“Sa Dodonu na Sala i Jiova”

“Sa dodonu na sala i Jiova, ko ira na yalododonu era na muria.”​—Osea 14:9.

1, 2. E tauyavutaki ira vakacava na Isireli o Jiova, ia na cava e yaco?

A TAUYAVUTAKA vinaka o Jiova na matanitu o Isireli ena gauna i Mosese na parofita. Ia me qai yacova na ikawalu ni senitiuri B.S.K., sa torosobu sara na bula ni matanitu oqo, e raica na Kalou ni sa veiganiti ga me tau na kena itotogi. E vakamatatataki oqo ena Osea wase e 10 me yacova na 14.

² Sa veivakaisini na lomadra na Isireli. O ira na tini na yavusa ni matanitu oya era “cukicuki ca” ra tamusuka tale ga na ca. (Osea 10:1, 13) “Ni sa gone ko Isireli, ka’u a lomani koya,” e kaya o Jiova, “ia ka’u a kaciva na luvequ mai Ijipita.” (Osea 11:1) Dina ni a sereki ira na Isireli na Kalou ena nodra a tu vakabobula mai Ijipita, ia era sauma vua ena lasu kei na lawaki. (Osea 11:12) E vakasalataki ira kina o Jiova: ‘Mo lesu mai vua na nomu Kalou mo vakabauta na ivalavala loloma kei na ka dodonu.’—⁠Osea 12:6.

3. Na cava e yacovi Samaria ena vuku ni nona talaidredre, ia na cava mera cakava na Isireli mera qai vosoti kina?

³ E qai tini ca na ka e yacovi Samaria kei na kena tui ena vuku ni nodra talaidredre. (Osea 13:11, 16) Ia, na iotioti ni wase ni parofisai i Osea e dolavi ena vakamamasu oqo: “Ko iko na Isireli, mo lesu mada vei Jiova na nomu Kalou.” Ke ra veivutuni na Isireli ra qai kere veivosoti, ena vosoti ira na Kalou. Ia, e macala ni na okati e ke na nodra vakabauta ni “dodonu na sala i Jiova,” ra qai muria.—⁠Osea 14:1-6, 9.

4. Na yavu vakaivolatabu cava soti eda na dikeva ena parofisai i Osea?

⁴ Na iwasewase ni ivola oqo i Osea e koto kina e levu na yavu vakaivolatabu e rawa ni noda idusidusi ena noda lako vata kei na Kalou. Eda na dikevi ira mada: (1) me kua ni veivakaisini na noda qaravi Jiova, (2) vakaraitaka na Kalou ni lomani ira dina nona tamata, (3) bibi meda nuitaki Jiova tiko ga, (4) e dodonu tu ga na sala i Jiova, (5) e rawa nira lesu vei Jiova o ira era ivalavala ca.

Kua ni Veivakaisini na Noda Qaravi Jiova

5. Na veiqaravi vakacava e namaka vei keda na Kalou?

⁵ Namaka o Jiova me savasava, me kua ni veivakaisini na noda qaravi koya. Ia, sa yaco na matanitu o Isireli me “vaini dautubu wale.” O ira na lewena era sa ‘vakalevutaka na icabocabonisoro’ me caka kina na sokalou lasu. O ira na vukitani oqo era sa vakaduria sara mada ga e so na matakau se duru me caka kina na sokalou dukadukali. Ia, ena tamusuka o Jiova na nodra icabocabonisoro, ena vakarusa tale ga na nodra matakau.—⁠Osea 10:1, 2.

6. Ke da vinakata meda lako vata kei na Kalou, na itovo cava me kua ni tiko vei keda?

⁶ E sega ni dodonu mera veivakaisini na dauveiqaravi i Jiova. Ia, na cava e sa yacovi ira na Isireli? Sa ‘veivakaisini na lomadra’! Dina nira sa veiyalayalati oti tu kei Jiova, ia e veivakaisini wale ga na nodra veiyalayalati oqori. Na cava eda vulica e ke? Ke da sa yalataki keda vua na Kalou, meda kua sara ni veivakaisini. E veivakasalataki na Vosa Vakaibalebale 3:32: “Ni sa ka vakasisila vei Jiova na yalovakatani [“veivakaisini,” NW]: a sa tiko ga kei ira na yalododonu na nona vosa vuni.” Ke da vinakata meda lako vata kei na Kalou, e dodonu meda vakaraitaka na loloma e vu mai na ‘yalo savasava, na lewaeloma vinaka, kei na vakabauta’ e sega ni veivakaisini.​—1 Timoci 1:5.

