E Nanumi Iko o Jiova

“Biuta vei koya na [Kalou] na nomudou lomaocaoca kecega, ni sa daunanumi kemudou ko koya.”​—1 PITA 5:7.

1. Na sala bibi cava erau duidui kina o Jiova kei Setani?

ERAU duidui sara o Jiova kei Setani. O koya e taleitaki Jiova ena sevaki Setani. Na duidui oqo e vakavotui ena ivola na Encyclopædia Britannica (1970), qai kaya na ivola oqo me baleta na cakacaka i Setani me vaka e sereki ena ivola i Jope: ‘Na cakacaka i Setani me veilakoyaki e vuravura me vakaraica e so na tamata se na ka era vakacakava me qai vakatukutukutaki ira vakaca; e duidui gona na ka e cakava kei na ka e raica na ‘mata ni Turaga,’ e veiraiyaki e vuravura me vakadeitaka na ka kece ga e vinaka. (II Chron. xvi, 9). E sega tu ga ni vakabauta o Setani ni tu e loma ni tamata na vinaka. E vakatarai koya kina na Kalou me vakatovolea na tamata. Ia na nona veivakatovolei ena sega ni sivia na iyalayala e biuta vua na Kalou.’ Io, erau sa duidui dina na Kalou kei na Tevoro!​—Jope 1:​6-​12; 2:​1-7.

2, 3. (a) Mai na veika a sotava o Jope, e vakavotui kina vakacava na ibalebale ni vosa “Tevoro”? (b) E vakaraitaka vakacava na iVolatabu ni o Setani e beitaki ira tiko ga na tamata i Jiova e vuravura?

² Na vosa “Tevoro” e vu mai na vosa vakirisi e kena ibalebale “dauveibeitaki lasulasu,” “daukakase.” E tukuni ena ivola i Jope ni o Setani a beitaki Jope na tamata yalodina i Jiova, ni qarava wale ga na Kalou baleta me rawaka kina. E kaya: “Sa sega li ni yaga vei Jope na nona rerevaka na Kalou?” (Jope 1:9) Eda raica ena ivola i Jope ni veika dredre kei na veivakatovolei a sotava o koya e sa qai vakavolekati koya ga vei Jiova. (Jope 10:​9, 12; 12:​9, 10; 19:25; 27:5; 28:28) Ni sa oti na veika dredre oya, sa qai kaya o Jope vua na Kalou: “Ka’u a rogoci kemuni e na daligaqu walega; ia sa qai raici kemuni na mataqu.”​—Jope 42:5.

³ Sa cegu beka o Setani ena nona dau beitaki ira na tamata yalodina ni Kalou ni oti mai vei Jope? Sega. Eda raica ena ivola na Vakatakila ni sega ni mudu na veibeitaki i Setani ena gauna ni ivakataotioti oqo vei ira na taci Karisito lumuti vaka tale ga kina vei ira nodra itokani yalodina. (2 Timoci 3:​12, VV; Vakatakila 12:​10, 17) O koya gona, e gadrevi dina vei keda na lotu Vakarisito dina meda vakamalumalumutaki keda vua na noda Kalou e dau veinanumi o Jiova, meda qaravi koya baleta nida lomani koya dina, da qai vakalasuya na veibeitaki i Setani. Nida vakayacora oqori, ena marau kina o Jiova.​—Vosa Vakaibalebale 27:11.

Dau Saga o Jiova me Vukei Keda

4, 5. (a) Nida raici Jiova vata kei Setani, na cava e dau vaqara o Jiova ni veiraiyaki e vuravura? (b) Ke da vinakata me vakadonui keda o Jiova, na cava meda cakava?

