E Yaga Dina Nomu Vakabauta na Veivakaturi

“Ka’u sa vakanuinui vua na Kalou, ni na tu cake tale . . . ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu.”—CAKACAKA 24:15.

1. E mai veivosakitaki vakacava na veivakaturi ena Sanadrini?

A TIKO na yapositolo o Paula e Jerusalemi ni oti na ikatolu ni nona ilakolako vakadaukaulotu ena 56 S.K. Era vesuki koya na kai Roma, mani vakadonui me rairai ena nodra mataveilewai levu na Jiu, na Sanadrini. (Cakacaka 22:29, 30) Ni vakaraici ira era lewe ni mataveilewai, e raica rawa o Paula nira lewena na ilawalawa nei Setoki kei ira na Farisi. Dua na ka erau duidui vakalevu kina na ilawalawa oqo. Era sega ni vakabauta na veivakaturi o ira na Setoki, ia ena yasana kadua, o ira na Farisi era vakabauta. Me vakaraitaka o Paula ni vakabauta na veivakaturi, sa qai kaya: “Oi kemuni na veiwekani koi au na Farisi, a luve ni Farisi: e na vuku ni’u sa vakadinata ni na tu cake tale na mate ka’u sa tarogi kina.” Na ka e kaya oqo, e vakavuna na nodra veileti!—Cakacaka 23:6-9.

2. Na cava a tu vakarau kina o Paula me valataka na nona vakabauta na veivakaturi?

² Ena veiyabaki yani e liu ni bera ni yaco oqo, a raivotu o Paula ena nona ilakolako i Tamasiko, a rogoca kina na domo i Jisu. A bau tarogi Jisu sara mada ga: “A cava me’u kitaka, noqu Turaga?” A qai sauma o Jisu: “Cavu tu, ka lako ki Tamasiko; ia ena tukuni kina vei iko na ka kecega sa lesi vei iko mo kitaka.” Ni yaco i Tamasiko o Paula, e lai raici koya sara yani o Ananaiasa, na tisaipeli lotu Vakarisito, e mani kaya vei Paula: “Sa digitaki iko na nodra Kalou na noda qase, mo kila na lomana, ka raici Koya na Yalododonu [o Jisu sa vakaturi oti], ka rogoca na vosa ni gusuna.” (Cakacaka 22:6-16) Sa rauta me tu vakarau o Paula me valataka na nona vakabauta na veivakaturi.—1 Pita 3:15.

Vunautaka na iNuinui ni Veivakaturi

3, 4. Na cava a vakavuna me tutaka dei o Paula na veivakaturi? Na cava eda vulica ena nona ivakaraitaki?

³ E muri sa qai rairai o Paula vei Kovana Filikesa. O Teritulu “na tamata sa vuku e na vosa” e matataki ira na Jiu sa qai beitaki Paula ni nodra iliuliu na matalotu ribatani qai via vuaviritaka na matanitu. Sa qai sauma ena doudou o Paula: “Na ka oqo ka’u sa vakatusa vei kemuni, ai valavala era sa vakatoka mei vakavuvuli vakatani, au sa lotu vakakina vua na nodra Kalou na noqu qase.” Oti oya, sa qai lesuva tale na tikina bibi e veivosakitaki tiko qai tomana: “Ka’u sa vakanuinui vua na Kalou, ni na tu cake tale ko ira na mate, ko ira na yalododonu kei ira na sega ni yalododonu, o koya era sa nuitaka talega ko ira.”—Cakacaka 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.

