E Tutaka o Samuela na Sokalou Dina

E VUNAUCI ira na nona itokani vakayalo na parofita o Samuela nira kerea me dua nodra tui, qai uqeti ira mera talairawarawa ga vua na Kalou. Sa qai kerei Jiova o Samuela me vakavuna e dua na draki ca levu mera kila kina na Isireli ni parofita dina ni Kalou. E sega ni vulaiuca oya vei ira na Isireli, e gauna ni draki mamaca dau qai tamusuki kina na witi. Ia, e qai vakavuna na Kalou e dua na draki ca levu. E bisa mai na uca, lako vata kei na lutu ni kurukuru. Dua na ka nodra rerevaki Jiova na Isireli ena ka e yaco oya, ra rerevaki Samuela tale ga na nona mata.​—1 Samuela 12:​11-​19.

E dau volavola tale ga na parofita o Samuela. A volatukutukutaka e levu sara na ka vakatubuqoroqoro e yaco ena loma ni rauta e 330 na yabaki, wili kina e so na ka vakasakiti era vakayacora na Dauveilewai e Isireli. Kena ivakaraitaki na italanoa kei Samisoni na tamata kaukaua duadua e bau bula, era sa taurivaka vakalevu sara nikua na dauvakatasuasua ena nodra serekali, sere, drama, kei na iyaloyalo yavala. (Dauveilewai, wase 13–​16) O Samuela a volatukutukutaki rau tale ga na veivugoni, o Ruci kei Neomai, erau yada ruarua, rau qai dravudravua. E vakasakiti na noda wilika na kedrau italanoa kei na kena itinitini marautaki.​—Ruci, wase 1–​4.

Na cava eda vulica ena bula i Samuela kei na veika e vola? A tutaka vakacava o koya na sokalou dina?

Ni se Gone

E dau qaravi Jiova o Elikana na tama i Samuela, e tagane vakawati dauloloma tale ga. Na watina o Ana e dua na marama kaukaua vakayalo, ia e sega ni vakaluveni. Dua na siga, e lai tagi toka o Ana ena vale i Jiova mai Sailo ena nona vakamamasu vei Jiova kei na nona vosa ni yalayala vua ena nona kaya: “Kemuni Jiova ni lewe vuqa, kevaka ko ni na raica vakaidina na rarawa ni nomuni vada, ka nanumi au, ka sega ni guilecava na nomuni vada, ka solia vei au na nomuni vada e dua na gonetagane, ka’u na qai soli koya vei Jiova e na veisiga kecega sa bula kina, ia ena tabu tasi ko koya.” (1 Samuela 1:​1-​11) Kena ibalebale ni sa na soli na gone oqo me qaravi Jiova vakatabakidua.

A masu lo toka ga o Ana. E kaya na kena itukutuku ni a yavavala toka ga na tebenigusuna ena nona “vosa minimini.” Mani cudruvi koya o Ilai na Bete Levu ena nona nanuma cala ni mateni. Ia, ena yalo e veidokai, sa qai vakamacalataka o Ana na ka e sotava tiko, mani kaya o Ilai: “Mo lako e na vakacegu: ia me solia vei iko na Kalou ni Isireli na ka ko sa kerea vua.” A qai yaco dina na kerekere oqo me vaka e tomani ena kena itukutuku: “Ia ni sa yaco na kena gauna, sa kunekune ko Ana, ka vakasucuma na gonetagane, a sa vakatoka na yacana ko Samuela . . . : ka kaya Ni’u sa kerei koya vei Jiova.”​—1 Samuela 1:​12-​20.

E tuberi o Samuela “e na vunau kei nai vakavuvuli” i Jiova. (Efeso 6:4) Ni kali oti ga, sa kauti koya sara o Ana ina vale ni Kalou e Sailo, lai soli koya sara vei Ilai na Bete Levu. Ena veituberi nei Ilai, sa yaco sara na gone oqo me “qaravi Jiova tikoga.” E qai kilai na marau levu i Ana ena veivosa e cavuta a volatukutukutaka sara ga o Samuela.​—1 Samuela 2:​1-​11.

