iDusidusi ni iVola ni Soqoni ni Bula vaKarisito kei na Cakacaka Vakaitalatala

JANUERI 11-17

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | VUNAU NI SORO 20-21

“O Jiova e Wasei Ira na Nona Tamata”

it-1 1199

iVotavota

Qo na kena soli na ka e taukena e dua ena gauna sa mate kina, ena soli vua na nona kawa, se dua na wekana voleka sa digitaki tu, se ka kece e solia mai na wekana voleka se dua a taukena tu. Na kena vu vakaIperiu na na·chalʹ (nauni, na·chalahʹ). E dusia na kena taukeni se soli na ivotavota, se ivotavota ni kawa. Dau soli ga vakalevu vua e taravi koya e mate. (Tvl 26:55; Isi 46:18) E dau vakayagataki ena so na gauna na vu ya·rashʹ me dusia na ‘lewe ni vuvale ena taukena na iyau.’ Ia e dau vakaibalebaletaki vakalevu me “taukena.” (Vte 15:3; Vns 20:24) Se “vakadrukai; cemuri,” ni ravuravu na mataivalu. (Vkr 2:12; 31:3) Na vosa vaKirisi ni ivotavota e via tautauvata kei na kleʹros, e dau kena ibalebale tu na “vakawirimadigi”; sa qai veisau me “vakaitavi,” oti sa qai kilai me “ivotavota.”—Mac 27:35; Cak 1:17; 26:18.

it-1 317 ¶2

Manumanuvuka

Ni oti na Waluvu, e cabora o Noa na “manumanuvuka savasava” kei na so tale na manumanu. (Vte 8:18-20) E qai vakadonuya na Kalou me laukana na manumanuvuka, vakavo ga na kena dra. (Vte 9:1-4; vakatauvatana Vns 7:26; 17:13.) Na kena ‘savasava’ na manumanuvuka ena gauna ya, e vauca na mataqali isoro e vakadonuya na Kalou me cabori. E tukuni ena iVolatabu ni rawa ni laukana na manumanuvuka kece, era qai okati ga mera “dukadukali” eso na manumanuvuka ni tauyavu na Lawa e soli vei Mosese. (Vns 11:13-19, 46, 47; 20:25; Vkr 14:11-20) E sega ni tukuni vakamatailalai ena iVolatabu na vuna era okati kina eso na manumanuvuka mera “dukadukali.” Era okati mera dukadukali e levu na manumanuvuka era daukana lewenimanumanu se vaqara benu, ia sega ni o ira kece. (Raica HOOPOE.) Sa qai oti na vakatatabu qori ni tauyavu na veiyalayalati vou, e matata qori ena raivotu e vakaraitaka na Kalou vei Pita.—Cak 10:9-15.

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

it-1 563

Tavalaki ni yago

E vakatabuya na Lawa ni Kalou me tavalaki na yago ena vukudra na mate. (Vns 19:28; 21:5; Vkr 14:1) Na vuna? Ni o ira na Isireli era matatamata tabu vei Jiova, era nona iyau talei. (Vkr 14:2) Era na sega gona ni vakaitavi na Isireli ena ivalavala kece ni qaravi matakau. E sega tale ga ni dodonu mera lolositaka vakasivia na mate, nira kila vinaka tu na kedra ituvaki na mate, kei na inuinui ni veivakaturi. (Tan 12:13; Ipe 11:19) Nodra vakatabuya tale ga na Isireli na tavalaki ni yago, e vakaraitaka nodra doka na yagodra e bulia na Kalou.

