A biuti Jerusalemi o Jisu ena yakavi ni Moniti me lesu i Pecani ena baba tokalau ni Ulunivanua ni Veiolive. De dua a moce ena nodratou vale nona itokani o Lasarusa, Meri kei Marica.

Sa mataka ni ika11 ni Naisani, e lesu tiko o Jisu kei ratou nona tisaipeli i Jerusalemi. Qo e iotioti ni gauna me gole kina o Jisu ena valenisoro. E iotioti tale ga ni siga ni nona cakacaka vakaitalatala ni bera ni solevutaka na Lakosivia, tauyavutaka na iVakananumi ni nona mate, veilewaitaki qai vakamatei.

Ni ratou takosova na Ulunivanua ni Veiolive ena ilakolako mai Pecani i Jerusalemi, a raica o Pita na vunikau a cudruva o Jisu ena mataka nanoa. E kaya sara: “Rapai, ni raica, sa malai na vunilolo oni cudruva.”—Marika 11:21.

Na cava e cudruva kina o Jisu na vunilolo? Ni vakamacalataka na vuna, e kaya o Jisu: “Au tukuna vakadodonu vei kemudou, ke tu vei kemudou na vakabauta dou qai sega ni vakatitiqa, dou na rawa ni cakava na ka au cakava ina vunilolo, dou rawa sara mada ga ni kaya ina ulunivanua qo, ‘Mo talave, mo kolotaki i wasawasa,’ ena yaco dina. Ena soli tale ga vei kemudou na ka kece dou kerea ena masu ke dou kerea ena vakabauta.” (Maciu 21:21, 22) E taleva tiko ga na ka e tukuna e liu me baleta na vakabauta, ni rawa ni tosoya na ulunivanua.—Maciu 17:20.

A cudruva o Jisu na vunilolo me vakavulica kina ni bibi me vakabauti na Kalou. E kaya: “Ni ka kece dou masulaka se kerea, dou vakabauta ni na rawa, dou na qai rawata dina.” (Marika 11:24) Qori e ka ni vuli vei keda kece na imuri i Jisu! Ena yaga sara vei ratou na yapositolo ena veivakatovolei ratou sa vakarau sotava. Ia e dua tale na ka e veisemati kina na malai ni vunilolo kei na vakabauta.

Me vaka ga na vunilolo, e veivakacalai na kena irairai na matanitu o Isireli. Era veiyalayalati kei na Kalou na lewenivanua, era rairai muria tiko na nona Lawa. Ia e sega vei ira na vakabauta, e ca tale ga na ka era vuataka. Era cata mada ga na Luve ni Kalou! Na nona cudruva gona o Jisu na vunilolo e sega ni vua, e vakaraitaka kina na ka ena yaco ina matanitu o Isireli ni sega ni vakabauta qai sega ni vua.

Eratou sa yaco i Jerusalemi o Jisu kei na nona tisaipeli. E gole tale ina valenisoro o Jisu qai veivakavulici kina me vaka ga na nona ivakarau. Nira nanuma lesu na iliuliu ni bete kei na nodra qase na lewenivanua na ka e cakava o Jisu vei ira na dauveisau ilavo, era tarogi koya sara: “Na lewa mai vei o cakava kina na veika qo? O cei e solia vei iko na lewa qori?”—Marika 11:28.

Sa qai sauma o Jisu: “Au na taroga vei kemuni e dua na taro. Moni sauma mai, au na qai tukuna vei kemuni se lewa mai vei au vakayacora tiko kina na veika qo. Na veipapitaisotaki i Joni e vu mai lomalagi se vu vakatamata? Ni sauma mai.” Sa vuki na uto, era sa tarogi tale na dauveitusaqati. Era veivosakitaka na bete kei ira na qase na ka mera kaya: “Ke da tukuna, ‘Mai lomalagi,’ ena qai kaya, ‘Na cava ga oni sega ni vakabauti koya kina?’ Ia eda sega ni rawa ni tukuna, ‘E vu vakatamata’!” Era rere ni tukuna qori “nira vakabauta kece tu na lewenivanua ni parofita o Joni.”—Marika 11:29-32.

Era sega ni sauma rawa na taro i Jisu na dauveitusaqati. Era mani kaya: “Keimami sega ni kila.” E kaya vei ira o Jisu: “Au na sega tale ga ni tukuna vei kemuni se lewa mai vei au cakava kina na veika qo.”—Marika 11:33.

Se qai vagalui ira ga na iliuliu ni bete kei na qase o Jisu ena valenisoro, nira vaqaqa se o cei e solia vua na lewa me cakava kina na ka. E cavuta sara e dua na vosa vakatautauvata me kilai kina se ra tamata vakacava.

E tukuna o Jisu: “E dua na turaga e rua na luvena. E kaya vua na kena imatai, ‘Luvequ, lai cakacaka mada nikua ina loganivaini.’ E sauma o koya, ‘Au na sega ni lako,’ ia e qai veivutuni e muri, mani lako. E kerea tale ga na ikarua ni luvena, e sauma o koya, ‘Au na lako noqu turaga,’ ia e sega ni lako. O cei vei rau qo e cakava na loma i tamana?” (Maciu 21:28-31) E matata vinaka na kena isau—na imatai ni gonetagane e cakava na loma i tamana.

E tukuna sara o Jisu vei ira na dauveitusaqati: “Au tukuna vakadodonu vei kemuni, era na curu tale e liu ina Matanitu ni Kalou na daukumuni ivakacavacava kei na saqamua.” Era sega tu ni qarava na Kalou na daukumuni ivakacavacava kei ira na saqamua. Ia me vaka ga na imatai ni gonetagane, era veivutuni e muri ra qai qaravi koya. O ira na iliuliu ni lotu era vaka na ikarua ni gonetagane, era kaya nira qarava na Kalou, ia era sega ni cakava dina. E kaya o Jisu: “A mai tukuna vei kemuni o Joni [na Dauveipapitaisotaki] na ka dodonu, ia oni sega ni vakabauti koya. Era vakabauti koya na daukumuni ivakacavacava kei na saqamua, ni oni raica mada ga na ka qo, oni sega ga ni veivutuni moni vakabauti koya.”—Maciu 21:31, 32.

E cavuta tale o Jisu e dua na vosa vakatautauvata. E laurai kina nira sega wale ga ni tawayalodina vei Jiova na iliuliu ni lotu, era daucaka ca tale ga. E kaya o Jisu: “E dua na turaga e tea e dua na loganivaini, e vakabaitaka, e kelia e dua na ikeliniwaini, e tara e dua na valececere, e lisitaka vei ira eso na dauteitei, qai lako i vanuatani. Ni sa vulaimatua, e qai tala e dua nona tamata cakacaka me lai kauta mai eso na vuanivaini vei ira na dauteitei. Ia era vesuki koya, ra mokulaka, ra qai vakatalai koya me lesu ligalala. E tala e dua tale nona tamata cakacaka, ia era mokuta na uluna ra qai vosavakacacataki koya. E qai tala e dua tale, era vakamatei koya tale ga, kei na so tale, eso vei ira qo era mokulaki, so era vakamatei.”—Marika 12:1-5.

Vakacava era kila na vakarorogo na ibalebale ni ivakatautauvata i Jisu? De dua era na nanuma lesu na vosa i Aisea: “Na loganivaini nei Jiova ni lewe vuqa na vuvale ni Isireli, o ira na lewe i Juta na iteitei e taleitaka. E nuitaka tiko ga na lewadodonu, ia raica! era lewa ca.” (Aisea 5:7) E tautauvata qori kei na ivakatautauvata i Jisu. Na itaukeiniqele o Jiova, na loganivaini na matanitu o Isireli, e vakabaitaki qai taqomaki ena Lawa ni Kalou. E talai ira na parofita o Jiova mera dusimaki ira na Isireli me vinaka kina na ka era vuataka.

