“Mo Rawa Ga na Ca ena Vinaka”

“Me kakua ni rawai iko na ca, mo rawa ga na ca e na vinaka.”​—ROMA 12:21.

1. Na cava eda nuidei kina nida na rawa na ca?

E RAWA beka nida tudei nira veitusaqati vakaukaua na meca ni sokalou dina? E rawa beka nida vorati ira na dau veivakamuai cala era saga mera dreti keda lesu ina vuravura ca oqo? Na isau ni rua na taro oqo na io! Na vuna? Baleta na ka a tukuna na yapositolo o Paula ena nona ivola vei ira e Roma. E vola: “Me kakua ni rawai iko na ca, mo rawa ga na ca e na vinaka.” (Roma 12:21) Kevaka eda nuitaki Jiova, da qai yalodei me kua ni rawai keda o vuravura, eda na sega dina ga ni rawai ena ka ca. Kena ikuri, na matavosa “rawa ga na ca e na vinaka” e dusia ni rawa nida vorata na ca kevaka eda dei tiko ga ena vala vakayalo. O ira ga na sega ni qaqarauni ra qai soro koso, ena rawai ira na vuravura ca oqo kei koya e liutaka tiko, o Setani na Tevoro.​—1 Joni 5:​19.

2. Na cava eda na dikeva kina e so na ka a yaco ena bula i Niemaia?

² Rauta ni 500 na yabaki ni bera ni bula o Paula, a vakaraitaka e dua na dauveiqaravi ni Kalou a vakaitikotiko mai Jerusalemi na dina ni vosa i Paula. Na turaga qaravi Kalou oqo o Niemaia, a sega wale ga ni tudei nira veivorati na tamata tawavakalou ia e rawa tale ga na ca ena vinaka. Na ituvaki dredre cava a sotava? E walia vakacava? Eda na vakatotomuri koya vakacava? Me saumi na taro oqo, meda dikeva mada e so na ka a yaco ena bula i Niemaia.a

3. Na ituvaki cava a bula donuya o Niemaia, kei na ka vakasakiti cava a cakava?

³ A veiqaravi ena vale vakatui mai Perisia o Niemaia vei Tui Atakisekise. Dina ni bula o Niemaia kei ira e sega ni vakabauta vata, a sega ga ni ‘vakaitovotaki koya ena veimataqali itovo vakavuravura’ ni gauna oya. (Roma 12:​2, VV) Ni basika e dua na leqa mai Juta, a biuta na ivakarau ni bula vinaka a tu kina, lakova na ilakolako dredre i Jerusalemi, qai colata na itavi levu ni kena tara tale na bai ni koro. (Roma 12:1) Dina ga ni a kovana kei Jerusalemi, a cakacaka tale ga vakaukaua e veisiga kei ira na kainona “mai na mataka caca ka yacova na kena rairai mai na veikalokalo.” E viri gona na bai ena loma ga ni rua na vula! (Niemaia 4:​21; 6:​15) E vakasakiti dina na cakacaka oqo ni laurai vata kei na nodra dau tusaqati na Isireli ena gauna a tara tiko kina na bai. O cei era saqati Niemaia? Na cava na nodra inaki?

4. Na cava era saga vakaukaua na meca i Niemaia?

⁴ Eratou veitusaqati vakalevu o Sanipalati, Topaia, kei Kesemi, ratou turaga dokai ena vanua ratou vakaitikotiko kina voleka e Juta. Ni ratou kedra meca na tamata ni Kalou, ratou “rarawa vakalevu ni sa lako mai e dua na tamata me segata na ka me ra vinaka kina ko ira na Isireli.” (Niemaia 2:​10, 19) Era saga vakaukaua na meca i Niemaia mera tarova na tara ni bai, ra bau bukivere sara mada ga. Ena vakalaiva beka o Niemaia ‘me rawai koya na ca’?

“Sa Cudru Sara . . . ka Levaci Ira”

5, 6. (a) Na cava nodra rai na meca i Niemaia ena tara ni bai? (b) Na cava e sega ni rere kina o Niemaia?