Vakaraitaka na Kalou Ni Lomani Ira Dina Nona Tamata

7, 8. (a) Ena ituvaki cava soti ena qai lomani keda dina kina na Kalou? (b) Na cava meda cakava ke da vakayacora na ivalavala ca bibi?

⁷ Ke sega ni veivakaisini na noda qaravi Jiova qai dodonu na sala eda muria, ena lomani keda dina o koya. E tukuni vei ira na Isireli era lakosese: “Dou kaburaka me nomudou na ka dodonu, dou tamusuka me vaka na loloma; dou taura me nomudou na qalau; ni sa kena gauna oqo mo dou qarai Jiova kina, me na lako mai ko koya, ka vakavulica vei kemudou na ka dodonu.”​—Osea 10:12.

⁸ Kevaka wale ga era na veivutuni dina na Isireli ra qai vakasaqarai Jiova, ena qai ‘vakavulica vei ira na ka dodonu!’ Koya gona kevaka eda vakayacora na ivalavala ca bibi, meda vakasaqarai Jiova da qai masuti koya me vosoti keda, da qara tale ga nodra veivuke na qase ena ivavakoso. (Jemesa 5:13-16) E dodonu meda vakasaqara tale ga na veidusimaki ni yalo tabu ni Kalou, ni o “koya sa kaburaka na ka ni nonai tovo vakayago, ena tamusuka na rusa mai nai tovo vakayago; ia ko koya sa kaburaka na ka ni Yalo Tabu, ena tamusuka na bula tawa mudu mai na Yalo Tabu.” (Kalatia 6:8) Ke da “kaburaka na ka ni Yalo Tabu,” ena lomani keda tiko ga na Kalou.

9, 10. E vakayacori vakacava vei ira na Isireli na Osea 11:1-4?

⁹ Meda nuidei ni o Jiova e dau lomani ira tu ga na nona tamata. E vakadinadinataki oqo ena Osea 11:1-4, eda wilika kina: “Ni sa gone ko Isireli, ka’u a lomani koya, ia ka’u a kaciva na luvequ mai Ijipita. . . . Sa ra soro vei ira na Peali, ia era vakama na ka boi vinaka ki na matakau ceuceu. Ia ka’u a vakavulici ira na Ifireimi e na lako, ka taura na ligadra; ia era sega ni kila ni’u a vakabulai ira. E na dali ni tamata ka’u a tuberi ira, e nai vau ni loloma: ia ka’u a vakataki ira era sa laveta nai vau mai na gusudra, ia ka’u a tauca vei ira na kakana.”

¹⁰ E vakatauvatani Isireli e ke o Jiova kei na dua na gonelailai. A vakavulici Isireli o Jiova ni se qai vakavuvuli lako, e dau dodoka na ligana vei ira. E dau tuberi ira tale ga “e nai vau ni loloma.” Sa bau vakaciriloloma dina! Vakasamataka mo dua na itubutubu, o qai vukei luvemu tiko ni se qai vakavuvuli lako. O na dodoka yani vua na ligamu. O na rairai vakayagataka na dali se ivau me kukube kina me kua ni lutu. E vaka sara ga oqori na nona lomani keda kei na nona kauaitaki keda o Jiova. E tu vakarau me tuberi keda “e nai vau ni loloma.”

11. E ‘laveta vakacava na ivua’ na Kalou?

¹¹ Ni veitaratara tiko kei ira na Isireli o Jiova e vaka ga e ‘laveta na ivau mai na gusudra, qai solia vei ira yadua na kakana.’ Na ka e cakava na Kalou e vaka e dua e sereka se tosoya i muri na ivau se ivua me rawa kina ni kana vakavinaka na manumanu. Ena nodra sega ni via colata na Isireli na nodra ivua ni talairawarawa vei Jiova, sa ra colata sara tiko ga na nodra ivua ni veivakalolomataki na meca. (Vakarua 28:45, 48; Jeremaia 28:14) Me kua mada ga ni rawai keda o Setani de da colata na nona ivua e veivakalolomataki qai veivakaocai. Ia, meda yalodina ni lako vata tiko ga kei na noda Kalou dauloloma.