Ia era veitusaqati na “dauteitei” ra qai vakamatei ira na “tamata cakacaka” era talai yani. E vakamacalataka o Jisu: “Sa qai vo vua [na itaukei ni loganivaini] e dua, na luvena tagane lomani. E talai koya sara e muri, e kaya, ‘Era na doka na luvequ.’ Ia era kaya na dauteitei, ‘O koya sara ga qo ena taukena na loganivaini. Mai, tou vakamatei koya me nodatou na nona ivotavota.’ Era kauti koya, ra vakamatea.”—Marika 12:6-8.

Sa qai taroga o Jisu: “Na cava ena cakava na itaukei ni loganivaini?” (Marika 12:9) Era sauma na iliuliu ni lotu: “Ena vakamatei ira sara ga ni sa rui ca na nodra itovo. Ena qai lisitaka na loganivaini vei ira eso tale na dauteitei, era na solia vua na vuanivaini ena vulaimatua.”—Maciu 21:41.

Era sega ni kila nira tukuna sara tu ga na itotogi ena tau vei ira, nira wili mera “dauteitei” ni “loganivaini” i Jiova, na matanitu o Isireli. Na ka e namaka o Jiova mera vuataka na dauteitei qori, e okati kina na nodra vakabauta na Luvena, na Mesaia. E raici ira na iliuliu ni lotu o Jisu qai kaya: “Oni a sega ni wilika na tikinivolatabu qo? ‘Na vatu era a cata na matai e sa mai ivakadei ni tutunivale. Qo e vu mai vei Jiova, e veivakurabuitaki e matada.’” (Marika 12:10, 11) Sa qai vakabibitaka o Jisu: “Qo na vuna au kaya kina vei kemuni, ena kau laivi vei kemuni na Matanitu ni Kalou me soli ina matanitu e vuataka na vuana.”—Maciu 21:43.

Sa ra qai liaca na vunivola kei ira na iliuliu ni bete ni cavuta o Jisu na “vosa vakatautauvata e baleti ira sara ga.” (Luke 20:19) Era sa qai via vakamatei Jisu ga, o koya ena “taukena” na loganivaini. Ia era rerevaki ira na lewenivanua nira okati Jisu me parofita, era sega kina ni via vakamatei koya ena gauna ya.

Sa voleka ni cava na cakacaka vakaitalatala i Jisu, ia e vakayagataka tiko ga na vosa vakatautauvata me vakatakilai ira kina na vunivola kei na iliuliu ni bete. Dua na ka nodra via vakamatei koya. (Luke 20:19) Ia e se vo tale eso na ka me vakatakila me baleti ira. E cavuta e dua tale na vosa vakatautauvata:

“Na Matanitu vakalomalagi e rawa ni vakatauvatani kei na dua na tui, e vakarautaka e dua na magiti ni vakamau me baleti luvena. E talai ira nona dauveiqaravi mera lai kacivi ira mai na sureti ina kana magiti ni vakamau, ia era sega ni via lako mai.” (Maciu 22:2, 3) E tekivuna o Jisu na nona vosa vakatautauvata ni cavuta “na Matanitu vakalomalagi.” Kena ibalebale na “tui” e dusia na Kalou o Jiova. Vakacava na luve ni tui kei ira na sureti ina kana magiti ni vakamau? Na luve ni tui e vakaibalebaletaki vua na Luvei Jiova a cavuta na vosa vakatautauvata, o ira na sureti e dusi ira na tomani Luvena ena Matanitu vakalomalagi.

Era sureti e liu na Jiu, a vunautaka vei ira o Jisu kei ratou na yapositolo na Matanitu ni Kalou. (Maciu 10:6, 7; 15:24) Era vauci ena veiyalayalati ni Lawa na Jiu ena 1513 B.G.V., e vakadonui kina mera isevu ni “matanitu bete.” (Lako Yani 19:5-8) Ia era sureti ena gauna cava ina “kana magiti ni vakamau”? Era sureti ena 29 G.V., ni tekivu vunautaka o Jisu na Matanitu vakalomalagi.

Era raica vakacava na veisureti e levu na Isireli? E tukuna o Jisu nira “sega ni via lako mai.” Levu na iliuliu ni lotu kei ira na lewenivanua era sega ni ciqomi koya me Mesaia, na Tui digitaki ni Kalou.

Ia e tukuna o Jisu nira na sureti tale: “E tala eso tale nona dauveiqaravi [na tui] qai tukuna, ‘Ni lai kaya vei ira na sureti: “Sa vakarau tu na ivakasigalevu, na bulumakau kei na manumanu uro tale eso, sa vakarau na ka kece. Ni lako mai ina kana magiti ni vakamau.”’ Ia era sega ni bau kauai, e dua e lako ina nona iteitei, e dua e goleva ga na nona bisinisi, o ira na kena vo era tauri ira na dauveiqaravi, qaqauraki ira ra qai vakamatei ira.” (Maciu 22:4-6) Qori e dusia tiko na ka ena yaco ni sa tauyavutaki na ivavakoso vaKarisito. A rawa nira lewe ni Matanitu ni Kalou na Jiu ena gauna ya, ia e levu era bese, era vakacacani ira mada ga na ‘dauveiqaravi ni tui.’—Cakacaka 4:13-18; 7:54, 58.

Na cava sa qai yaco ina matanitu o Isireli? E tukuna o Jisu: “E cudru sara ga na tui, mani tala na nona mataivalu qai vakamatei ira na daulaba ya, e vakama tale ga nodra koro.” (Maciu 22:7) A yaco qori vei ira na Jiu ena 70 G.V. nira vakarusa na kai Roma na “nodra koro” o Jerusalemi.

Era bese ni ciqoma na Jiu na veisureti ni tui, kena ibalebale ya ni sa sega ni sureti tale e dua? E tukuna o Jisu ena nona vosa vakatautauvata: “E qai kaya [na tui] vei ira na nona dauveiqaravi, ‘Sa vakarau tu na kakana, ia o ira na sureti a sega ni ganiti ira na veisureti. Dou lako i gaunisala levu, o koya ga dou sotava dou sureta mai ina kana ni vakamau.’ Era lako na dauveiqaravi i gaunisala ra qai kacivi ira mai era sotava, o ira na daucaka ca kei ira na tamata vinaka. E sinai na vanua ni vakamau vei ira na lai kana.”—Maciu 22:8-10.

Ena qai vukei ira e muri na kai veimatanitu na yapositolo o Pita mera lotu vaKarisito dina, qori o ira era sega ni Jiu vakayago se tavuki ina lotu vakaJiu. E sobuta na turaganivalu ni Roma o Konilio kei ratou na nona vuvale na yalo tabu ena 36 G.V., qori eratou rawa kina ni lewe ni Matanitu vakalomalagi a cavuta o Jisu.—Cakacaka 10:1, 34-48.

E vakaraitaka o Jisu ni na sega ni vakadonui ira kece na gole mai na kana magiti “na tui.” E kaya: “Ni curu mai na tui me raici ira na sureti, e raica sara e dua e sega ni dara mai na isulu ni soqo ni vakamau. E kaya vua na tui, ‘O curu mai vakacava i ke ni o sega ni dara mai na isulu ni soqo ni vakamau?’ E sega ni sauma rawa na vosa ya. E qai tukuna na tui vei ira na nona dauveiqaravi, ‘Dou vesuka na ligana kei na yavana, dou kolotaki koya ina butobuto e tuba me lai tagi qai katibati kina.’ Ni levu era sureti, ia era le lailai na digitaki.”—Maciu 22:11-14.