⁴ Ni sivi e rauta ni rua na yabaki, o Porisiu Fesito a sosomitaki Filikesa, sa qai sureti Tui Akaripa me tomani koya ena nona vakatarogi na kaivesu o Paula. Vakamacalataka sara o Fesito ni o ira era beitaki Paula era vakacala na ka e kaya, oya ni “dua na tamata ko Jisu, ko koya sa mate . . . sa bula tiko ko koya.” Ena nona sabaya o Paula na ka era tukuna sa qai taroga: “A cava soti beka e dredre kina vei kemuni na tiko oqo mo ni vakabauta ni sa rawa vua na Kalou me vakaturi ira cake tale na mate?” E qai tomana: “Sa vukei au tiko ga na Kalou me yacova mai na siga oqo, ka’u sa tu kina oqo me’u vakadinadinataka vei kemuni kece, se ko ni tamata lalai se ko ni ka lelevu. E sega ni dua na ka tani au kaya tiko oqo, na ka ga era a tukuna na parofita kei Mosese ni na yaco e muri: ko ya ni sa dodonu ga me mate na Karisito, me i sevu ni tu cake tale mai na mate, ka me vakatakila na rarama ni veivakabulai vei ira na Isireli, kei ira tale ga na kai veimatanitu tani.” (Cakacaka 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23, VV) O Paula gona e dua a tutaka dei na veivakaturi! Me vakataki Paula, e rawa tale ga nida vunautaka ena nuidei ni na yaco dina na veivakaturi. Ia na cava meda namaka? De dua eda na sotava na veika vata ga a sotava o Paula.

5, 6. (a) Na cava e yaco ena nodratou tutaka na yapositolo na veivakaturi? (b) Na cava e yaga meda nanuma nida vakamacalataka tiko na inuinui ni veivakaturi?

⁵ Dikeva mada na ka e yaco ena ikarua ni ilakolako vakadaukaulotu i Paula (rauta na 49-52 S.K.) ni sikovi Aceni. E dau vakamacala vei ira era vakabauta e levu na kalou qai vakauqeti ira mera nanuma tiko ni sa lesia na Kalou e dua na tamata me lewai ira na lewe i vuravura ena lewadodonu. O Jisu sara ga na tamata oya. Sa qai vakamacalataka o Paula ni Kalou a vakaturi Jisu me vakadeitaka ni na yaco dina na ka e kaya. Na cava a qai yaco? Eda wilika: “Ni ra sa rogoca na tu cake tale mai na mate, sa vakalialia ko ira eso; ka so sa kaya, Keitou na rogoci iko tale e na ka oqo.”—Cakacaka 17:29-32.

⁶ Na ka e yaco oya e tautauvata sara ga kei na veika erau sotava o Pita kei Joni ni oti vakalailai na Penitiko 33 S.K. Era vakaitavi vakalevu tale ga ena veileti ena gauna oqori o ira na Setoki. Na Cakacaka 4:1-4 e tukuna na veika a yaco: “Ni rau sa vosa tiko vei ira na tamata, sa lako mai vei rau ko ira na bete, kei na turaga ni vale ni soro, kei ira nai tokani i Setoki, ni ra sa cudru ni rau sa vakavulici ira na tamata, ka vunautaka na tu cake tale mai na mate e na vuku i Jisu.” Ia, e so tale era ciqoma na ka erau tukuna. E “lewe vuqa era sa rogoca na vunau, era sa vakabauta; ia na kedrai wiliwili na tagane sa le lima beka na udolu.” Macala e ke, ni na duidui na ivakarau ni kena raici na inuinui ni veivakaturi ena gauna eda vakamacalataka kina. Ena vakasama oqori, e yaga dina kina meda vaqaqacotaka noda vakabauta na veivakaturi.

Na Vakabauta kei na Veivakaturi

7, 8. (a) E rawa vakacava ni ka wale na vakabauta, ni laurai na veika e volai ina ivavakoso mai Korinica ena imatai ni senitiuri? (b) E vakaduiduitaki ira vakacava na lotu Vakarisito dina na nodra kila na ivakavuvuli dodonu me baleta na veivakaturi?