Ke o itubutubu, o sa uqeti luvemu tiko beka me tadolova na cakacaka vakatabakidua ena nona veiqaravi vei Jiova? Na tutaki ni sokalou dina e sala vinaka duadua e rawa nida vakayagataka kina na noda kaukaua.

E muria vinaka o Samuela na ivakarau ni bula e susugi kina ena valeniveitavaki. Mani “tubu” o Samuela ena nona qarava tiko na Kalou, “a sa vinakati koya ko Jiova, kei ira talega na tamata.” A vakaitovotaki koya ena itovo talei vakalou, yaco sara me dua e taleitaki vakalevu.​—1 Samuela 2:​21, 26.

Ia, erau ca na luvei Ilai o Ofinai kei Finiase, ni rau “sega ni kilai Jiova.” Erau vakayacora na itovo tawakilikili rau dau qai vakaukauataki ira na lewenivanua mera solia vei rau na tiki ni manumanu vinaka duadua e dau kau yani me lai cabori ena tikina tabu. Ia, sa tala oti na Kalou e dua na parofita me vakasavuya na itotogi me namaka o Ilai, wili ena itotogi oqo na nodrau na vakamatei na luvena tagane. (1 Samuela 2:​12, 15-​17, 22-​25, 27, 30-​34) Sa qai vakayagataki Samuela o Jiova me kacivaka e dua tale na itukutuku ni veilewai.

Yaco me Parofita o Samuela

E kaya na Kalou vei Samuela me tukuna vei Ilai na ka ena cakava. Oya ni Kalou ena “lewai ira na nona lewe-ni-vale ka sega ni mudu, e na vuku ni valavala ca sa kila ko koya; ni sa vakasisilataki rau koi rau na luvena, ka sa sega ni tarovi rau.” Oqo e sega ni itukutuku rawarawa, e kerei Samuela tale ga o Ilai me kua ni vunitaka e dua na ka. Mani vakaraitaka kece o Samuela na ka e tukuna o Jiova. E gadrevi dina vua ena gauna oya na yaloqaqa!​—1 Samuela 3:​10-​18.

Ni sa tamatabula o Samuela, sa ra kila na lewe i Isireli taucoko ni parofita ni Kalou. (1 Samuela 3:​19, 20) Sa tekivu yaco na veilewai a parofisaitaka tu mai o Samuela ena gauna e vakadrukai kina vakaloloma o Isireli vei ira na kai Filisitia. Erau mate o Ofinai kei Finiase ena ivalu oqo, ra kauta sara na kai Filisitia na kato ni veiyalayalati i Jiova. Ni rogoca o Ilai na nodrau sa mate na luvena kei na ka sa yaco ena kato ni veiyalayalati, e qai bale sobu mai na nona idabedabe, ramusu na domona, mai mate yani.​—1 Samuela 4:​1-​18.

Ni oti tale e ruasagavulu na yabaki, e qai uqeti ira na Isireli o Samuela mera biuta na sokalou lasu. Era muria na ivakasala oqo ena nodra vakarusa na nodra veimatakau, era lolo, ra qai tusanaka na nodra ivalavala ca. E masulaki ira o Samuela, cabora tale ga e dua na nodra isoro. Na cava e qai yaco? Nira kaba vakaivalu mai na kai Filisitia, e qai vakavuna o Jiova mera veilecayaki, ra mani ravu lesu na Isireli me yacova sara nira sa vakavuai na meca. Ena veitokoni i Jiova, e mai vinaka tale yani na nodra bula na Isireli, vakasukai tale ga vei ira na vanua era a taura vakaukaua na kai Filisitia.​—1 Samuela 7:​3-​14.

