Kua ni “Rai Tale i Muri”

“O koya e taura na isiviyara qai rai tale i muri e sega ni ganiti koya na matanitu ni Kalou.”​—LUKE 9:62.

O NA SAUMA VAKACAVA?

Na cava meda ‘nanuma kina na wati Loti’?

Na cava e tolu na ituvaki meda kua ni qai vakasamataka tale tiko?

Eda na toso vata vakacava kei na isoqosoqo i Jiova?

1. Na ivakasala cava e tukuna o Jisu, na taro cava e basika?

“DOU nanuma na wati Loti.” (Luke 17:32) A cavuta o Jisu na ivakasala qori ena 2,000 na yabaki sa oti, e dodonu meda kauaitaka sara vakabibi nikua. Na cava mada na ibalebale ni ivakasala bibi qori i Jisu? Era kila vinaka na Jiu era vakarogoci koya tiko na ibalebale ni ka e tukuna. Era kila vinaka na italanoa kei wati Loti, ni ratou dro tiko vakavuvale mai Sotoma, a mani rai tale i muri qai durumasima.​—Wilika Vakatekivu 19:17, 26.

2. Na cava e rairai vakavuna na nona rai tale e muri na wati Loti, na cava e yaco ena vuku ni nona talaidredre?

² Na cava e rai tale kina i muri na wati Loti? De dua a via kila na ka e yaco tiko. Se a rairai sega ni vakabauta ni sa yaco na veivakarusai. Se a rairai nanuma lesu na ka e biuta tu mai Sotoma. (Luke 17:31) Se mani cava e vakavuna na nona rai tale e muri, na ka ga e macala ni vakaleqai na nona bula ena vuku ni nona talaidredre. Vakasamataka mada qo! A vakarusai vata kei ira na lewenivanua e Sotoma kei Komora ena siga tiko ga oya. Sa rauta me tukuna o Jisu: “Dou nanuma na wati i Loti”!

3. Na cava e tukuna o Jisu ena nona vakabibitaka meda kua ni rai tale i muri?

³ E bibi tale ga ena gauna qo meda kua ni rai tale i muri. A vakabibitaka tiko o Jisu na vakasama qori ena nona vosa vua e dua na turaga a kerea me lai vakamoce vei ratou na nona vuvale, oti me qai mai tisaipeli. E tukuna o Jisu: “O koya e taura na isiviyara qai rai tale i muri e sega ni ganiti koya na matanitu ni Kalou.” (Luke 9:62) Vakacava, e rui kaukaua tale na vosa i Jisu? Sega. A kila vinaka ni vaqara iulubale tiko ga na turaga qori me kua kina ni qarava na nona ilesilesi. E tukuna o Jisu ni nona vakaiulubale e vaka ga e ‘rai tale tiko i muri.’ Vakacava erau tautauvata o koya e siviyara tiko qai rai tale e muri kei koya e biuta na siviyara me vuki lesu? Io. Baleta nirau vakawelei ruarua mai na nodrau cakacaka, e rawa tale ga ni veivakaleqai.

4. Na cava meda cakava tiko ga?

⁴ E bibi meda kua ni raica tale tiko na ka sa sivi, meda rai tiko ga e liu. Dikeva ni vakamacalataki vinaka qo ena Vosa Vakaibalebale 4:25: “Me rai vakadodonu yani na matamu, kei na dakudaku-ni-matamu me qaradonu ga kiliu.”

5. Na cava meda kua ni rai tale tiko kina e muri?

⁵ E tiko na vuna vinaka meda kua tale kina ni rai tiko e muri, oya nida donuya tu qo na “iotioti ni veisiga.” (2 Tim. 3:1) Sa voleka qo na veivakarusai, ena sega ni vakarusai ga e rua na koro ca, ia ena vakarusai na ituvaki ca kece kei vuravura. Na cava meda cakava meda kua kina ni sotava na leqa a yacovi wati i Loti? Bibi meda vakasamataka rawa mada eso na ka eda sa biuta mai e rawa nida temaki tale kina meda raica. (2 Kor. 2:11) Koya gona, meda raica mada eso na ka e rawa ni vakavuna meda rai lesu, kei na ka meda cakava meda valuta kina.

