Veivueti ena Yanuyanu o Robinson Crusoe

NA YANUYANU o Robinson Crusoe e dua vei iratou na tolu na yanuyanu ni Yatu Juan Fernández ena Wasa Pasifika, e koto rauta ni 640 na kilomita mai na baravi kei Chile.a Na yanuyanu oqo e 93 na kilomita vakarivirivi na kena levu, e vakayacani mai na ivola kilai levu na Robinson Crusoe e tabaki ena ika18 ni senitiuri, a vola na dauvolaivola ni Igiladi o Daniel Defoe. E yavutaki vakatikina na italanoa oqo ena bula ni dua na turaga ni Sikoteladi, o Alexander Selkirk, ni a bula taudua voli kina ena loma ni va na yabaki.

Oqo e vica na malanivosa e volai toka ena ivakatakilakila kau e tiko ena yanuyanu oqo: “Oqo na vanua e dau mai vakararai toka kina ena veisiga ena loma ni va na yabaki na dausoko ni Sikoteladi o Alexander Selkirk ena nona vakadikeva matua na vunilagi me raica rawa na waqa e namaka me na vakabulai koya mai na yanuyanu lala oqo.” Yaco na gauna me vueti kina o Selkirk qai vakalesui tale i nona vanua, ia na ivakarau ni bula mai kea e sa sega ni qai vakacegui koya baleta ni sa tovolea oti na bula ena dua na parataisi lailai. E tukuni ni a qai kaya e muri: “Isa, na noqu yanuyanu lomani! Au diva meu se kua ga ni biuti iko!”

Toso na gauna, sa qai vakayagataki na yanuyanu oqo mera tawana o ira era tu vakavesu ena nodra cakava “na cala ni vakabauta,” ena nodra vorata na lotu Katolika. Sa dua na veisau levu mai na parataisi a tiko kina e liu o Selkirk! Ia, era marautaka ena gauna oqo na lewe ni yanuyanu na vakacegu dina e sega ni vakilai rawa ena vuqa na yasa i vuravura. Na vinaka ni bula e ke, me vaka na ivakarau ni bula ena vuqa na veiyanuyanu, e rawarawa kina meda vosa vei cei ga eda sotakaya.

E rauta ni 500 na lewenivanua kilai vakamatanitu era tiko e Robinson Crusoe, ia ena levu na gauna e rauta ni 400 ga era dau tu kina. E dua na vuna oya ni so na veitinani era lai vakaitikotiko e Chile ena gauna ni vuli, ra dau qai lesu ga ina nodra yanuyanu ena gauna ni sereki mera lai veitomani tale kei ira na lewe ni nodra vuvale.

Dina ga ni totoka tu na bula e Robinson Crusoe, era vakila e so na lewe ni yanuyanu ni leqa tu nodra bula vakayalo, era qai dau vakasaqara kina na kena iwali. E so tale era gadreva tu mera vueti vakayalo.

Na Veivueti Vakayalo

Rauta na 1979 sa tekivu kina na cakacaka ni veivueti vakayalo. A toki yani ina yanuyanu oqo e dua na marama a vuli iVolatabu vata tu kei ira na iVakadinadina i Jiova mai Santiago, Chile, e sa lai veituberi sara e kea ena veika sa vulica mai. Ena dua na gauna e muri, e kurabui e dua na qase ni ivavakoso ena nona a lako yani vakacakacaka, ni sa tauyavu tu kina e dua na iwasewase lailai ni vuli iVolatabu, qai toso tiko ga ena nona veituberi na marama oya. Ni qai sikova tale yani na yanuyanu oya na qase oqo ni oti tale e tolu na vula, eratou sa yacova na ivakatagedegede ni papitaiso na marama dauveivakavulici oya kei na rua na nona vuli iVolatabu, e qai papitaisotaki iratou na qase ni ivavakoso oya. Lakolako, sa qai vakawati e dua vei iratou na qai papitaiso oqo, erau qai cakacaka vata kei watina ena nodrau vakasaqarai ira era gadreva tu mera vueti vakayalo. A liutaka o watina tagane na taravaki ni dua na Kingdom Hall e vakarauta ga, era se vakayagataka tiko ga oqo na iwasewase lailai ena yanuyanu oqo. Ena vuku ni leqa vakailavo, erau qai biuti Robinson Crusoe na veiwatini oqo me rau toki yani ina dua na ivavakoso ena lomadonu kei Chile, na vanua erau lai tomana kina na nodrau qaravi Jiova.