Era na rairai sega ni kila na iliuliu ni lotu era rogoci Jisu tiko na ibalebale ni ka kece e tukuna. Ia era sega ni marautaka qori ra qai vakadeitaka mera cakava e dua na ka vua e vakamadualaki ira tiko.

Dua na ka nodra rarawa na iliuliu ni lotu era meca i Jisu. E se qai vakamacalataka oti ga na vosa vakatautauvata e vakavotui kina nodra ivakarau ca. Era bosea sara na Farisi na sala mera bacani koya kina. Era vinakata me tukuna o Jisu e dua na ka mera soli koya kina vua na kovana ni Roma, era mani sauma eso na nodra tisaipeli mera bacani koya.—Luke 6:7.

Era tarogi Jisu sara o ira qori: “Qasenivuli, keimami kila ni dau dina na nomuni vosa kei na nomuni veivakavulici, oni sega ni dau veivakaduiduitaki, ia oni vakavuvulitaka ga na sala ni Kalou me salavata kei na ka dina: E dodonu me keimami sauma vei Sisa na ivakacavacava se sega?” (Luke 20:21, 22) A sega ni rawai o Jisu ena nodra veicavilaki ni kila vinaka tu na nodra veivakaisini kei na lawaki. Ke kaya o Jisu, ‘Sega, e sega ni dodonu me saumi na ivakacavacava qo,’ e rawa ni beitaki ni saqata na matanitu o Roma. Ia ke kaya, ‘Io, ni sauma na ivakacavacava qo,’ era rawa ni taura cala na kena ibalebale o ira era cata nodra qali i Roma ra qai cati koya. Sa qai sauma vakacava nodra taro?

E kaya: “Ni dauveivakaisini, na cava oni vakatovolei au kina? Vakaraitaka mada mai e dua na ilavo e dau lavaki me ivakacavacava.” Era solia sara vua e dua na dinari, e qai taroga o Jisu: “Na mata i cei kei na yaca i cei qo?” Era kaya vua, “Nei Sisa.” Mani vakamatatataka vei ira o Jisu: “O koya gona, ni solia lesu vei Sisa na ka e nei Sisa, vua na Kalou na ka e nona na Kalou.”—Maciu 22:18-21.

Dua na ka nodra qoroya na tagane na vosa i Jisu. Nira sega ni kaya rawa e dua na ka ena maqosa ni nona ivakamacala, era mani biubiu. Ia sega ni kena ibalebale ya nira sa na sega ni saga mera bacani koya. A seva nodra sasaga na Farisi, qo era sa golevi Jisu yani na iliuliu ni lotu.

Era sega ni vakabauta na Setoki na veivakaturi, era mani tarogi Jisu ena veivakaturi kei na veiwatini vakaveidakuni. Era kaya: “Qasenivuli, a kaya o Mosese, ‘Ke mate e dua na tagane qai sega na luvena, me vakawati o tacina kei na nona yada me vakawa kina.’ Ia eratou le vitu na veitacini tagane eratou tiko qo. E vakawati na kena imatai qai mate, ia e sega na luvena, sa mani soli nona yada me wati tacina. E yaco na ka vata ga qo vua na ikarua ni tacina, na ikatolu, me yacova sara na ikavitu. E qai mate sara e muri o yalewa. Ena gauna ni veivakaturi, o cei vei ratou na le vitu qo ena watina? Ni ratou a vakawatitaki koya kece.”—Maciu 22:24-28.

Nira vakabauta na Setoki na ka e vola o Mosese, e mani yavutaka kina o Jisu nona ivakamacala. E kaya: “Vakacava, e sega ni vu ni nomuni rai cala na nomuni sega ni kila na iVolatabu se na kaukaua ni Kalou? Nira vakaturi mai na mate, era na sega ni vakawati na tagane, era na sega tale ga ni soli na yalewa mera vakawati, era na vakataki ira ga na agilosi mai lomalagi. Ia me baleta na nodra vakaturi na mate, oni sega beka ni wilika na itukutuku ni kau vakavotona ena ivola i Mosese, ni a kaya vua na Kalou: ‘O yau na Kalou i Eparama, na Kalou i Aisake, kei na Kalou i Jekope’? E sega ni nodra Kalou na mate o koya, e nodra Kalou ga na bula. Sa cala sara ga na nomuni rai.” (Marika 12:24-27; Lako Yani 3:1-6) Era kurabuitaka na ilala levu na isaunitaro qori.

Sa vagalui ira oti na Farisi kei na Setoki o Jisu, qo era sa mai vakatovolei koya tale na iliuliu ni lotu dauveitusaqati. E taroga e dua na vunivola: “Qasenivuli, na cava na ivunau levu duadua ena Lawa?”—Maciu 22:36.

E tukuna o Jisu: “Qo na imatai ni ivakaro, ‘Rogoca, kemuni na Isireli, o Jiova na noda Kalou, e dua ga na Jiova, ia mo lomani Jiova na nomu Kalou ena lomamu taucoko, ena nomu vinaka taucoko, ena nomu vakasama taucoko, kei na nomu kaukaua taucoko.’ Qo na kena ikarua, ‘Mo lomana na kainomu me vaka nomu lomani iko.’ E sega tale ni dua na ivunau e uasivi rau na ivunau qo.”—Marika 12:29-31.

Ni rogoca na vunivola na isau ni nona taro, e kaya sara: “Qasenivuli, e dina na ka oni tukuna, ‘E dua ga o koya, e sega tale ni dua erau le rua,’ na noda lomani koya ena lomada taucoko, noda vakasama taucoko, noda kaukaua taucoko, kei na noda lomani ira na kainoda me vaka noda lomani keda, e uasivia na isoro kama kei na isoro kece.” Ni kila o Jisu ni sauma vinaka sara ga na vunivola na taro ya, e kaya vua: “O sa volekata sara na Matanitu ni Kalou.”—Marika 12:32-34.

Sa siga tolu nona veivakavulici voli ena valenisoro o Jisu (ika9, ika10, kei na ika11 ni Naisani). Era marautaka na ivakamacala i Jisu o ira era vakataki koya na vunivola. Ia o ira na iliuliu ni lotu era ‘sega tale ni doudou mera tarogi koya.’

A dreve nodra sasaga na iliuliu ni lotu dauveitusaqati mera vakalasui Jisu, se ra bacani koya qai soli koya vei ira na kai Roma. (Luke 20:20) Ia sa qai vakatakilai koya vei ira o Jisu ni tiko voli ena valenisoro ena ika11 ni Naisani. E tarogi ira o Jisu: “Na cava oni nanuma me baleti Karisito? E luvei cei o koya?” (Maciu 22:42) Sa kilai tu ni na basika mai na iyatukawa i Tevita na Karisito se Mesaia. Qori sara ga nodra isaunitaro vei Jisu.—Maciu 9:27; 12:23; Joni 7:42.

E taroga sara o Jisu: “E qai rawa vakacava vei Tevita me vakatokai koya, ena veiuqeti ni yalo tabu, me nona Turaga, ena nona tukuna, ‘E kaya o Jiova vua na noqu Turaga: “Dabe ena ligaqu imatau meu vakamalumalumutaki ira mada na kemu meca e ruku ni yavamu?”’ Ke vakatokai koya o Tevita me nona Turaga, e qai luvena vakacava?”—Maciu 22:43-45.

