na gaunisala. Se mani cava ga na veisau e vinakati me cakava, ena rawa ga na nona inaki, oya me yaco ena vanua e lako tiko kina.

6. E vakaraitaka vakacava o Jiova ni dau rawarawa ni veisautaka na sala me rawati kina na nona inaki?

⁶ Me vakataki koya ga e cakava eso na veisau me yaco ena dua na vanua, o Jiova tale ga e sa vakaraitaka oti na nona dau yalorawarawa me cakava eso na veisau ena vakayacori ni nona inaki. Ni dau kauaitaka na nodra galala ni vakatulewa na nona ibulibuli vuku, e dau tu vakarau me veisautaka kina na sala me rawati kina na nona inaki. Me kena ivakaraitaki, dikeva mada na nona vakayacora o Jiova na nona inaki me baleta na Kawa yalataki. O Jiova a tukuna taumada vei rau na imatai ni veiwatini: “Drau vakaluveni, ka tubu me lewe vuqa, ka vakatawai vuravura, ka vakamalumalumutaka.” (Vkte. 1:28) A vakaseva na inaki oya na veivorati a yaco ena were o Iteni? Sega sara ga! Ni veisau na ituvaki e totolo tale ga me vakayagataka o Jiova e dua tale na “gaunisala” me rawati kina na nona inaki. A parofisaitaka na kena basika e dua na “kawa” ena mai vakaotia na leqa e vakavuna o iratou na veivorati.—Vkte. 3:15; Iper. 2:14-17; 1 Joni 3:8.

7. Na cava eda vulica ena ka e kilai kina o Jiova me vaka e volai ena Lako Yani 3:14?

⁷ Na rawarawa ni nona vakamatauni koya o Jiova ena veisau ni ituvaki me vakayacori vinaka kina na nona inaki, e salavata kei na ka e kilai tani kina. Na gauna a tukuna kina o Mosese vei Jiova eso na ka e rawa ni vakadredretaka na itavi e lesi kina, e vakadeitaka vua o Jiova: “ ‘Sa bula koi au vakai au.’ E kaya tale: ‘Ko na vosa vakaoqo vei ira na Isireli, “O koya sa yacana sa bula koi au sa talai au vei kemuni.” ’ ” (Lako 3:14) Io, o Jiova e rawa ni cakava na ka ga e vinakata me vakayacora vinaka kina na nona inaki! E vakamacalataka vakavinaka qori na yapositolo Paula ena Roma wase 11. E vakamacalataka kina na vuniolive vakaivakatakarakara. Na noda dikeva na vosa vakatautauvata qo, eda na vakavinavinakataka vakalevu na uasivi ni vuku i Jiova, se mani noda inuinui na lai bula e lomalagi se bula tawamudu e vuravura.

Na iNaki i Jiova me Baleta na Kawa Yalataki

8, 9. (a) Na cava e va na itukutuku dina ena vukei keda meda kila vinaka kina na ivakatautauvata ni vuniolive? (b) Na taro cava me saumi e vakaraitaka na nona rawarawa ni cakava na veisau o Jiova me yaco kina na nona inaki?

⁸ Me rawa nida kila vinaka na vosa vakatautauvata me baleta na vuniolive, e bibi meda kila mada e va na itukutuku dina e okati ena vakayacori ni inaki i Jiova me baleta na kawa a parofisaitaki tu mai. Me kena imatai, e yalataka o Jiova vei Eparama ni na “kalougata talega na veimatanitu kecega e vuravura” ena vuku ni nona kawa. (Vkte. 22:17, 18) Na kena ikarua, na matanitu o Isireli a basika mai na kawa i Eparama, a rawa ni dua na “matanitu bete.” (Lako 19:5, 6) Na kena ikatolu, a levu vei ira na Isireli era sega ni ciqoma na Mesaia, e cakava tale eso na ka o Jiova me tauyavu kina e dua “na matanitu bete.” (Maciu 21:43; Roma 9:27-29) Na kena iotioti, o Jisu e bibi duadua ena kawa i Eparama, ia e soli tale ga vei ira eso mera okati ena kawa oya.—Kala. 3:16, 29.

⁹ Nida vakasamataka tiko na va na itukutuku dina qori, eda vulica ena Vakatakila nira le 144,000 era na veiliutaki kei Jisu mera tui ra qai bete mai lomalagi. (Vkta. 14:1-4) E tukuni tale ga ni o ira qo era “luvei Isireli.” (Vkta. 7:4-8) O koya gona, era Jiu se Isireli vakayago kece na le 144,000? Na isaunitaro qori e vakaraitaka na rawarawa ni nona cakava na veisau o Jiova me yaco kina na nona inaki. Meda dikeva mada na ivola i Paula vei ira e Roma me kilai kina na kena isau.