⁴ E veilakoyaki voli e vuravura na Tevoro me qara e so me beitaka, me tilomi ira tale ga. (Jope 1:​7, 9; 1 Pita 5:8) Ena yasana adua, e dau saga o Jiova me vukei ira era gadreva na nona kaukaua. A kaya vei Tui Esa na parofita o Anani: “Sa veiraiyaki na mata i Jiova e vuravura taucoko, me totaki ira vakaidina sa dodonu na lomadra vua.” (2 Veigauna 16:9) Erau sa duidui dina, o Setani e veiraiyaki ena yaloca, ia o Jiova e cakava oqori ni lomani keda!

⁵ O Jiova e sega ni vakadikevi keda lo me raica noda cala kei na malumalumu kece. A vola na daunisame: “Kevaka ko ni sa nanuma, Jiova, nai valavala ca o cei kemuni na Turaga, me na bula rawa?” (Same 130:3) Na kena isau ga: sega ni dua. (Dauvunau 7:​20) Ke da torovi Jiova ena yalodina, ena sega ni wanonovi keda na matana me vakacalai keda, ia me dikeva ga noda sasaga qai sauma noda masu ni kere veivuke kei na kere veivosoti. A vola na yapositolo o Pita: “Sa wanonovi ira na tamata yalododonu na mata ni Turaga, ka sa qara tu na daligana ki na nodra masu; ia sa dua tani na mata ni Turaga vei ira sai valavala ca.”​—1 Pita 3:12.

6. E veivakacegui, e ka ni vuli tale ga vakacava vei keda na veika a sotava o Tevita?

⁶ Na tamata ivalavala ca o Tevita qai bibi dina na nona cala. (2 Samuela 12:​7-9) Ia a sovaraka vei Jiova na lomana qai masuti koya vagumatua. (Same 51:​1-​12, ivakamacala taumada) A rogoca nona masu o Jiova qai vosoti koya, dina ga ni a colata o Tevita na isau ni nona ivalavala ca. (2 Samuela 12:​10-​14) Na itukutuku oqo e sega wale ga ni veivakacegui vei keda, e ka meda vuli tale ga kina. E veivakacegui meda kila ni tu vakarau o Jiova me vosota na noda ivalavala ca ke da veivutuni dina, ia e vakavu ririko tale ga nida kila ni na dau tamusuki na vua ni ivalavala ca. (Kalatia 6:​7-9) Ke noda gagadre meda toro volekati Jiova, sa dodonu ga meda yawaka sara na veika e cata o koya.​—Same 97:10.

Dau Vakayarayarataki Ira Vua Nona Tamata o Jiova

7. O Jiova e dau raici ira na tamata vakacava, ia e vakayarayarataki ira vakacava na tamata vaka oya vei koya?

⁷ A vola o Tevita ena dua vei ira na nona same: “Sa cecere ko Jiova, ia sa vakaraici ira era sa yalomalumalumu: ia sa kilai ira vakayawa na viavialevu.” (Same 138:6) Via vaka tale ga oqori na vakasama a vola e dua tale na daunisame: “O cei sa tautauvata kei Jiova na noda Kalou, o koya sa tiko maicake, o koya sa vakamalumalumutaki koya me raica na ka mai lomalagi kei na ka e vuravura! Sa vueta cake ko koya na dravudravua mai na kuvu-ni-soso, ka vueta na tamata wale mai nai sovasova ni benu.” (Same 113:​5-7) Io, e biuti koya sobu mai na Dauveibuli kaukaua duadua me raica na veika e vuravura, qai raica na matana na tamata “yalomalumalumu,” na tamata “lolovira,” e “vutugu ka qoqolou e na vuku ni ka vakasisila kecega sa caka.” (Isikeli 9:4) O Jiova e vakayagataka na Luvena me vakayarayarataki ira na tamata vaka oya vua. A kaya o Jisu ni se bula e vuravura: “E sega ni lako rawa mai vei au e dua na tamata, kevaka sa sega ni vakayarayarataki koya ko Tamaqu sa talai au mai . . . Sa sega e dua na tamata sa lako rawa mai vei au, kevaka sa sega ni solia vua ko Tamaqu.”​—Joni 6:​44, 65.