JANUERI 18-24

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | VUNAU NI SORO 22-23

“Soqo ena Gauna Vakaivolatabu kei na Kena Yaga Nikua”

it-1 826-827

Soqo ni Madrai Sega ni Vakaleveni

E soqo bibi na imatai ni siga ni Soqo ni Madrai Sega ni Vakaleveni, e siga tale ga ni vakacecegu. Ena ikarua ni siga na Naisani 16, ena kau vua na bete na ivesu ni isevu varile e tamusuki. Na imatai ni vuaniqele e matua e Palesitaina. Ni bera na soqo qo, e tabu ni laukana na covuata vou, madrai, se covuata tavu e caka mai na ka e tamusuki. Ena cabora na bete na isevu qori vei Jiova ni yalovaka e dua na ivesu covuata. Ena cabori tale ga me isorokama e dua na sipi tagane vinaka e yabaki dua kei na isoro kakana e vakawaiwaitaki kei na isoro livi. (Vns 23:6-14) E sega ni vakaroti me vakamai na covuata, se falawa ena icabocabonisoro, na ka era dau cakava na bete ena dua na gauna e muri. Qori e sega ni soqo wale ga ni matanitu taucoko, e rawa tale ga nira cabora na nodra isoro ni vakavinavinaka na vuvale kei na tamata yadua e Isireli.—Ly 23:19; Vkr 26:1, 2; raica FIRSTFRUITS.

Vuna e Bibi Kina. Na kena laukana na madrai sega ni vakaleveni ena gauna qori, e salavata kei na ka e tukuna o Jiova vei Mosese e volai ena Lako Yani 12:14-20, e tukuni kina e dua na ivakaro ena tikina e 19: “Me vitu na siga me kua ni laurai ena nomuni vale na falawa wiwi sa bali tu.” E vakatokai na madrai sega ni vakaleveni ena Vakarua 16:3 me “madrai ni rarawa.” Era vakananuma kina e veiyabaki na Jiu na nodra biubiu totolo mai Ijipita, (e sega mada ga na gauna mera vakalevenitaka kina na kedra falawa sa bali oti [Ly 12:34]). Era sega kina ni guilecava na nodra vakabulai mai na nodra vakararawataki kei na nodra vesu tu, me vaka ga e tukuna o Jiova, “mo nanuma kina na siga o biuta kina na vanua o Ijipita ena nomu bula taucoko.” E tolu nodra soqo lelevu vakayabaki na Isireli. Na kena imatai e yavutaki ena tu galala ni matanitu o Isireli kei na nodra vakavinavinakataka na veivakabulai i Jiova, e yavu veiganiti dina.—Vkr 16:16.

it-2 598 ¶2

Penitiko

Ena vakaduiduitaki na isevu ni witi e tamusuki, mai na isevu ni varile. Ena vavi e rua na ibuli madrai ni vakayagataki e rua na ikatini na efa falawa vinaka sara (4.4 na lita; 4 na ivakarau mamaca) kei na vakaleveni. E tukuni ni kau “mai na nomuni vale,” kena ibalebale na madrai qo ena vaka ga na kena e dau vakayagataki e veisiga ena nodra vale, e sega ni kena e vavi me cabori. (Vns 23:17) Ena soli vata kei na isoro kama kei na isoro ni ivalavala ca. Ke isoro ni veiyaloni, ena soli vata kei na rua na lami tagane. Ena yalovaka na bete na rua na ibuli madrai kei na lami ena mata i Jiova, e cakava qori ni biuta ena qeteqete ni ligana na madrai kei na tikitiki ni lami. E vakaraitaka qori ni sa cabori tiko vei Jiova. Ni sa cabori oti na ibuli madrai kei na lami, sa rawa ni kania na bete na isoro ni veiyaloni.—Vns 23:18-20.

JANUERI 25-31

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | VUNAU NI SORO 24-25

“Na Yabaki ni Jupili kei na Veisereki se Bera Mai”

it-1 871

Galala

Na Kalou ni Galala. O Jiova e Kalou ni galala. E sereki ira na Isireli mai na nodra vesu tu mai Ijipita. E tukuna vei ira kevaka wale ga era vakarorogo ena nona ivakaro, era na sega ni dravudravua. (Vkr 15:4, 5) E tukuna o Tevita nira na “tikovakacegu” ena loma ni nodra valececere vakabai e Jerusalemi. (Same 122:6, 7) Ia e tukuni ena lawa ke dua na tagane e dravudravua e rawa ni volitaki koya me bobula, me rawa ni vakarautaka na ka me bula kina kei na nona vuvale. Ia e vakarota na Lawa me sereki na Iperiu qo ena ikavitu ni yabaki ni nona veiqaravi vakabobula. (Ly 21:2) Ena Jupili (ena veiya 50 na yabaki), ena kacivaki na veisereki vei ira kece na lewenivanua. Era na sereki kece na Iperiu era bobula mera dui lesu ina nodra ivotavota ni qele.—Vns 25:10-19.

