Wase 26

Na Kena Sagai me Caka na Ka e Dodonu

1. Na cava e rua na ka me ra saga ni valuta na lotu Vakarisito?

NA DEDE GA ni kena tiko na vuravura i Setani, na dede tale ga ni nona saga tiko na lotu Vakarisito me kua ni rawai ena kena i dre torosobu. A vola na i apositolo o Paula: “Dou vakaiyaragi e nai yaragi kecega ni Kalou mo dou tu dei rawa ka vorata nai lawaki ni tevoro.” (Efeso 6:11-18) E sega ni noda sasaga wale ga na noda valuti Setani kei na nona vuravura; eda valuta tale ga na noda gadreva na ka e ca. E kaya na iVolatabu: “Sa ka ca e nanuma na loma ni tamata mai na gauna sa cauravou kina.”​—Vakatekivu 8:21; Roma 5:12.

2. (a) Ena vuku ni cava e dau kaukauwa kina na noda gadreva me da cakava na ka e cala? (b) Na cava me da saga ni valuta kina na gagadre cala?

² Ena vuku ni ivalavala ca e vakadewa mai na i matai ni tamata o Atama, ena rawa ni da garova na ka ca. Kevaka eda vakamalumalumu ena gagadre oqori, eda na sega ni rawata na bula tawamudu ena i tuvaki vou ni Kalou. E dodonu me da saga ni cakava na ka e dodonu. A sasaga vaka kina na i apositolo o Paula, me vaka e vakamacalataka: “Sa tiko kina vei au na ca ni’u sa via kitaka na vinaka.” (Roma 7:21-23) O iko tale ga o na rairai vakila ni sega ni ka rawarawa na sasaga oqo. Ena so na gauna ena rawa ni kaukauwa sara na veidre ni lomamu. Na cava o na vakatulewataka mo cakava ena gauna oqori?

3. (a) E dau veidre tu vakacava na lomadra na lewe vuqa? (b) Na nodra caka cala e vuqa, e dina ni ra gadreva me ra caka dodonu, e vakaraitaka na dina cava vaka iVolatabu?

³ O sa mai kila na yalayala totoka ni Kalou me baleta na bula tawamudu ena i tuvaki e vinaka vakaoti e vuravura. O vakabauta na veika e yalataki, o qai gadreva na veika vinaka oqori. O kila gona kina ni nomu qarava na Kalou ena yaga tawamudu vei iko. Ia e lomamu o na rairai gadreva na veika o kila era ca. Ena so na gauna o na rairai gadreva vakaukauwa mo veidauci, butako, se vakayacora na cala tale e so. E so era vulica tiko na i vola oqo era na rairai vakayacora tiko na i tovo ca vaka oqori, dina ga era kila ni veika oqo e vakacala na Kalou. Nodra vakayacora na veika e cala, dina ga ni ra gadreva me ra caka dodonu, e vakaraitaka na dina vaka iVolatabu: “Sa ka dauveivakaisini duaduaga na yalo [loma] ni tamata.”​—Jeremaia 17:9.

RAWA NA QAQA ENA SASAGA

4. (a) E vakatau vei cei na qaqa ena ka o saga? (b) Na cava e gadrevi me rawati kina na qaqa ena kena vakayacori na ka e dodonu?

⁴ E sega ni kena i balebale oqo ni na sega ni lewa rawa na tamata na nona gagadre me vakayacora na ka e cala. Ke o vinakata dina, ena rawa ni o vakavulica na lomamu me vakamuai iko mo cakava na ka e dodonu. Ia e vakatau sara ga vei iko. (Same 26:1, 11) Ena sega tale ni dua e rawa ni sasaga ena vukumu. Taumada, tomana tiko ga nomu vulica na kilaka vaka iVolatabu ena rawati kina na bula. (Joni 17:3) Ia e levu cake na ka e gadrevi mai na nomu kila wale ga. E dodonu me tara na lomamu. E dodonu mo lomana na ka o vulica me rawa kina ni o via muria dina.

