Valuti ni Malumalumu Vakayago
‘Sa vu ni mate na gadrevi ni itovo vakayago.’—ROMA 8:6.
1. Era raica vakacava e so na yago ni tamata, na taro cava e votu kina?
“AU NA vakavinavinaka vei kemuni; ni sa ka rerevaki ka vakurabui na noqui bulibuli.” (Same 139:14) Oqori na qaqanisere i Tevita na daunisame ni vakayatuyatutaka tiko e dua na ibulibuli i Jiova—na yago ni tamata. Era coqa na veivakacaucautaki dina oya e so na iliuliu ni lotu nira kaya ni yago na ivunivuni kei na ivurevure ni valavala ca. E vakatokai tale ga na yago me “iovi ni lecaika, yavu ni itovo tawakilikili, ivau ni veidabui, bai butobuto, kei na yagomate sa lako tu.” A kaya na yapositolo o Paula: “Sa sega ni tiko ena yagoqu e dua na ka vinaka.” (Roma 7:18, NW) Kena ibalebale beka oqo nida sa vesuki tu ena yagoda ivalavala ca qai sega nida cakava rawa kina e dua na ka?
2. (a) Na cava na ibalebale ni ‘gadrevi ni itovo vakayago’? (b) Erau veicoqacoqa vakacava na ‘yago kei na yalo’ ena lomadra na tamata era gadreva mera vakamarautaka na Kalou?
2 So na gauna e taurivaka na vosa “yago” na iVolatabu me dusia na yago vakatamata. (1 Tui 21:27, NW) E taurivaka tale ga na “yago” me dusia na valavala ca ni tamata, ni a kawa i Atama na tamata talaidredre. (Efeso 2:3; Same 51:5; Roma 5:12) E taka gona mai vua na ‘malumalumu ni yagoda.’ (Roma 6:19) A tauca tale ga o Paula na ivakasala oqo: ‘Sa vu ni mate na gadrevi ni itovo vakayago.’ (Roma 8:6) Ni dua e ‘gadreva na itovo vakayago,’ kena ibalebale oqo ni lewai koya se biligi koya tiko na gagadre ni yagona ivalavala ca. (1 Joni 2:16) Nida saga meda vakamarautaka na Kalou, ena veicoqacoqa tiko e veigauna na noda gagadre vakayalo kei na noda gagadre vakayago, ena via lewai keda na gagadre vakayago meda cakava “na cakacaka ni tovo vakayago.” (Kalatia 5:17-23; 1 Pita 2:11) Ni sa vakamacalataka oti na veidre mosimosi oqo e lomana o Paula, e kaya sara: “A tamata vakaloloma koi au! o cei ena sereki au mai na yago ni mate oqo?” (Roma 7:24) Vakaevei o Paula, e dua beka e sega ni cakava rawa tale e dua na ka ena veitemaki? E sauma vakadodonu na iVolatabu ni sega!
Ka Dina na Veitemaki Kei na iValavala Ca
3. Na cava na nodra rai e levu me baleta na ivalavala ca kei na veitemaki, ia na ivakasala cava e tauca kina na iVolatabu?
3 Levu nikua era sega ni okata me dua tu na ka na ivalavala ca. E so sa vaka e vosa madra vei ira na “ivalavala ca,” era cavuta vakaveiwali me dusia na cala lalai wale. Era lecava “ni da na rairai koi keda kecega e na mata ni tikotiko ni veilewai nei Karisito; me da rawata yadua nai sau ni veika sa caka e na yagona, me vaka na veika sa cakava ko koya, se vinaka se ca.” (2 Korinica 5:10) E so era na cavuta tu ga vakamamada na vosa oqo: “Rawa niu vorata na ka kece ga, ia na veitemaki sa warai tu la!” E so sa nodra ivakarau ni bula na vakacegui totolo ni nodra gagadre, na gadrevi beka ni kakana, veiyacovi, marau, se na rawaka. O ira vaka oqo era sega wale ga ni veikocoyaka na ka, ia era vinakata ena gauna totolo duadua mera rawata na ka kece oya! (Luke 15:12) E kamica vei ira na marau era sa vakila tiko ena gauna oqo, qai yawa sara mai na nodra vakasama na “bula dina” e rawa nira rekitaka mai muri. (1 Timoci 6:19) Eda vulica mai na iVolatabu meda dau vakasama vakavinaka da qai raiyawa, meda vakayawaki keda mai na veika ena vakaleqai keda vakayalo se vakayago. E kaya oqo na vosa ni vuku uqeti vakalou: “O koya sa yalomatua sa kunea na ca, a sa vunitaki koya: ia ko ira sa sega ni vuku era sa lako tu yani, ka ra sa kana rarawa.”—Vosa Vakaibalebale 27:12.