Nuitaki Jiova Tiko Ga

12. Me vaka e kaya na Osea 12:6, na cava meda cakava meda lako vata tiko ga kina kei na Kalou?

¹² Me rawa nida lako vata tiko ga kei na Kalou, e dodonu meda dau nuitaki koya. E tukuni vei ira na Isireli: “Ia o iko, mo lesu vua na nomu Kalou, mo dau yalololoma, mo caka dodonu, qai nuitaki koya tiko ga na nomu Kalou.” (Osea 12:6, NW) Ena rawa ga ni kilai nodra sa veivutuni dina na Isireli ke ra yalololoma, ra caka dodonu, ra qai ‘nuitaki Jiova tiko ga.’ Kevaka mada ga sa dede toka na noda lako vata tiko kei na Kalou, e se gadrevi tiko ga meda dau yalololoma, da caka dodonu da qai nuitaka koya tiko ga.—⁠Same 27:⁠14.

13, 14. E vakayagataka vakacava o Paula na Osea 13:14, kei na yavu cava e vakarautaka vei keda meda vakanuinui kina vei Jiova?

¹³ Eda na nuitaka dina na Kalou nida raica na parofisai i Osea e vakayacori vei ira na Isireli. “Ka’u na sereki ira mai na kaukauwa ni bulubulu,” e kaya o Jiova. “Ka’u na vakabulai ira mai na mate: Ko iko mate, sa evei na nomu dauveivakararawataki? Ko iko bulubulu, sa evei na nomu dauveivakarusai?” (Osea 13:14) A sega ni vakabulai ira na Isireli o Jiova ena gauna oya mai na mate, ia ena qai vakaotia ga vakadua na mate me kua ni gumatua tale.

¹⁴ Ni volavola o Paula vei ira na nona itokani lumuti era lotu Vakarisito, e vakayagataka na veivosa ni parofisai i Osea ena nona vola: “Ia ni sa vakaisulu oti na yago vuca oqo me kakua tale ni vuca rawa, ka sa vakaisulu oti na yago mate oqo me kakua tale ni mate rawa, ena qai vakayacori kina na vosa sa volai, Sa gu ce ko mate, a sa muduki sara. Ko iko mate, sa evei na nomu bati gaga? Ko iko bulubulu, sa evei na nomu gumatua? Sa kena bati gaga ni mate nai valavala ca: ka sa kena kaukauwa ni valavala ca na vunau. Ia me da vakavinavinaka vua na Kalou, o koya sa solia vei keda me da gumatua sara e na vuku ni noda Turaga ko Jisu Karisito!” (1 Korinica 15:54-57) Sa vakaturi Jisu o Jiova me ivakadei ni nodra na vakaturi o ira na sa mate e nanumi ira tu na Kalou. (Joni 5:28, 29) Sa dua dina na yavu marautaki meda vakanuinui kina vei Jiova! Ia, me ikuri ni veivakaturi, e tiko tale na ka e vakavuna meda via lako vata kei na Kalou.

E Dodonu tu ga na Sala i Jiova

15, 16. Na cava a parofisaitaki me baleti Samaria, a vakayacori vakacava?

¹⁵ E vukei keda meda lako vata tiko ga kei na Kalou na noda vakabauta ni “dodonu tu ga na sala i Jiova.” Era sega ni muria na sala dodonu i Jiova na kai Samaria. Ia, ena sauti ira dina ga na nodra ivalavala ca kei na nodra sega ni vakabauti Jiova. E parofisaitaki: “Ena vakalalataki ko Samaria, ni sa talaidredre vua na nona Kalou: era na bale e nai seleiwau: a nodra gone lalai era na viritaki ki na vatu: a nodra yalewa talega sa bukete, era na tavalaki.” (Osea 13:16) E macala ena itukutuku ni veigauna ni dau nodra ivalavala sara ga na kai Asiria era a vakavuai Samaria na ivalavala vakadomobula vaka oqori.