it-1 1200 ¶2

iVotavota

Era na taukena tiko ga na qele na lewe ni vuvale mai na dua na itabatamata ina dua tale, ena tabu gona ni volitaki vakadua. E rawa ga ni lisitaki, na isau ni lisi ena vakatau ena levu ni itei e rawa ni tamusuki kina, ena cakacakataki na kena isau ena iwiliwili ni yabaki se vo me yacova na Jupili e tarava. Qori na gauna ena vakasukai kina na qele vei ira kece na kena itaukei, ke se bera ni voli lesu se vakasukai ni bera na Jupili. (Vns 25:13, 15, 23, 24) Era okati ena ivakaro qo na vale era tiko ena lomanikoro e sega ni vakabai, e dau okati me tikiniqele ena lomanivanua. Ia na vale era tiko ena koro vakabai, e tiko na dodonu me rawa kina ni voli lesu ena loma ga ni dua na yabaki mai na gauna e volitaki kina. Ke sega ni voli lesu ena loma ni gauna qori, sa na qai nona o koya e volia. Ia na veivale ena nodra koro na Livai, ena tu ga na dodonu mera volia lesu, ni sega na nodra ivotavota ni qele na Livai.—Vns 25:29-34.

it-2 122-123

Jupili

Ni muria na matanitu o Isireli na lawa ni Jupili, e sega kina ni sotava na leqa e laurai ena levu na vanua nikua, era tiko kina o ira na vutuniyau sara kei ira na dravudravua sara. Na kena yaga vei ira yadua, e vinaka kina na matanitu o Isireli. Na vuna? Ni sega ni dua ena vakaloloma, se sotava na veika dredre ena vuku ni leqa vakailavo. Ia e rawa nira vakayagataka na nodra taledi kei na ka era rawa ni cakava me yaga ina matanitu. Nira talairawarawa na Isireli, e vakalougatataki ira o Jiova me vuavuaivinaka na nodra qele, e vakavulici ira vinaka tale ga. E rawa nira marautaka kina e dua na matanitu vinaka, era rawaka tale ga. E rawati ga qori ena veidusimaki ni Kalou.—Ais 33:22.

FEPERUERI 1-7

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | VUNAU NI SORO 26-27

“Sala me Vakalougatataki Keda Kina o Jiova”

it-1 223 ¶3

Veidokai

Nira raica na Isireli ni vakayagataki Mosese o Jiova, e cakava tale ga e levu na ka ena vukuna, era dokai koya vakalevu (Ipe., moh·raʼʹ). (Vkr 34:10, 12; Ly 19:9) O ira na vakabauta, era doka na lewa i Mosese. Era kila ni vakayagataki koya tiko na Kalou. E vinakati tale ga vei ira na Isireli mera doka na tikina tabu i Jiova. (Vns 19:30; 26:2) Kena ibalebale, mera doka na tikina tabu nira sokaloutaki Jiova ena kena ivakarau e dusimaki ira kina, mera muria na nona ivakaro kece.

w91 3/1 17 ¶10

Me Taqomaka na Lomamuni “na Vakacegu ni Kalou”