4. Na cava e veivakadreti kina o Paula ena 1 Korinica 10:12, 13?
4 Nona volavola vei ira na lotu Vakarisito mai Korinica o Paula—na koro e kilai ena torosobu ni kena ivalavala—e tauca kina na ivakasala yaga me baleta na qarauni ni veitemaki kei na kaukaua ni ivalavala ca. E kaya: “Me qai vakaraici koya ko koya sa nanuma sa tu dei, de bale ga mai. Sa sega na vere tani sa yaco vei kemudou, o koya ga sa vorata rawa na tamata: ia sa yalodina na Kalou o koya ena sega ni laivi kemudou mo dou dauveretaki vakalevu cake, me vaka ga na nomudou kaukauwa; ka na cakava talega kei na vere na sala mo dou dro kina, mo dou vosota rawa.” (1 Korinica 10:12, 13) O keda kece—gone se qase, tagane kei na yalewa—eda dau temaki mai koronivuli, vanua ni cakacaka, se vanua cava tale. Meda dikeva gona oqo na vosa i Paula kei na kedra ibalebale vei keda.
Kua na Nuidei Vakasivia
5. Na cava e rui ririkotaki kina na noda nuitaki keda vakasivia?
5 E kaya o Paula: “Me qai vakaraici koya ko koya sa nanuma sa tu dei, de bale ga mai.” Ririkotaki dina meda nuitaki keda vakasivia, meda nanuma nida na sega ni bale ke da temaki. E dusia oqori nida lecava na kaukaua ni ivalavala ca. Ke ratou sa sikalutu ena ivalavala ca o Mosese, Tevita, Solomoni, kei na yapositolo o Pita, meda nanuma beka ni na sega ni rawa ni yacovi keda oya? (Tiko Voli mai na Lekutu 20:2-13; 2 Samuela 11:1-27; 1 Tui 11:1-6; Maciu 26:69-75) “O koya sa vuku sa rere, ka sa lako tani mai na ca: ia na lialia sa cudru, ka sa viaqaqa,” e kaya na Vosa Vakaibalebale 14:16. Kaya tale ga o Jisu: “Sa gu na yalo, ia na yago sa malumalumu.” (Maciu 26:41) E yaga meda taura vakabibi na ivakasala i Paula de dua eda na sikalutu, baleta ni sega ni dua na tamata ivalavala ca me na sega ni kadre e lomana na gagadre ca.—Jeremaia 17:9.
6. Ena gauna cava, kei na sala cava meda vakarautaki keda kina meda vorata na veitemaki?
6 E ka vakayalomatua meda vakarautaki keda rawa ina leqa tawanamaki. A raica rawa o Tui Esa ni gauna ni veisaututaki e gauna vinaka sara ga me vaqaqacotaka kina nona itataqomaki. (2 Veigauna 14:2, 6, 7) E kila ni sa na sega na betena na qai via vakarau nira sa kaba na meca. Ena vaka tale ga kina noda vakatulewataka na ka meda cakava ke sa basika na veitemaki, ni na yaga me caka oqori ni se sega ni vusolo na yalo, oya ena gauna maravu ni se bera ni votu na leqa. (Same 63:6) Sa lewa oti o Taniela kei iratou nona itokani eratou rerevaka na Kalou me ratou na yalodina ina lawa i Jiova ni se bera ni ratou vakaukauataki me ratou kania na magiti vakarautaki ni tui. Ratou sega kina ni lomalomarua tale me ratou dina ena ka eratou vakabauta me baleta na kena tabu ni laukana na kakana dukadukali. (Taniela 1:8) Ni se sega ni votu na ituvaki ririkotaki, meda se tei vakadeitaka rawa e yaloda nida na dei tiko ga ena itovo kilikili. Ke vaka oya, sa na qai tu vei keda na igu meda vorata na ivalavala ca.
