Wase 29

Me Vinaka Nomu Bula Vakavuvale

1. (a) A tekivu vakacava na vuvale? (b) Na cava na i naki ni Kalou me baleta na vuvale?

A BULIA na imatai ni tagane kei na yalewa na Kalou o Jiova qai vauci rau vata me rau tekivutaka e dua na vuvale. (Vakatekivu 2:21-24; Maciu 19:4-6) A nakita na Kalou vei rau na veiwatini me rau tubu ena vakaluveni. Ni ra sa na lelevu na gone, era na qai vakamau me ra tauyavutaka na nodra dui vuvale. A nakita na Kalou me ra na qai tawana na vuravura raraba na vuvale mamarau. Me ra na qai vakatetea na parataisi totoka me roboti vuravura taucoko.​—Vakatekivu 1:28.

2, 3. (a) Na cava me kua ni beitaki kina na Kalou ena leqa ni vuvale? (b) Na cava e gadrevi me vinaka kina na bula vakavuvale me ra marau tale ga na lewena?

² Era sa talawasewase na vuvale edaidai, ia e vuqa era se tiko vata ga era sega ga ni marau. Ena rairai taroga e dua: ‘Ke a bulia dina na Kalou na vuvale, e dodonu li me vaka tu oqo?’ Ena sega ni beitaki na Kalou ke leqa na vuvale. Me da kaya mada ni bulia e dua na ivoli na daubuli iyaya qai solia na ivakamacala ni kena ivakavakayagataki. Ia ena beitaki beka na daubuli iyaya kevaka e leqa na ivoli ena nona sega ni muria na ivakamacala o koya e volia? Sega. Ke mani vinaka vakaoti na ivoli, ena leqa ga kevaka e sega ni vakayagataki vakavinaka. E vaka tale ga kina na vuvale.

³ E vakarautaka o Jiova ena iVolatabu na ivakasala ni bula vakavuvale. Na cava ena yaco kevaka e beci na ivakasala? Dina ga ni vinaka na ituvatuva vakavuvale, ia ena rawa ga na talawasewase. Sa ra qai rarawa na lewe ni vuvale. Ia, ke muri na idusidusi mai na iVolatabu, ena qai vinaka na vuvale ra qai marau tale ga na lewena. E bibi kina me da kila na ivalavala ni nona bulia na Kalou na lewe ni vuvale yadua kei na itavi a nakita me ra dui vakayacora.

NA IVALAVALA NI NONA BULIA NA TAGANE KEI NA YALEWA NA KALOU

4. (a) Na cava na kedrau duidui na tagane kei na yalewa? (b) Na cava e bulia kina na Kalou na duidui vaka o ya?

⁴ Sa macala tu ga ni a sega ni bulia na tagane kei na yalewa o Jiova me rau tautauvata. Dina ga ni vuqa na sala erau veiucui kina. Ia e duidui na kedrau irairai vakayago, vaka kina na nodrau rai kei na gagadre me baleta na veiyacovi. E duidui tale ga na itovo ni lomadrau. Na cava e duidui kina? A buli rau vaka kina na Kalou me rau qarava rawa kina na nodrau dui itavi. A kaya na Kalou ni sa buli tagane oti: “Sa sega ni vinaka me tiko duadua na tamata: au na bulia e dua na dauveivuke [“me kena i sa,” NW].”​—Vakatekivu 2:18.

5. (a) A buli vakacava na yalewa me “kena i sa” na tagane? (b) A vakayacori e vei na imatai ni vakamau? (c) Ena vuku ni cava e rawa kina ni ituvatuva marautaki dina na vakawati?