¹⁰ E tukuna o Jiova ina matanitu o Isireli: “Ke oni muria tiko ga na noqu lawa qai dei ena noqu ivakaro, oni qai cakava sara, au na vakatauca vei kemuni na uca ena kena gauna, ena vuataka na qele na vuana, era na vuataka tale ga na vuadra na kau ni veiwere. Au na kauta mai na sautu ina vanua, oni na davo sobu ni sega ni dua e vakarerei kemuni, au na kauta laivi na manumanu kila rerevaki mai na vanua, ena sega ni bau curuma na nomuni vanua e dua na iseleiwai ni ivalu. Au na lako ena kemuni maliwa meu nomuni Kalou, ia o kemuni, oni na noqu tamata.” (Vunau ni Soro 26:3, 4, 6, 12) E rawa ni marautaka o Isireli na vakacegu nira taqomaki vei ira na kedra meca, e levu na nodra iyau, era veiwekani voleka tale ga kei Jiova. Ia ena vakatau qori ena nodra muria na lawa i Jiova.—Same 119:165.

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

it-2 617

Mate Ca

Yaco Qori Nira Sega ni Muria na Lawa ni Kalou. E vakasalataki na matanitu o Isireli, ke ra sega ni dei ena nodra veiyalayalati kei na Kalou, ena ‘tala yani ena kedra maliwa na mate ca.’ (Vns 26:14-16, 23-25; Vkr 28:15, 21, 22) E dau vakamacalataki ena iVolatabu na bulabula vakayago se vakayalo, e okati me veivakalougatataki ni Kalou. (Vkr 7:12, 15; Sm 103:1-3; Vvb 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Vt 21:1-4) Ia na tauvimate e vu mai na noda ivalavala ca kei na noda sega ni uasivi. (Ly 15:26; Vkr 28:58-61; Ais 53:4, 5; Mac 9:2-6, 12; Jn 5:14) Ia ena so na ituvaki, o Jiova sara ga e vakavuna nodra totogitaki eso ena mate ca. Me vaka na vukavuka nei Miriama, o Usaia, kei Kiesai. (Tvl 12:10; 2Ve 26:16-21; 2Tu 5:25-27) Kena irairai ni levu na tauvimate kei na mate ca e vu mai na nodra talaidredre na tamata yadua, se matanitu. Era tamusuka ga na ka era kaburaka; era tauvimate ena vuku ga ni nodra talaidredre. (Kal 6:7, 8) Me baleti ira na dauveiyacovi tawadodonu, e tukuna na yapositolo ni “laivi ira . . . na Kalou mera vakayacora na valavala dukadukali me beci kina na yagodra . . . ena sauti ira kina na ca ni nodra ivalavala.”—Rom 1:24-27.

FEPERUERI 8-14

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | TIKO VOLI MAI NA LEKUTU 1-2

“O Jiova e Tuvanaki Ira Nona Tamata”

it-1 397 ¶4

Keba

E dua na vanua levu era keba tiko kina na Isireli. Na kedra iwiliwili na tagane dauvala e 603,550, era sega ni wili kina na yalewa kei na gone, o ira na qase kei ira na lokiloki, e 22,000 na Livai. E tomani ira na Isireli e “dua na ilawalawa levu era duikaikai.” De dua na kedra iwiliwili taucoko e 3 na milioni, se sivia. (Ly 12:38, 44; Tvl 3:21-34, 39) E sega ni vakadeitaki na levu ni vanua era keba tiko kina, e dau veiveisau tu ga. Nira mai keba ena buca dravuisiga kei Moapi veibasai kei Jeriko, e tukuni ni kovuti “Peci-isimoci me yaco i Epeli-sitimi.”—Tvl 33:49.

Vakekeli ena Vosa ni Kalou

it-2 764

Volayaca

E volai na yaca kei na iyatukawa ni yavusa kei na vuvale. E sega ni okati ga kina na kedra iwiliwili. E tiko na inaki ni nodra volai na lewe ni matanitu, me vaka na musu ni ivakacavacava, nodra lesi na lewe ni mataivalu se (vei ira na Livai) na nodra itavi ni veiqaravi ena tikina tabu.

