“Rawa Tiko Ga na Ca” ni O Lewa Vinaka Nomu Cudru

“Kemuni na taciqu lomani, ni kua ni sauma na ca e caka vei kemuni, . . . rawa tiko ga na ca ena vinaka.”​—ROMA 12:​19, 21.

1, 2. Era ivakaraitaki vinaka vakacava eso na iVakadinadina era gole tiko ena dua na vanua?

A LEQA na waqavuka era vodo tiko kina e le 34 na iVakadinadina i Jiova era gole tiko ena soqo ni vakatabui ni dua na valenivolavola ni tabana, mani vakabera na kena biubiu. A nanumi me dua ga na aua na kena kele me vakatawa waiwai, ia mani tao tu me 44 na aua ena dua na rara ni waqavuka tu yawa, e lailai kina na kakana, wai, qai sega ni vinaka na vale ni vakacegu. Era cudru e levu na pasidia ra qai vakarerei ira na vakailesilesi ni rara ni waqavuka. Ia era sega ni bau cudru na mataveitacini.

² Era yaco ena vanua era gole tiko kina na iVakadinadina ra qai donuya na iotioti ni iwase ni porokaramu ni vakatabui ni valenivolavola ni tabana. Era oca, ia era toka ga ni oti na soqo mera veimaliwai kei ira na mataveitacini ena vanua ya. Era qai kila emuri nira raica tu eso tale nodra vosovoso kei na nodra lewa vinaka. A kaya e dua na pasidia ina kabani ni waqavuka, “Ke sega o ira na le 34 na lotu vaKarisito keimami vodo vata mai, ke a yaco e dua na ue e rara ni waqavuka.”

Bula Maliwai Ira Era Daucudrucudru

3, 4. (a) E veivakaleqai tiko vakacava na cudru e rawa ni tini ena ivalavala voravora, sa vakacava na dede ni kena yaco tiko? (b) A rawa ni lewa vinaka o Keni nona cudru? Vakamacalataka.

³ Na lomaocaocataki ni bula ena ituvaki ca ni vuravura qo e rawa ni vakavuna nodra cudru e levu. (Dauv. 7:7) E vakalevu me dau lai tini sara na cudru ena veicati kei na ivalavala voravora. E yaco tu na veivaluvaluti ena levu na vanua, yaco tale ga na veileti ena levu na vuvale ni tiko na duidui. Sa dede na kena yaco tiko na cudru va qori kei na ivalavala voravora. O Keni na nodrau ulumatua o Atama kei Ivi a vuvutaki Epeli qai cudruvi koya, mani vakamatei tacina. A uqeti Keni o Jiova me lewai koya vinaka, a yalataka tale ga ni na vakalougatataki koya ke cakava vaka kina, ia se cakava ga o Keni na ivalavala torosobu ya.​—Wilika Vakatekivu 4:​6-8.

⁴ A sucukaya mai na ivalavala ca o Keni, ia se rawa ga ni vakatulewataka na ka me cakava. Ni rawa ni lewa vinaka nona cudru, a veiganiti ga kina me sotava na ca ni nona ivalavala voravora. Nida ivalavala ca, e dau dredre tale ga meda kua ni cudru se cakava eso na ivalavala e vu mai na cudru. Eso tale na leqa lelevu e ikuri ni lomaocaoca ena gauna “dredre” qo. (2 Tim. 3:1) Kena ivakaraitaki, na leqa vakailavo e rawa ni vakalomaocaocataki keda. Era tukuna na ovisa kei na isoqosoqo era dau dusimaka na vuvale, ni leqa vakailavo e vakavuna na kena levu tiko ga na cudru katakata kei na ivalavala voravora.

5, 6. Na rai cava vakavuravura me baleta na cudru e rawa ni vakaleqai keda?