⁵ Na i sa ni dua na ka e sota donu se veiganiti vinaka kei na ka erau veisa vata, me maucokona kina. A bulia na yalewa na Kalou me sota donu kei na tagane me vukei tagane ena ivakaro soli Vakalou me vakasinaita ka qarauna na vuravura. Ni buli yalewa oti mai na dua na tiki i tagane, a vakayacora na imatai ni vakamau na Kalou ena were o Iteni ena nona ‘kauti koya vua na tagane.’ (Vakatekivu 2:22; 1 Korinica 11:8, 9) Na vakawati e rawa ni dua na ituvatuva marautaki baleta ni rau dui buli na tagane kei na yalewa me rau veivakacegui ena veika erau dui gadreva. Na nodrau dui itovo e veiraurau vinaka. Ni rau veikilai vinaka ka veitaleitaki na veiwatini, ka cakacaka vata tale ga ena nodrau dui vakayacora na nodrau itavi, rau sa veivuke tiko ki na kena taravaki e dua na vuvale mamarau.

NA ITAVI NEI TAGANE VAKAWATI

6. (a) O cei a buli me ulu ni vuvale? (b) Ena vuku ni cava e dodonu, e yaga tale ga kina oqo?

⁶ E gadrevi e dua me veiliutaki ena vakawati se vuvale. A buli na tagane ena itovo kei na kaukauwa me ganiti koya vinaka kina na veiliutaki vaka o ya. Ena vuku ni ka oqo e kaya kina na iVolatabu: “Ni sa ulu ni watina na tagane, me vaka sa ulu ni soqosoqo lewe ni lotu na Karisito.” (Efeso 5:23) E yaga oqori, ni kevaka e sega na veiliutaki ena yaco na leqa kei na veilecayaki. Kevaka e sega na veiliutaki ena dua na vuvale, oqori ena vaka nona saga e dua me draivataka na motoka e sega na kena uli. Se kevaka e qati watina o yalewa ena veiliutaki, ena vaka e rua na draiva ena dua ga na motoka, erau yadua na uli me rau qai lewa na i cicici ni dui yava ni motoka e liu.

7. (a) Na cava na vuna era sega ni taleitaka kina e so na yalewa me veiliutaki na tagane? (b) E tiko kece li na uluda, ia ena vuku ni cava e ka vakayalomatua kina na ituvatuva ni Kalou me baleta na veiliutaki?

⁷ Ia, e vuqa na yalewa era sega ni taleitaka na dodonu ni tagane me ulu ni vuvale. E dua na vuna levu o ya ena nodra guce e vuqa na tagane vakawati me ra muria na ivakaro ni Kalou me baleta na veiliutaki e dodonu. E macala vinaka ni kevaka me na dua na isoqosoqo me cici vinaka, ena gadrevi e dua me veivakasalataki se tauca na iotioti ni vakatulewa. E kaya kina na iVolatabu: “Sa ulu ni tamata yadua na Karisito; ia na ulu ni yalewa na tagane; kei na ulu i Karisito na Kalou.” (1 Korinica 11:3) Ena ituvatuva ni Kalou, na Kalou duadua ga e sega na uluna. O keda kece, okati kina o Jisu Karisito, na tagane kei na yalewa, e vinakati me da muria na veidusimaki, me da vakamalumalumutaki keda tale ga ena nona vakataulewa e dua tale.

8. (a) Na ivakaraitaki i cei e dodonu vua na tagane vakawati me muria ena nona veiliutaki? (b) Na cava era vulica na tagane vakawati ena ivakaraitaki o ya?

⁸ E kena ibalebale oqo ni dodonu me ra ciqoma na veiliutaki i Karisito na tagane vakawati, kevaka me ra vakayacora vinaka na nodra itavi. E dodonu tale ga me ra muria na nona ivakaraitaki ni ra liutaki watidra me vaka e vakayacora o koya ki na i vavakoso era lewena na nona i muri. A vakacava mada na ivakarau i Karisito vei ira na nona i muri e vuravura? E dauyalovinaka, e dauveikauwaitaki tale ga. E sega ni cudrucudru se yalototolo ena gauna mada ga e berabera kina na nodra ciqoma na nona ivakasala. (Marika 9:33-37; 10:35-45; Luke 22:24-27; Joni 13:4-15) Ni a solia sara ga na nona bula ena vukudra. (1 Joni 3:16) Na tagane vakawati lotu Vakarisito e dodonu me vulica vinaka na ivakaraitaki i Karisito, qai saga ena nona vinaka taucoko me vakamuria ena nona qaravi iratou na nona vuvale. Ena sega kina ni lewa vakasaurara, nanumi koya ga, se me ulunivale sega ni dauveikauwaitaki.