VEIGAUNA VINAKA SA OTI

6. Na cava meda kua kina ni nuitaka na ka eda dau katona me baleta na veigauna sa oti?

⁶ E rawa ni cala na noda rai, meda lai nanuma ni vinaka na bula ena veigauna sa oti. Na ka eda dau katona me baleta na gauna sa oti e rawa ni duidui mai na kena e yaco dina. De dua eda na sega ni kidava nida sa lai nanuma ni sega ni ca sara na leqa eda sotava ena gauna sa oti, da qai nanuma ni vinaka duadua na gauna oya. Na rai cala va qo e rawa ni vakavuna meda diva lesu kina na veigauna sa oti. Ia e veivakasalataki na iVolatabu: “Mo kakua ni kaya, ‘Ena vuku ni cava sa vinaka kina na gauna eliu ka ca na gauna oqo?’ ni sa sega ni vuku na nomu taroga na ka oqo.” (Dauv. 7:10) Na cava e rerevaki kina na ivakarau ni rai va qo?

7-9. (a) Na cava e yacovi ira na Isireli nira tiko e Ijipita? (b) Na cava mera marau kina na Isireli? (c) Na cava era didivaka na Isireli?

⁷ Vakasamataki ira mada na Isireli ena gauna i Mosese. Era okati mera vulagi ena vanua o Ijipita. Ia ni sa takali o Josefa era qai “lesia eso na turaga me lewa na nodra cakacaka [na Isireli], me vakasaurarataki ira e na nodrai tavi bibi.” (Lako 1:11) E muri a vakaroti ira na nona tamata o Fero mera vakamatei na gonetagane lalai ni Isireli, a vinakata me vakalailaitaka na kedra iwiliwili. (Lako 1:15, 16, 22) Oya na vuna a tukuna kina o Jiova vei Mosese: “Au sa raica dina na nodra rarawa na noqu tamata, era sa tiko mai Ijipita, ka’u sa rogoca talega na nodra tagi e na vukudra era sa lesia vakabibi na nodra cakacaka; ni’u sa kila na nodra rarawa.”​—Lako 3:7.

⁸ Vakasamataka mada na nodra marau na Isireli nira sa sereki mai na vanua ni veivakabobulataki! Era raica sara ga na vakatubuqoroqoro ni kaukaua i Jiova ena nona tauca na Tini na Kuita vei Fero kei na nona tamata. (Wilika Lako Yani 6:1, 6, 7.) Era sega wale ga ni sereki ira na Isireli o ira na Ijipita, era uqeti ira sara ga mera biubiu, era solia tale ga e levu na koula kei na siliva. Na levu ni iyau e soli vei ira na Isireli, e tukuni kina ena iVolatabu ni vaka sara ga era “tokitaka na nodrai yau na kai Ijipita.” (Lako 12:33-36) Era sa qai marau ga na Isireli ni sa vakarusai o Fero kei na nona mataivalu ena Wasa Damudamu. (Lako 14:30, 31) E dodonu me vakayaloqaqataki ira sara ga na nodra raica na ka e cakava o Jiova!

⁹ Ia e rarawataki dina ni oti ga na nona veivakabulai vakacakamana o Jiova, era vosakudrukudru sara na Isireli. Na cava era didivaka? Na kakana! Era sega ni lomavakacegu ena ka e vakarautaka o Jiova, era kudruvaka: “Eda sa nanuma tiko na ika, eda a kania vakailoa mai Ijipita; na kiukaba, kei na meloni, kei na liki, kei na varasa, kei na kaliki: ia oqo, sa mamaca mai na yaloda: sa sega tale na ka me da kama, na mana walega oqo.” (Tiko 11:5, 6) Io era sa guilecava na ituvaki dredre era sotava ena gauna sa oti. Era vinakata ga mera lesu ina vanua era vakabobulataki tu kina! (Tiko 14:2-4) Era rai tale e muri na Isireli, e sega tale ga ni vakadonui ira o Jiova.​—Tiko 11:10.

10. Na cava eda vulica ena nodra ivakaraitaki na Isireli?

¹⁰ Na cava eda vulica ena nodra ivakaraitaki na Isireli? Ni bikai keda na leqa kei na ituvaki dredre, meda kua mada ga ni nanuma ni vinaka cake na veigauna sa oti, se meda nanuma ni vinaka na gauna eda se bera ni kila kina na dina. E sega ni cala meda nanuma lesu na ka eda vulica ena gauna sa oti, se meda nanuma lesu eso na gauna marautaki. E bibi ga me veiraurau qai donu tiko ga na noda rai me baleta na gauna sa oti. Ke sega, eda na sega ni lomavakacegu, eda na rawa ni temaki meda lesuva na ivakarau ni bula makawa.​—Wilika 2 Pita 2:20-22.