¹⁶ E koroturaga ni matanitu yavusa e tini kei Isireli o Samaria. Ia, levu ga na gauna sa dau vakatokai tu na matanitu taucoko me o Samaria. (1 Tui 21:1) A bukudruadruataka na tui Siria o Salimanisa V na koro o Samaria ena 742 B.S.K. E qai bale o Samaria ena 740 B.S.K., ra mani kau kina vakavesu i Mesopotemia kei Mitia e levu na tamata rogo ena koro oqo. E se sega ni matata se o cei dina a vakavuai Samaria, o Salimanisa V se na kena isosomi o Sarikoni II. (2 Tui 17:1-6, 22, 23; 18:9-12) E macala ga ena ivolatukutuku i Sarikoni nira a kau vakavesu e 27,290 na Isireli ina veivanua e volekata na uluniwai na Uferetisi kei Mitia.

17. Na ivakasala cava meda muria tiko ga meda kua kina ni beca na ivakatagedegede ni Kalou?

¹⁷ Era vakila dina na lewe i Samaria na ca ni nodra talaidredre vei Jiova kei na nodra sega ni muria na nona sala dodonu. Nida lotu Vakarisito yalayala, eda na sotava tale ga na veika rarawa kevaka eda vakamatauna na ivalavala ca, da qai beca na ivakatagedegede savasava ni Kalou. Meda kua mada ga ni muria na sala e veivakaleqai oqori! Ia, meda muria tiko ga na ivakasala ni yapositolo o Pita: “Me kakua ga ni vakararawataki e dua vei kemuni me baleta ni laba, se butako, se cakacala se dau via lewa na nodra ka na tani. Ia kevaka e vakararawataki e dua ni sa nei Karisito me kakua ni madua kina, me vakalagilagia ga na Kalou e na vuku ni yaca ko ya.”—⁠1 Pita 4:15, 16, VV.

18. Eda na rawa vakacava ni ‘vakarokorokotaka tiko ga na Kalou’?

¹⁸ Eda na “vakarokorokotaka ga na Kalou” ena noda muria na nona sala dodonu, da qai kua ni muria ga na lomada. A laba o Keni ni muria ga na lomana, qai sega ni kauaitaka nona vakasalataki koya o Jiova ni sa voleka sara tiko ni rawai koya na ivalavala ca. (Vakatekivu 4:1-8) A ciqoma o Pelami na veivaqumi nei tui Moapi me vatonaki ira na Isireli, ia a dreve na nona sasaga. (Tiko Voli Mai na Lekutu 24:10) Na Kalou a vakamatei Kora na Livai, kei na so tale nira vorata na veiliutaki i Mosese kei Eroni. (Tiko Voli mai na Lekutu 16:1-3, 31-33) E macala nida sega ni via ‘muria na vakadavedra i Keni, na kocokoco i Pelami, kei na vosa ni veivorati qaciqacia i Kora!’ (Juta 11) Ia, ke da mani vakayacora na ivalavala ca, ena vakacegui keda na veivosa e tarava ena parofisai i Osea.

E Rawa Nira Lesu Vei Jiova o Ira Era iValavala Ca

19, 20. Na imadrali cava era rawa ni cabora na Isireli era sa veivutuni?

¹⁹ O ira mada ga era sikalutu ina ivalavala ca bibi e rawa nira lesu vei Jiova. Eda kunea ena Osea 14:1, 2 na vakamamasu oqo: “Ko iko na Isireli, mo lesu mada vei Jiova na nomu Kalou; ni ko sa bale e na nomu caka cala. Vakarautaka mada na nomu vosa, ka lesu vei Jiova: ka kaya vua, Mo ni kauta tani kece na neitou caka cala, ka mo ni yalovinaka mai vei keitou: keitou na qai cabora nai madrali ni tebenigusu i keitou.”

²⁰ O ira na Isireli era sa veivutuni dina e rawa sara ga nira vakacabora vua na Kalou ‘nai madrali ni tebenigusudra.’ Oqo na imadrali ni vakavinavinaka. A vakasamataka tiko oqo o Paula ena gauna e uqeti ira kina na lotu Vakarisito mera ‘vakacabora tikoga na imadrali ni vakavinavinaka vua na Kalou ena vukuna, oqori na vua ni tebenigusudra, nira tusanaka na yacana.’ (Iperiu 13:15) E ka dokai dina meda lako vata kei na Kalou da qai cabora na imadrali vaka oqori ena gauna oqo!

21, 22. Na veivakabulai cava era na sotava na Isireli era veivutuni?