“Na Matanitu Bete”

10. Na cava a rawa sara ga ni vakarautaka na matanitu o Isireli?

¹⁰ Me vaka sa vakamacalataki oti, na matanitu o Isireli a rawa sara ga ni vakarautaka e dua na ilawalawa era “na matanitu bete . . . kei na vanua tabu.” (Wilika Roma 9:4, 5.) Na cava ena yaco ni basika na Kawa yalataki? Era na lewena kece na Isireli vakayago na iwiliwili taucoko ni 144,000 na Isireli vakayalo, mera okati tale ga ena kawa i Eparama?

11, 12. (a) A tekivu ena gauna cava na nodra digitaki o ira na veiliutaki ena Matanitu vakalomalagi, era raica vakacava e levu na Jiu ena gauna qori? (b) E vakacavara vakacava o Jiova na kedra “iwiliwili kece” o ira mera okati ena kawa i Eparama?

¹¹ Wilika Roma 11:7-10. A sega ni ciqomi Jisu ena imatai ni senitiuri na matanitu Jiu. A sega gona ni rawa mera vakarautaka na kawa i Eparama a dodonu ga mera vakarautaka. Ia ni tekivu me digitaki ena Penitiko 33 S.K. o ira na “matanitu bete” mera veiliutaki mai lomalagi, era ciqoma tale ga na veisureti qori eso na Jiu yalomalumalumu. Ni vica ga na udolu na kedra iwiliwili, o ira qo era vaka ga “na kena vo” nira le lailai ga ni vakatauvatani kei ira kece na Jiu.—Roma 11:5.

¹² Ena vakacavara vakacava o Jiova na kedra “iwiliwili kece” o ira mera okati ena kawa i Eparama? (Roma 11:12, 25) Raica mada na kena isau e tukuna na yapositolo o Paula: “E sega ni kena ibalebale qo ni daro na vosa ni Kalou. Ni sega ni o ira kece na Isireli era ‘Isireli’ dina. E sega ni o ira kece na kawa i Eparama era luvena dina, . . . Kena ibalebale ni o ira na luvena vakayago era sega dina ni luve ni Kalou, ia o ira na luve ni vosa ni yalayala era okati mera kawa.” (Roma 9:6-8) O koya gona e sega ni vinakati sara mera okati na luvei Eparama vakayago ena vakayacori ni inaki i Jiova me baleta na kawa.

Na Vuniolive Vakaivakatakarakara

13. Na cava e dusia (a) na vuniolive, (b) na wakana, (c) na tolona kei, (d) na tabana yadua?

¹³ E tomana na nona ivakamacala na yapositolo o Paula ena nona vakatauvatani ira na okati ena kawa i Eparama ina taba ni vuniolive vakaivakatakarakara.a (Roma 11:21) Na kena teivaki na vuniolive e dusia na vakayacori ni naki ni Kalou me baleta na veiyalayalati kei Eparama. Na waka ni kau e ka tabu, qo e dusi Jiova ni o koya e solia na bula vei Isireli vakayalo. (Aisea 10:20; Roma 11:16) Na tolona e dusi Jisu, o koya e bibi duadua ena kawa i Eparama. Na tabana e dusia na kedra “iwiliwili kece” o ira na okati tale ga ena kawa i Eparama.

14, 15. O cei na taba ni olive “sa ramusu,” o cei a qai veisosomitaki?

¹⁴ Ena ivakatautauvata ni vuniolive, o ira na Jiu era cati Jisu era vaka na taba ni vuniolive era “sa ramusu.” (Roma 11:17) Oya na vuna era sa sega ni okati mera kawa i Eparama. O cei ga me sosomitaki ira? Ena nodra rai na Jiu era dau dokadokataka nira kawa i Eparama, e sega tale ni dua e rawa ni sosomitaki ira. Ia o Joni na Dauveipapitaisotaki a vakasalataki ira ke vinakata o Jiova me veisosomitaki eso, ena rawa ni cakava qori ni vukica na vatu mera luvei Eparama.—Luke 3:8.

¹⁵ Na cava gona e qai cakava o Jiova me yaco kina na nona inaki? E vakamacalataka o Paula ni kau mai na taba ni olive ni veikau me semai ena taba ni olive e tei me sosomitaka na tabana sa ramusu. (Wilika Roma 11:17, 18.) Era kau mai vakaivakatakarakara mera semai ena vuniolive na lotu vaKarisito lumuti mai na veimatanitu me vakataki ira eso ena ivavakoso e Roma. Na sala qo era sa okati kina mera kawa i Eparama. Era vaka tu na taba ni vuniolive ni veikau, a sega ni rawa kina vei ira mera okati ena veiyalayalati bibi qo. Ia o Jiova e qai vakarautaka na sala mera Jiu vakayalo.—Roma 2:28, 29.

16. E vakamacalataka vakacava na yapositolo o Pita na matanitu vou vakayalo?

¹⁶ Qo na ka e vakamacalataka na yapositolo o Pita ena ituvaki qo: “O koya gona, e talei vei kemuni o koya ni oni vakabauta; ia vei ira na sega ni vakabauta, ‘na vatu era cata na matai e sa mai ivakadei ni tutunivale,’ ‘na vatu qo era vakatarabetaki kina.’ . . . Ia o kemuni na ‘matatamata digitaki, na matabete vakatui, na matanitu savasava, na matatamata e taukena sara ga na Kalou, moni tukuna yani na lagilagi’ i koya e kacivi kemuni mai na butobuto ina nona rarama uasivi. Oni a sega ni tamata ni Kalou e liu, ia qo oni sa nona tamata, oni a sega ni lomani, ia qo oni sa lomani.”—1 Pita 2:7-10.