Toso tiko ga vakamalua na nodratou cakacaka na iwasewase lailai e yanuyanu, ena nodra sa vueti e so tale mai na lotu lasu. Ia, me baleta na nodra tabili tiko yani i Chile na vuli torocake, e sa mani lutu kina ina rua na iwiliwili ni ganeda erau dautukutuku papitaiso ni iwasewase lailai oqo kei na dua tale na goneyalewa. E dau toso cake na iwiliwili ena gauna ni sereki nira dau lesu yani i yanuyanu e so na tina. Oqo e dau vu ni veivakayaloqaqataki vei iratou na tolu na tacida yalewa sa nodratou itikotiko tudei na yanuyanu oqo. Era kilai levu na iVakadinadina i Jiova e Robinson Crusoe ena vuku ni nodratou cakacaka gugumatua na ganeda. E so na lewe ni yanuyanu era tusaqata na nodratou cakacaka, era qai tovolea mera vakamuai ira tani na kena vo mera kua ni ciqoma na itukutuku ni Matanitu ni Kalou. Ia sa sega ga ni vakataotaka na kena kadre na sore ni ka dina ena lomadra na tamata.

Nodra Vakaukauataki na Vueti

Dau vakadua ena veiyabaki na nona dau sikova yani na yanuyanu oya e dua na ivakatawa dauveilakoyaki. E vakacava tu mada na ivalavala ni veisiko ina dua na yanuyanu ribayawa e le vica wale ga kina na iVakadinadina? E vakayatuyatutaka vaka oqo na imatai ni nona sikovi Robinson Crusoe e dua na ivakatawa ni tabacakacaka:

“Na neirau veisiko e vaka ni yaco na ka e tatadrataki. E tekivu ena 7:00 ena mataka ni keirau biuti Valparaiso me mua yani ina raraniwaqavuka e Cerrillos mai Santiago. Keirau vodoka e dua na waqavuka lailai vakatauvitu. Ni oti e 2 na aua 45 na miniti na vuka ni waqavuka, sa votu mai vakayawa ena o e dua na ulunivanua. Sa laurai sara na yanuyanu ni keimami sa toro voleka yani​—e vaka toka e dua na ituvatuva vatu rairai totoka dina ena lomadonu ni wasawasa. E vaka e nawa tu ena delaniwai, me vaka e dua na waqa e ciri tu e wasawasa.

“Sa qai kauti keimami ina koro e dua na waqa ni keimami sa kele yani. E vuqa na veitiki ni vatu era babasika mai wai era vaka na veiyanuyanu lalai e dau nodra icegucegu na fur seal ni Juan Fernández. E taqomaki tu na nodra bula na fur seal baleta ni sa lutu sara tiko vakatotolo na kedra iwiliwili. Vakasauri na kena vuka muria mai na waqa e dua na ka ni bera ni dokoulu tale yani i wasawasa. Oya e dua na ika vuka, e vaka na taba ni manumanu vuka na kena ivocevoce. E vaka e marautaka na nona lade cake tiko mai wai me vakatoboki ira e so na manumanu lalai. Ia e rawa ni dau tobo tale ga o koya e dau tobotobo; nira sa dau vakarau tu mai wai e so tale me tilomi koya ni sa caroba tale yani i wai.

“Keimami sa qai yaco yani ina koro o San Juan Bautista (Sanito Joni na Dauveipapitaiso). Era bau le levu vinaka na itaukei era sa wawa tu ena wavu, e so era waraki ira nodra vulagi, e so tale era via kila ga se o cei soti era lako yani. Keirau qoroqoro ena rairai vinaka ni vanua oqo​—na veitokaitua sukusukura o El Yunque (The Anvil), e vaka me ubia tu na isulu veleveti drokadroka, qai mai karakarawa vinaka tu yani na lomalagi, era qai mai veiciriyaki tu kina na o vulavula.

“Keirau raica nira duri tu ena wavu e so na ganeda lotu Vakarisito kei ira na luvedra, era waraki keirau tiko. Era bau le levu toka me vaka ni donuya tiko na gauna ni sereki. Oti na neimami veikidavaki, keirau sa kau sara ina neirau icili ni macawa oya.

