DE DUA e so na vosa se matavosa e dau dredre mo cavuta ni o wilivola. Rawa tale beka ga ni yali na ka o via tukuna ni o sa lai duri mo vosa. Ke vaka kina, e dodonu mo saga me taladrodro nomu vosa, ni oya e nomu leqa. O koya e taladrodro nona vosa e sega tale ni cacavukavuka na ka e wilika kei na ka e tukuna, e sa drodro ga mai na vosa kei na kena vakasama. E duatani o koya e karakivosa, e taceme. O koya e taladrodro nona vosa e maleka na vakarogoci koya ni gusumacala. Oqo sara ga na ka e via vukei keda kina na Koronivuli ni Vuli Vunau.

Tiko e so na ka e rawa ni vakavuna me sega ni taladrodro noda vosa. De dua, e so vei ira oqo e dodonu mo vakavinakataka. (1) E rawa ni tatao noda wilivola ke da sega ni kila e so na vosa. (2) E rawa ni cacavukavuka noda ivakamacala ke rui levu noda cegu lalai. (3) E rawa ni vu ni leqa na sega ni vakavakarau vinaka. (4) E dua tale ga na vuna e dau tatao kina noda vosa e matanalevu, na kena sega ni dau matata vei keda na veitarataravi ni ka meda tukuna. (5) E rawa tale ga ni tata e dua, me sega ni matata vua na vosa me cavuta, ke rui lailai na vosa e kila. (6) E rawa tale ga ni vakaleqa na taladrodro ni noda vosa ke sa rui levu na vosa eda vakabibitaka. (7) E rawa ni vakavu leqa tale ga ke da sega ni kila vinaka na ituvatuva se lawa ni vosa.

E macala nira na sega ni curu i tuba na lewe ni ivavakoso ke sega ni taladrodro na nomu vosa, ia na nodra vakasama ga e sa na ciri sara vakayawa. Ke yaco oqo, ena sega ni kilai e levu na ka o tukuna.

Ena yasana adua, me qarauni me kua ni kaukaua qai veivakayalolailaitaki na vosa e nanumi me taladrodro qai veivakauqeti. E bibi oqo ke ra duikaikai na vakarogoci iko. Ena vinaka mo veisautaka nomu ivakarau ni vosa ke rawa ni nanumi ni sabalia se veivakaisini na kena itautau. E ivakaraitaki vinaka vei keda ena tikina oqo na yapositolo o Paula. E kenadau ena vosa, ia e vakamacala vei ira na kai Korinica ena “malumalumu, kei na rere, kei na sautaninini levu,” ni sega ni vinakata me dokai.—1 Kor. 2:3.

Me Kua ni Caka. Levu e matau vei ira mera dau yaraka na vosa me vaka na “a . . .” nira vosa. E so tale e dau sivia nodra cavuta na “ia” me itekitekivu ni nodra iyatuvosa, se rui levu nodra cavuta na “sai koya,” kei na “Kalou levu.” De dua o sega ni kila ni sa dau sivia nomu cavuta na vosa vaka oqo. Ena vinaka mo vakatovolea nomu itavi ni vakarorogo tiko e dua, oti me qai tukuna vei iko na levu ni nomu vakayagataka na vosa vaka oya. O na rawa ni kidacala ena levu ni vosa o cavuta vakaveitalia.

So e dau tatao nodra vosa se wilivola. Era tekivuna rawa e dua na iyatuvosa, ia ni veimama tu, era se baci taleva na ka ga era sa cavuta oti.

So tale e vinaka ni totolo nodra vosa, ia era tekivu beka ena dua na vakasama, ra qai lade ina dua tale ni se veimama tu ga na iyatuvosa. Sa taladrodro na vosa, ia e sega ni rawa nida kaya ni taladrodro dina ni lai veisau vakasauri na vakasama.

Sala me Vakavinakataki Kina. Ke vu ni leqa na nomu sa sega ni dau kila se vosa cava mo cavuta, e dodonu mo saga sara ga mo vakalevutaka na vosa o kila. Kauaitaka na vosa o sega ni kila e dau basika ena Vale ni Vakatawa, Yadra!, kei na ivola cava tale o wilika. Raica na kedra ibalebale kei na kedra icavucavuti ena ivolavosa, saga mo nanuma me ikuri ni kena o sa kila tu. Ke sega nomu ivolavosa, kere veivuke vei koya e kila vinaka na vosa vakaviti.

Ena yaga vei iko nomu dau wilivola i cake. Kauaitaka tale ga na vosa dredre, cavuta vakavica i cake.