Era galu tu ga na Farisi nira namaka tiko me dua na kawa i Tevita e vuravura ena vakabulai ira mai na nodra lewa na kai Roma. E yavutaka sara o Jisu nona ivakamacala ena Same 110: 1, 2, qai vakamatatataka ni sega ni dua wale ga na iliuliu e mai sucu vakatamata na Mesaia. Ia e Turaga i Tevita, ena lai dabe toka mada ena ligaimatau ni Kalou, sa na qai soli vua na lewa. E vagalui ira sara ga na dauveitusaqati na ivakamacala i Jisu.

Sa qai vakasalataki ratou na tisaipeli o Jisu kei na levu tale era vakarogoci koya tiko me baleti ira na vunivola kei na Farisi. O ira na vunivola kei na Farisi era sa ‘dabeca na idabedabe i Mosese’ mera vakavulica na Lawa ni Kalou. E mani vakasalataki ira na vakarorogo o Jisu: “Ni cakava na ka kece era tukuna vei kemuni, ni kua ga ni muria na nodra ivalavala, nira dau vosa wale ga, ia era sega ni cakava.”—Maciu 23:2, 3.

E cavuta sara o Jisu e dua na ivakaraitaki ni nodra veivakaisini ena nona kaya: “Era vakalevutaka na kato ni tikinivolatabu era dau dara me itataqomaki.” Era dau dara na kato lalai qori eso na Jiu ena yadredra se ligadra qai volai tu kina vakalekaleka eso na Lawa. Ia era dau vakalevutaka na nodra kato na Farisi mera vakaraitaka kina nira raica vakabibi na Lawa. Era “vakabalavutaka tale ga na bele ni nodra isulu.” Era vakaroti na Isireli me vakatalitali na bele ni nodra isulu, ia era dau cakava nodra isulu na Farisi me balavu sara. (Tiko Voli Mai na Lekutu 15:38-40) Era cakava kece qo “mera laurai ga kina vei ira na tamata.”—Maciu 23:5.

E rawa ni ratou temaki tale ga na tisaipeli ena vaqara rogo, mani vakasalataki ratou o Jisu: “Moni kua ni kacivi ena Rapai, ni dua ga nomuni Qasenivuli, ni veitacini kece ga. Ni kua tale ga ni vakatoka e dua me tamamuni e vuravura, ni dua ga na Tamamuni e tiko mai lomalagi. Ni kua ni vakatokai tale ga moni iliuliu, ni dua ga nomuni iLiuliu, o Karisito.” E vakaraitaka sara o Jisu na ivakarau ni rai me tiko vei ratou kei na ka me ratou cakava: “O koya e via liu duadua vei kemuni e dodonu me nomuni dauveiqaravi. O koya e vakalevulevui koya ena vakamalumalumutaki, o koya e vakamalumalumutaki koya ena vakalevulevui.”—Maciu 23:8-12.

Sa qai tukuna o Jisu nira na rarawa na vunivola kei na Farisi dauveivakaisini: “Oni na rarawa na vunivola kei na Farisi, ni dau veivakaisini! Oni sogota na Matanitu vakalomalagi vei ira na lewenivanua, ia o kemuni mada ga oni sega ni curu rawa kina, oni tarovi ira tale ga na via curu kina.”—Maciu 23:13.

E cudruvi ira na Farisi o Jisu nira sega ni kauaitaka na ka e okata o Jiova me bibi cake ra qai vakaraitaka qori ena nodra dau veivakaduiduitaki. Kena ivakaraitaki, era kaya: “Sega ni dua na ka na bubului ina valenisoro, e bibi ga na bubului ina koula ni valenisoro.” Era mataboko vakayalo ni bibi cake vei ira na koula ni valenisoro, era sega ni kauaitaka na vanua ni sokalou kei na nodra veivolekati kei na Kalou. Era sega tale ga ni “kauaitaka na veika e bibi ena Lawa me vaka na lewadodonu, loloma, kei na yalodina.”—Maciu 23:16, 23; Luke 11:42.

E vakatokai ira na Farisi o Jisu mera ‘dauveituberi mataboko nira tauvulona na nana, ia era tiloma qaqa na kameli!’ (Maciu 23:24) Era tauvulona na nana mai na medra waini, ni dukadukali na manumanu lailai ya. Ia nodra beca na veika bibi ena Lawa e vaka ga nodra tiloma qaqa na kameli, e dukadukali tale ga me vaka na nana, e duidui ga na kedrau levu.—Vunau ni Soro 11:4, 21-24.

E vakavotuya tiko ga o Jisu nodra veivakaisini na vunivola kei na Farisi ena nona iotioti ni siga ena valenisoro ni kacivi ira sara ga ena dauveivakaisini. Sa qai vakayagataka e dua na vosa vakatautauvata, e kaya: “Oni savata na dago ni bilo kei na veleti, ia na lomana e sinai ena kocokoco kei na viavialevu. Farisi mataboko! Savata mada e liu na loma ni bilo kei na veleti, sa na qai rawa ni savasava tale ga na dagona.” (Maciu 23:25, 26) Era muria vakamatailalai na Farisi na lawa e vauca na nodra savasava vakayago kei na kedra irairai e sau, ia era vakawalena na lomadra ra qai sega ni vakasavasavataka.

E laurai tale ga nodra veivakaisini ena nodra tara qai ukutaka na nodra ibulubulu na parofita. Ia e kaya o Jisu nira “luvedra na labati ira na parofita.” (Maciu 23:31) E vakadinadinataki qori ena nodra sasaga mera vakamatei Jisu.—Joni 5:18; 7:1, 25.

E tukuna sara o Jisu na ka era na sotava na iliuliu ni lotu ke ra sega ni veivutuni: “O kemuni na gata, na kawa ni gata batigaga, oni na sega sara ga ni drovaka na itotogi mai Qiena!” (Maciu 23:33) Na Qiena e kena ibalebale “Buca o Inomi.” E dau vakayagataki na buca qori me kama kina na benu, qai vakatakarakarataka vinaka nodra rusa tawamudu na vunivola kei na Farisi era daucaka ca.

O ira na ‘parofita, ira na vuku, kei na qasenivuli’ e vakaibalebaletaki vei ratou na tisaipeli i Jisu. Cava eratou na sotava? E kaya o Jisu vei ira na iliuliu ni lotu: “Oni na vakamatea eso [noqu tisaipeli] qai vakota ena kau, eso tale oni na kuitataka ena nomuni valenilotu, oni na vakacacani ira tale ga ena koro kece, ena tarogi kina vei kemuni na nodra dra na yalododonu kece era vakamatei e vuravura, na nodra dra na yalododonu me tekivu vei Epeli me yacovi Sakaraia . . . o koya oni a labata.” E tomana: “Au tukuna vakadodonu vei kemuni, ena yaco na ka kece qo ina itabatamata qo.” (Maciu 23:34-36) A yaco dina qori ena 70 G.V. nira vakarusai Jerusalemi na mataivalu ni Roma ra qai mate kina e vica na drau na udolu na Jiu.

E rarawataka o Jisu na ka vakarerevaki ena yaco qori qai kaya: “Jerusalemi, Jerusalemi, na dau vakamatei ira na parofita, o vakaviriki ira tale ga era talai yani vei iko—sa vakavica noqu via kumuni ira na luvemu me vaka na tinanitoa ni ovici ira na luvena! Ia oni besetaka. Raica! Sa na biu tu vei kemuni na nomuni vale.” (Maciu 23:37, 38) Era na rairai veinanuyaka na vakarorogo se “vale” cava e cavuta o Jisu. Vakacava e vakaibalebaletaka tiko ina valenisoro totoka mai Jerusalemi, e nanumi ni taqomaka tu na Kalou?