NA KA EDA VAKANADAKUYA

11. Era raica vakacava eso na ka era sa vakanadakuya?

¹¹ E rarawataki dina ni so era dau vakananuma lesu na ka era sa vakanadakuya, ra qai veivutunitaka na nodra vakatulewa qori. De dua a rawa mo vuli torocake, mo rogo, se me levu nomu ilavo, ia o vakatulewataka mo kua ni qara qori. E levu na tacida era biuta na cakacaka isaulevu ena veitabana ni bisinisi, tabana ni veivakamarautaki, vuli se na qito. Ia sa oti qo e vica na yabaki, e se bera tale ga ni basika na icavacava. Vakacava, o dau vakasamataka lesu na ka e rawa ni yaco ke o sega ni biuta na ka kece qori?

12. A raica vakacava o Paula na ka e sa biuta laivi?

¹² E levu na ka e biuta laivi na yapositolo o Paula me rawa kina ni muri Karisito. (Fpai. 3:4-6) Ia e raica vakacava o Paula na ka e sa biuta laivi? E tukuna: “Na ka kece era dau yaga vei au, au sa okata mera tawayaga ena vuku i Karisito.” Baleta? “Au okata mera tawayaga na ka kece ena vuku ni kena talei na kilai Karisito Jisu na noqu Turaga. Ena vukuna au bolea meu vakanadakuya na ka kece, au okata mera benu meu veivolekati kina kei Karisito.”a (Fpai. 3:7, 8) Vakasamataka mada ni dua e kauta laivi na benu, ena sega sara ga ni bau veivutunitaka na ka e cakava qori. O Paula tale ga e sega ni veivutunitaka na ka kece a vakanadakuya. Sa sega nira yaga vua.

13, 14. Eda na muria vakacava na ivakaraitaki Paula?

¹³ Na cava meda cakava ke da tekivu vakananuma lesu na ka eda sa biuta mai? Mo muria na ivakaraitaki i Paula. Na cava oya? Mo vakasamataka na ka totoka o vakalougatataki kina nikua. O sa mai veiwekani voleka kei Jiova, e vinaka tale ga vua na kemu irogorogo. (Iper. 6:10) Koya gona, na cava tale e rawa ni solia o vuravura me tautauvata kei na veivakalougatataki vakayalo o sa marautaka tiko nikua kei na kena o na marautaka ena gauna e se bera mai?​—Wilika Marika 10:28-30.

¹⁴ E cavuta tarava o Paula na ka meda cakava meda yalodina tiko ga kina. E tukuna ni sa “guilecava na ka e sa sivi, . . . sa tadolova na ka e tu mai liu.” (Fpai. 3:13) Dikeva ni tukuna tiko o Paula e rua na ikalawa, erau bibi ruarua. iMatai, meda guilecava na ka eda sa biuta mai, meda kua ni vakalusia na noda igu kei na gauna meda lai vakananuma tale tiko. Kena ikarua, me vakataki koya ga na daucici e volekata na tepi, meda kalawa tiko ga e liu, meda vakananuma ga na ka e se bera mai.

15. Ena yaga vakacava na noda vakasamataka na kedra ivakaraitaki na tamata yalodina i Jiova?

¹⁵ Nida vakananuma na kedra ivakaraitaki na tamata yalodina ni Kalou ena veigauna sa oti kei na gauna qo, ena uqeti keda meda kua ni rai tale e muri, meda rai tiko ga e liu. Kena vakaraitaki: Ke rau nanumi Uri tiko ga o Eparama kei Sera, ‘ena rawarawa sara ga me rau lesu tale.’ (Iper. 11:13-15) Ia erau sega ni lesu na veiwatini. Ena imatai mada ga ni gauna a dro mai kina e Ijipita o Mosese, e levu duadua na ka e biuta tu yani ni vakatauvatani kei na ka era biuta tu yani na Isireli. E sega ga ni volatukutukutaki ena iVolatabu ni diva lesu o koya na ka e sa biuta. E tukuni ga ni “ka dokai sara vua na nona vakamadualaki me vaka ni o koya na Lumuti, qai okata ya me iyau e talei cake sara mai na iyau kei Ijipita; baleta ni vakanamata tu ena soli ni nona icovi.”​—Iper. 11:26.

ITUVAKI DREDRE EDA SOTAVA ENA GAUNA SA OTI

16. Ena tarai keda vakacava na ituvaki dredre eda sotava ena gauna sa oti?

¹⁶ E dau dredre dina eso na ituvaki eda sotava ena gauna sa oti. De dua eda na lomaleqataka na valavala ca se cala eda cakava ena gauna sa oti. (Same 51:3) Se eda rairai rarawataka tiko ga na ivakasala mosimosi a tau vei keda. (Iper. 12:11) De dua eda se nanuma tiko ga na veika tawadodonu eda sotava, se so na ituvaki eda nanuma nida vakalolomataki kina. (Same 55:2) Na cava eda rawa ni cakava meda kua kina ni vakalaiva na ituvaki kece qori meda rai tale kina e muri? Meda veivosakitaka mada e tolu na ivakaraitaki.