7. Na cava e veivakacegui kina na noda kila ni so tale era sa vorata rawa na veitemaki?
7 Sa bau veivakacegui dina na vosa i Paula, e vaka: “E sega ni dua na veivakatovolei ka sa yacovi kemuni me dua tani mai na kena e dau yaco ki na tamata”! (1 Korinica 10:13, VV) E vola na yapositolo o Pita: “Dou vorati koya [na Tevoro] ni dou sa tu dei e na vakabauta, ni dou sa kila sa vakayacori na ka rarawa vakakina vei ira na wekamudou era sa tiko voli e vuravura oqo.” (1 Pita 5:9) Io, era sa sotava oti na veitemaki vata ga vaka oqo e so ra qai vorata rawa ni vukei ira kina na Kalou, o keda tale ga eda na rawata. Ia nida lotu Vakarisito dina da qai bula tiko ena vuravura e dukaveluvelu na kena itovo, meda kua ni lecava nida na vakatovolei, ke sega ni wale ga oqo, ia dua na siga. Eda na qai nuidei vakacava nida na valuta na malumalumu vakayago kei na noda temaki meda valavala ca?
Rawa Nida Vorata na Veitemaki!
8. Na cava e dua na sala rawarawa me drotaki kina na veitemaki?
8 E dua na sala rawarawa meda kua kina “ni bobula ki nai valavala ca” oya, kevaka e rawa, meda vakayawaki keda mai na ituvaki e rawarawa kina nida temaki. (Roma 6:6) E uqeti keda na Vosa Vakaibalebale 4:14, 15: “Mo kakua ni lakova na nodra sala nai valavala ca, kakua talega ni muria na nodrai lakolako na tamata ca. Mo biuta ga, kakua ni torova; gole tani maikina, ka lako tani yani.” E sega ni dredre me siqemi na ituvaki ena rawa ni tini sara ina ivalavala ca. O koya gona, sa macala tu ga ni na yaga vua na lotu Vakarisito me “lako tani yani,” oya me kua ni torova e dua, se dua na ka, se dua na vanua ena vakavurea vua na gagadre e sega ni vinaka qai waqa kina na garogaro ca.
9. E vakabibitaka vakacava vei keda na iVolatabu meda dro tani mai na ituvaki e rawa nida vecei kina?
9 Dua tale na sala rawarawa meda valuta kina na veitemaki oya meda dro tani mai na ituvaki eda na rawa ni vecei kina. E tauca o Paula na ivakasala oqo: “Dro tani mai na daudara [se, “veidauci,” NW].” (1 Korinica 6:18) E vola: “Dro tani mai na qarava na matakau.” (1 Korinica 10:14) A vakasalataki Timoci tale ga na yapositolo me dro tani mai na kocova na iyau vakayago, vaka kina “na gagadre ca vakacauravou.”—2 Timoci 2:22; 1 Timoci 6:9-11.