17. Na cava “e sega ni dau caka” a qai cakava o Jiova?

¹⁷ E cakava o Jiova na ka e sega sara ga nira namaka e levu. E vakamacalataka o Paula ni ka e yaco oya “e sega ni dau caka.” (Roma 11:24) E rawa vakacava qo? E sega ni matau qai sega tale ga ni dau caka me semai na taba ni kau ni veikau ena kau e sa teivaki oti, ia qori na ka era cakava na dauteitei ena imatai ni senitiuri.b Ena sala vata qori, e vakasakiti sara na ka e cakava o Jiova. Na nodra rai na Jiu, era sega ni rawa ni vuataka na vua vinaka o ira na kai Veimatanitu. Ia o Jiova a qai vakayagataki ira sara ga qo mera okati ena “matanitu” e vuataka na vua ni Matanitu ni Kalou. (Maciu 21:43) Me tekivu ena 36 S.K., a lumuti o Konilio na imatai ni kai Veimatanitu e tawacili—a rawa kina vei ira na Jiu era tawacili mera semai ina vuniolive vakaivakatakarakara.—Caka. 10:44-48.c

18. Ni oti na 36 S.K., na cava era rawa ni cakava na Jiu?

¹⁸ E kena ibalebale beka qo ni oti na 36 S.K., sa sega tale ni rawa vei ira na Jiu mera kawa i Eparama? E sega. E tukuna o Paula: “Ia o ira tale ga na bale [o ira na Jiu], ke ra veisautaki ira mai na vovodea ni nodra vakabauta, era na qai semati lesu, ni rawa vua na Kalou me semati ira lesu. Ke sa rawa mo musuki laivi mai na vuniolive ni veikau mo semati ena vuniolive e tei, na ka e sega ni dau caka, sa na qai rawarawa sara vei ira era taba dina ga ni vuniolive e tei mera semati lesu i vudra!”d—Roma 11:23, 24.

‘Era na Vakabulai na Isireli Kece’

19, 20. Me vaka ga e vakamacalataki me baleta na vuniolive vakaivakatakarakara, na cava e cakava rawa o Jiova?

¹⁹ Io e vakasakiti dina na kena vakayacori na inaki i Jiova me baleta “na Isireli ni Kalou.” (Kala. 6:16) Me vaka ga e tukuna o Paula, ‘era na vakabulai na Isireli kece.’ (Roma 11:26) Ena gauna lokuci i Jiova o ira “na Isireli kece”—oya na iwiliwili kece ni Isireli vakayalo—era na tui qai bete mai lomalagi. E sega ni dua na ka ena tarova na inaki i Jiova!

²⁰ Me vaka ga e parofisaitaki, na kawa i Eparama—qori o Jisu Karisito kei ira na 144,000—era na vakalougatataki ira “na lewe ni veimatanitu.” (Roma 11:12; Vkte. 22:18) Na ituvatuva qo ena yaga kece vei ira na tamata ni Kalou. O koya gona nida vakasamataka na vakayacori ni inaki tawamudu i Jiova, eda na qoroya ni “uasivi dina . . . na nona vuku kei na nona kilaka.”—Roma 11:33.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Na cava eda vulica vei Jiova ena sala e vakayacora kina na nona inaki?

• Ena Roma wase 11, na cava e dusia . . .

na vuniolive?

na wakana?

na tolona?

na tabana?

• Na cava “e sega ni dau caka” ena semai ni tabanikau?

[Kato/iYaloyalo ena tabana e 24]

Na Cava me Semai Kina na Taba ni Vuniolive ni Veikau?

▪ E dua na sotia ni Roma o Lucius Junius Moderatus Columella, e dua tale ga na dauteitei ena imatai ni senitiuri S.K. E kilai levu ena nona vola na 12 na ivola me baleta na bula e veikau kei na teitei.

Ena ikalima ni nona ivola, e cavuta kina na vosa vakaibalebale makawa: “O koya e siviyarataka na veiolive, ena kauta mai kina na vuana; o koya e vakabulabulataka, ena dau kerea na vuana; o koya e kotiva, ena vakaukauataka me vua.”

Ni vakamacalataka oti na vunikau tubu vinaka qai sega na vuana, e tukuna kina eso na vakatutu: “E ka vinaka me tatalaki vakalalai se sualaki na tolona me ciqimaki kina na taba ni kau ni vuniolive ni veikau. Ni caka qori ena vuavuai vinaka kina na kau qai bulabula.”

[iYaloyalo ena tabana e 23]

O kila vinaka na ivakatautauvata ni vuniolive vakaivakatakarakara?