E tomana o Jisu: “Au tukuna vei kemuni, oni na sega ni raici au tale me yacova ni oni kaya, ‘E kalougata o koya e lako mai ena yaca i Jiova!’” (Maciu 23:39) E cavuqaqataka tiko qori o Jisu na parofisai ena Same 118:26: “Sa kalougata o koya e lako mai ena yaca i Jiova, keimami vosa vakalougatataki kemuni mai na vale i Jiova.” Ena sega tale ni dua e lako yani ina valenisoro ena yaca i Jiova ena gauna sa na vakarusai kina.

E lako sara o Jisu ina yasa ni valenisoro e tu kina na kato mera biuta kina na lewenivanua nodra cau. E raica o Jisu nira biuta nodra cau na Jiu, o ira na vutuniyau era ‘biuta e levu na ilavo.’ Ni vakararai toka, e gole tale ga yani e dua na yada dravudravua qai biuta e “rua na ilavo lailai sara.” (Marika 12:41, 42) E kila o Jisu ni marautaka na Kalou na nona cau na yada.

E kacivi ratou na nona tisaipeli o Jisu qai kaya: “Au tukuna vakadodonu vei kemudou, vei ira kece na mai biu ilavo ena kato ni cau, e levu duadua na kena e biuta na yada dravudravua qo.” Sa qai vakamacalataka o Jisu na vuna: “Nira biuta na ivovo ni nodra ilavo, ia na yada qo e biuta na qavuna e toka vua, na ka sara ga me bula kina.” (Marika 12:43, 44) E duidui sara vei ira na iliuliu ni lotu na yada qori, ena nona rai kei na ka e cakava!

Na ika11 qo ni Naisani e iotioti ni gauna me butuka kina na valenisoro o Jisu. Ni sa biubiu tiko, e kaya vua e dua nona tisaipeli: “Qasenivuli, raica mada na veivatu totoka qo kei na veivale qo!” (Marika 13:1) Era tu ena lalaga ni valenisoro eso na vatu vakaitamera, qori e kaukaua qai dei kina na vale. E kurabuitaki gona na nona tukuna o Jisu: “O sa raica na vale lelevu qo? Era na sega ni veitaqataqai tale tiko va ya na vatu, era na talaraki kece.”—Marika 13:2.

Ni vakamacala oti ga o Jisu, e takosova na Buca o Kitironi kei ratou na nona yapositolo, ratou gole sara ina dua na yasa ni Ulunivanua ni Veiolive. Ni ratou tiko voli e keri, ratou tomani koya e va na yapositolo o Pita, Adriu Jemesa, kei Joni, ratou qai sarava sobu mai na valenisoro totoka.

Qo sa yakavi ni Tusiti na ika11 ni Naisani. Na siga qori sa vakarau cava vata kei na itavi levu e mai qarava o Jisu e vuravura. E dau veivakavulici ena valenisoro ena siga, qai gole ina taudaku ni korolevu ena bogi me lai vakacegu kina. Era tataleitaki e levu na lewenivanua, era ‘sou ina valenisoro e veimataka mera lai rogoci koya.’ (Luke 21:37, 38) A cakava voli mai qori o Jisu ena veigauna sa oti, ia qo sa mai dabe toka ena Ulunivanua ni Veiolive kei ratou na le va na yapositolo—Pita, Adriu, Jemesa, kei Joni.

Sega ni dua e kila nodratou golevi Jisu na le va qori. Eratou kauai ena nona tukuna o Jisu ni na sega ni veitaqataqai tale tiko na vatu ni valenisoro. Ia e levu tale na ka eratou vakasamataka. A uqeti ratou ena dua na gauna e liu o Jisu: “Mo dou vakarau . . . ni na lako mai na Luve ni tamata ena aua dou sega ni namaka.” (Luke 12:40) A vakamacalataka tale ga na “siga ena vakatakilai kina na Luve ni tamata.” (Luke 17:30) Eratou via kila sara ga na yapositolo ke sema na vosa qori ina nona ivakamacala me baleta na valenisoro. Eratou tukuna: “Ni tukuna mada vei keitou se na yaco ninaica na veika qo, na cava tale ga na ivakatakilakila ni nomuni tiko, kei na ivakataotioti ni veika vakavuravura?”—Maciu 24:3.

De dua ratou vakasamataka tale na valenisoro eratou raica toka mai na ulunivanua. Eratou mani taroga eso na ka me baleta na Luve ni tamata ni ratou rairai nanuma lesu na vosa vakatautauvata i Jisu me baleta “e dua e sucu turaga,” e ‘lako me lai vakadeitaka nona itutu vakatui qai lesu mai.’ (Luke 19:11, 12) Eratou vaqaqa tale ga se cava e okati ena “ivakataotioti ni veika vakavuravura.”

Sa qai vakamatatataka o Jisu e dua na ivakatakilakila me kilai kina na gauna ena cava kina na ivakarau ni veika vakaJiu ena gauna ya wili kina na kena valenisoro. Ia na ivakatakilakila qori ena yaga tale ga vei ira na lotu vaKarisito era na qai bula e muri. Era na kila kina ni sa “tiko” o Jisu, sa vakarau cava tale ga na veika vakavuravura.

Ni toso tiko na veiyabaki, eratou sa qai raica na yapositolo na vakayacori ni parofisai i Jisu. Io, e tekivu vakayacori ena nodratou gauna e levu na parofisai qori. O ira gona na lotu vaKarisito era yadra tiko ena 37 na yabaki e tarava, ena 70 G.V., era vakarau tu ni vakarusai na ivakarau vakaJiu kei na valenisoro. Ia na ka e parofisaitaka o Jisu e sega ni vakayacori kece ena 70 G.V. se ni bera na gauna qori. Ena kilai vakacava ni sa tiko o Jisu ena Matanitu ni Kalou? E tukuna o Jisu vei ratou na yapositolo na kena isau.

Sa tukuna tu mai o Jisu ni na yaco “na ivalu kei na itukutuku ni ivalu,” era na “veivaluvaluti na veivanua kei na veimatanitu.” (Maciu 24:6, 7) E tukuna tale ga ni na yaco na “uneune kaukaua ena levu na vanua, ena tatara na leqa ni kakana kei na matedewa ena levu na vanua.” (Luke 21:11) E vakasalataki ira na nona tisaipeli o Jisu: “Era na tauri kemudou qai vakacacani kemudou.” (Luke 21:12) Era na basika na parofita vakailasu, qai vakacalai ira e levu. Ena tubu tiko ga na ivalavala tawadodonu, ena batabata na loloma. E tukuna tale ga ni na “vunautaki mada na itukutuku vinaka qo ni Matanitu ni Kalou ena veiyasa i vuravura me ivakadinadina ina veimatanitu kece, sa na qai yaco na icavacava.”—Maciu 24:14.

A vakayacori vakalailai na parofisai i Jisu ni bera se donuya na nodra vakarusai Jerusalemi na kai Roma, ia vakacava e vakaibalebaletaka tale ga o Jisu na kena vakayacori ena kena ivakatagedegede levu sara ena gauna se bera mai? O vakadinadinataka ni sa vakayacori tiko na parofisai vakairogorogo i Jisu ena gauna qo?

Ni tukuna o Jisu na ivakatakilakila ni nona tiko, e okata ena nona ivakamacala “na ka vakasisila e dauveivakarusai.” (Maciu 24:15) Ena 66 G.V., na ka vakasisila qo e dusia na “mataivalu” ni Roma kei na kena drotini. Era wavokiti Jerusalemi na kai Roma ra qai talaraka eso na kena lalaga. (Luke 21:20) Kena ibalebale, sa tiko “na ka vakasisila” ena vanua e sega ni dodonu me tiko kina, ena vanua era okata na Jiu me “vanua tabu.”