5. O na rawata vakacava mo taleitaka e lomamu na lawa ni Kalou?

⁵ Ia ena rawa vakacava me taleitaka na lomamu na lawa ni Kalou? E dodonu mo vakananuma, se vakasamataka vakatitobu. Me kena i vakaraitaki, tarogi iko mada: Na cava sara mada na betena vua e dua me talairawarawa kina vua na Kalou? Raica mada nodra bula o ira era beca na nona lawa, me vaka a vola e dua na goneyalewa yabaki 19: “Sa tauvi au vakatolu na tona. Ia na kena i otioti, a vakavuna sara ga me kau tani noqu kato-ni-gone sa mani sega ni rawa kina meu na vakaluveni tale.” E vakaloloma dina noda vakasamataka na leqa e yaco ena nona beca na tamata na lawa ni Kalou. (2 Samuela 13:1-19) A kaya ena rarawa e dua na yalewa a veidauci: “E tawayaga wale na marau lekaleka ni vakatauvatani kei na rarawa au sa mai sotava tu oqo ena vuku ni noqu talaidredre. Au se rarawa tiko ga ena gauna oqo.”

6. (a) Na cava e tawayaga kina na marau e rawati ena kena vakayacori na ka ca? (b) Na mataqali bula vakacava a rawa ni marautaka o Mosese mai Ijipita?

⁶ Ia o na rogoca ni dau kainaki ni lasa na veibutakoci, na mateni, kei na tauri ni waigaga ni veivakamatenitaki. Ia na lasa vaka oqori e sega ni dei. Kakua ni vakacalai ena nomu cakava na ka ena vakavuna mo sega ni rawata kina na marau dina e tawamudu. Vakasamataki Mosese o koya e susugi me “luvena na luve i Fero na goneyalewa.” A bula voli ena matavuvale vakatui vutuniyau mai Ijipita makawa. Ia, e kaya na iVolatabu, ni sa tubu cake a “digitaka me la’ki vakararawataki vata kei ira na tamata ni Kalou ka sega ni vinakata me bau la’ki marautaka vakalekaleka mada ga na veika lasuwale ni ivalavala ca.” (Iperiu 11:24, 25, VV) O koya gona, e macala ni dau marautaki se ka tu ni lasa na ivalavala tawakilikili kei na bula dukadukali e dau yaco tu ena vuvale vakatui mai Ijipita. Na cava e vakanadakuya kece kina o Mosese?

7. Na cava a vakanadakuya kina o Mosese na nona rawa ni “marautaka vakalekaleka mada ga na veika lasuwale ni ivalavala ca” ena vuvale vakatui mai Ijipita?

⁷ Na vuna ni o Mosese a vakabauta na Kalou o Jiova. E kila tu na ka e uasivi cake mai na kena marautaki ga vakalekaleka na ivalavala ca ena vuvale vakatui mai Ijipita. E kaya na iVolatabu: “Ni sa rai sara tiko ko koya ki na i covi.” E vakananuma se vakasamataka vakatitobu o Mosese na veika e yalataka na Kalou. E vakabauta na i naki ni Kalou me bulia e dua na i tuvaki vou dodonu. E tara na lomana na levu ni loloma i Jiova kei na nona veikauwaitaki vua na kawatamata. E sega ni a rogoca ga se wilika o Mosese na ka e baleti Jiova. E kaya na iVolatabu ni “vaka ga e a sa raici koya sara tiko na Kalou sa tabogo.” (Iperiu 11:26, 27, VV) E ka dina o Jiova vei Mosese, e vaka tale ga kina na nona vosa ni yalayala me baleta na bula tawamudu.

8. (a) Me da qaqa ena noda saga me da cakava na ka e dodonu, na cava eda gadreva? (b) Na i tovo ni rai vakacava e vakaraitaka e dua na i tabagone, e vinaka me tu vei keda?