⁵ Kena ikuri, e levu eda sotava era “lomani ira ga,” era “qaciqacia,” ra qai “voravora.” E rawarawa sara me takavi keda na itovo va qori, qai vakacudrui keda. (2 Tim. 3:​2-5) E dau vakaraitaki mada ga ena iyaloyalo kei na porokaramu ni tivi ni ka vakaturaga na veisausaumi, na ivalavala voravora e sa ivakarau ga ni bula, e iwali dodonu tale ga ni leqa. E dau kena ivakarau ga ena levu na iyaloyalo mera dau vakanamata na sarasara ni o koya na tamata ca ena “lauti koya na sui ni kena”​—vakalevu ga me veivakamatei na tagane vinaka.

⁶ Na iyaloyalo va qori e sega ni uqeta na ivalavala ni Kalou, e uqeta ga na “yalo ni vuravura” kei na yalo e kilai kina na kena iliuliu cudrucudru o Setani. (1 Kor. 2:12; Efeso 2:2; Vkta. 12:12) Na yalo qori e uqeta na vakacegui ni gagadre ni yago ivalavala ca, e veisaqasaqa kei na yalo tabu ni Kalou kei na kena itovo. E dua gona na ivakavuvuli bibi vaKarisito na noda sega ni veisausaumitaka na ca nida vakacudrui. (Wilika Maciu 5:​39, 44, 45.) E rawa vakacava nida muria vinaka sara na ivakavuvuli i Jisu?

iVakaraitaki Vinaka kei na Kena e Ca

7. Na cava a yaco nirau sega ni lewa vinaka na nodrau cudru o Simione kei Livai?

⁷ E vutucoqa ena iVolatabu na ivakasala me baleta na lewai vinaka ni cudru, vaka kina na ivakaraitaki veiganiti ni ka ena yaco ke da lewa vinaka noda cudru se da sega ni lewa vinaka. Vakasamataka na ka a yaco ena nodrau sauma na luvei Jekope o Simione kei Livai na nona kucuvi Taina na ganedrau o Sikemi. Erau ‘rarawa . . . qai cudru vakalevu.’ (Vkte. 34:7) Eratou qai ravuta na siti e vakaitikotiko kina o Sikemi na vo ni luvei Jekope, ratou butakoca na kena iyau ratou qai kauti ira vakavesu na yalewa kei na gone. Erau sega ni cakava ga qori ena vukui Taina, ia rairai vu tale ga mai na dokadoka, niratou na vakarogorogocataki ena ka a yaco. Erau nanuma ni o Sikemi a cala vei rau kei na tamadrau o Jekope. Ia na cava na rai i Jekope me baleta na ka erau cakava?

8. Na cava e laurai me baleta na veisausaumi ena ka erau cakava o Simione kei Livai?

⁸ A rairai vakararawataki Jekope vakalevu na ka e yacovi Taina, ia a sega ni taleitaka nodrau veisausaumitaka na ca na luvenatagane. Erau via vakamacalataka na dodonu ni ka rau cakava o Simione kei Livai, ena nodrau kaya: “E vinaka li ni kitaka ko koya na gane i keirau me vaka sa yalewa dautagane?” (Vkte. 34:31) Qori e sega ni ka ga e yaco, a sega tale ga ni marau o Jiova. A qai parofisaitaka o Jekope ena vica vata na yabaki emuri, ni nodrau voravora kei na nodrau cudru o Simione kei Livai ena vakavuna me talabusese nodrau kawa ena veiyavusa e Isireli. (Wilika Vakatekivu 49:​5-7.) A sega ni vakadonui rau na Kalou nirau sega ni lewa vinaka nodrau cudru, a sega ni vakadonui rau tale ga o tamadrau.