“Sa dua dina na macawa lavotaki, ia keirau kila ni na toso sara vakatotolo. Keirau na via vakayagataka sara vakavinaka na neirau gauna e kea. Ni oti ga na vakasigalevu ena siga tiko ga oya, keirau lai sikova sara e dua na vuli iVolatabu e qai yaco e muri me dua na ganeda vakayalo, me mai lewe tale ga ni parataisi vakayalo ni Kalou. Sa dua na ka na nona marau, ia e vaka tale ga me lomanuiqawaqawa toka. Sa waraka tiko mai vakabalavu me papitaiso. Keitou dikeva vata e so na ivakamacala me vakadeitaki kina ni sa rawata o koya na ivakatagedegede me dua na dautukutuku. Ena siga e tarava, sa lako sara o koya ina cakacaka vakavunau ena imatai ni gauna. Keitou raica vata na veika e so e gadrevi me baleta na papitaiso ena ikatolu ni siga. Sa papitaiso sara ni se bera ni cava na macawa oya.

“E tokoni vinaka sara na soqoni ena macawa oya, e 14 na kena iwiliwili levu duadua. E tuvanaki ena veisiga na cakacaka vakavunau, veisikovi lesu, vuli iVolatabu, kei na cakacaka ni veivakatawani. Sa dua na veivakayaloqaqataki levu vei ira na ganeda era cakacaka tu ga vakataki ira ena loma kece ni yabaki!”

E via dredre toka vei ira na tagane ena yanuyanu oqo mera ciqoma na ka dina, e baleta beka nodra cakacaka. E nodra cakacaka vakatabakidua na qoli urau, era oga sara kina vakalevu. E vuqa tale era vakabauta na itukutuku veicalati e dau kaburaki me baleta na nodra cakacaka na iVakadinadina i Jiova, e dredre kina mera vakarorogo. Ia, e nuitaki ga ni na qai levu na itaukei e ke, tagane kei na yalewa, era na qai vakarorogo mai muri.

Me yacova mai oqo, era sa le tini na lewe ni yanuyanu era sa mai kila na ka dina kei na inaki ni Kalou o Jiova. E so era sa biuta na yanuyanu ena vuku ni veika e so. Ia ke ra tiko ga kina se ra toki yani, na nodra vueti vakayalo e bibi cake sara mai na kena a sotava o Alexander Selkirk. Era sa marautaka tiko oqo e dua na parataisi vakayalo, se e vei ga na vanua era tiko kina. Era marautaka na totoka ni vanua oqo na ganeda kei ira na luvedra era vakatawa tiko kina, qai kuria ni sa tadola tu e matadra na bula ni sa na qai parataisi dina na vuravura taucoko.

Toso Tiko ga na Cakacaka ni Veivueti

Era ribayawa sara mai vei ira na vo ni mataveitacini na ilala lailai oqo ni iVakadinadina i Jiova e Robinson Crusoe. Ia, era sega ga ni vakila nira galili, me vakataka na turaga ni Sikoteladi o Selkirk. Era veitaratara voleka tiko ga kei na iSoqosoqo i Jiova ni yaco tiko ga yani vakawasoma na ivola vakaivolatabu, na vidio ni soqo ni tabacakacaka kei na soqo ni tikina, e vakau tiko yani vakatolu ena veiyabaki vei ira mai na valenitabana ni Watch Tower Society e Chile, kei na nona veisiko yani vakayabaki na ivakatawa ni tabacakacaka. Era sa vauci vata ena nodra cakacaka vata kei ‘ira na [mataveitacini] era veituyaki tu e vuravura.’​—1 Pita 5:​9, VV.

[iVakamacala e ra]

[Mape/​iYaloyalo ena tabana e 9]

(Raica tale na ivola)

CHILE

Santiago

YANUYANU O ROBINSON CRUSOE

San Juan Bautista

El Yunque

WASA PASIFIKA

YANUYANU O SANTA CLARA

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Ni sa votu mai na yanuyanu, e vaka ni laurai e dua na ituvatuva vatu rairai totoka dina ena lomadonu ni wasawasa

[Credit Line]

Mape kei Chile: Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[iYaloyalo ena tabana e 8]

Na veitokaitua sukusukura o El Yunque (The Anvil)

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Na koro o San Juan Bautista (Sanito Joni na Dauveipapitaiso)

[iYaloyalo ena tabana e 9]

Na veiyanuyanu lalai e dau nodra icegucegu na “fur seal” kei na “sea lion”

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Keirau a vuka ena dua na waqavuka lailai mai Santiago, Chile

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na veibaravi sukusukura ni yanuyanu o Robinson Crusoe

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na Kingdom Hall vakarauta ga e tara toka ena yanuyanu