⁸ E vaka beka kina vei iko? O raici Jiova li me vaka e dua e bula dina tiko, me vaka na Tama e lomani iko? Ni o wilika nona vosa ni yalayala me baleta nona vakarautaka na bula tawamudu ena Parataisi e vuravura, o raici iko li ni o sa tiko sara ga kina ka marautaka na kena veivakalougatataki? (Raica na taqana e 156 ki na 162.) Me da qaqa ena noda saga me da valuta e vuqa na i dre ni caka cala, sa dodonu me veivolekati na noda veiwekani kei Jiova. Me vakataki Mosese na i tovo ni noda rai, o ya ni a “rai sara tiko ko koya ki na i covi.” A tiko na i tovo ni rai i Mosese vua e dua na i tabagone yabaki 20 ena nona bacani me veidauci. A kaya: “E rui talei vakalevu vei au na bula tawamudu meu laki vakayalia wale kina ena dua na gauna lekaleka ga ena vuku ni veidauci.” E sega li ni o ya na i tovo ni rai dodonu me tiko vei keda?

VULI MAI NA NODRA CALA E SO

9. Na sala cava a guce kina o Tui Tevita ena nona saga me cakava na ka e dodonu?

⁹ E dodonu mo dei tiko ga ena sasaga oqo, me kua ni vakataki Tevita na tui ni a vakawelewele. Nona vakararai tiko ena dela ni nona vale ena dua na siga, sa qai raici Pacisepa na yalewa matavinaka ni sili toka. A sega ni gole tani me kua ni kadre kina e lomana na vakanananu ca, ia a vakarairai toka ga. Ni rui kaukauwa na nona gadreva me veiyacovi kei Pacisepa, a talatala sara ga me laki kau mai o koya ki na nona vale. Ni sa bukete, sa sega ni tabonaka rawa na tui nodrau veibutakoci, e mani nakita me laki vakamatei o watina ena i valu.​—2 Samuela 11:1-17.

10. (a) A totogitaki vakacava o Tevita ena vuku ni nona ivalavala ca? (b) Na cava a rawa ni tarovi Tevita me kua ni veibutakoci?

¹⁰ Oqori e dua dina na ivalavala ca levu. E leqa sara ga kina o Tevita. E sega ni vakararawataki koya wale ga na ka e cakava, ia e totogitaki koya o Jiova me na yaco na leqa ena nona matavuvale ena vo ni nona bula. (Same 51:3, 4; 2 Samuela 12:10-12) E kila o Tevita ni dau veivakaisini na lomana. Ia a sega ga ni kila ni na laki vaka sara o ya; e mani rawai koya nona gagadre ca. A qai kaya e muri: “Raica, ka’u a sucu vata kei na ca; ka sa kunekunetaki au ko tinaqu e naivalavala ca.” (Same 51:5) Ke a sega ni yaco na cala a vakayacora o Tevita vei Pacisepa. E vakaleqai koya na nona rai toka ga; e sega ni levea na i tuvaki e vakavuna me via veiyacovi kaya na watina e duatani na tagane.

11. (a) Na cava eda vulica rawa mai na ka a yacovi Tevita? (b) Na cakacaka cava o na kaya e rawa ni laki tini ki na “garogaro ca”? (c) Na cava ena levea na tamata yalomatua, me vaka e tukuna e dua na itabagone?

¹¹ E dodonu me da vuli mai vei Tevita me da qarauna na i tuvaki e dau vakavuna na garogaro ca. Me kena i vakaraitaki, na cava ena yaco ke o wilika na i vola, sarava na retioyaloyalo, se i yaloyalo yavala, e vakabibitaka na veiyacovi? Ena vakavuna na garogaro ca. Levea na cakacaka kei na veivakamarautaki e rawa ni vakavurea na “garogaro ca.” (Kolosa 3:5; 1 Cesalonaika 4:3-5; Efeso 5:3-5) Kakua ni tiko kei na dua ena i tuvaki ka rawa ni laki tini ki na veidauci. E kaya e dua na i tabagone yabaki 17 yalomatua: “Na tamata kece e rawa ni kaya, ‘keirau kila na gauna me tini kina.’ E dina, e rawa ni kila e dua na gauna me tini kina, ia e vica beka ena rawa ni cakava? E vinaka cake ga me levei na i tuvaki vaka oqori.”