9. (a) Na cava era dau kudruvaka e vuqa na yalewa vakawati? (b) Na cava e ka vakayalomatua me ra dau nanuma na tagane vakawati ena nodra veiliutaki?

⁹ Ena yasana kadua, e dodonu me nanuma oqo o tagane vakawati: E kudruvaka li o watimu ni o sega ni vakayacora vinaka tiko na nomu itavi vakaulunivale? E kaya beka ni o sega ni liutaka na nomu vuvale, tuvanaka na cakacaka vakavuvale, o sega tale ga ni vakayacora na itavi ni kena soli na i otioti ni vakatulewa? Ni o tagane vakawati, oqori gona na ka e vinakata vei iko na Kalou mo cakava. Ena ka vakayalomatua mo rogoca na ka era vakatura kei na ka era taleitaka na lewe ni vuvale, mo qai vakasamataka ena nomu veiliutaki vakaulunivale. Ni o tagane vakawati, ena dredre toka na nomu itavi ena vuvale. Ia kevaka o saga dina mo vakayacora vinaka, ena qai uqeti watimu oqori me vukei iko, me tokoni iko tale ga.​—Vosa Vakaibalebale 13:10; 15:22.

VAKAYACORI NA ITAVI NI YALEWA VAKAWATI

10. (a) Na cava e uqeti ira kina na yalewa vakawati na iVolatabu? (b) Na cava e yaco ke guce na yalewa vakawati me muria na ivakasala ena iVolatabu?

¹⁰ E kaya na iVolatabu ni a buli na yalewa me vukei watina. (Vakatekivu 2:18) Ena vuku ni itavi oqori, e uqeta kina na iVolatabu: “Yalewa vakawati, mo dou dui vakamalumalumutaki kemudou vua na watimudou.” (Efeso 5:22) Sa takalevu tu edaidai vei ira na yalewa na yalo kaukauwa kei na veiqati kei ira na tagane. Ia kevaka e sugulaki koya o yalewa vakawati me veiliutaki, na sasaga oqori ena vakatubu leqa dina ga. Era na kaya beka kina na tagane vakawati: ‘Ke sa via cicivaka na vuvale, laiva me cakava.’

11. (a) E rawa vakacava vei yalewa me vukei watina me veiliutaki? (b) Ke vakayacora vinaka o yalewa na nona itavi soli Vakalou, ena vakayacoka vakacava oqo vua na watina?

¹¹ Ia, o na rairai nanuma ni sa dodonu ga mo veiliutaki, ni vakawelewele kina o watimu. Ena rawa beka ni levu cake na ka o cakava me vukei koya me colata na nona itavi vakaulunivale? O vakaraitaka li ni o dau vakaliuca na nona veiliutaki? O dau laki taro ivakasala li vua? O dau qarauna beka mo kua ni vakalailaina na ka e cakava? Kevaka o vakayacora vinaka na nomu itavi soli Vakalou ena vuvale, ena rawa tale ga ni tekivu vakayacora na nona o watimu.​—Kolosa 3:18, 19.

12. Na cava e vakaraitaka ni rawa vei ira na yalewa vakawati me ra vakaraitaka na nodra nanuma, e dina ga ni duidui kei na rai nei watidra?

¹² E sega ni kena ibalebale oqo me sa sega ni vakaraitaka na nona nanuma o yalewa kevaka e duidui mai na nanuma i watina. Ena rawa me dodonu na nona rai, ka yaga ki na vuvale kevaka e rogoci koya o watina. E ivakaraitaki vei ira na yalewa vakawati lotu Vakarisito o Sera na wati Eparama ena nona vakamalumalumutaki koya vei watina. (1 Pita 3:1, 5, 6) A vakatura e dua na iwali ni leqa vakavuvale ia a sega ni duavata kina o Eparama, a qai kaya vua na Kalou: ‘Na ka sa kaya o koya, mo vakayacora.’ (Vakatekivu 21:9-12) Ia, ni sa tauca na iotioti ni vakatulewa o tagane, e dodonu vei yalewa me tokona kevaka e sega ni laki beca kina na lawa ni Kalou.​—Cakacaka 5:29.