9. Na gauna cava a voleka ni rawai Tevita kina na cudru?

⁹ E duatani sara na ka e yaco vei Tui Tevita. E levu na gauna veiganiti a rawa ni veisausaumi kina, ia a sega ni cakava. (1 Sam. 24:​3-7) Ena dua na gauna a voleka ni rawai koya na cudru. A vosavakacacataki ira na tamata i Tevita na turaga vutuniyau o Nepali, ia ena gauna qori era a taqomaka voli kina na nona qelenimanumanu o Nepali kei na kedra ivakatawa. A rairai vakacudrui Tevita sara ga qori, vakabibi ni nanumi ira nona tamata, mani vakavakarau me lai sauma na ka a cakava o Nepali. Ni gole o Tevita kei ira na nona tamata mera lai ravuti Nepali kei na nona vuvale, a lai tukutuku e dua na cauravou vei wati Nepali, na yalewa yalomatua o Apikali. A tukuna vua na ka a yaco, a vakamasuti koya tale ga me cakava kina e dua na ka. Sega ni bera nona kumuna e levu na ka ni iloloma o Apikali, a gole sara me lai tavaki Tevita. A yalomalumalumu ni kerei Tevita me vosota na viavialevu i Nepali, qai vakaraitaka ena veidokai ni rawa ni beitaki ena vakadavedra ke vakamatei Nepali kei ira nona tamata. A kilai yalona o Tevita qai kaya: “Mo kalougata ko iko ka tarovi au edaidai me’u kakua ni ia na veivakamatei.”​—1 Sam. 25:​2-35.

Na Rai vaKarisito

10. Na rai cava me tiko vei keda na lotu vaKarisito me baleta na veisausaumi?

¹⁰ Na kedrau italanoa o Simione kei Livai vaka kina o Tevita kei Apikali, e vakamatatataka ni cata o Jiova na cudru e sega ni lewai vinaka kei na ivalavala voravora, ena vakalougatataki ira ga era sasagataka na veiyaloni. A vola na yapositolo o Paula: “Saga moni veiyaloni kei ira na tamata kece. Kemuni na taciqu lomani, ni kua ni sauma na ca e caka vei kemuni, ni laiva ga me qai sauma na Kalou, ni volai: ‘E noqu itavi meu veisausaumi; au na sauma, e kaya o Jiova.’ Ia ‘ke viakana na kemu meca, vakania, ke viagunu, vagunuva, ni o cakava qo o sa binia tiko na qilaiso waqa e uluna.’ Me kua ni rawai iko na ca, mo rawa tiko ga na ca ena vinaka.”​—Roma 12:​18-21.a

11. A vulica vakacava e dua na tacida me lewa vinaka na nona cudru?

¹¹ E rawa nida muria na ivakasala ya. Kena ivakaraitaki, a kudruvaka e dua na tacida yalewa vua e dua na qase ni ivavakoso me baleti nona manidia vou ni cakacaka. A tukuna ni dau cakacaka vakatawadodonu qai tawaloloma. Sa sega ni via cakacaka ni cudruvi nona boso. A uqeti koya na qase ni ivavakoso me kua ni vakatulewa totolo, a raica rawa ni nona katakata na tacida yalewa ena vakalevutaka ga na leqa. (Taito 3:​1-3) A tukuna na qase ni ivavakoso ke kunea mada ga e dua tale na cakacaka o tacida ya, ena vinakati ga me veisautaka nona rai ke caka vua na ka tawadodonu. Sa qai vakasalataki koya me cakava vei manidia na ka ena vinakata tale ga me caka vua, me vaka ga a vakavulici keda kina o Jisu. (Wilika Luke 6:31.) A vakadonuya na tacida me tovolea na vakatutu ya. Na cava a qai yaco? Ni toso na gauna, a malumu o manidia qai vakavinavinakataki tacida tale ga ena nona cakacaka.