12. Na ivakaraitaki cava i Josefa e dodonu me da nanuma dei?

¹² Ke a nanuma tiko o Tevita na i vakaraitaki i Josefa, ke a sega ni ivalavala ca vua na Kalou. A soli vei Josefa mai Ijipita me lewa na vuvale i Potifa. Ni dau yali o Potifa e dau vakamarici Josefa na watina garosa ena nona kaya: “Me daru moce vata.” Ia a bese o Josefa. Ena dua na siga sa qai vesuki Josefa me rau moce vata. A kaliraki koya rawa o Josefa ka dro. E dei na lomana me vakayacora na ka e vinaka e mata ni Kalou, ia me kua ga ni vakaceguya na nona gagadre ni veiyacovi. “Au na qai cakava rawa vakaevei na ka ca vakaidina oqo, kaivalavala ca vua na Kalou?” a taroga o koya.​—Vakatekivu 39:7-12.

NA I VUKEVUKE MO QAQA KINA

13, 14. (a) Na cava e gadrevi me da qaqa kina ena vala? (b) Na veisau cava era a cakava o ira era a qai lotu Vakarisito mai Korinica, ia ena i vukevuke cava? (c) Erau a tamata vakacava tu e liu o Paula kei Taito?

¹³ Mo qaqa ena vala, e dodonu me tara sara na lomamu na kilaka mai na iVolatabu me rawa kina ni yavalati iko. Ia e dodonu tale ga mo sosoqoni vata kei ira na tamata ni Kalou, o ya mo lewe ni isoqosoqo rairai ni Kalou. Se mani vakacava sara na ca ni nomu ivalavala, ena rawa ga ni vukei iko na isoqosoqo oqori mo veisau. Me baleta nodra veisau na tamata mai Korinica makawa, a vola na i apositolo o Paula: “Dou kakua ni vakaisini kemudou: o ira na daudara, kei ira na dausoro ki na matakau, kei ira na dauyalewa, kei ira na viavia vaka na yalewa, kei ira na veimoceri vakatagane, kei ira na daubutako, kei ira na daukocokoco, kei ira na daumateni, kei ira na dauveivakasewasewani, kei ira na daukovekove, era na sega ni rawata na matanitu ni Kalou. Ia dou sa vakakina eliu koi kemudou eso: ia dou sa sili, dou sa vakasavasavataki.”​—1 Korinica 6:9-11.

¹⁴ Vakasamataka mada oqori! E so na lotu Vakarisito taumada era a dauveidauci, veibutakoci, veimoceri vakatagane, daubutako, ka daumateni. Ena veivuke ni isoqosoqo Vakarisito era sa qai veisau rawa. Na i apositolo o Paula mada ga a dau kitaka na ka ca. (1 Timoci 1:15) A vola vei Taito na nona i tokani lotu Vakarisito: “Ni da sa lialia eliu koi keda talega, eda sa talaidredre, eda sa vakacalai, eda sa daugoleva na gagadre ca kei na marau e vuqa.”​—Taito 3:3.

15. (a) Na cava e vakaraitaka ni a sega ni rawarawa vei Paula me cakava na ka e dodonu? (b) Ena yaga vakacava vei keda na i vakaraitaki i Paula?

¹⁵ Ni sa lotu Vakarisito o Paula, a rawarawa beka nona caka dodonu tiko ga? Sega. A valuta tiko ena gauna ni nona bula taucoko o Paula na gagadre ca kei na marau lialia a bobula tu mada kina e liu. A vola: “Ka’u sa vakamalumalumutaka na yagoqu, ka vakabobulataka, de dua na ka, ni’u sa vunau vei ira na tamata tani, au sa qai biu wale tu.” (1 Korinica 9:27) A sega ni vakalomalomani koya tale tiko o Paula. E dau vakaukauwataki koya me caka dodonu, dina ga ni gadreva na yagona me cakava na veika ca. Kevaka o muri koya, o na rawa tale ga ni qaqa ena vala oqo.

16. Na ivakaraitaki cava ena gauna oqo ena rawa ni vukei keda me da gumatua kina ena noda saga me da cakava na ka e dodonu?