10. Na rua na ivakaraitaki veibasai cava e dusia vei keda na yaga ni noda dro tani mai na ituvaki e rawa ni veivecei?
10 Vakasamataka mada na ka e yacovi Tevita na tui Isireli. Ni rai yani mai na delanivale vakatui, e raica ni sili tiko e dua na yalewa rairai vinaka, tuburi koya sara na garogaro ca. Ia e dodonu vua me biuta na delanivale, me dro tani mai na ituvaki oya e rawa ni temaki kina. Mani sega ni cakava, e vakatataro ga me baleta na yalewa oqo—o Pacisepa—qai ca sara na kena itinitini. (2 Samuela 11:1–12:23) Ena yasana adua, na cava e cakava o Josefa ni sa dau mari koya na wati nona turaga dau garogaro me rau moce vata? Tukuna vei keda na kena itukutuku: “Ni sa vosa tikoga vei Josefa e na veisiga kecega, sa sega ga ni rogoci koya ko koya, me moce vata kaya, se me rau tiko vata kaya.” Dina ni se sega ena gauna oya na Lawa i Mosese, ia e kaya o Josefa vua na wati nona turaga: “Au na qai cakava rawa vakaevei na ka ca vakaidina oqo, kai valavala ca vua na Kalou?” Dua na siga, e tauri Josefa vakaukaua o koya qai kaya vua: “Daru moce vata”! A tiko beka ga e kea o Josefa me saga me vunauci koya? Sega. E “dro, ka curu yani kituba.” A qarauna sara o Josefa me kua mada ga ni kadre e lomana na gagadre ca. E gutuwa tani!—Vakatekivu 39:7-16.
11. Ke da sotava wasoma na veitemaki, na cava e rawa ni caka?
11 De nanumi ni o koya e dro tani mai na ituvaki ririkotaki e tamata ravarava, ia e ka vakayalomatua cake meda lako tani sara ga mai kina. De dua eda sotava wasoma e vanua ni cakacaka na veitemaki. Eda na sega beka ni veisautaka rawa na noda cakacaka, ia ena rairai tiko e so na sala meda vakatikitikitaki keda kina mai na ituvaki e rawa ni veivecei. E bibi meda dro tani mai na cava ga eda kila ni cala, me gu tale ga na yaloda meda cakava ga na ka e dodonu. (Emosi 5:15) Ena so tale na vanua, ena vauci ena noda dro tani mai na veitemaki na noda qarauna na porokaramu e so ena kompiuta (Internet sites) e dau vakaraitaki mai kina na iyaloyalo ni luvaiwale kei na so na vanua ni veivakamarautaki e sega ni kilikili. Ena vauci tale beka ga kina noda biuta ena kavanibenu e so na mataqali ivoladraudrau, se na noda qara e so tale mera noda itokani vou—era lomana na Kalou qai rawa nira vukei keda. (Vosa Vakaibalebale 13:20) Se mani cava ga e rawa ni temaki keda meda valavala ca, ena ka vakayalomatua meda vakataudeitaka e yaloda meda vakanadakuya na veika oya.—Roma 12:9.
Na Yaga ni Masu
12. Na cava eda kerea tiko vua na Kalou nida masuta: “Kakua ni kauti keimami ki na vere”?
12 E tauca o Paula na vosa veivakayaloqaqataki oqo: “Sa yalodina na Kalou o koya ena sega ni laivi kemudou mo dou dauveretaki vakalevu cake, me vaka ga na nomudou kaukauwa; ka na cakava talega kei na vere na sala mo dou dro kina, mo dou vosota rawa.” (1 Korinica 10:13) Dua na sala e vukei keda kina o Jiova oya nona sauma noda masu ni kere veivuke vua ena valuti ni veitemaki. E vakavulici keda o Jisu Karisito meda masuta: “Kakua ni kauti keimami ki na vere, ka mo ni vakabulai keimami mai na ca [se, “mai vei koya na vu ni ca,” NW].” (Maciu 6:13) Nida masu vaka oya mai vu ni lomada vei Jiova, ena sega ni biuti keda wale tu o koya meda sikalutu ena veitemaki; ena vakabulai keda ga mai na liga i Setani kei na nona ilawaki. (Efeso 6:11) Meda kerea gona vua na Kalou me vukei keda meda liaca na ituvaki eda rawa ni temaki kina me qai solia vei keda na kaukaua meda vorata na veitemaki. Ke da masuti koya me kua ni biuti keda meda sikalutu ina veitemaki, ena vukei keda o koya me kua ni rawai keda o Setani, “na vu ni ca.”