E parofisaitaka tale o Jisu: “Ni na qai yaco na veivakararawataki levu ena ivakatagedegede e sega ni bau vakilai vakadua mai na ivakatekivu kei vuravura me yacova mai qo, io, ena sega tale ni qai yaco e muri.” Era vakarusai Jerusalemi ena 70 G.V. na kai Roma. Na vakarusai ni nodra ‘koro tabu’ na Jiu kei na kena valenisoro, e okati me veivakararawataki levu ena gauna ya, era mate kina e vica vata na udolu. (Maciu 4:5; 24:21) E sega ni bau dua na veivakarusai era sotava na Jiu me tautauvata kei na kena qo, ni muduki kina na ivakarau ni sokalou era muria voli mai na Jiu me vica vata na senitiuri. Kena ibalebale ena vakadomobula sara na kena vakayacori na parofisai i Jisu ena gauna se bera mai.

NUIDEI ENA GAUNA SE BERA MAI

E se vo tale eso na ka me tukuna o Jisu vei ratou na yapositolo me baleta na ivakatakilakila ni nona tiko ena Matanitu ni Kalou kei na icavacava ni veika vakavuravura. Sa qai tukuna me ratou kua ni cicimuri ira na “Karisito lasu kei na parofita lasu.” E tukuna o koya ni so era na saga mera ‘veivakacalai, ke rawa o ira mada ga na digitaki.’ (Maciu 24:24) Ia era na sega ni vakacalai na digitaki. Era laurai levu na Karisito lasu, ia ena tiko tawarairai o Jisu.

Ni vakamacalataka o Jisu na veivakararawataki levu duadua ena yaco ena icavacava ni veika vakavuravura, e kaya: “Ena vakabutobutotaki na matanisiga, ena sega ni cila na vula, era na lutu mai lomalagi na kalokalo, era na yavavala na veika kaukaua ni lomalagi.” (Maciu 24:29) Ni ratou rogoca na yapositolo na parofisai rerevaki qori, eratou sega ni kila na ka ena yaco, ratou kila ga ni na veivakurabuitaki.

Ena tarai ira vakacava na lewe i vuravura na parofisai qori? E tukuna o Jisu: “Era na cibati ira na tamata ena nodra rere nira namaka tiko na veika ena vakarau yaco e vuravura, nira na yavavala na veika kaukaua ni lomalagi.” (Luke 21:26) Io, e vakaibalebaletaka tiko o Jisu na gauna ca duadua ena itukutuku ni veigauna.

Ia e veivakacegui nona vakamatatataka o Jisu vei ratou na yapositolo nira na sega kece ni rarawa na kawatamata ena ‘nona lako mai na Luve ni tamata ena lewa kei na lagilagi.’ (Maciu 24:30) Sa tukuna oti o Jisu ni na yavala na Kalou “ena vukudra na digitaki.” (Maciu 24:22) Na cava gona mera cakava na tisaipeli yalodina ena parofisai veivakurabuitaki i Jisu? E uqeti ira nona imuri o Karisito: “Nira sa tekivu yaco na ka kece qo, dou tu vakadodonu, dou tacake, ni dou sa vakarau vakabulai.”—Luke 21:28.

Era na kila vakacava na tisaipeli era bula donuya na gauna e parofisaitaka o Jisu ni sa voleka na icavacava? E tukuna o Jisu e dua na vosa vakatautauvata me baleta na vunilolo: “Ni rovu mai na tabana qai belebele na drauna, dou kila sara ni sa voleka na vulaikatakata. Ni dou raica tale ga na ka kece qo, dou kila ni sa voleka sara o koya e katuba. Au tukuna vakadodonu vei kemudou, ena sega ni takali na itabatamata qo ena yaco mada e liu na ka kece qo.”—Maciu 24:32-34.

Nira sa raica na nona tisaipeli na kena vakayacori na duidui ivakatakilakila, e dodonu mera kila ni sa voleka na icavacava. E kaya o Jisu ni uqeti ira na tisaipeli era donuya na gauna bibi qori:

“E sega ni dua e kila na siga ya kei na kena aua, era sega ni kila na agilosi mai lomalagi, e sega ni kila na Luvena, e kila duadua ga o Tamana. Na gauna ena tiko kina na Luve ni tamata ena vaka ga na siga i Noa. Ena veisiga ni bera na waluvu, era kana, era gunu, era vakawati na tagane kei na yalewa, me yacova na siga e vodo kina i waqa o Noa, era sega ni bau kauai me yacova ni tekivu na waluvu qai kuitaki ira kece, ena vaka kina na gauna ena tiko kina na Luve ni tamata.” (Maciu 24:36-39) Me vaka ga na kena tarai vuravura taucoko na Waluvu ena siga i Noa, e tukuna o Jisu ni na tarai vuravura taucoko tale ga nona tiko na Luve ni tamata.

Ni ratou rogoci Jisu na yapositolo ena Ulunivanua ni Veiolive, eratou sa na rairai siqema ni bibi me ratou yadra tiko. E kaya o Jisu: “Dou qarauni kemudou de bibi na lomamudou ena kana vakasivia kei na gunu vakasivia kei na lomaocaocataki ni bula, ena qai yaco vakidacala vei kemudou na siga ya me vaka na icori. Ni na yaco qo vei ira kece era tiko e dela i vuravura. O koya gona, mo dou yadra tiko, dou masu tiko ga mo dou drovaka kina na ka kece ena yaco, mo dou tu tale ga ena mata i koya na Luve ni tamata.”—Luke 21:34-36.

E vakaraitaka o Jisu ni ka e parofisaitaka ena tarai vuravura taucoko. Qo e sega ni baleta na ka ena yaco ena loma ni vica sagavulu na yabaki, se na yaco ga ena koro o Jerusalemi se ra sotava ga na Jiu. Ia e dusia tiko na ka ena yaco vei ira “kece era tiko e dela i vuravura.”

E tukuna o Jisu vei ratou na nona tisaipeli ni dodonu me ratou yadra tiko qai vakarau tu. Me vakabibitaka na ivakasala qori, a cavuta tale o Jisu e dua na vosa vakatautauvata: “Mo dou kila tiko qo, ke kila na itaukeinivale na gauna ena lako mai kina na daubutako, ena yadra tiko ga me kua ni basu nona vale. Mo dou vakarau tale tu ga ni na lako mai na Luve ni tamata ena aua dou sega ni namaka.”—Maciu 24:43, 44.

Sa qai cavuta o Jisu na ka ena vakanuideitaki ratou nona tisaipeli. E tukuna ni gauna ena vakayacori kina na parofisai qori, ena yadra tiko qai gugumatua e dua na “dauveiqaravi.” E rawarawa sara na ivakamacala i Jisu vei ratou na yapositolo: “O cei mada na dauveiqaravi yalodina e vuku, e lesia na nona turaga me qaravi ira na nona lewenivuvale, me solia vei ira na kedra kakana ena kena gauna donu? Ena marau na dauveiqaravi oya ke cakava tiko na nona itavi ena gauna e lako mai kina nona turaga! Au tukuna vakadodonu vei kemudou, ena lesi koya na nona turaga me lewa na ka kece e taukena.” Ia ke ca nona itovo na “dauveiqaravi” qai dau veivakalolomataki, ena “totogitaki koya sara vakaca” nona turaga.—Maciu 24:45-51; vakatauvatana Luke 12:45, 46.

E sega ni tukuna tiko o Jisu nira na ca eso na nona imuri. Na cava ga e via vakabibitaka vei ratou na nona tisaipeli? E vinakata me ratou yadra tiko ratou qai gugumatua, me vaka e qai vakamacalataka ena dua tale na vosa vakatautauvata.