⁷ Sega ni o ira kece era yaco mera lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri a rawarawa nodra ciqoma na inuinui ni veivakaturi. Era dau sosoqoni kei ira na ivavakoso mai Korinica e so vei ira a dredre mera ciqoma. A vola vei ira o Paula: “Ni’u a tukuna taumada vei kemudou na ka ka’u a rawata, ni sa mate na Karisito e na vuku ni nodai valavala ca me vaka nai Vola Tabu: ni sa bulu talega, ka ni sa tu cake talega e nai katolu ni siga me vaka nai Vola Tabu.” A qai vakadeitaka o Paula ni yaco dina oqo ena nona kaya ni a rairai na Karisito sa vakaturi oti “vei ira vata na veiwekani era lewe lima na drau ka vakacaca,” e levu vei ira, e kuria o Paula, era se bula. (1 Korinica 15:3-8) E kaya tale: “Kevaka sa vunautaki na Karisito ni sa vakaturi cake tale mai na mate, era sa kaya vakacava eso vei kemudou ni sa sega na tu cake tale mai na mate? Ia kevaka sa sega ni tu cake tale ko ira na mate, sa qai sega ni tu cake tale mai na Karisito: ia kevaka sa sega ni tu cake tale mai na Karisito, sa qai ka walega na neitou vunau, a ka wale talega na nomudou vakabauta.”—1 Korinica 15:12-14.

⁸ Io, e yaga dina me vakabauti na veivakaturi baleta ni na tawayaga wale na vakabauta vakarisito ke sega ni ciqomi me ka dina na veivakaturi. Ena vakaduiduitaka na lotu Vakarisito dina mai na lotu Vakarisito lasu na kena kilai na ivakavuvuli dodonu me baleta na veivakaturi. (Vakatekivu 3:4; Isikeli 18:4, NW) Oya na vuna, e okata kina o Paula na veivakaturi me “[i]vakatekivu ni vakavuvuli” ni lotu Vakarisito. Me noda inaki mada ga meda “toro cake me da matua sara.” E vakauqeta o Paula ni “ka oqo eda na cakava, kevaka e vinaka vua na Kalou.”—Iperiu 6:1-3.

Na iNuinui ni Veivakaturi

9, 10. Na cava e vakaibalebaletaka na iVolatabu ni cavuta na veivakaturi?

⁹ Me qaqaco tiko ga na noda vakabauta na veivakaturi, meda vakadeuca mada na taro oqo: Na cava e vakaibalebaletaka na iVolatabu ni cavuta na veivakaturi? E laurai vakacava ena ivakavuvuli ni veivakaturi na levu ni loloma i Jiova? Na isaunitaro oqo eda na voleka kina vua na Kalou qai vukei keda ena gauna vata oya meda vakavulica na veivakaturi vei ira tale e so.—2 Timoci 2:2; Jemesa 4:8.

¹⁰ Na “veivakaturi” e vakadewataki mai na vosa vakirisi e kena ibalebale “tucake tale.” Na cava na ibalebale ni vosa oqo? Ena iVolatabu, na inuinui ni veivakaturi e tiko kina na vakasama ni nona bula tale e dua e mate. E kuria na iVolatabu ni tamata oya ena vakabulai tale ena yago vakatamata se yago vakayalo, qai vakatau oqori ke nuitaka na bula e vuravura se i lomalagi. Eda qoroya na loloma, vuku, kei na kaukaua i Jiova nida vakasamataka na totoka ni inuinui ni veivakaturi.