E tutaka dina o Samuela na sokalou savasava. Me kena ivakaraitaki, e raica o koya me vakayagataki e so na itokinivalu me vakavinakataki kina na valeniveitavaki. A vakaitavi ena vakarautaki ni soqo ni Lakosivia kei na nodra ituvatuva ni veiqaravi na Livai era ivakatawa ni matamata. (1 Veigauna 9:​22; 26:​27, 28; 2 Veigauna 35:18) Ena nona itikotiko mai Rama, sa dau qai nona ivakarau me veilakoyaki ena veikoro ena veiyabaki me lai qarava e so na itavi ni veilewai. E kilai levu ena nona dau cakacaka vakadodonu kei na nona sega ni dau veitovaki. Era dokai Samuela na lewenivanua, e rawarawa kina nona vukei ira vakayalo. (1 Samuela 7:​15-​17; 9:​6-​14; 12:​2-5) Nona dau cakacaka vakadodonu kei na vinaka ni nona bula vakayalo e rairai vakavuna sara ga me levu era via muria na nona ivakaraitaki. Vakaevei, e uqeti iko beka na ivakaraitaki i Samuela?

Ra Kerea na Isireli me Dua Nodra Tui

Ni sa qase o Samuela, sa qai lesi rau na luvena o Joeli kei Epaia me rau dauveilewai. Erau mani “sega ni muria na nonai valavala . . . , a rau sa vuki me guta nai yau, ka taura nai solisoli me rau lewa vakatani.” Na ca ni nodrau ivalavala e vakavuna mera sa vinakata na Isireli me dua nodra tui. (1 Samuela 8:​1-5) Sega sara ga ni taleitaka o Samuela. Ia, ena gauna e masulaka kina, sa qai kaya o Jiova: “[E]ra sa sega ga ni beci iko, sai au ga era sa beca, me’u kakua ni nodra tui koi au.” (1 Samuela 8:​6, 7) E kaya na Kalou vei Samuela me rogoca na nodra kerekere, ia me vakaraitaka vakadodonu vei ira ni so na galala era dau vakila tu e sa na yalani. Nira sa dre ga na nodra mua na lewenivanua, sa mani vakarautaka o Jiova me lumuti o Saula me nodra tui.​—1 Samuela 8:​6-​22; 9:​15-​17; 10:1.

E tokona na ituvatuva oqo o Samuela, e dina ni a taqayataka na ka e rawa ni yaco. Ena dua na nodra qaqa na Isireli ena nodra vala kei ira na luve i Amoni, sa qai kumuni ira na lewenivanua e Kilikali o Samuela, me vakadeitaka kina na itutu vakatui i Saula. (1 Samuela 10:​17-​24; 11:​11-​15) E vakamacalataka lesu o Samuela na itukutuku makawa ni nodra bula na Isireli, sa qai vakamasuti koya na tui kei ira na lewenivanua mera talairawarawa vei Jiova. Mani vakaraitaka na Kalou nona sa rogoca na masu i Samuela ena nona vakavuna me yaco na draki ca levu kei na kurukuru sa vakamacalataki oti mai. Na draki ca levu oya e vakavuna mera tusanaki ira na lewenivanua ena nodra qai liaca nira sa sega ni vinakata me nodra tui o Jiova. Nira kerei Samuela me masulaki ira, sa qai kaya o Samuela: “Me’u kakua sara ni cala vei Jiova ni ka’u sa cegu ni masulaki kemuni: ia ka’u na vakavulici kemuni e nai valavala vinaka ka dodonu.” Sa ivakaraitaki vinaka sara ga ni dua e lomani Jiova dina kei ira na nona tamata! (1 Samuela 12:​6-​24) O dau tu vakarau beka mo tokona na ituvatuvanaki i Jiova, mo masulaki ira tale ga na nomu itokani vakayalo?