Ke o vinakata me taladrodro nomu wilivola, ena yaga mo kila na ituvatuva ni vosa ena dua na iyatuvosa. Kena ivalavala mera wiliki vata na matavosa era vakavotuya na vakasama yadua e via vakadewa tiko o koya e volavola. Saga mo kila na vosa e dodonu mera wiliki vata. Rawa ni o makataki ira na iwasewase oqo ke o kila ni na vakarawarawataka nomu wiliwili. Me kua ni nomu inaki wale ga mo cavuta vinaka na vosa ni o wiliwili, me matata tale ga nomu vakadewa na vakasama. Ni o sa vakalewa vinaka e dua na iyatuvosa ena nomu vakavakarau, dewa ina iyatuvosa e tarava me yacova ni o sa vakalewa na parakaravu taucoko. Raica na veisemati ni vakasama. Mo qai vakatovolea mo wiliwili i cake. Wilika vakavica e dua na parakaravu me yacova ni sa taladrodro nomu wiliwili, ni o sa cegu tale ga ena vanua e dodonu mo cegu kina. Oti, mo qai dewa ina parakaravu e tarava.

Oti oya, qai saga me totolo vakalailai nomu wiliwili. Ni o sa na kila rawa ga na ituvatuva ni veiyatuvosa, sa na rawarawa nomu raica e vica vata na vosa ena dua ga na gauna, sa na liu sara na matamu qai muri tiko yani nomu wiliwili. Oqo ena vakavuna me taleitaki qai bulabula nomu wilivola.

Ena yaga tale ga ke o dau vakamatauna mo tomika ga e dua na ivola, o wilika sara. Kena ivakaraitaki, dau wilika i cake na tikinivolatabu e veisiga kei na kena ivakamacala, e dina ni o sega mada ga ni vakarautaka nomu wiliwili; dau cakava wasoma. Vakamatauna na matamu me dau raica vata na matavosa kece era vakavotukanataka e dua na vakasama, mo kua ni raica yadudua tiko ga na vosa.

Ke o vinakata me taladrodro nomu veivosaki, e bibi mo vakasama rawa e liu ni bera ni o vosa. Dau cakava oqo e veisiga. Vakasamataka rawa na ka o via tukuna kei na kena itukutukuni; ni sa matata mo qai vosa. Vosa vakamalua. Kua ni cegu koso se lade ina dua tale na vakasama vou ke o se bera ni cavuta vakaoti e dua na vakasama. Oqo ena rawarawa sara ke o vakayagataka ga na iyatuvosa rawarawa qai leleka.

Sa na lutu ga mai gusumu na vosa ke matata vei iko na ka o via tukuna. Sega ni dodonu mo leqataka na vosa mo cavuta. Ni o vakavakarau, kauaitaka mada ga me matata vei iko na nomu itukutuku, qai lai vakasamataka na vosa mo cavuta ni o sa vosa. Ke o kauaitaka ga na ka mo tukuna, sega ni vosa mo cavuta, na vosa ena qai tasoro ga mai baleta ni sa vu sara ga mai lomamu na ka o tukuna. Ia, na gauna ga o leqataka kina na vosa mo cavuta, sega ni nomu itukutuku, oqori sara ga na gauna sa na tatao kina nomu vosa. E rui bibi ena noda vosa kei na wilivola me taladrodro na ka eda tukuna, oqo sara ga na ka o na rawata ke o dau vakatovotovo.

Ena gauna e lesi kina o Mosese me matataki ira na Isireli vua na Fero ni Ijipita, a nanuma ni sega ni ganiti koya na ilesilesi oya. Baleta? E sega ni gusumacala; e rairai kaka. (Lako 4:10; 6:12) Levu na ulubale nei Mosese, ia e sega ni ciqoma na Kalou. Mani talai Eroni o Jiova me gusunivosa i Mosese, ia e vukei Mosese tale ga o Jiova me kenadau ena vosa. Yaco me maqosa sara ena vosa, sega ena nona veivosaki ga kei na le dua se le vica, ia ena nona vosa tale ga ina matanitu taucoko. (Vkru. 1:1-3; 5:1; 29:2; 31:1, 2, 30; 33:1) O iko tale ga o rawa ni vakalagilagi Jiova ena nomu vosa, ia e vakatau oqo ena nomu sasaga, kei na nomu vakararavi vei Jiova.

RUI bibi ena noda vosa meda dau cegu ena vanua e yaga meda cegu kina. Me kua ni vakawaletaki oqo—nida vunau, se da veivosaki. Ke da sega ni cegu ena kena gauna, ena sega ni macala na ka eda tukuna, ena sega tale ga ni vakaibalebale. Ena matata gona noda vosa ke da dau cegu ena kena gauna, rawa tale ga ni kasa kina na ka eda via vakabibitaka.

O na kila vakacava na vanua mo cegu kina? Me vakacava na dede ni nomu cegu?