FEPERUERI 15-21

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | TIKO VOLI MAI NA LEKUTU 3-4

“Nodra Veiqaravi na Livai”

it-2 683 ¶3

Bete

Ena Veiyalayalati ni Lawa. Nira bobula tu na Isireli e Ijipita, e vakatabuya o Jiova na ulumatua tagane kece ni Isireli me nona ena gauna e vakamatea kina na nodra ulumatua na kai Ijipita ena ikatini ni kuita. (Ly 12:29; Tvl 3:13) E nei Jiova kece na ulumatua qori, mera vakayagataki ena veiqaravi tabu. A rawa vei Jiova me lesi ira kece na ulumatua tagane ni Isireli mera bete, mera veiqaravi tale ga ena tikina tabu. Ia e salavata kei na nona inaki me lesi ira ga na tagane ena yavusa i Livai ena itavi qori, ya na vuna e vakadonuya kina mera sosomitaki ira na tagane ulumatua ena 12 na yavusa e Isireli o ira na Livai tagane (e wili me rua na yavusa na nodrau kawa na luvei Josefa o Ifereimi kei Manasa). Na kedra iwiliwili na ulumatua tagane ni Isireli e sivia na kedra iwiliwili na Livai ena 273, ya o ira na vula dua lako cake. E vinakata na Kalou me kedra voli yadua na 273 e lima na sikeli se ($11), me qai soli na ilavo qori vei Eroni kei ratou na luvena tagane. (Tvl 3:11-16, 40-51) Ni bera qori, o Jiova sa digitaki ira oti tu na tagane ena vuvale i Eroni ena yavusa i Livai mera lewe ni matabete e Isireli.—Tvl 1:1; 3:6-10.

it-2 241

Ira na Livai

Nodra iTavi. E tolu na vuvale ni Livai, era nodratou kawa na luvei Livai tagane, o Kerisoni (Kerisomi), Koaca, kei Mirari. (Vte 46:11; 1Ve 6:1, 16) E lesi na nodra vanua na vuvale yadua qori volekata na valeniveitavaki ena vanua talasiga. Era keba na vuvale na Koaca ena mata ni valeniveitavaki ena tokalau. Eso tale na vuvale na Koaca era keba ena ceva, na vuvale na Kerisoni era tiko ena ra, na vuvale na Mirari era keba ena vualiku. (Tvl 3:23, 29, 35, 38) E nodra itavi na Livai mera vakaduria na valeniveitavaki, mera biuta sobu, mera veikauyaka tale ga. Ni sa gauna ni toki, ena luvata o Eroni kei ratou na luvena tagane na ilatilati e wasea na Loqi Tabu mai na Loqi Tabu Sara, ratou qai ubia kina na kato ni ivakadinadina, na icabocabonisoro kei na vo ni iyaya e vakayagataki ena veiqaravi ena vanua tabu. E nodra itavi na vuvale na Koaca mera kauta qori. E nodra itavi na Kerisoni mera colata na isulu ni valeniveitavaki, na kena iubi, na ilati ni curucuru ni valelaca ni veitavaki, na ilatilati ni rara kei na wa ni valelaca (oya na wa ni valeniveitavaki). E nodra itavi na luvei Mirari mera kauta na feremi ni valeniveitavaki, na duru, na veleti e sivi vakalomana, na pini ni valelaca kei na wa ni valelaca (ya na wa ni rara e wavokita na valeniveitavaki).—Tvl 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.

it-2 241

Ira na Livai

Ena gauna i Mosese, ena qarava na Livai na nona itavi taucoko ni sa yabaki 30, me vaka na cola ni valeniveitavaki kei na kena iyaya ena gauna me toki kina. (Tvl 4:46-49) E rawa ni qaravi eso na itavi nira yabaki 25, ia ena irairai sega ni okati kina na cakacaka kaukaua, me vaka na cola ni valeniveitavaki. (Tvl 8:24) Ena gauna i Tui Tevita, sa toso sobu ina yabaki 20. Na vuna? E tukuna ni sa na sega ni veikauyaki na valeniveitavaki (sa sosomitaka na valeniveitavaki na valenisoro). Era na cegu mai na itavi era lesi kina nira sa yabaki 50. (Tvl 8:25, 26; 1Ve 23:24-26; raica AGE.) E bibi mera kila vinaka na Livai na Lawa, nira dau kacivi mera wilika e matanalevu, mera vakavulica tale ga vei ira na lewenivanua.—1Ve 15:27; 2Ve 5:12; 17:7-9; Nie 8:7-9.