13. Na cava meda cakava ke sega ni cegu na veitemaki eda sotava?
13 Gadrevi vakabibi meda masu vagumatua ke sega ni cegu na veitemaki eda sotava. E so na ka eda temaki kina e rawa ni vakavuna me veidre na lomada, me veidre ena vakanananu kei na vakasama e vakavotuya vei keda nida tamata ivalavala ca dina. (Same 51:5) Me kena ivakaraitaki, ke votu mai ena noda vakasama na ivalavala torosobu eda dau cakava e liu qai vakararawataki keda, na cava meda cakava? Vakaevei ke gu na lomada meda lesuva tale? Meda kua ni saga wale ga vakataki keda meda cavuraka mai lomada na vakanananu vaka oya, ia meda torovi Jiova sara ga kina ena masu—vakavica vata ke mani vinakati. (Same 55:22) Ena vukei keda o koya ena nona Vosa mana kei na kaukaua ni yalona tabu meda vakasavasavataka noda vakasama, meda kua kina ni galeleta na veika dukadukali.—Same 19:8, 9.
14. Na cava e bibi kina na masu ena kena valuti na malumalumu vakayago?
14 Ni raica o Jisu na nodratou sosovu na nona yapositolo ena were o Kecisemani, sa qai kaya: “Dou vakatawa ka masu, me kakua ni rawai kemudou na vere: e dina ga sa gu na yalo, ia na yago sa malumalumu.” (Maciu 26:41) Dua na sala meda valuta kina na veitemaki oya meda kidava tiko ni na sega ni duadua tu ga na kena iwalewale, qai sega ni kilai rawarawa na kena basika. Bibi tale ga meda totolo ni masu ni sa votu na veitemaki baleta meda vakaiyaragitaki kina vakayalo meda valuta. Ena dredre meda vorata taudua na veitemaki baleta nida temaki sara tiko ga ena ka duadua eda malumalumu kina. E bibi dina na masu, baleta ni kaukaua ni Kalou eda kerea ena vaqaqacotaka na noda itataqomaki vei Setani. (Filipai 4:6, 7) De na yaga tale ga meda kerea nodra veitokoni vakayalo kei na nodra veimasulaki “na qase ni soqosoqo lewe ni lotu.”—Jemesa 5:13-18.
Vorata Vagumatua na Veitemaki
15. Na cava e vauci ena vorati ni veitemaki?
15 Meda tovolea, kevaka e rawa, meda lako tani mai na ituvaki e rawa nida temaki kina, ia e dodonu tale ga meda vorata vagumatua oqori me yacova ni sa oti se ni sa veisau na ituvaki. Ena nona sagai Jisu o Setani, sa qai vorati koya o Jisu me yacova ni sa lako tani na Tevoro. (Maciu 4:1-11) E vola na tisaipeli o Jemesa: “Vorata na tevoro, ena dro tani kina vei kemudou ko koya.” (Jemesa 4:7) Noda vorata na Tevoro e tekivu ena noda vakataudeitaka noda vakasama ena Vosa ni Kalou da qai lewa deivaki e lomada nida na kabita matua na nona ivakatagedegede. De vinaka meda katona ena noda vakasama da qai vakasamataka vakatitobu e so na tikinivolatabu veiganiti e cavuti sara ga kina na iwali ni noda malumalumu. Ena ka vakayalomatua tale ga meda qara e dua na lotu Vakarisito matua—dua beka na qase—meda talaucaka vua noda lomaleqa, o koya tale ga eda rawa ni kere veivuke kina nida sa temaki.—Vosa Vakaibalebale 22:17.