11. Na cava era nuitaka o ira na dauveiqaravi lumuti ni Kalou nira sa na vakaturi?

¹¹ E vakaturi o Jisu kei ira na tacina lumuti ena yago vakayalo me rawa nira lai veiqaravi kina i lomalagi. (1 Korinica 15:35-38, 42-53) Era na veiqaravi vata mera iliuliu ni Matanitu i koya na Mesaia, ena kauta mai e vuravura na ituvaki me vaka a kune ena parataisi. Ni kena Bete Levu o Jisu, era lewe kina ni matabete vakaturaga o ira na lumuti. Na nodra veiqaravi o ira oqo era na vakila kina na kawatamata era bula ena vuravura vou na yaga ni isoro ni veivoli i Karisito. (Iperiu 7:25, 26; 9:24; 1 Pita 2:9; Vakatakila 22:1, 2) Ena gauna mada ga oqo, o ira na lumuti era se bula e vuravura era saga mera vakadonui tiko ga vua na Kalou. Nira mate, era na taura na kedra ‘isau’ ena nodra vakaturi mera bula tawamate i lomalagi. (2 Korinica 5:1-3, 6-8, 10; 1 Korinica 15:51, 52; Vakatakila 14:13) E vola o Paula: “Kevaka eda sa dua vata me da vakataki koya e na nona mate, eda na vakataki koya talega e na nona tu cake tale mai na mate.” (Roma 6:5) Ia vakacava vei ira era nuitaka mera vakaturi ena bula vakatamata e vuravura? E vakavolekataki ira vakacava vua na Kalou na inuinui ni veivakaturi? Eda na vuli vakalevu ena ivakaraitaki i Eparama.

Na Veivakaturi kei na Noda Veitokani kei Jiova

12, 13. Na yavu cava e vakabauta dei kina o Eparama na veivakaturi?

¹² O Eparama, e vakatokai me “i tokani ni Kalou,” e kilai ni turaga vakabauta. (Jemesa 2:23, VV) E cavuta vakatolu o Paula na vakabauta i Eparama ni cavuti ira tiko na tagane kei na yalewa yalodina ena ika11 ni wase ni ivola na Iperiu. (Iperiu 11:8, 9, 17) Na ikatolu ni nona cavuta na vakabauta i Eparama e baleta tiko na nona tu vakarau me cabori luvena tagane o Aisake me isoro. E vakabauta o Eparama ni na yaco dina na yalayala ni Kalou ni na basika na kawa yalataki mai vei Aisake. Kevaka mada ga me na mate vakaisoro o Aisake, e vakadinata o Eparama ni “rawarawa vua na Kalou me vakabulai koya tale mai na mate.”

¹³ Me vaka a qai yaco, ni sa raica o Jiova na qaqaco ni nona vakabauta o Eparama, mani vakarautaka na manumanu me isosomi ni isoro. Na ka e yaco oqo vei Aisake e ivakatakarakara ni veivakaturi, me vaka e qai vakamacalataka o Paula: “O koya gona sa rawa ni kainaki kina ni a soli lesu tale vua [vei Eparama] ko Aisake mai na mate.” (Iperiu 11:19, VV) Ni bera mada ga oqo, sa dei rawa tu na yavu e vakabauta kina o Eparama na veivakaturi. A vakalesuya o Jiova na kaukaua ni vakatubukawa vei Eparama kei na watina o Sera ni rau sa qase, qai dua kina na luvedrau tagane, o Aisake.—Vakatekivu 18:10-14; 21:1-3; Roma 4:19-21.

14. (a) Me vaka e tukuni ena Iperiu 11:9, 10, na cava e waraka o Eparama? (b) Na cava me yaco vei Eparama me qai rawa ni vakalougatataki ena Matanitu ni Kalou ena vuravura vou? (c) Na cava me yaco me rawa nida vakalougatataki kina ena Matanitu ni Kalou?