⁵ A vakayaloqaqataki ira nona tamata o Niemaia: “Tou ia, tou viria na bai kei Jerusalemi.” Era sauma: “Tou ia, ka viribai.” E vola o Niemaia: “A ra sa vakaukauwataka na ligadra ki na cakacaka vinaka oqo,” ia o ira na meca era “sa dredre ka vakalialiai keda, ka beci keda, ka kaya, a cava na ka oqo dou sa kitaka? dou na talaidredre beka vua na tui?” A sega ni rere o Niemaia ni rogoca nodra veivakalialiai kei na nodra veibeitaki vakailasu. E kaya vei ira na meca: “Na Kalou kei lomalagi, ena vakayacora na ka keimami sa cakava; o koya keimami na viri bai koi keimami na nona tamata.” (Niemaia 2:​17-​20) A nakita dei o Niemaia me toso ga na “cakacaka vinaka.”

⁶ Dua vei ratou na dauveitusaqati o Sanipalati, “sa cudru sara ko koya, ka levaci ira,” qai tosoya cake nona vosa vakacacataki ira. “A cava era sa mai kitaka ko ira na Jiu malumalumu oqo?” e kaya. “Era na vakavinakataka tale li na veivatu mai nai soqosoqo?” Bau veitokoni tale tu ga o Topaia: “Kevaka sa butuka wale e dua na fokise, ena qeqera sobu na nodra bai vatu.” (Niemaia 4:​1-3) Na cava a qai cakava o Niemaia?

7. Na cava e cakava o Niemaia nira beitaki koya na meca?

⁷ A sega ga ni kauaitaka o Niemaia na veivakalialiai. E muria ga na ivakaro ni Kalou qai sega ni via sauma lesu na ca. (Vunau ni Soro 19:18) A biuta ena liga i Jiova na leqa oya qai masuta: “Mo ni rogoca, na neimami Kalou; ni keimami sa beci; ka mo ni vakalesuya na nodra vosa ca me tau ki na uludra.” (Niemaia 4:4) A nuitaka o Niemaia na vosa i Jiova: “Me noqu na veicudruvaki, kei na veisausaumi.” (Vakarua 32:35) Kena ikuri, e tomana ga na “viri bai” o Niemaia kei ira na kainona. Era sega ni vakalaiva e dua na ka me vakamuai ira tani. E laurai gona ni “sa veiuturi na bai taucoko, ia na kena cecere cake sa yacova na kena veimama: ni ra sa gumatua e na cakacaka ko ira na tamata.” (Niemaia 4:6) Era guce na meca ni sokalou dina ena nodra via tarova na tara ni bai! Eda na vakatotomuri Niemaia vakacava?

8. (a) Eda na vakatotomuri Niemaia vakacava nira beitaki keda vakailasu na dauveitusaqati? (b) Tukuna e dua na ka o sotava se rogoca e vakaraitaka ni ka vakavuku noda sega ni veisausaumi.

⁸ Nikua, o ira na dauveitusaqati mai koronivuli, vanua ni cakacaka, se e vale mada ga e rawa nira vakalialiai keda se beitaki keda. Ia, na veibeitaki vakailasu vaka oqo e kena isau vinaka ga na noda muria na ivakavuvuli vakaivolatabu: ‘E tiko na gauna . . . mo tiko lo kina.’ (Dauvunau 3:​1, 7) O koya gona, me vakataki Niemaia, eda na sega ni tauca na vosa mosimosi meda veisausaumi kina. (Roma 12:17) Eda na masu ga vua na Kalou, da qai nuitaka na ka e tukuna: “Au na sauma koi au.” (Roma 12:19; 1 Pita 2:​19, 20) Ena sala oqori, eda na sega ni vakalaivi ira na meca mera vakamuai keda tani mai na cakacaka vakayalo e vakayacori tiko nikua​—na kena vunautaki na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou kei na veivakatisaipelitaki. (Maciu 24:14; 28:​19, 20) Na veigauna eda vunau kina, da qai sega ni vakalaiva mera vakamuai keda na dauveitusaqati, eda sa vakatotomuria tiko na yalodina i Niemaia.