²¹ O ira na Isireli era suka mai na sala ca ra qai lesu vua na Kalou era cabora vua ‘na imadrali ni tebenigusudra.’ Sa vakabulai ira tale vakayalo o Jiova me vaka ga a yalataka. E kaya na Osea 14:4-7: “Au [Jiova] na vakabulai ira mai na nodra dauvuki, au na lomani ira ga: ni sa suka tani maivua na noqu cudru. Au na vaka na tegu vei Isireli: ena tubu ko koya me vaka na viavia, ka ti na wakana me vakataki Lepanoni. Ena tete yani na kena tubucoke, ena vaka na vu ni olive na kena rairai vinaka, ia na kena boi vinaka ena vakataki Lepanoni. Era na lesu mai ko ira era tiko e na kena rugurugua, era na bula tale me vaka na sila, ka tubu me vaka na vaini: a kenai rogorogo ena vaka na waini ni Lepanoni.”

²² Era vakabulai tale vakayalo na Isireli era veivutuni ni lomani ira tale na Kalou. Ena vaka na tegu vei ira o Jiova ni na vakalougatataki ira vakalevu. O ira na nona tamata era vakalesui mai era na ‘rairai vinaka me vaka na vu ni olive,’ ra qai muria na sala dodonu i Jiova. Nida vinakata tale ga meda lako vata kei na Kalou, na cava ena gadrevi vei keda?

Muria Tiko ga na Sala Dodonu i Jiova

23, 24. Na parofisai veivakauqeti cava e tini kina na ivola i Osea, e tarai keda vakacava?

²³ Meda rawa ni lako vata tiko ga kei na Kalou, e dodonu me laurai vei keda na “vuku maicake” da qai muria tale ga na nona sala dodonu. (Jemesa 3:17, 18) E kaya na iotioti ni tikina ni ivola ena parofisai i Osea: “O cei sa vuku, me na vakasamataka rawa na veika oqo? ka yalomatua, me na kila rawa na veika oqo ni sa dodonu na sala i Jiova, ko ira na yalododonu era na muria: ia ko ira na talaidredre era na bale ga kina.”—⁠Osea 14:9.

²⁴ E sega ni vinakati me dusimaki keda na vuku kei na ivakatagedegede ni vuravura oqo, eda vinakata ga meda muria na sala dodonu ni Kalou. (Vakarua 32:4) A muria voli na sala oqo o Osea me rauta ni 59 na yabaki. E yalodina ni vakasavuya na itukutuku ni Kalou, ni kila ni o ira era vuku ra qai yalomatua era na kila na kena ibalebale. Vakacava o keda? Io, se mani vakacava na dede ni gauna e solia o Jiova meda vunau tiko kina, eda na vakasaqarai ira tiko ga era yalomatua mera ciqoma na nona loloma. Eda marautaka na cakava tiko na cakacaka oqo nida tokoni koya tiko na “dauveiqaravi yalo dina ka vuku.”—⁠Maciu 24:45-47, VV.

25. Noda dikeva na parofisai i Osea ena vukei keda meda cakava na cava?

²⁵ Sega ni vakabekataki ni noda dikeva na parofisai i Osea ena vukei keda meda lako vata tiko ga kei na Kalou kei na noda vakanamata yani ina bula tawamudu ena nona vuravura vou. (2 Pita 3:13; Juta 20, 21) Sa dua dina na inuinui totoka! Ia, na inuinui oqo ena qai vakavotukana vei keda kevaka eda vakaraitaka tiko ena noda vosa kei na ka eda cakava ni vu dina mai lomada na noda kaya: “Sa dodonu na sala i Jiova.”

O na Sauma Vakacava?

• Ke da sokalou savasava, na cava ena cakava vei keda na Kalou?

• Cava meda nuitaki Jiova tiko ga kina?

• Na cava e dei kina nomu vakabauta ni dodonu ga na sala i Jiova?

• Eda na muria tiko ga vakacava na sala dodonu i Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 28]

Ciqoma nodra veivuke na qase ni ivavakoso

[iYaloyalo ena tabana e 29]

Eda na nuitaka na veivakaturi e yalataka o Jiova nida raica na parofisai i Osea

[iYaloyalo ena tabana e 31]

Lako vata tiko ga kei na Kalou ena nomu vakanamata yani ina bula tawamudu