FEPERUERI 22-28

IYAU MAI NA VOSA NI KALOU | TIKO VOLI MAI NA LEKUTU 5-6

“O na Vakatotomuri Ira Vakacava na Nasaraiti?”

it-2 477

Nasaraiti

E tolu na ka bibi mera vakatabui ira kina o ira na bubului mera bula vakaNasaraiti: (1) Mera kua ni gunuva na gunu e veivakamatenitaki; se kania e dua na ka e caka mai na vuanivaini, se mani vuanivaini vou, dreu, se sigani. Me kua tale ga ni gununa na wai ni vuanivaini, se mani vou, bulagi, se caka me viniqa. (2) Me vakatubuulu tiko ga me kua ni kotiva. (3) Me kua ni tara na yagonimate, na yagodra mada ga na wekana voleka—o tamana, tinana, tacina, se ganena.—Tvl 6:1-7.

Bubului bibi. E vinakati vua e vakayacora na bubului bibi qo me muria na “bula vakaNasaraiti [e yalayala, e tawasei] vei Jiova.” Era sega ni cakava qori mera qoroi kina, se me vakarairai, se mera yalododonu vakasivia. Ia “ena siga kece e Nasaraiti voli kina, e vakatabui o koya vei Jiova.”—Tvl 6:2, 8; vakatauvana Vte 49:26.

E bibi sara na ivakatagedegede era muria na Nasaraiti ena ka e vauca na sokalou vei Jiova. Me vaka ga na bete levu, era na sega ni tara na Nasaraiti na yagonimate, na yagodra mate mada ga na wekadra voleka, ena vuku ni nodra itavi tabu. Ni bibi na itavi era qarava na bete levu kei ira na veiqaravi vakabete, e tabu kina nira gunu waini kei na gunu e veivakamatenitaki nira qarava na nodra itavi tabu vei Jiova.—Vns 10:8-11; 21:10, 11.

E vinakati tale ga vua na Nasaraiti (Ipe., na·zirʹ) me “vakatabui tiko ni vakatubuulu.” Qori e ivakatakilatakila me rawarawa kina ni kilai nona veiqaravi tabu vakaNasaraiti. (Tvl 6:5) E vakayagataki na vosa vakaIperiu vata ga qori na·zirʹ me dusia na vaini e “sega ni koti” ena Siga ni Vakacecegu tabu kei na yabaki ni Jupili. (Vns 25:5, 11) Na tikinikoula tale ga ena ivauniulu ni bete levu e ceuti kina na vosa qo “E nei Jiova na savasava,” e vakatokai me “ivakatakilakila tabu ni yalayala [Ipe., neʹzer, e vu tale ga mai na vosa na·zirʹ].” (Ly 39:30, 31) E vakatokai tale ga na nona isala na tui Isireli, me neʹzer. (2Sa 1:10; 2Tu 11:12; raica CROWN; DEDICATION.) Ena ivavakoso vaKarisito, e kaya na yapositolo ni o ira na yalewa e balavu na uludra, era na sega ni vakaiubiniulu. Ena kila tiko kina ni duidui mai vua na tagane, me nanuma tiko ni dodonu me vakamalumalumu ena ituvatuva ni veiliutaki ni Kalou. Na vakatatabu gona e muria na Nasaraiti, ya me kua ni koti na uluna, (sega ni matau vei ira na tagane), me kua ni gunu waini, me savasava, me kua ni duka—e vakadeitaka vei koya na bibi ni nona vakuai koya, kei na nona vakamalumalumu me cakava na loma i Jiova.—1Kor 11:2-16; raica HAIR; HEAD COVERING; NATURE.