‘Eda na . . . Vakamatei Ira’

9. Era veitusaqati vakacava na meca i Niemaia, cava e cakava kina o koya?

⁹ Nira rogoca na dauveitusaqati ni sokalou dina ni “sa veiuturi na bai kei Jerusalemi,” era vakarautaka sara na nodra seleiwau “me ra vala kei Jerusalemi.” Kena irairai nira sa tu na Jiu ena dua na ituvaki ririkotaki dina. Era tiko na Samaria mai na vualiku, o ira na Amoni mai na tokalau, o ira na Arapea mai na ceva, kei ira na Asitoti mai na ra. Sa viribaiti tu o Jerusalemi; kena irairai nira na sega ni dro rawa o ira na tara tiko na bai! Na cava mera na cakava? E kaya o Niemaia: “Keimami sa ia tiko na neimami masu vua na neimami Kalou.” Era veivakarerei na meca: “Eda na . . . vakamatei ira, ka vakadaroya na cakacaka.” Mani lesi ira na tara bai o Niemaia mera taqomaka na koro “me ra vakaiseleiwau, ka vakamoto, ka vakadakai dina.” Io, ena rai vakatamata, sa na sega tu ga ni rawa vua na ilawalawa lailai Jiu oqo me vakadruka na meca, ia e uqeti ira o Niemaia: “Ni kakua ni rerevaki ira: ni nanumi Jiova, sa levu ka rerevaki.”​—Niemaia 4:​7-9, 11, 13, 14.

10. (a) Na cava e vu ni nodra veisau na meca i Niemaia? (b) Cava e qai cakava o Niemaia?

¹⁰ Mani veisau vakasauri na ituvaki. Era lesu na meca. Na vuna? E vola o Niemaia: “A sa vakatawayagataka ko koya na Kalou na ka era a bosea.” Ia e kila o Niemaia nira se rawa tiko ga ni vakavu leqa na meca. A mani veisautaka vakayalomatua na ivalavala ni nodra cakacaka. Tekivu mai na gauna oya, “era cakacaka e na dua na ligadra, ka ra taura nai yaragi e na ligadra kadua.” A lesia tale ga o Niemaia e dua me “dauuvu davui” me vakarogoya vei ira na viri bai tiko nira sa kabakoro mai na meca. Ia, o koya e bibi sara, e kaya o Niemaia: “Ena vala e na vukuda na noda Kalou.” (Niemaia 4:​15-​20) Nira vakayaloqaqataki qai vakarautaki tu mera vala, era tomana na nodra cakacaka na dau tara bai. Na cava eda vulica ena itukutuku oqo?

11. Na cava e rawa kina vei ira na lotu Vakarisito dina mera vosota na ca ena vanua e vakatabui tu kina vakalawa na kacivaki ni Matanitu ni Kalou, ra qai rawa vakacava na ca ena vinaka?

¹¹ So na gauna, era saqati kaukaua na lotu Vakarisito dina. Ena so mada ga na vanua, era le levu sara na dauveitusaqati voravora ni sokalou dina. Ena rai vakatamata, era na sega ni dro bula rawa na tacida vakayalo ena veivanua oqori. Ia, era nuidei na iVakadinadina oqo ni na ‘vala ena vukudra na Kalou.’ Io, era dau vakadinata o ira na tusaqati ena vuku ni nodra vakabauta ni rogoca nodra masu o Jiova qai ‘vakatawayagataka na ka era bosea’ na meca kaukaua. Ena vanua mada ga e vakatabui tu kina na cakacaka vakavunau, era qara na lotu Vakarisito na sala mera vunau kina. Me vakataki ira ga na dau tara bai mai Jerusalemi, era veisautaka na iVakadinadina i Jiova na iwalewale ni nodra vunau ena gauna era tusaqati kina. Ia, era na sega ga ni tauri yaragi. (2 Korinica 10:4) Na vosa ni veivakarerei nira na sotava na itovo kaukaua e sega ni tarova nodra cakacaka vakavunau. (1 Pita 4:​16) Na kena veibasai, o ira na tacida yaloqaqa oqori era “rawa ga na ca e na vinaka.”

“Tou Mai Soqoni Vata”

12, 13. (a) Na iwalewale cava era saga na meca i Niemaia? (b) Na cava e sega kina ni ciqoma o Niemaia nodrau veisureti na meca me ratou sota?

¹² Nira raica na meca i Niemaia ni matewale nodra veitusaqati, sa ra qai tovolea e so na iwalewale e sega ni laurai levu. Era tovolea e tolu na sala mera bukivere kina. Na sala cava soti oya?