12. Na cava ena rairai mosimosi cake kina noda veileqaleqati na lotu vaKarisito?

¹² Eda na rairai sega ni kurabui ke da veileqaleqati va qori kei na dua ena taudaku ni ivavakoso vaKarisito. Eda kila ni dau yaco ga na veika tawadodonu ena vuravura i Setani, qai sega ni dodonu me vakacudrui keda nodra ivalavala na tamata ca. (Same 37:​1-11; Dauv. 8:​12, 13; 12:​13, 14) Ia e dau mosimosi sara ke da veileqaleqati kei na dua na tacida vakayalo. A nanuma lesu e dua na tacida, “Na ka e dredre duadua vei au ena gauna au kila kina na ka dina, ya meu ciqoma nira sega ni uasivi na tamata i Jiova.” Nida gole tani mai na vuravura e tawaloloma qai tawaveinanumi, eda nuitaka ni na kune vei ira kece na lewe ni ivavakoso na loloma vaKarisito. Ena rairai mosimosi gona se veivakacudrui nona tawaveinanumi e dua na tacida, se sega ni vaKarisito nona ivalavala, vakauasivi ke lesi ena so na itavi ena ivavakoso. De dua eda na taroga, ‘E yaco tu vakacava qo ena kedra maliwa na tamata i Jiova?’ Ia a yaco tale ga qori ena kedra maliwa na lotu vaKarisito lumuti ena nodra gauna na yapositolo. (Kala. 2:​11-14; 5:15; Jeme. 3:​14, 15) Na cava meda cakava ke yaco qori?

13. Na cava e bibi kina meda dau walia na leqa, eda na cakava vakacava qori?

¹³ A tomana na tacida e tukuni mai cake, “Au vulica meu masulaki koya e vakamosia na yaloqu. E dau yaga sara noqu cakava qori.” Eda sa wilika oti mai ni vakavulici keda o Jisu meda masulaki ira era tusaqati keda. (Maciu 5:44) Sa qai wacava sara na kena bibi meda masulaki ira na tacida vakayalo! Me vaka ga na tama e vinakata mera veilomani na luvena, e vinakata tale ga o Jiova meda veilomani na nona tamata e vuravura. Eda vakanamata tu meda bula veiyaloni da qai marau me tawamudu, ia sa vakavulici keda tiko o Jiova meda cakava rawa qori ena gauna qo. E vinakata meda veitokonitaka na vakayacori ni lomana. Meda saga gona meda walia na leqa e dau yaco se da kua ga ni “cudruvaka” na cala da qai duavata tiko ga. (Wilika Vosa Vakaibalebale 19:11.) Meda kua ni yawaki ira na tacida ni yaco na leqa, da veivuketaka ga noda maliwai ira tiko ga na tamata ni Kalou meda taqomaki kina ena ‘liga tawamudu’ i Jiova.​—Vkru. 33:27.

Yaga ni Noda Yalomalua

14. Eda na vorata vakacava na sasaga i Setani meda veisei?

¹⁴ E saga sara tiko o Setani kei ira na timoni mera vakacacana na mamarau ni vuvale kei na ivavakoso, me tarovi kina noda vunautaka na itukutuku vinaka. Era saga me yaco na veisei, nira kila ni na kasura noda duavata ke da duiyaloyalo. (Maciu 12:25) E vinaka meda muria na ivakasala qo i Paula meda vorata kina nodra veivakacalai: “E sega ni dodonu me veivala na bobula ni Turaga, me yalomalua ga vei ira kece.” (2 Tim. 2:24) Meda nanuma tiko eda sega ni veivala “kei ira era vakalewe ra qai vakadra, ia . . . kei ira na yalo ca tawarairai.” E bibi meda tokara na iyaragi vakayalo meda qaqa kina ena vala qori, wili kina na “itukutuku vinaka ni vakacegu.”​—Efeso 6:​12-18.

15. Na cava meda cakava nira ravuti keda na meca ena taudaku ni ivavakoso?

¹⁵ Ena taudaku ni ivavakoso, e warumisa na nodra sasaga na meca i Jiova mera valuta nodra bula veiyaloni na nona tamata. Eso na meca era vakacacani keda vakayago. Eso tale era vakaucacataki keda ena tabana ni itukutuku se na mataveilewai. E sa tukuna oti o Jisu vei ira nona imuri mera namaka qori. (Maciu 5:​11, 12) Na cava meda cakava? Meda kua ni “sauma na ca” ena ka eda tukuna se cakava.​—Roma 12:17; wilika 1 Pita 3:16.