¹⁴ O Paula e vakamacalataki Eparama ni tiko vaka vulagi, e dau tiko tale ga ena veivale laca qai “nuitaka . . . na koro sa tauyavutaki, ka tara na Kalou ka cakava.” (Iperiu 11:9, 10) Oqo e sega ni koro dina me vakataki Jerusalemi, e tiko kina na valenisoro ni Kalou. Oqo na koro ivakatakarakara, na matanitu vakalomalagi ni Kalou e lewena o Jisu kei ira na le 144,000 era na veiliutaki vata. O ira tale ga na le 144,000 era na lai bula i lomalagi era vakatokai mera “koro tabu, ko Jerusalemi vou,” na “watina” na Karisito. (Vakatakila 21:2) Ena 1914, o Jiova a digitaki Jisu me Tui me Mesaia ni matanitu vakalomalagi qai vakaroti koya me veiliutaki ena kedra maliwa na kena meca. (Same 110:1, 2; Vakatakila 11:15) E dodonu me bula tale o Eparama na “i tokani ni Kalou” me qai vakalougatataki kina ena veiliutaki ni Matanitu ni Kalou. Vaka kina o keda, meda vakalougatataki ena Matanitu ni Kalou, e dodonu meda bula ena vuravura vou ni Kalou, nida lewena na isoqosoqo levu e bula sivia yani na Amaketoni, se nida dua vei ira na vakaturi ena mate. (Vakatakila 7:9, 14) E yavutaki gona ena cava na inuinui ni veivakaturi?

Loloma ni Kalou—Yavu ni iNuinui ni Veivakaturi

15, 16. (a) E vakamacalataki vakacava ena imatai ni parofisai ena iVolatabu na yavu meda nuitaka kina na veivakaturi? (b) Eda na volekati Jiova vakacava nida vakabauta na veivakaturi?

¹⁵ Na noda veiwekani voleka kei na tamada vakalomalagi, na qaqaco ni noda vakabauta me vakataki Eparama, kei na noda talairawarawa ena ivakaro ni Kalou eda na vakatokai kina meda yalododonu qai raici keda o Jiova meda nona itokani. Na veika oqo e rawa nida taukena kina na veika vinaka e kauta mai na veiliutaki ni Matanitu ni Kalou. Na imatai sara ga ni parofisai ena Vosa ni Kalou ena Vakatekivu 3:15, e yavutaki kina na inuinui ni veivakaturi kei na noda veitokani kei na Kalou. E sega wale ga ni tukuna vakailiu na kena butuqaqi na ulu i Setani, e tukuna tale ga na kena butuqaqi na bukubukuniyavana na Kawa ni yalewa e vaka voli na wati ni Kalou. Na nona mate o Jisu ena kaunirarawa e vakaraitaka na kena butuqaqi na bukubukuniyavana. Na nona vakaturi ena ikatolu ni siga e mavo kina na mavoa oya, e rawa tale ga kina ni lewai o “koya . . . sa lewa na mate, o koya na tevoro.”—Iperiu 2:14.

¹⁶ E tukuna tale vei keda o Paula ni “Kalou sa vakatakila na nona loloma vei keda, ni sa mate na Karisito me nodai sosomi ni da sa tamata ca.” (Roma 5:8) Na noda vakabauta na loloma levu oya ena toroi keda voleka vei Jisu vaka kina vua na Tamada vakalomalagi.—2 Korinica 5:14, 15.

17. (a) Na cava a nuitaka o Jope? (b) Na cava e tukuna na Jope 14:15 me baleti Jiova? E tarai iko vakacava?

¹⁷ Na turaga yalodina tale ga o Jope, e bula ni bera na gauna vakarisito, a nuitaka me na vakaturi. Dina ni vakararawataki koya vakaca o Setani, ia o Jope e sega ni vakataki iratou nona itokani lasulasu eratou sega ni bau cavuta na veivakaturi. E vakacegui koya ga na inuinui oqo, e mani taroga kina: “Kevaka sa ciba na tamata, ena bula tale ko koya?” E sauma ga vakataki koya o Jope: “Au na waraka na siga kecega sa loku vei au, me yaco mada na noqu vakamataliataki.” Sa qai kaya me baleti Jiova na nona Kalou: “Ko ni na kaci mai, ka’u na rogo yani vei kemuni.” Nona kila tale ga na veika e taleitaka na Dauveibuli dauloloma, e cavuta o Jope: “Ko ni na vinakata na cakacaka ni ligamuni.” (Jope 14:14, 15) Io, o Jiova e vakanamata ena gauna era na vakaturi kina o ira na tamata yalodina mera bula tale. Eda na volekati koya vakalevu nida vakasamataka vakatitobu na levu ni nona lomani keda, dina ga nida ivalavala ca!—Roma 5:21; Jemesa 4:8.