8, 9. (a) Na cava e gadrevi kina vei keda kece meda lako yani vei Jisu? (b) Na cava e sa rui totoka kina na kena vakarautaki na isoro?

⁸ Nida sucu ivalavala ca da qai sega kina ni veivinakati kei na Kalou, sa dodonu ga meda lako yani vei Jisu meda ciqoma na nona isoro ni veivoli. (Joni 3:​36) E gadrevi meda na veivinakati kei na Kalou. (2 Korinica 5:​20) A sega ni waraka na Kalou mera vakamasuti koya sara na tamata ivalavala ca me qai vakarautaka na yavu ni nodra veivinakati kei koya. E vola na yapositolo o Paula: “Na Kalou sa vakatakila na nona loloma vei keda, ni sa mate na Karisito me nodai sosomi ni da sa tamata ca. . . . Io, kevaka eda sa veivinakati kei na Kalou e na vuku ni nona mate na Luvena, ni da sa veimecaki, ena qai rawarawa cake, ni da sa veivinakati tu, me da vakabulai tiko e na vuku ni nona bula.”​—Roma 5:​8, 10.

⁹ A vakadinadinataka na yapositolo o Joni na dina ni ka oqo, oya ni sa cakava tiko na Kalou mera veivinakati kei koya na tamata, qai vola kina: “E na ka oqo sa vakaraitaki kina na loloma ni Kalou vei keda, ni sa tala ki vuravura na Luvena e dua bauga na Kalou, o koya ka vakatubura ko koya, me da bula e na vukuna. E na ka oqo sa rairai kina na loloma, sa segai ni da a lomani koya na Kalou, ia ni sa lomani keda ko koya, a sa tala na Luvena mei bulubulu ni nodai valavala ca.” (1 Joni 4:​9, 10) A vakaliuliu na Kalou ena vuku ni veivinakati oqo, sega ni tamata. O sega li ni taleitaka na Kalou e vaka oqo na levu ni nona lomani ira na tamata era sega wale ga ni ‘ivalavala ca,’ ia era “veimecaki” tale tu ga kei koya?​—Joni 3:​16.

Bibi Meda Vakasaqarai Jiova

10, 11. (a) Na cava meda cakava meda vakasaqarai Jiova kina? (b) Meda raica vakacava na vuravura i Setani?

¹⁰ O Jiova e sega ni vakasaurarataki keda meda lako yani vua. E dodonu meda vakasaqarai koya, meda “vakayayamo beka vua, ka kunea, ia sa sega ga ni yawa ko koya vei keda yadua.” (Cakacaka 17:27) Dodonu meda ciqoma ni tu vei Jiova na dodonu me lewai keda. A vola na tisaipeli o Jemesa: “O koya mo dou qai vakamalumalumutaki kemudou vua na Kalou. Vorata na tevoro, ena dro tani kina vei kemudou ko koya. Toro voleka yani vua na Kalou, ka na toro voleka mai vei kemudou ko koya. Vakasavasavataka na ligamudou, oi kemudou na lomalomarua.” (Jemesa 4:​7, 8) Meda kua tale ni tu vakasuka ni vorata na Tevoro da qai totaki Jiova.

¹¹ Kena ibalebale oqo eda na vakayawaki keda mai na veika ca e lewa tu o Setani. A vola tale ga o Jemesa: “Dou sa sega beka ni kila, ni sa veicati kei na Kalou na veivinakati kei vuravura? Ia sa veimecaki kei na Kalou ko koya sa viaveiwekani kei vuravura.” (Jemesa 4:4) Ia ena yasana adua, na noda via veiwekani kei Jiova ena cati keda kina na vuravura i Setani.​—Joni 15:19; 1 Joni 3:13.