16. Eda na taqomaka vakacava na noda ivalavala me dodonu tiko ga?
16 E uqeti keda na iVolatabu meda sulumaka na itovo vou. (Efeso 4:24, VV) Kena ibalebale oqo meda soli keda vei Jiova me moici keda, me veisautaki keda. E kaya o Paula vei Timoci, e dua erau dau cakacaka vata, ena nona volavola vua: “Mo muria na yalododonu, na lotu, na vakabauta, na loloma, na vosota, na yalomalua. Mo ia ga nai valu vinaka ni vakabauta, taura na bula tawa mudu, o koya ko sa kacivi kina.” (1 Timoci 6:11, 12) Eda “muria na yalododonu” ena noda vulica vagumatua na Vosa ni Kalou, na kena inaki meda kila vinaka kina na nona itovo, oti oya da qai bulataka sara na veika e vinakata vei keda. Bibi tale ga meda vakaogai keda vakalevu ena cakacaka vakarisito e so me vaka na vunautaki ni itukutuku vinaka kei na kena lakovi na soqoni. Nida saga meda veivolekati kei na Kalou da qai vakayagataka vinaka na nona isolisoli vakayalo, ena yaga oqori meda na tubu cake kina vakayalo, meda taqomaka tale ga na noda ivalavala me dodonu tiko ga.—Jemesa 4:8.
17. Eda kila vakacava ni na sega ni biuti keda na Kalou nida temaki?
17 E kaya vei keda o Paula ni na sega ni rui sivia tale na veitemaki eda na sotava meda na sega ni vorata rawa kina ena kaukaua soli vakalou. Ena cakava o Jiova ‘na sala meda vosota rawa kina.’ (1 Korinica 10:13) Io, kevaka eda vakararavi tiko ga vua na Kalou, ena sega ni vakalaiva o koya me sivia tale na veitemaki me yacova ni sa oti na noda kaukaua vakayalo meda yalodina tiko ga kina. E vinakata o koya meda gumatua ni vorata na veitemaki. Rawa tale ga nida nuitaka nona vosa ni yalayala: “Au na sega sara ni biuti iko, se vakalaivi iko.”—Iperiu 13:5.
18. Na cava e dei kina na yaloda nida na valuta rawa na malumalumu vakayago?
18 A sega ni lomalomaruataka o Paula na itinitini ni nona sasaga me valuta na malumalumu vakayago. E sega ni vakalomalomani koya, me nanuma ni sega sara ga vua na kaukaua me vorata rawa kina na nona gagadre ca vakayago. E kaya ga: “Au sa cici vakakina, ia sa sega ni vaka e dua e sega ni kila: au sa vacu vakakina, ia ka sega ni vaka e dua sa vacuka na cagi: ia ka’u sa vakamalumalumutaka na yagoqu, ka vakabobulataka, de dua na ka, ni’u sa vunau vei ira na tamata tani, au sa qai biu wale tu.” (1 Korinica 9:26, 27) O keda tale ga eda rawa ni gumatua ena valuti ni noda malumalumu vakayago. Na Tamada dau loloma vakalomalagi e vakarautaka e veigauna na idusidusi yaga meda rawa ni muria tiko ga kina na sala dodonu. E vakarautaka oqori ena iVolatabu, ivolatabaki vakaivolatabu, ena sosoqoni vakarisito, ena gusudra tale ga na tacida matua vakarisito. Eda na valuta rawa na malumalumu vakayago ena nona veitokoni!
O se Nanuma Tiko?
• Ni tukuni na ‘gadrevi ni itovo vakayago,’ na cava beka e vakaibalebaletaka?
• Eda vakarautaki keda vakacava meda vorata na veitemaki?
• Na cava meda cakava meda valuta kina na veitemaki?
• E yaga vakacava na masu meda valuta kina na veitemaki?
• Eda kila vakacava ni rawa nida valuta na malumalumu vakayago?
[iYaloyalo ena tabana e 10]
E sega ni tukuni tu ena iVolatabu nida tamata vakaloloma, nida na sega ni cakava rawa e dua na ka me baleta na noda gagadre vakayago
[iYaloyalo ena tabana e 12]
Dua na sala rawarawa meda vorata kina na ivalavala ca oya meda dro tani ga