13. Na cava ena dau cakava na yalewa vakawati vinaka, ia ena vakayacoka vakacava ki na nona vuvale?

¹³ E levu na ka e rawa ni cakava na yalewa vakawati me baleta na vuvale ena nona vakayacora vinaka na nona itavi. Me kena ivakaraitaki, e rawa nivakarautaka na kakana bulabula, samaka na vale me maqosa, qai veivuke tale ga ena nodra tuberi na gone. E uqeti ira na yalewa vakawati na iVolatabu “me ra lomani ira na watidra, me ra lomani ira na luvedra, me ra lomavuku, me ra lomasavasava, me ra dautiko mai nodratou, me ra yalovinaka, me ra dautalairawarawa vei ira na watidra, me kakua kina ni vosavakacacataki na vosa ni Kalou.” (Taito 2:4, 5) Na yalewa vakawati e tina e vakayacora vinaka tiko na itavi kece oqo, ena lomani koya ka dokai koya tiko ga na nona vuvale.​—Vosa Vakaibalebale 31:10, 11, 26-28.

NODRA ITUTU NA GONE ENA VUVALE

14. (a) Na cava e nodra itutu dodonu na gone ena vuvale? (b) Na cava era na vulica na gone mai na ivakaraitaki i Jisu?

¹⁴ A vakarota o Jiova vei rau na imatai ni veiwatini: “Drau vakaluveni, ka tubu me lewe vuqa.” (Vakatekivu 1:28) Io, a kaya vei rau na Kalou me rau vakaluveni. Na gone e dodonu me ra na ka ni veivakalougatataki ki na vuvale. (Same 127:3-5) Ni ra vakarurugi ena lawa kei na ivakaro ni nodra itubutubu, e vakatauvatana kina na iVolatabu na itutu ni gone me vaka na bobula. (Vosa Vakaibalebale 1:8; 6:20-23; Kalatia 4:1) O Jisu mada ga a talairawarawa vei rau nona itubutubu ni se gone. (Luke 2:51) A muria na nodrau ivakasala. Ke ra vaka kece oqori na gone, ena marau na vuvale.

15. Ena vuku ni cava era dau vakamosia kina na lomadra na itubutubu na gone?

¹⁵ Ia, era dau sega ni ka ni veivakalougatataki ki na vuvale o ira na gone ena gauna oqo. Era dau vakamosia ga na lomadra na nodra itubutubu. Baleta? Ni ra sega ni muria na gone kei na itubutubu na ivakasala mai na iVolatabu me baleta na bula vakavuvale. Na cava e so vei ira na lawa kei na ivakavuvuli oqo ni Kalou? Me da raica mada e so ena vica na taqana e tarava. Ni da vakayacora oqori, raica mada se o na vakadinata se sega, ni kevaka o vakayagataka, o sa na rawa ni vakaitavi kina ena bula mamarau ni vuvale.

Lomana ka Dokai Watimu Yalewa

16. Na cava era vakaroti me ra cakava na tagane vakawati, ia ena sala cava era na vakayacora vinaka kina?

¹⁶ E kaya na iVolatabu ni vakaraitaka tiko na vuku ni Kalou: “E kilikili kei ira na tagane me ra lomani ira vakakina na watidra, me vaka na yagodra dina.” (Efeso 5:28-30) E vakadinadinataki vakalevu mai na ka e dau yaco ni rawa ga ni marau na yalewa vakawati kevaka era vakila ni ra lomani. E kena i balebale oqo ni dodonu vua na tagane vakawati me kauwaitaki watina vakalevu, me lomana, me kila na lomana, me dau vakadeitaki tiko vua ni lomani. Me vaka e kaya na iVolatabu, e dodonu me ‘dokai koya.’ E vakayacora oqo ena nona dau kauwaitaki koya ena veika e cakava. Ena ka oqo ena qai dokai koya kina o watina.​—1 Pita 3:7.