12. (a) Na vosa veivakacegui cava a vola o Tevita? (b) Na ivakasala cava i Jiova a tukuna na parofita o Asaraia?

¹² Nida sa sagai ena so na sala mai na vuravura i Setani, e dodonu meda masuti Jiova me vukei keda. O Tevita e dua e vakila vakavuqa na veivakabulai i Jiova, qai vola oqo meda vakacegui kina: “Sa voleka ko Jiova vei ira kecega era sa masu vua, vei ira kecega era masu vua e na yalodina. Ena vakayacora ko koya na ka era gadreva ko ira era rerevaki koya: ena rogoca talega na nodra tagi, ka na vakabulai ira. Sa maroroi ira kecega era lomani koya ko Jiova: ia ena vakawabokotaki ira kecega nai valavala ca.” (Same 145:​18-​20) E vakaraitaka na same oqo ni o Jiova e rawa ni vakabulai keda ena gauna eda dui sotava kina na veivakatovolei, ia ena vakabulai ira tale ga vakailawalawa na nona tamata ena “veivakararawataki levu.” (Vakatakila 7:​14) Ena vakavolekati koya vei keda o Jiova ke da vakavolekati keda vua. Ni dusimaki koya “na yalo ni Kalou,” sa qai tukuna na parofita o Asaraia na ivakavuvuli yaga oqo: “Sa na tiko kei kemuni ko Jiova, kevaka kemuni sa tiko kei koya; ia kevaka kemuni sa vakasaqarai koya, ena kune vei kemuni ko koya; ia kevaka kemuni sa biuti koya, ena biuti kemuni ko koya.”​—2 Veigauna 15:​1, 2.

Meda Raici Jiova ni Vaka e Tu e Matada

13. Eda na vakaraitaka vakacava nida raici Jiova ni vaka e tu dina e matada?

¹³ Na yapositolo o Paula a vola ni o Mosese “e vaka ga e a sa raici koya sara tiko na Kalou sa tabogo, ka a sega kina ni saumaki lesu.” (Iperiu 11:​27, VV) Eda kila ni a sega dina ni raici Jiova o Mosese. (Lako Yani 33:20) Ia vei koya, e vaka sara ga ni tu e matana o Jiova. Ni sa sotava oti na veika dredre o Jope, sa qai dei cake ga e matana na nona raici Jiova, vakabibi na nona vakadinata ni dau vakatara na Kalou mera sotava na nona tamata yalodina na veika dredre, ia ena sega ga ni biuti ira vakadua o koya. (Jope 42:5) A tukuni me baleti Inoki kei Noa ni rau sa “daulako vata kei na Kalou.” Erau cakava oya ena nodrau saga me rau vakamarautaka na Kalou, me rau talairawarawa tale ga vua. (Vakatekivu 5:​22-​24; 6:9, 22; Iperiu 11:​5, 7) Kevaka meda raici Jiova ni vaka e tu dina e matada me vaka ga eratou vakila o Inoki, Noa, Jope, kei Mosese, eda na “vakarogotaka vua” na noda sala kece, ia ena ‘vakadodonutaka na noda ilakolako o koya.’​—Vosa Vakaibalebale 3:​5, 6.

14. Ni tukuni meda “kabiti” Jiova, na cava e vakaibalebaletaki?

¹⁴ Nira vakarau butuka sara tu ga yani na Vanua Yalataki na Isireli, a vakasalataki ira o Mosese: “Mo ni muri Jiova ga na nomuni Kalou, ka rerevaki koya, ka vakabauta na nona vunau, ka vakarorogo ki na domona, ka qaravi koya, ka kabiti koya.” (Vakarua 13:4) Dodonu vei ira mera muri Jiova, rerevaki koya, talairawarawa vua, qai kabiti koya. Na vosa “kabiti” e cavuti e ke ena iVolatabu, me vaka e vakamacala kina e dua na vuku, “e dusia ni tiko e dua na veiwekani veivolekati sara ena kedrau maliwa e rua.” A kaya na daunisame: “A vosa vuni nei Jiova sa tu vei ira era rerevaki koya.” (Same 25:14) Eda na vakila tale ga na veiwekani talei qai veivolekati oqo kei Jiova kevaka wale ga eda raici Jiova ni vaka e tu dina e matada, kei na levu ni noda lomani koya ena vakavuna meda ririko ni cakava na ka ena sega ni taleitaka o koya.​—Same 19:​9-​14.