18, 19. (a) Na cava e nuitaka o Taniela? (b) Na cava eda na dikeva ena ulutaga e tarava?

¹⁸ Na parofita o Taniela, e vakatokai koya na agilosi ni Kalou me “tamata daulomani,” a dede tale ga na nona veiqaravi ena yalodina. (Taniela 10:11, 19) A yalodina tiko ga vei Jiova ena nona kauvakavesu ena 617 B.S.K. me yacova nona mate ena dua na gauna ni oti nona raivotu ena 536 B.S.K., donuya na ikatolu ni yabaki ni nona veiliutaki o Sairusi, na tui Perisia. (Taniela 1:1; 10:1) Dua na gauna donuya na ikatolu ni yabaki ni veiliutaki oqori i Sairusi, a raivotutaka kina o Taniela na nodra cadra veitaravi na veimatanitu qaqa kei vuravura e qai cava ena veivakararawataki levu e se bera mai. (Taniela 11:1–12:13) Me vaka ni sega ni matata vei Taniela na raivotu, mani tarogi koya na agilosi a mai vakatakila vua: “Noqu Turaga, a cava sa na kenai vakataotioti ni veika oqo?” Sa qai sauma na agilosi ena nona dusia “na gauna ni vakataotioti,” ena yaco kina “ko ira sa vuku era na kila rawa.” Ia, na cava sara mada a nuitaka o Taniela? E kaya na agilosi: “Ko na vakacegu, ka tu e na nomui votavota ni sa yaco na kenai otioti ni veibogi.” (Taniela 12:8-10, 13) Ena bula tale o Taniela “ni ra [sa] na tu cake tale mai na mate ko ira na yalododonu,” donuya na Duanaudolu na Yabaki ni Veiliutaki i Karisito.—Luke 14:14.

¹⁹ Eda bula tu oqo ena icavacava ni gauna ni ivakataotioti. Sa voleka sara na gauna me na tekivu veiliutaki kina na Karisito me duanaudolu na yabaki, ni vakatauvatani kei na dede ni gauna eda tekivu ciqoma kina na ka dina. Koya gona, meda dui taroga, ‘Au na bula beka ena vuravura vou meu sota kina kei Eparama, Jope, Taniela, kei ira tale e so na tagane kei na yalewa yalodina?’ Ena yaco dina, vakavo kevaka eda volekati Jiova tiko ga da qai talairawarawa ena nona ivakaro. Ena ulutaga e tarava, eda na tomana kina noda vakadeuca na inuinui ni veivakaturi meda kila kina se o cei ena vakaturi.

O se Nanuma Tiko?

• Na cava e sotava o Paula ni vakamacalataka na inuinui ni veivakaturi?

• Na cava e vakaduiduitaki ira kina na lotu Vakarisito dina na inuinui ni veivakaturi mai vei ira na lotu Vakarisito lasu?

• Eda kila vakacava niratou vakabauta na veivakaturi o Eparama, Jope, kei Taniela?

[iYaloyalo ena tabana e 9]

E nuidei o Paula me tukuna na inuinui ni veivakaturi ni rairai vei Kovana Filikesa

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na cava e vakabauta kina o Eparama na veivakaturi?

[iYaloyalo ena tabana e 12]

E vakacegui Jope na inuinui ni veivakaturi

[iYaloyalo ena tabana e 12]

Ena bula tale o Taniela nira sa na vakaturi na yalododonu