Vakarokorokotaki Watimu Tagane

17. Na cava era vakaroti me ra vakayacora na yalewa vakawati, ia era na vakayacora rawa vakacava?

¹⁷ Ia e vakacava na yalewa vakawati? “Na yalewa vakawati, me vakarokorokotaka na watina,” e kaya na iVolatabu. (Efeso 5:33, VV) Na kena sega ni muri na ivakasala oqo e dau vakavuna vakalevu me ra rarawataki watidra kina na tagane. E vakaraitaka na yalewa na nona vakarokoroko ena nona tokona na vakatulewa i watina, kei na nona tokoni koya ena kena rawati na i sausau vakavuvale. Ena nona vakayacora na nona itavi e lesi vaka iVolatabu me ‘i vukevuke ka i sa’ i watina, sa na qai rawarawa me lomani koya o watina.​—Vakatekivu 2:18.

Me Ra Dauyalodina na Veiwatini

18. Na cava me ra dauyalodina kina na veiwatini?

¹⁸ E kaya na iVolatabu: “Me ra dauyalodina na veiwatini.” E tukuni vua na tagane vakawati: “Marautaki watimu ia mo rekitaki koya tiko ga na goneyalewa o vakamautaka . . . na cava mo laki domona kina e dua tale na yalewa? Na cava me laki kamica kina vei iko na watina e dua tale?” (Iperiu 13:4; Vosa Vakaibalebale 5:18-20, Today’s English Ver­sion) Io, na veibutakoci e veisaqasaqa kei na lawa ni Kalou; e vakaleqa na vakawati. “E vuqa era nanuma ni veibutakoci e i saluwaki ni vakawati,” a vola e dua e daudikeva na vakawati, ia a qai tomana ni lasa i tuba e vakavu “leqa dina.”​—Vosa Vakaibalebale 6:27-29, 32.

Mo Vakacegui Watimu

19. Ena rawa vakacava me rau marautaka vakalevu na veiwatini na veiyacovi?

¹⁹ E sega ni vu na marau ena nomu vakaceguya ga na nomu gagadre ni veiyacovi. E vu ga ena nomu vakacegui koya na kemu i sa. E kaya na iVolatabu: “Me ia vua na yalewa na tagane na ka sa dodonu e na veilomani: me vaka talega kina na yalewa vua na tagane.” (1 Kori­nica 7:3) E vakabibitaki e ke na lomasoli. Ena nona lomasoli, ena qai marau dina kina o koya e solisoli. Me vaka a kaya o Jisu Karisito: “A ka ni veivakalougatataki vakalevu me soli ka, ka vakalailai ga me taura na ka.”​—Cakacaka 20:35.

Dau Tiko kei Ira na Luvemu

20. Na cava e rui bibi kina mo dau tiko vata kei ira na luvemu?

²⁰ A kaya e dua na gone yabaki walu: “E cakacaka ena gauna kece o tamaqu. E sega ni dau tiko e vale. E soli noqu i lavo kei na vuqa noqu iyaya ni vakatatalo, ia e tu tu yadua au dau qai raici koya. Au lomani koya, ia au diva ga me kua ni cakacaka ena gauna kece meu raici koya kina vakalevu.” Ena vinaka cake na bula vakavuvale ena nodrau muria na itubutubu na ivakaro mai na iVolatabu me rau tuberi luvedrau ‘ni ra tiko e vale, ni ra lako voli tale ga ena sala, ni ra laki koto, ni ra duri cake tale ga’! Nomu dau tiko kei ira na luvemu kei na nomu vakayagataka vei ira na gauna e yaga, ena veivuke vakaidina ki na bula marau vakavuvale.​—Vakarua 11:19; Vosa Vakaibalebale 22:6.