O Kila Tiko ni Dau Nanumi Iko o Jiova?

15, 16. (a) E vakavotui vakacava ena Same 34 ni o Jiova e dau nanumi keda? (b) Na cava meda cakava ke dredre nida nanuma lesu na gauna a caka vinaka kina vei keda o Jiova?

¹⁵ E dua na ivadi i Setani oya meda guilecava ni noda Kalou o Jiova e dau karoni ira nona tamata yalodina e veigauna kece. A kila vinaka o Tui Tevita ni dau veivakabulai o Jiova ke yaco na ituvaki ririkotaki sara. Ni sa lai lasutaka tu e mata i Tui Akisi mai Kaca ni leqa nona vakasama, a qai vulica e dua na sere, e same rogorogo vinaka, e vaka toka oqo e dua na iwase ni qaqana veivakauqeti: “Tou mai vakacaucautaka na yaca i Jiova, ia me da doka vata na yacana. Au a vakasaqarai Jiova, ka sa rogoci au, ka sa vakabulai au mai na noqu rere kecega. Na agilose i Jiova, sa tiko vakavolivoliti ira era sa rerevaki koya, ka sa vakabulai ira. Dou tovolea mada ka raica ni sa yalovinaka ko Jiova; sa kalougata na tamata sa vakararavi vua. Sa voleka ko Jiova vei ira sa ramusu na yalodra; ka sa vakabulai ira sa dasila na lomadra. Sa levu na ka rarawa sa yaco vua na yalododonu; ia sa vakabulai koya ko Jiova mai na ka kecega.”​—Same 34:​3, 4, 7, 8, 18, 19; 1 Samuela 21:​10-​15.

¹⁶ Vakaevei o iko, o nuitaki Jiova dina ni dau veivakabulai? O kila tiko ni rawa nira veitaqomaki na nona agilosi? O sa tovolea mada mo vakadinadinataka ni dau yalovinaka o Jiova? Na gauna cava o a se vakila kina ni a vinaka vei iko o Jiova? Tovolea mo vakananuma. Oqori beka ena iotioti ni vale o sikova ena cakacaka vakavunau, ena gauna sara ga o sa nanuma tu kina ni o sa na lesu lala? Ia, o qai tekivutaka e dua na veivosaki vinaka kei itaukeinivale. O bau nanuma mo vakavinavinaka vei Jiova ni vakaukauataki iko tale qai vakalougatataki iko? (2 Korinica 4:7) Ena dua tale na yasana, de dredre ni o nanuma e so na ituvaki a caka vinaka kina vei iko o Jiova. Ni o nanuma lesu, de yaco oya ena macawa sa oti, vula sa oti, yabaki sa oti, se dede sara. Ke vaka dina oqori, vakacava mo saga mo vakavolekati iko cake vei Jiova mo qai raica se na liutaki iko se dusimaki iko vakacava? A vakadreti ira na lotu Vakarisito na yapositolo o Pita: “Mo dou qai vakamalumalumutaki kemudou e ruku ni liga kaukauwa ni Kalou . . . dou biuta vei koya na nomudou lomaocaoca kecega, ni sa daunanumi kemudou ko koya.” (1 Pita 5:​6, 7) Io, o na kurabui dina ni o raica na levu ni nona nanumi iko!​—Same 73:28.