iMatai ni Rua na Tui e Isireli

A turaga yalomalua o Saula, e vakadonui koya na Kalou. (1 Samuela 9:​21; 11:6) Ia ni toso na gauna, sa lai yaco me sega ni kauaitaka na veidusimaki ni Kalou. Kena ivakaraitaki, e vunauci koya o Samuela ena nona siova na vakacaboisoro qai sega ni via wawa, e dina ni a sa vakaroti oti kina. (1 Samuela 13:​10-​14) Dua tale ga na gauna a talaidredre ena ivakaro a tau vua ena nona vakabulai Ekaki na nodra tui na Amalekaiti. Mani tukuna vei Saula o Samuela: “Sa kaliraka mai vei iko edaidai ko Jiova na matanitu ko Isireli, a sa solia vua e dua na kai nomu sa vinaka cake vei iko.” Mani vakamatei Ekaki sara ga o Samuela ni bera ni qai lako yani me lai tagicaki Saula.​—1 Samuela 15:​1-​35.

Oti sa qai tukuna o Jiova vei Samuela: “Sa na bogi vica mada na nomu tagicaki Saula tiko, ni ka’u sa biuti koya me kakua ni nodra tui na Isireli?” Mani talai Samuela o Jiova i Peceliema me lai lumuta e dua na luve i Jese me tui. E vakadikevi iratou yadua na luve i Jese o Samuela me yacova nona sa qai vakaraitaka o Jiova ni vakadonuya me lumuti o Tevita, o koya e gone duadua. E vulica tale e kea o Samuela e dua na lesoni bibi: “Ni sa sega ni raica ko Jiova me vaka sa raica ko ira na tamata; ni sa raica na ka esau ko ira na tamata, ia sa raica na yalo ko Jiova.”​—1 Samuela 16:​1-​13.

A rarawa dina o Samuela ena talaidredre i Saula, ia sa na qai wacava na nona rarawa ni sa via vakamatei Tevita tale o Saula! Ia, e vosota o Samuela na veika dredre kece oqo, me yacova na gauna e qase kina, e dei tiko ga ena nona qaravi Jiova.​—1 Samuela 19:​18-​20.

Ka Eda Vulica Vei Samuela

E tarai ira vakalevu na Isireli na takali nei Samuela. Oya na vuna era tagicaki koya kina vakalevu na parofita yalomalua oqo, ia e parofita doudou. (1 Samuela 25:1) E tamata ga vakataki keda o Samuela, e dau cala tale ga na nona vakatulewa ena so na gauna. Ia, e qaravi Jiova tiko ga vakatabakidua ena nona bula taucoko dau qai gu na yalona me vukei ira na tani mera vakayacora vaka kina.

Sa duidui sara na gauna i Samuela kei na noda gauna, ia eda vuli vakalevu ena gauna oqo ena kena itukutuku. Qai uasivi duadua na kena sa tiki sara ga ni nona bula na nona qarava na Kalou, kei na nona tutaka na sokalou dina e vinakata o Jiova. Vakacava o iko, o sa vakayacora tale tiko ga oqo?

[Kato ena tabana e 16]

VAKASAMATAKA VAKABIBI NA BULA I SAMUELA

• Erau vakavulici Samuela na nona itubutubu ena vosa ni Kalou, vakavulici luvemu tale ga ena “vunau kei nai vakavuvuli” i Jiova.​—Efeso 6:4.

• Uqeti ira na luvemu mera vakatotomuri Samuela ena nodra tadolova na cakacaka vakatabakidua vei Jiova me usutu sara ga ni nodra bula.

• E taleitaki o Samuela ena nona bulataka na itovo vakalou, e ivakaraitaki vinaka meda vakatotomuria.

• Dodonu meda vakatotomuri Samuela ena nona tutaka na sokalou dina ena nona kaukaua kece.

[iYaloyalo ena tabana e 15]

E tutaka o Samuela na sokalou dina, dau qai tu vakarau me veivuke vakayalo