16, 17. Era vakatovolei vakacava na lewe ni dua na ivavakoso?

¹⁶ Se mani cava e cakava vei keda na Tevoro, e sega ni ka wale noda ‘rawa na ca ena vinaka.’ Kena ivakaraitaki, ena dua na ivavakoso ena dua na yanuyanu ena Pasifika, a redetaki e dua na olo me vakayacori kina na iVakananumi. Nira rogoca qo na vakailesilesi ni dua na lotu, era tukuna vei ira na lewenilotu mera soqo vata yani ena olo ya me dua nodra lotu ena gauna vata ga mera vakayagataka kina na tacida. A vakaroti ira na vakailesilesi ni lotu o turaganiovisa mera vagalala mai na olo e redetaki, ena gauna era lako yani kina na tacida. Ia ena gauna me tekivu kina na iVakananumi, era sa vakasinaita tu na olo na lewenilotu, mani tekivu sara nodra lotu.

¹⁷ Nira vakarau vakaukauataki ira na lewenilotu na ovisa mera vagalala mai na olo, a golevi dua na qase ni ivavakoso na peresitedi ni lotu qai taroga: “Dua na soqo bibi oni via vakayacora ena yakavi nikua?” A vakamacala sara vua na tacida me baleta na iVakananumi, qai tukuna o peresitedi: “Oi, au a sega ni kila!” A tukuna sara e dua na ovisa: “Sa tukuni oti vei iko ena mataka nikua!” Ena dredre ni veivakanini, a vuki vua na qase ni ivavakoso na peresitedi qai kaya: “Na cava o na cakava? Sa sinai tu na olo. O na tukuna vei ira na ovisa mera vakatalai keimami i tuba?” A moica vaqaseqase na ituvaki na peresitedi me nanumi kina nira dauveitusaqati na iVakadinadina! Na cava era na cakava na tacida?

18. Na cava era cakava na tacida nira vakacudrui, na cava a yaco kina?

¹⁸ Era vakadonuya na iVakadinadina mera vakayagataka na lewenilotu na olo me veimama ni aua, oti sa na qai tekivu na iVakananumi. A sivia na gauna a yalataki mera vakayagataka kina na olo, ia a vakayacori ga na iVakananumi nira sa vagalala mai. Ena siga tarava, a vakarota na matanitu me dua na matabose ni veivaqaqai. Ni laurai oti na kena itukutuku, a tukuna ina lotu na matabose me vakarogoya nira sega ni cala na iVakadinadina, e cala ga na nodra peresitedi. A vakavinavinakataki ira tale ga na iVakadinadina i Jiova na matabose ena nodra vosovoso ena ituvaki dredre era sotava. Io, a sega ni ka wale nodra sasaga na tacida mera “veiyaloni kei ira na tamata kece.”

19. Na cava e bibi meda cakava meda veiyaloni tiko ga kina?

¹⁹ E bibi meda dau vosa vakayalovinaka meda dau veiyaloni tiko ga kina. Ena veivosakitaki ena ulutaga tarava na ibalebale ni vosa vakayalovinaka, na ivukevuke meda cakava rawa kina qori, kei na ituvaki eda rawa ni vosa kina vakayalovinaka.

[iVakamacala e ra]

Vakamacalataka Mada

• Na cava era dau cudrucudru kina na tamata ena gauna qo?

• Na ivakaraitaki cava vakaivolatabu e laurai kina na vinaka ni noda lewa vinaka na cudru kei na ca ni noda sega ni lewa vinaka?

• Na cava meda cakava ke vakamosiyalo nona ivalavala e dua na tacida?

• Na cava meda cakava nira valuti keda na meca ena taudaku ni ivavakoso?

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Erau lesu i vale o Simione kei Livai​—ia a rawai rau na cudru

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Era na veisau o ira era dau tawaveikauaitaki ke da dau yalololoma