Vakasaqarai Jiova Tiko Ga

17. Na cava e gadrevi meda na vakasaqarai Jiova tiko ga kina?

¹⁷ Na noda veiwekani kei Jiova ena gadrevi me vaqaqacotaki tiko ga e veigauna. O Jisu a kaya vei Tamana ena masu: “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.” (Joni 17:3) Na noda vuli meda kilai Jiova kei na Luvena e ka me sasagataki tiko ga e veigauna. Ena masu ga kei na noda kerea na veivuke ni yalo tabu, eda na yalomatuataka rawa kina “na veika titobu ni Kalou.” (1 Korinica 2:​10; Luke 11:13) Ena yaga tale ga vei keda na veidusimaki ni “dauveiqaravi yalo dina ka vuku” me vakani kina na noda vakasama ena kakana vakayalo e takivaki mai “e na kena gauna dodonu.” (Maciu 24:​45, VV) Sa dau vakayagataka o Jiova na idewadewa oqori me vakasalataki keda meda wilika e veisiga na nona Vosa, tiko wasoma ena soqoni vakarisito, qai vakaitavi ena yalogu ena vunautaki ni “i Tukutuku Vinaka ni matanitu.” (Maciu 24:​14, VV) Oqo na sala eda na vakasaqara tiko ga kina na noda Kalou dau veinanumi, o Jiova.

18, 19. (a) Na cava meda vakadeitaka meda na cakava? (b) Ke da tudei ena noda vorati koya na Tevoro da qai vakasaqarai Jiova tiko ga, eda na vakalougatataki kina vakacava?

¹⁸ Sa solia tiko o Setani na nona igu kece me vakavurea na veivakacacani, veitusaqati, kei na veivorati mai na veiyasana kece vei ira na tamata i Jiova. Dau saga o koya me vakaleqa na noda veiwekani vinaka kei na keda irogorogo ena mata ni Kalou. E sega ni taleitaka na noda cakacaka ni vakasaqarai ira tiko ga na yalomalumalumu kei na noda vukei ira mera mai totaki Jiova kei na nona veiliutaki cecere. Ia meda vakadeitaka mada ga meda yalodina tiko ga vei Jiova, da qai nuitaki koya me vakabulai keda mai na liga ni vunica. Ke da vakaliuca na nona vosa me noda idusidusi da qai cakacaka vata tiko ga kei na nona isoqosoqo rairai, ena sega ni rawa ni sega, ni na tokoni keda o koya ena veigauna kece ga.​—Aisea 41:​8-​13.

¹⁹ O koya gona, meda tudei mada ga ena noda vorata na Tevoro kei na nona ilawaki, ia ena gauna vata oqori, meda vakasaqara na noda Kalou lomani o Jiova, ni na sega ni guce me ‘vakataudeitaki keda, me vakaukauataki keda.’ (1 Pita 5:​8-​11) Ena sala oqori, eda na ‘tu ga kina ena loloma ni Kalou, da qai nuitaka na loloma ni noda Turaga o Jisu Karisito ina bula tawamudu.’​—Juta 21.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava na ibalebale ni vosa “Tevoro,” ia e ganiti koya vakacava na Tevoro na ibalebale ni yacana?

• E duidui vakacava na ivalavala ni nona dikevi ira na lewe i vuravura o Jiova mai vei koya na Tevoro?

• Kevaka e gadreva e dua me torovi Jiova, na cava me vakabauta kina na ivoli?

• Na cava e vakaibalebaletaki ni tukuni meda “kabiti” Jiova, ia ena sala cava eda na vakasaqarai Jiova tiko ga kina?

[iYaloyalo ena tabana e 15]

Dina ni sotava o Jope na veika dredre, ia a vakadinata ni dauveinanumi o Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 16]

Na wili iVolatabu e veisiga, lakovi ni soqoni vakarisito e veigauna, kei na gumatuataki ni cakacaka vakavunau ena kauta lesu mai vei keda ni o Jiova e dau nanumi keda