Sa sauma voli mai o Jisu nodratou vakatataro na yapositolo me baleta na ivakatakilakila ni nona tiko kei na icavacava ni veika vakavuravura. Sa qai cavuta tale e dua na vosa vakatautauvata. O ira era donuya na gauna sa na tiko kina o Jisu era na vakadinadinataka na veika e tukuni ena ivakatautauvata qori.

E tekivu ena nona kaya: “Na Matanitu vakalomalagi e rawa ni vakatauvatani kei ratou na tini na goneyalewa eratou kauta na nodratou cina me ratou lai tavaka na taganevou. E lima eratou lialia, e lima eratou vuku.”—Maciu 25:1, 2.

E sega ni tukuna tiko o Jisu nira lialia eso nona tisaipeli era lewe ni Matanitu vakalomalagi, eso tale era vuku. Ia me salavata kei na Matanitu qori, e vakabibitaka tiko o Jisu ni vakatau vei ratou yadua nona tisaipeli nodratou yadra tiko se sega. E nuidei o Jisu ni rawa ni ratou yalodina tiko ga na nona tisaipeli, ena vakalougatataki ratou tale ga o Tamana.

Ena vosa vakatautauvata qo, ratou lai tavaka na taganevou na tini na goneyalewa, me ratou tiko tale ga ena soqo ni vakamau. Ni yaco mai na taganevou, eratou na vakararamataka na gaunisala ena nodratou cina, me dokai kina o tagane ni kauti watina ina nona vale vou. Cava e qai yaco?

E vakamacalataka o Jisu: “O iratou na lialia eratou kauta na nodratou cina ia eratou sega ni kauta na waiwai, o iratou na vuku eratou kauta na nodratou cina kei na kena tavaya waiwai. Ni sa dede mai na taganevou, eratou mani sosovu kece, ratou moce sara.” (Maciu 25:3-5) E sega ni yaco mai na taganevou ena gauna e namaki. Eratou oca na wawa, ratou qai moce na goneyalewa. De dua ratou nanuma lesu kina na yapositolo na italanoa i Jisu me baleta e dua na tagane sucu turaga e gole vakayawa qai ‘lesu mai ni sa vakadeitaka oti na nona itutu vakatui.’—Luke 19:11-15.

Ena vosa vakatautauvata ni tini na goneyalewa, sa qai vakamacalataka o Jisu na ka e yaco ni sa basika na taganevou: “Ena bogilevu tutu, e qai rogo mai e dua na kaila, ‘Sa yaco mai na taganevou! Ni lai tavaka.’” (Maciu 25:6) Vakacava eratou yadra tiko qai vakarau tu na goneyalewa?

E tomana o Jisu: “Eratou tucake na goneyalewa, eratou vakarautaka sara nodratou cina. Eratou kaya na goneyalewa lialia vei ratou na vuku, ‘Dou taloca mada mai vei keitou eso na nomudou waiwai, ni sa voleka ni boko na neitou cina.’ Ratou mani sauma na goneyalewa vuku, ‘De qai sega ni veirauti vei keda. Dou lai volia ga mai na nomudou waiwai vei ira na volitaka tiko.’”—Maciu 25:7-9.

Eratou sega gona ni yadra tiko se vakarau tu na lima na goneyalewa lialia ni yaco mai na taganevou. A lailai nodratou waiwai ni cina, ratou mani lai vaqara tale eso. E kaya o Jisu: “Ni ratou se lako tu i volivoli, sa yaco mai na taganevou. Ratou mani curu vata kei koya ina kana ni vakamau na goneyalewa eratou sa vakarau tu, qai sogo na katuba. Oti ya eratou sa qai yaco mai na goneyalewa lialia, eratou kaya, ‘Turaga, Turaga, ni dolava mada vei keitou na katuba!’ E qai sauma mai na taganevou, ‘Au tukuna vakadodonu, au sega sara ga ni kilai kemudou.’” (Maciu 25:10-12) Sa vakaloloma dina ni ratou sega ni vakarau tu se yadra tiko!

Eratou kila na yapositolo ni taganevou a cavuta o Jisu e vakaibalebaletaki tiko ga vua, ni a vakatauvatani koya tale ga ena dua na gauna e liu ina dua na taganevou. (Luke 5:34, 35) Vakacava o ratou na lima na goneyalewa vuku? Ni vakamacalataka o Jisu na “qelenisipi lailai” ena veiliutaki ena Matanitu ni Kalou, e kaya: “Dou vakaisulu dou tu vakarau, me caudre tiko ga na nomudou cina.” (Luke 12:32, 35) Eratou taura rawa na yapositolo ena ivakatautauvata ni goneyalewa ni o Jisu e vakaibalebaletaki ira tiko na tisaipeli yalodina me vakataki ratou. Na cava e via vakabibitaka o Jisu ena vosa vakatautauvata qori?

E vakamatatataka o Jisu ena itinitini ni nona vosa vakatautauvata: “Mo dou yadra tiko gona, ni dou sega ni kila na kena siga se na kena aua.”—Maciu 25:13.

E vakasalataki ratou nona imuri yalodina o Jisu me ratou ‘yadrava’ na nona sa na tiko. Me vakataki ratou ga na lima na goneyalewa vuku, e bibi me ratou vakarau tu qai gugumatua me yacova nona lako mai o Jisu me dei kina nodratou inuinui totoka kei na nodratou icovi.

A cavuta o Jisu vei ratou na va na yapositolo e dua tale na vosa vakatautauvata ni ratou se tiko voli ena Ulunivanua ni Veiolive. Ena vica na siga sa oti ni se tiko e Jeriko, a tukuna na vosa vakatautauvata me baleta na mina me vakaraitaka kina ni se bera sara na Matanitu ni Kalou. E tiko eso na ka e tautauvata kina na vosa vakatautauvata qori kei na kena sa qai cavuta qo. Ena saumi kina na taro me baleta nona tiko kei na icavacava ni veika vakavuravura. E dodonu me uqeti ratou na tisaipeli me ratou gumatuataka na ilesilesi e tataunaki vei ratou.

E tekivu o Jisu ena nona kaya: “[E] vaka ga e dua na tamata e vakarau lako i vanuatani, e kacivi ratou nona dauveiqaravi qai tataunaka vei ratou na ka kece e taukena.” (Maciu 25:14) Sa vakatauvatani koya oti o Jisu ina tamata e gole e vanuatani me “lai vakadeitaka nona itutu vakatui,” ratou kila gona na yapositolo ni dusi koya tiko na “tamata” ya.—Luke 19:12.

Ni bera ni gole i vanuatani na tamata ya, e tataunaka vei ratou na nona dauveiqaravi na nona iyau talei. Ena tolu veimama na yabaki ni cakacaka vakaitalatala i Jisu, e vakaliuca na vunautaki ni itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou, e vakavulici ratou tale ga kina nona tisaipeli. Ia sa na gole qo, e nuidei ni ratou na tomana tiko ga na cakacaka ratou vakavulici kina.—Maciu 10:7; Luke 10:1, 8, 9; vakatauvatana Joni 4:38; 14:12.

Ena vosa vakatautauvata, e wasea vakacava na tamata ya na ka e taukena? E tukuna o Jisu: “E solia e lima na taledi vua e dua, e rua vua tale e dua, e dua vua e dua tale. E solia me vakatau ena ka ratou dui rawata, sa qai lako i vanuatani.” (Maciu 25:15) Na cava eratou na cakava na dauveiqaravi ena iyau e tataunaki vei ratou? Vakacava eratou na gugumatua ni cakacakataka me vakalevutaki kina na iyau ni nodratou turaga? E kaya o Jisu vei ratou na yapositolo:

“Totolo wale ga nona lako o koya e soli vua e lima na taledi me lai cakacakataka na taledi qori, mani rawata kina e lima tale. E vaka kina o koya e soli vua e rua, ni lai rawata e rua tale. Ia o koya e soli vua e dua, e kelia na qara qai buluta kina na ilavo nei nona turaga.” (Maciu 25:16-18) Na cava e yaco ni lesu mai nodratou turaga?