Na Veivakadodonutaki e Gadrevi

21. Na cava e kaya na iVolatabu me baleta na nodra vakadodonutaki na gone?

²¹ E kotora na ivakaraitaki vinaka vei ira na nona tamata na Tamada vakalomalagi ena veituberi, se ena veivakadodonutaki. Era gadreva na gone na veivakadodonutaki. (Iperiu 12:6; Vosa Vakaibalebale 29:15) E veivakauqeti kina na iVolatabu: “Kemuni na tama . . . ni tuberi ira tiko ga na [luvemuni] ena veivakadodonutaki kei na ivakarau ni vakasama i Jiova.” Na veivakadodonutaki, ke mani okati kina na kuita se vakuai mai na ka e dodonu me soli vei ira, e ivakaraitaki ni nodra lomani luvedra na itubutubu. E kaya na iVolatabu: “Ia ko koya sa lomani [luvena] sa vakanakuitataka ni sa gone.”​—Efeso 6:4, NW; Vosa Vakaibalebale 13:24; 23:13, 14.

Ra iTabagone—Ni Vorata na Veika Vakavuravura

22. Na cava e nodra itavi na itabagone, ia na cava e vauci ena kena vakayacori?

²² E saga o vuravura me ra beca na lawa ni Kalou na itabagone. E tukuna tale ga na iVolatabu: “A ka lialia sa vauci e lomana na gone.” (Vosa Vakaibalebale 22:15) E gadrevi na sasaga kaukauwa ena kena vakayacori na ka e dodonu. Ia e kaya na iVolatabu: “Ra gone sa nomuni itavi Vakarisito mo ni talairawarawa vei ira nomuni itubutubu, ni oqo na ka e dodonu mo ni cakava.” O na kalougata kina. O koya gona, ni yalomatua ra gone. Ni muria na ivakasala: “Nanuma nomu Daubulibuli ni o se gone.” Vorata na nomuni temaki mo ni vakayagataka na waigaga ni veivakamatenitaki, na mateni, na veidauci kei na veika e so e veisaqasaqa kei na lawa ni Kalou.​—Efeso 6:1-4; Dauvunau 12:1; Vosa Vakaibalebale 1:10-19, Today’s English Version.

Vulica Vata na iVolatabu

23. Na cava na yaga ni nodra dau vulica vata na iVolatabu na vuvale?

²³ Ena marau na vuvale kevaka e dua na lewena e vulica qai vakayagataka na ivakavuvuli mai na iVolatabu. Ia kevaka eratou vakayacora kece​—o tama, tina kei ira na gone​—ena wacava na ka­lou­gata ni vuvale o ya! Eratou sa na veivolekati sara, sa na rawarawa tale ga na nodratou veivosaki, ni ra dui saga na lewe ni vuvale yadua me ra veivukei ena nona qaravi na Kalou o Jiova. Me nomudou ivakarau tudei na nomudou dau vulica vata vakavuvale na iVolatabu!​—Vakarua 6:4-9; Joni 17:3.

NA KENA WALI VINAKA NA LEQA VAKAVUVALE

24. Ena vuku ni cava me rau dau veivosoti kina na veiwatini?

²⁴ Ena tubu ena so na gauna na leqa ena vuvale mada ga era dau mamarau tu. Oqo e baleta ni da tawataucoko, eda dau caka cala kece. E kaya na iVolatabu: “Ni da sa dau cakava kece ga e vuqa na cala.” (Jemesa 3:2, VV) Me kakua ni nanuma e dua vei rau na veiwatini ni sa na vinaka kece ga na ka e cakava o kena i sa. Me rau dau veivosoti ga. O koya gona, me kakua ni namaka e dua vei rau na veiwatini ni na vinaka tu ga na nodrau vakawati, ni sega sara ga ni rawata oqori na tamata tawataucoko.

25. Ena wali rawa vakacava ena loloma na leqa vakaveiwatini?

²⁵ Erau na dui saga tiko ga na veiwatini me rau kua ni cakava na ka ena rarawa kina e dua vei rau. Se mani vakacava na nodrau sasaga kaukauwa, ena tiko ga na gauna ena rarawa kina e dua vei rau. Sa na qaiwali vakacava na leqa? E vakarota na iVolatabu: “Ni na ubia naivalavala ca e vuqa na loloma.” (1 Pita 4:8) E laurai e ke ni o rau na veiwatini erau na sega ni dui kauta cake tiko ga mai na cala sa caka oti. Ena kaya beka ena lomana e dua e dauloloma, ‘Io o sa cala. Au dau cala tale ga ena so na gauna. O koya gona, au sa na vosoti iko ia mo vosoti au tale ga.’​—Vosa Vakaibalebale 10:12; 19:11.