17. (a) Na cava e vakatokai koya kina o Paula me “lailai duadua vei ira na yalosavasava kece”? (b) Na cava e cakava o Paula me kua kina ni vakayalolailaitaki koya na rai cala?

¹⁷ Cala eda cakava ena gauna sa oti. Na yapositolo o Paula e vakatokai koya me “lailai duadua vei ira na yalosavasava kece.” (Efeso 3:8) Na cava e va kina qori na nona rai? E kaya: “Niu dau vakacacana na ivavakoso ni Kalou.” (1 Kor. 15:9) Vakasamataki Paula mada, a rairai madua sara ga ena gauna e sotavi ira tale kina na lotu vaKarisito e dau vakacacani ira tu e liu. Ia a sega ni vakalaiva o Paula me vakayalolailaitaki koya na rai cala, e vakasamataka ga vakabibi na yalololoma i Jiova. (1 Tim. 1:12-16) Na levu ni nona vakavinavinakataka qori, e uqeti koya kina me tomana tiko ga na cakacaka vakaitalatala. E levu na ka e vinakata o Paula me guilecava, dua vei ira qori na cala e dau cakava ena gauna sa oti. Me vakataki Paula ga, eda na sega ni veisautaka rawa na ka eda cakava ena gauna sa oti, ia nida vakasamataka tiko ga na yalololoma i Jiova, ena sega ni vakayalolailaitaki keda na cala eda dau cakava e liu. Eda na gumatua tiko ga ena cakacaka eda lesi kina ena gauna qo.

18. (a) Na cava e rawa ni yaco ke da vakasamataka lesu na ivakasala e tau vei keda? (b) Eda na muria vakacava na ivakasala i Solomoni me baleta na ciqomi ni ivakasala?

¹⁸ iVakasala mosimosi. Na cava ena yaco ke da vakasamataka lesu na ivakasala mosimosi e tau vei keda? Ena sega wale ga ni vakararawataki keda, ena vakacudrui keda tale ga, rawa sara ga nida lai “datuvu” tale kina. (Iper. 12:5) Koya gona, e tautauvata vinaka na noda “beca” na ivakasala baleta nida cata, se na noda “datuvu” baleta nida ciqoma da qai sega ni muria. E vakaraitaka ga nida sega ni vakalaiva me vukei keda na ivakasala qori. E vinaka meda muria na ivakasala i Solomoni: “Taura matua nai vakavuvuli; kakua ni laiva: Mo vakabauti koya; ni sa nomu vu ni bula ko koya.” (Vkai. 4:13) Me vakataki koya ga na draiva e talairawarawa ina ivakatakilakila ni gaunisala, meda ciqoma na ivakasala, muria da qai toso tiko ga e liu.​—Vkai. 4:26, 27; wilika Iperiu 12:12, 13.

19. Eda na vakatotomuria vakacava na nodrau vakabauta o Apakuki kei Jeremaia?

¹⁹ Veika tawadodonu eda sotava se ituvaki eda nanuma nida vakalolomataki kina. Ena so na gauna, eda na rairai vakataki koya na parofita o Apakuki ena nona tagicaka vei Jiova na veika tawadodonu e yaco. A sega tale ga ni kila na vuna e vakalaiva kina o Jiova me yaco na veika tawadodonu. (Apak. 1:2, 3) E bibi gona meda vakatotomuria na nona ivakaraitaki, ni a kaya: “Ke’u na rekitaki Jiova ga, ka’u na marautaki koya na Kalou, na noqui vakabula.” (Apak. 3:18) O Jeremaia e ivakaraitaki vinaka tale ga ni vakabauta. Meda vakatotomuri koya ena noda ‘waraki Jiova,’ nida vakabauti koya na Kalou ni lewadodonu, da qai nuidei ni na vakadodonutaki na ka kece ena kena gauna donu.​—Lele 3:19-24.

20. Eda na vakaraitaka vakacava nida “nanuma na wati Loti”?

²⁰ Eda bula tu qo ena gauna vakatubuqoroqoro. E vakasakiti eso na ka e yaco tiko nikua, e levu tale e sa voleka sara tiko ni vakayacori. Meda toso vata tiko mada ga kei na isoqosoqo i Jiova. Meda muria na ivakasala vakaivolatabu meda kua kina ni rai tale tiko e muri, meda rai ga e liu. Na noda cakava qori eda sa vakaraitaka tiko nida “nanuma na wati Loti”!

[iVakamacala e ra]