E tomana o Jisu: “Sa dede sara sa qai lako mai na nodratou turaga me raica nodratou cakacaka.” (Maciu 25:19) Na imatai kei na ikarua ni dauveiqaravi erau solia nodrau vinaka taucoko ‘ni vakatau ena ka rau dui rawata.’ Erau gugumatua qai daucakacaka, erau cakacakataka vinaka na iyau e tataunaki vei rau. O koya e soli vua e lima na taledi, e rawata tale mai e lima, vaka tale ga kina o koya e soli vua e rua, e rawata tale kina e rua. (Ena gauna makawa, rauta ni 19 na yabaki nona cakacaka e dua me rawata kina e dua na taledi.) E vakacaucautaki rau na nodrau turaga: “Vinaka vakalevu. O iko na dauveiqaravi vinaka qai yalodina! O a dina ena ka lailai. Au na lesia mo lewa e levu tale na ka. Mo marau vata kei na nomu turaga.”—Maciu 25:21.

Ia e duidui na dauveiqaravi e soli vua e dua na taledi. E kaya: “Noqu turaga, au kila ni oni turaga yalodredre, oni dau tamusuka na ka oni sega ni kaburaka, oni dau kumuna tale ga na ka ena vanua oni sega ni cebuceburaki kina. Ena levu ni noqu rere au a lai buluta kina na nomuni taledi. Qo, ni taura tale.” (Maciu 25:24, 25) E sega mada ga ni vakacuruma na ilavo ena baqe me bau rawa tubu kina nona turaga.

Sa rauta me vakatokai koya nona turaga me “dauveiqaravi ca qai vucesa.” E mani kau laivi na ka e tu vua me soli vei koya e gugumatua. Sa qai vakarota na turaga: “O koya e tu vua na ka ena soli vakalevu vua me sega ni taqea rawa. Ia o koya e sega vua na ka, ena kau laivi na ka mada ga e bau tu vua.”—Maciu 25:26, 29.

Levu na ka me ratou vakasamataka na tisaipeli i Jisu, wili kina na vosa vakatautauvata qo. Ratou kila ni talei dina na itavi dokai ni veivakatisaipelitaki e tataunaka vei ratou o Jisu. E vinakata me ratou gumatua ena itavi dokai qo. E sega ni tukuna tiko o Jisu me tautauvata na ka me ratou cakava ena vunautaki ni itukutuku vinaka. Me vaka ga e laurai ena vosa vakatautauvata, e dodonu me ratou solia nodratou vinaka taucoko “me vakatau ena ka ratou dui rawata.” Ia o Jisu e sega ni taleitaki koya e “vucesa,” qai sega ni cakacakataka vinaka na iyau ni nona Turaga.

Dua na ka nodratou marau na yapositolo ni tukuna o Jisu: “O koya e tu vua na ka ena soli vakalevu vua”!

Se qai cavuta oti ga o Jisu ena Ulunivanua ni Veiolive na vosa vakatautauvata ni tini na goneyalewa kei na taledi. Qo sa cavuta na iotioti ni ivakatautauvata ni sipi kei na me ni sauma nodratou taro na yapositolo me baleta na ivakatakilakila ni nona tiko kei na icavacava ni veika vakavuravura.

E tekivu o Jisu ena nona kaya vei ratou: “Ni lako mai na Luve ni tamata ena nona lagilagi kei ira kece na agilosi, ena qai dabe ena nona idabedabe vakaturaga lagilagi.” (Maciu 25:31) E vakamatatataka o Jisu ni baleti koya na vosa vakatautauvata qo, levu na gauna e dau vakatokai koya me “Luve ni tamata.”—Maciu 8:20; 9:6; 20:18, 28.

Ena vakayacori ena gauna cava na vosa vakatautauvata sa cavuti oti? Qori na gauna e “lako mai” kina o Jisu ena “nona lagilagi” kei ira na agilosi me dabe ena “nona idabedabe vakaturaga lagilagi.” Sa tukuna oti ena dua na gauna ni na ‘lako mai ena o na Luve ni tamata ena lewa cecere kei na lagilagi’ kei ira nona agilosi. Ena yaco ninaica qori? “Ni oti ga na gauna ni veivakararawataki.” (Maciu 24:29-31; Marika 13:26, 27; Luke 21:27) Kena ibalebale na vosa vakatautauvata qo ena vakayacori ni lako mai o Jisu ena nona lagilagi ena gauna se bera mai. Na cava ena cakava?

E kaya o Jisu: “Ni lako mai na Luve ni tamata . . . , era na qai soqoni e matana na veimatanitu kece, ena qai tawasei ira na lewenivanua me vaka ga na nona dau tawasei ira na sipi mai na me na ivakatawa. Ena qai biuti ira na sipi ena ligana imatau kei na me ena ligana imawi.”—Maciu 25:31-33.

E tukuna o Jisu me baleti ira na sipi era vakadonui: “Ena qai kaya na tui vei ira ena ligana imatau, ‘Ni lako mai, sa vakalougatataki kemuni o Tamaqu moni taukena na matanitu e sa vakarautaki me nomuni mai na ivakatekivu kei vuravura.’” (Maciu 25:34) Na cava e vakadonui ira kina na sipi na Tui?

E tukuna na Tui: “Niu a viakana, oni vakani au, au viagunu, oni vagunuvi au, au a vulagi, oni kauaitaki au, au luvawale oni vakasulumi au. Au tauvimate oni qaravi au. Au tiko e valeniveivesu oni mai sikovi au.” Nira taroga “na yalododonu” era vaka na sipi se sala cava era caka vinaka kina, e kaya na Tui: “Na ka oni cakava vua e dua vei ira na lalai qo era taciqu, oni sa cakava vei au.” (Maciu 25:35, 36, 40, 46) Era sega ni cakava e lomalagi na veika vinaka qori ni sega e kea na tauvimate se viakana. Kena ibalebale na veika vinaka qo e vakayacori vei ira na taci Karisito e vuravura.

Vakacava o ira na vaka na me ena yasana imawi? E kaya o Jisu: “Ena qai kaya [na Tui] vei ira ena yasana imawi, ‘Ni lako tani vei au, oni na cudruvi ena bukawaqa tawamudu e vakarautaki vua na Tevoro kei ira nona agilosi. Niu a viakana, oni sega ni vakani au, au viagunu, oni sega ni vagunuvi au. Au vulagi, oni sega ni kauaitaki au, luvawale, oni sega ni vakasulumi au, tauvimate au qai tiko e valeniveivesu, oni sega ni mai sikovi au.’” (Maciu 25:41-43) E veiganiti mera totogitaki o ira era vaka na me nira sega ni kauaitaki ira na taci Karisito e vuravura.

Ratou sa qai kila na yapositolo ni lewa ena tau ena gauna ni veilewai se bera mai ena vakilai me tawamudu. E tukuna o Jisu vei ratou: “Ena qai kaya [na Tui] vei ira, ‘Au tukuna vakadodonu vei kemuni, na ka oni sega ni cakava vua e dua vei ira na lalai qo, oni sega ni cakava vei au.’ O ira qo era na muduki vakadua, ia o ira na yalododonu era na bula tawamudu.”—Maciu 25:45, 46.

E dodonu mera vakasamataka vakabibi na imuri i Jisu na nona sauma nodratou vakatataro na yapositolo, me uqeti ira mera dikeva nodra ivakarau ni rai kei na ivalavala.