26. Ni tubu mai e so na leqa, na cava ena vakarawarawataka na kena wali?

²⁶ Ni rau lomasoli na veiwatini me rau tusanaka na nodrau cala ka tovolea me rau vakadodonutaka, ena sega ni rawa ni yaco vakalevu na veicudruvi kei na rarawa. Me nodrau i naki me wali na leqa, me kua ga ni rau dui dre na nodrau mua. Ke mani cala na kemu i sa, vakarawarawataka na nona kere veivosoti ena nomu yalololoma vua. Kevaka o cala, kere veivosoti. Kakua ni lokuyara, walia vakatotolo na leqa. “Me kakua ni dromu na mata-ni-siga ni dou sa cudru tiko.”​—Efeso 4:26.

27. Na ivakaro vaka iVolatabu cava e dodonu me rau muria na veiwatini me wali kina na nodrau leqa?

²⁷ Vakabibi ke o tamata vakawati, e dodonu mo muria na ivakavuvuli “mo dou kakua ni nanuma na nomudou ka ga koi kemudou yadua, ia mo dou dui nanuma talega na nodra ka na tamata tani.” (Filipai 2:4) E vinakati mo muria na ivakaro vaka iVolatabu: “Dou qai vakaisulu . . . e na yalo dauloloma, e na yalovinaka, e na yalomalumalumu, e na yalomalua, e na dauvosota vakadede: dou veivosoti vakai kemudou, ka kakua ni veicudruvi, kevaka sa dua na ka sa rarawa kina e dua: me vaka sa sega ni cudruvi kemudou [“o Jiova,” NW], mo dou vaka talega kina. Ia me liu e na ka kecega oqo na dauloloma, o koya sai vau vinaka sara.”​—Kolosa 3:12-14.

28. (a) E iwali li ni leqa ni vakawati na veisere? (b) Na cava duadua e vakatara na iVolatabu me ia kina na veisere ka galala kina e dua me vakawati tale?

²⁸ E vuqa na veiwatini edaidai era sega niwalia na nodra leqa ena ivakasala mai na Vosa ni Kalou, era qara veisere. E vakatara beka na Kalou na veisere me iwali ni leqa? Sega. (Malakai 2:15, 16) A nakita na vakawati me qai tini ena mate. (Roma 7:2) E vakatara wale ga na iVolatabu e dua na vuna e rawa kina na veisere me galala kina e dua me vakawati tale, o ya na veidauci (porneia ena vosa Vakirisi, ivalavala dukadukali torosobu). Kevaka e yaco na veidauci, ena rawa vei koya e sega ni cala me lewa me na sere se sega.​—Maciu 5:32.

29. (a) Ke sega ni duavata kei iko o watimu ena sokalou Vakarisito, na cava e dodonu mo cakava? (b) Na cava ena rawa ni yaco kina?

²⁹ Vakacava ke cata o watimu mo drau vulica vata na Vosa ni Kalou, se saqata na nomu cakacaka Vakarisito? E vakauqeti iko na iVolatabu mo kakua ni biuta na watimu se raica na veibiu me sala rawarawa ni kena wali nomu leqa. Cakava kece na ka o rawata mo vakavinakataka kina na nomu bula vakavuvale ena nomu vakaitovotaki iko ena ka e kaya na iVolatabu. Ena vuku ni nomu itovo Vakarisito, o na rawa ni rawati watimu mai. (1 Korinica 7:10-16; 1 Pita 3:1, 2) Ena ka ni veivakalougatataki vei iko ke tini vaka oqo na nomu dau vosota!

30. Na cava e rui bibi kina vei rau na itubutubu me rau ivakaraitaki vinaka vei ira na luvedrau?

³⁰ E vuqa na leqa vakavuvale edaidai e vauci ira na gone. Na cava ena rawa ni caka kevaka e yaco oqo ena nomu vuvale? Taumada, ni drau itubutubu, e dodonu mo drau ivakaraitaki vinaka. Baleta ni rawarawa cake me ra muria na gone na ka drau cakava mai na ka drau kaya. E totolo na nodra raica rawa ni duidui na ka drau cakava mai na ka drau kaya. O koya gona, kevaka drau vinakata me vinaka na itovo ni nodra bula Vakarisito na luvemudrau, e dodonu mo drau ivakaraitaki vinaka.​—Roma 2:21, 22.