¹³ Kena imatai, era saga na meca i Niemaia mera vakacalai koya. Era kaya vua: “Tou mai soqoni vata e na dua na koro lailai mai na buca ko Ono.” E tiko ena kedrau veimama o Jerusalemi kei Samaria o Ono. Era qai vakatura na meca vei Niemaia mera sota e Ono me wali kina na leqa. Rawa ni vakasamataka o Niemaia: ‘Vinaka sara ga oqori. E vinaka na veivosaki, me kua ga na veivala.’ Ia a sega ni vakadonuya o Niemaia. E tukuna na vuna: “Ka rau a naki ca vei au.” A raica rawa o Niemaia na vere qai sega ni vakacalai kina. E cavuta vakava vei ira na dauveitusaqati: “Au sa dredre kina ni lako sobu: me mudu meicavai na cakacaka ni’u sa biuta, ka lako sobu vei kemudrau?” A sega ni vakabau na nodrau inakinaki na meca me vakamalumalumu o Niemaia. E dei tiko ga o koya ena cakacaka ni tara bai.​—Niemaia 6:​1-4.

14. Na cava a cakava o Niemaia nira beitaki koya vakailasu na meca?

¹⁴ Kena ikarua, era beitaki Niemaia vakailasu na nona meca ni sa bukivere me “vuki tani” mai vei Tui Atakisekise. A baci sureti tale o Niemaia: “Tou bose vata.” Me vaka ga e liu, a sega ni ciqoma o Niemaia, ni raica rawa na nodra inakinaki na nona meca. E vakamacalataka o Niemaia: “Ni ra sa viavakarerei keimami ko ira kece, ni ra kaya, Ena vakamalumalumutaki na ligadra e na cakacaka, me kakua ni caka.” Ia, e sauma vinaka o Niemaia na nodra veibeitaki na meca ni kaya: “Sa sega ni caka na ka e vaka na nomu vosa, ia ko sa vakasamataka walega e lomamu na ka oqo.” Kena ikuri, a rai ga vei Jiova o Niemaia me vukei koya, a masuta: “Mo ni vakaukauwataka na ligaqu.” E nuitaka ni na vukei koya o Jiova me vakaseva na nodra vere na meca, qai toso ga na viri bai.​—Niemaia 6:​5-9.

15. Na cava na ivakasala ni dua na parofita lasu, na cava e sega ni ciqoma kina o Niemaia?

¹⁵ Kena ikatolu, era vakayagataka na meca e dua na dauvere, e turaga ni Isireli o Semaia, a saga me voroka o Niemaia na lawa ni Kalou. E kaya o Semaia vei Niemaia: “Tou soqoni vata e na vale ni Kalou, e loma ni vale ni soro, ia me da sogota nai sogo ni vale ni soro: ni ra na lako mai . . . me vakamatei iko.” E tukuna o Semaia vei Niemaia ni sa vakarau labati, ia ena rawa ni bula ke lai vuni ena valenisoro. Ia, e sega ni veiqaravi vakabete o Niemaia. Ena cala ke lai vuni ena vale ni Kalou. Ena voroka beka na Lawa ni Kalou me rawa ga kina ni bula? E sauma o Niemaia: “Ko cei beka, ni sa vakataki au tiko, me via curu ki na vale ni soro me vakabulai koya? Au na sega ni curu kina.” Na cava e sega ni rawai kina o Niemaia ena vere oya? Baleta ni kila ni o Semaia a “sega ni talai koya na Kalou,” dina ga ni dua na Isireli. Na parofita dina ena sega vakadua ni vakasalataki koya me voroka na Lawa ni Kalou. Me vaka ga e liu, a sega ni laiva o Niemaia mera rawai koya na dauveitusaqati. Oti ga vakalailai oya, a vola: “A sa viri oti na bai e na bogi e limasagavulu ka rua, e nai karuasagavulu ka lima ni siga ni vula ko Iluli.”​—Niemaia 6:​10-​15; Tiko Voli Mai na Lekutu 1:​51; 18:7.

16. (a) Eda na raici ira vakacava na itokani vakailasu, o ira na beitaki keda vakailasu, kei ira na tacida vakailasu? (b) Sala cava o na sega ni beca kina na nomu vakabauta ni o tiko e vale, e koronivuli, se na vanua ni cakacaka?