¹⁶ Kevaka o kunea ni rui dredre mo biuta e so na i tovo ca, tikova na nodra soqo e tarava na iVakadinadina i Jiova. E sega ni vakatitiqataki ni o na qoroya na nodra ivalavala savasava kei na nodra yalomamarau na lewe ni soqo. Ia e vuqa vei ira oqori era a dau vakaitovotaki ira ena ivalavala vakavuravura kilai levu e so me vaka na veidauci, veibutakoci, mateni, veimoceri vakatagane, vakatavako, bobula ki na waigaga ni veivakamatenitaki, butako, veidabui, lasu, kei na veimauilavo. E vuqa era a dau cakava tu e liu na veika oqori. (1 Pita 4:3, 4) Ni o soqoni tale ga kei ira na iVakadinadina i Jiova ena nodra ivavakoso, na ka e sega ni dodonu me lokuyarataki, o na mai maliwai ira kina na tamata era a valuta na itovo kei na gagadre ca vata ga o valuta tiko. O koya gona mo yaloqaqa! Era sa gumatua tiko ena nodra sasagataka na ka e dodonu. O na gumatua vaka kina ena veivuke ni Kalou.

17. (a) Na veimaliwai cava e vinakati me da qaqa kina ena vala? (b) O cei ena rawa ni vukei iko ena nomu leqa?

¹⁷ Ke o sa vulica tiko mai na iVolatabu kei ira na iVakadinadina i Jiova, e rairai o a sa tikova na soqoni ena Kingdom Hall. Vakamatauni iko ena nomu tikova na veisoqoni vaka oqori. Eda gadreva kece na veivakayaloqaqataki vakayalo e rawa mai na veimaliwai Vakarisito oqori. (Iperiu 10:24, 25) Veikilai kei ira na “qase” ena ivavakoso. E nodra itavi me ra “vakatawa na qele ni sipi ni Kalou.” (1 Pita 5:1-3, VV; Cakacaka 20:28) Kua ni tu vakasuka mo raici ira ke o gadreva na veivuke mo walia e so na itovo e veicalati kei na lawa ni Kalou. O na raica ni ra dauloloma, yaloyalovinaka, era veikauwaitaki tale ga.​—1 Cesalonaika 2:7, 8.

18. Na cava sa tu mai liu e vakauqeti keda me da vala tiko ga kina?

¹⁸ Eda sa sagai tiko me da caka cala. Sega wale ga mai na vuravura i Setani, ia mai na noda gagadre cala tale ga. Me da yalodina gona vua na Kalou, e vinakati me da valuta tiko ga na ca e veisiga. Sa dua na ka vinaka ni na sega ni tawamudu na vala! Sa voleka oqo me kau laivi o Setani ka vakarusai vakadua na nona vuravura. Ena i tuvaki vou ni Kalou sa tu oqo e matada, sa na vakilai kina na i tuvaki dodonu ena vakarawarawataka na noda sasaga ni cakava na ka e dodonu. Ena qai takali vakadua na ivalavala ca kece, sa na qai sega tale ni dredre me da cakava na ka e dodonu.

19. Na cava mo saga kina ena nomu i gu kece mo vakamarautaki Jiova?

¹⁹ Dauvakasamataka wasoma na veivakalougatataki ena i tuvaki vou o ya. Io, mo daramaka ‘me ivakaruru ni ulumu na i nuinui ni bula.’ (1 Cesalonaika 5:8) Mo vakataki koya mada ga na goneyalewa e kaya: “Au dau nanuma na ka kece a cakava ka yalataka vei au o Jiova. E sega ni bau vuturitaki au. E vakalougatataki au ena sala e vuqa. Au kila ni gadreva me noqu na veika e vinaka duadua, ia au via vakamarautaki koya. E ka uasivi duadua na bula tawamudu. O koya gona, mo saga ena nomu i gu kece mo rawata.” Ke da qara vakayalodina na yalododonu, ‘na ka vinaka kece sa yalataka ko Jiova’ vei ira e lomani koya ena yaco vakaidina.​—Josua 21:45.

[iYaloyalo ena tabana e 219]

Ni marautaki na ivakarau ni bula mai Ijipita makawa, na cava ga a vakanadakuya kina o Mosese?

[iYaloyalo ena tabana e 220, 221]

A rai toka ga o Tevita; e sega ni levea na i tuvaki a laki vakavuna me veibutakoci kina

[iYaloyalo ena tabana e 222]

A drovaka o Josefa na veiuqeti dukadukali ni wati Potifa