31. (a) Na cava na vuna bibi e gadrevi kina vua na gone me talairawarawa ki na nodrau ivakasala na itubutubu? (b) O na vakamacalataka vakacava vua na luvemu na kena vinaka na talairawarawa ki na lawa ni Kalou me baleta na veidauci?

³¹ E gadrevi tale ga mo drau dau veivosaki kei ira na luvemudrau. E sega ni sa rauta mo drau tukuna ga vei ira na gone: ‘Au sega ni vinakata mo veidauci, baleta ni cala.’ E vinakati me vakaraitaki vei ira ni nodra Daubulibuli ga, na Kalou o Jiova, e kaya ni cala na veidauci. (Efeso 5:3-5; 1 Cesalonaika 4:3-7) Ia e sega ni sa rauta ga oqori. E vinakati tale ga me ra vukei na gone me ra raica na vuna kei na yaga ni nodra talairawarawa ki na lawa ni Kalou. Me kena ivakaraitaki, e rawa mo vakamacalataka vei luvemu na sala veivakurabuitaki ni nona buli na gone ena nodrau cokovata na wai ni tagane kei na yaloka ni yalewa, mo qai taroga: ‘O Koya a vakavuna na sucu vakurabui oqo e kila vinaka na sala me taurivaka kina na tamata nodra kaukauwa ni vakatubu kawa soli Vakalou. O vakabauta oqo?’ (Same 139:13-17) Se e rawa mo taroga: ‘O vakabauta li ni na bulia e dua na lawa na noda Daubulibuli Levu me da kua ni marautaka kina na bula? E sega li ni da marau cake kevaka eda muria na nona lawa?’

32. (a) Na cava o na cakava ke sega ni duavata kei na rai ni Kalou na nona nanuma na luvemu? (b) Ena raica vakacava na luvemu na vinaka kei na dodonu ni ka e kaya na iVolatabu?

³² Na taro vaka oqori ena vakavuna me vakasamataka o luvemu na lawa ni Kalou e baleta na vakayagataki ni gacagaca ni vakatubu kawa. Rogoca nona nanuma. Ke o sega ni taleitaka, kakua ni cudru. Tovolea mo vakasamataka ni i tabatamata e donui luvemu e sa yawaka na ivakavuvuli dodonu ena iVolatabu, qaitovolea mo vakaraitaka vua na vuna e dukadukali, e sesewa tale ga kina na i tabatamata oqo. E rawa mo tukuna sara ga vei luvemu e so na ivakaraitaki ni veiyacovi dukadukali e tini ki na luvenisala, veitauvi ni mate ca e vu mai na ivalavala dukadukali, kei na leqa tale e so. Ena sala oqori e sa na raica kina na vinaka kei na dodonu ni ka e kaya na iVolatabu.

33. Ena vuku ni cava ena vakavinakataka kina na noda bula vakavuvale na inuinui vaka iVolatabu ni bula tawamudu ena Parataisi e vuravura?

³³ Na noda inuinui vaka iVolatabu ni bula tawamudu ena Parataisi e vuravura e ka uasivi duadua ena vinaka kina noda bula vakavuvale. Baleta? Ni kevaka eda gadreva dina na bula ena i tuvaki vou ni Kalou, eda na saga vakaukauwa me da bula ena gauna oqo ena kena ivalavala vata ga eda nuitaka me da bula kina ena gauna o ya. Ena vuku ni ka oqo, eda na muria vinaka kina na ivakaro kei na idusidusi i Jiova na Kalou. Ni da vakayacora oqo, eda na sega ni marau wale ga ena gauna oqo, ia eda na marau tale ga ena bula tawamudu ena solia vei keda na Kalou.​—Vosa Vakaibalebale 3:11-18.