¹⁶ Me vakataki Niemaia, era dau tusaqati keda tale ga na itokani lasu, o ira na beitaki keda vakailasu, kei ira na tacida vakailasu. E so era saga mera rawai keda ena vosa. Era na rairai uqeti keda meda kua soti ni gugumatua na qaravi Jiova me rawa kina nida sauva tale ga na veika vakavuravura. Ia, eda sega ni duavata kina baleta nida vakaliuca na Matanitu ni Kalou. (Maciu 6:​33; Luke 9:​57-​62) Era vakaucacataki keda na dauveitusaqati. Ena so na vanua, eda beitaki vakailasu nida meca ni matanitu, me vaka ga nona beitaki o Niemaia ni via vorata na tui. E so na veibeitaki era vakacalai ena mataveilewai. Ia, se mani cava e yaco, eda masu ena nuidei ni o Jiova ena moica na ituvaki me vakayacori kina na nona inaki. (Filipai 1:7) Era na rawa ni tusaqati keda tale ga o ira na kaya nira qaravi Jiova. Me vaka ga e saga e dua na Jiu me voroka o Niemaia na Lawa ni Kalou me rawa ni bula kina, e vaka kina na nodra saga o ira na iVakadinadina era sa vukitani meda beca na lawa ni Kalou. Ia, eda sega ni rogoci ira na vukitani baleta nida na sega ni vakabulai kevaka eda beca na lawa ni Kalou! (1 Joni 4:1) Io, ena veivuke i Jiova, eda na rawa na ca e caka vei keda.

Vunau Tiko ga ni O Vakacacani

17, 18. (a) Na cava e nakita me cakava o Setani kei ira na nona mata? (b) Na cava o nakita dei mo cakava, na cava na vuna?

¹⁷ E kaya na Vosa ni Kalou me baleti ira na taci Karisito lumuti: “Era sa rawai koya [Setani] e . . . na vuku ni vosa era sa tusanaka.” (Vakatakila 12:11) Eda raica gona e ke ni nodra rawai Setani, na ivurevure ni ca, o ira na lumuti e veisemati vinaka kei na nodra vunautaka na itukutuku ni matanitu ni Kalou. Sa rauta me sega ni cegu o Setani na dau tusaqati ira na ivovo ni lumuti kei “nai soqosoqo levu,” ena nona dau bukana na veitusaqati!​—Vakatakila 7:9; 12:17.

¹⁸ Eda sa raica mai ni rawa nida tusaqati nida vosa vakacacataki, se eda vakarerei nida na sotava na itovo kaukaua, se ena so tale na iwalewale. Se mani vakacava noda tusaqati, e dua tiko ga na inaki i Setani​—oya me tarovi na cakacaka vakavunau. Ia, ena mate wale nona sasaga baleta me vakataki Niemaia ga, o ira na tamata ni Kalou era na “rawa ga na ca e na vinaka.” Era na cakava oqo ena nodra vunautaka tiko ga na itukutuku vinaka me yacova sara na gauna e kaya kina o Jiova me sa rauta!​—Marika 13:10; Roma 8:​31; Filipai 1:​27, 28.

[iVakamacala e ra]

O se Nanuma Tiko?

• Era tusaqati vakacava na dauveiqaravi ni Kalou ena gauna makawa, vaka tale ga kina na lotu Vakarisito nikua?

• Na cava na nodra inakinaki na meca i Niemaia, na cava na nodra inakinaki na meca ni Kalou ena gauna oqo?

• Rawa vakacava vei keda ena gauna oqo meda rawa na ca ena vinaka?

[Kato/​iYaloyalo ena tabana e 29]

Ka e Vulici Mai na iVola i Niemaia

Era sotava na dauveiqaravi ni Kalou na

• veivakalialiai

• veivakarerei

• veivakacalai

Era veivakacalai na

• itokani lasu

• dauveibeitaki vakailasu

• tacida vakalasu

Era rawa na ca na dauveiqaravi ni Kalou ena

• nodra vakayacora tiko ga na nodra itavi lesi vakalou

[iYaloyalo ena tabana e 27]

E tara o Niemaia kei ira na nona itokani vakacakacaka na bai kei Jerusalemi dina ga nira tusaqati kaukaua

[iYaloyalo ena tabana e 31]

Era vunautaka na itukutuku vinaka ena doudou na lotu Vakarisito dina