Cegu ena Vakavakadigo. E tiki bibi ni vosa volai na vakavakadigo. E rawa ni vakatakila na icavacava ni iyatuvosa se taro. Ena so na vosa, e vakayagataki me vakaraitaka ni vakarau volai na vosa lavetaki, se ni sa volai oti. E so na vakavakadigo era wasea na duidui vakasama era tiko ena loma ni dua na iyatuvosa. Ni o wilivola i cake e bibi mo vakavotuya mai ena irogorogo ni domomu na vakavakadigo era volai, baleta o iko ga o raica tiko na vakavakadigo, era sega ni raica na vakarorogo. (Ena ikuri ni ivakamacala, raica na Lesoni 1, “Wilivola Vinaka.”) Ke o sega ni cegu ena vanua e vakaraitaka na vakavakadigo mo cegu kina, ena rawa ni dredre me kilai na ka o wilika, se rawa ni vakatanitaka sara na kena ibalebale.

Me ikuri ni vakavakadigo, ena lewa tale ga na ituvatuva ni vakasama e volai ena dua na iyatuvosa na vanua e yaga kina na cegu. E kaya e dua na dautaba piano rogo: “Au sega ni matai cake vei ira e levu na dautaba piano. Ia, e taleitaki ga vakalevu noqu ivakatagi baleta niu sa kila vinaka sara ga na cegu lalai e dodonu me curu ena loma ni ivakatagi ena gauna e vakacagau tiko kina.” E sega sara ga ni dua na kena duidui oqo ena nomu vosa. Ena qai totoka ga na vosa o sa vakarautaka vinaka mai, matata cake tale ga na kena ibalebale, ke o dau cegu ena kena gauna dodonu.

Ni o vakavakarau tiko mo wilivola e matanalevu, ena vinaka mo makataka na ka o na wilika. Tosia e dua na itoqakala lailai ena vanua o nanuma mo cegu mada ga kina vakalekaleka. Qai rua na itoqakala ena vanua o nanuma me balavu cake kina nomu cegu. Ke o sotava e dua na matavosa e rawarawa mo cegucala e loma, vakatakilakilataka ena penikau na veitikina mo wiliki ira vata ga vakadua. Oti, mo qai wilika taucoko na iyatuvosa oqori. Oqo sara ga na ka era dau cakava na kenadau ena vosa.

Ni o veivosaki e veisiga, ena sega ni dredre mo kila na vanua mo cegu kina ni sa matata tu ga vei iko na ka o via tukuna. Ia, ena rogo ca qai sega ni matata na nomu vosa ke nomu ivalavala mo dau cegu ena veivanua kece ga. E so na ivakasala yaga e tiko ena Lesoni 4 ena ulutaga, “Taladrodro.”

Cegu ni Veisau na Vakasama. Ni o vosa tiko qai gauna me veisau kina na ka o tukuna mai na dua na vakasama ina dua tale, e dua na cegu e loma ena vakarawarawataka mera muri iko vinaka tiko ga na vakarorogo, mera taura rawa tale ga na ka vou o na vakamacalataka. Nomu cegu vakalailai ni o vakarau dewa ina dua tale na vakasama e vaka sara ga e dua na lori e lai vakamalua ni vakarau biuta e dua na sala me gole ina dua tale.

E so era sega ni dau cegu nira vosa mai na buturara, e dina ni veisau na ka era vakamacalataka. Na vuna baleta ni rui sivia na ka era vakamacalataka ena loma ga ni dua na gauna lekaleka. Eda dau raica oqo vei ira e sa dau vaka ga oya na nodra vosa e veisiga. De dua oqo na ivakarau ni vosa era dau rogoca. Ia, ena sega ni mana kina na veivakavulici. Ke o via tukuna e dua na itukutuku bibi, o vinakata me kakua ni guilecavi, vakayagataka na gauna ena veiganiti me vakavotui vinaka mai kina. Kua ni guilecava ni cegu e rui bibi ke o vinakata me matata nomu itukutuku.

Ke yavutaki nomu vunau mai na dua na suinivosa, me tuvanaki vinaka nomu ivakamacala me rawa ni matata na vanua mo cegu kina ni o dewa mai na dua na tikina bibi ina dua tale. Ke o vakaitavi ena vunau wiliki, vakatakilakilataka na vanua e veisau kina e dua na vakasama.

E dede cake na noda cegu ni veisau na vakasama mai na cegu ena vakavakadigo—ia, me kua ni dede tale noda cegu de vakavucesa noda vosa. Ke rui dede noda cegu, ena nanumi nida sega ni vakavakarau vinaka, qai mai vakasamataki tiko ga ena buturara na ka meda tukuna.

Cegu me Vakabibitaki e Dua na Ka. E yaga na cegu nida via vakabibitaka e dua na ka, meda cegu ni bera nida taroga e dua na taro se nida taroga oti, se cavuta e dua na itukutuku bibi. Na cegu vaka oqo e solia na gauna vei koya e vakarorogo me vakasamataka na ka e se qai tukuni, se vakarautaki koya me namaka na ka e vakarau tukuni. Lewa na kena e veiganiti mo vakayagataka. Ia, nanuma tiko mo cegu ga ena vanua e bibi dina. Ke sega, ena sega ni vakaibalebale na nomu cegu.

A vakayagataka vinaka sara o Jisu na cegu ena gauna e wili iVolatabu kina ena valenisoro mai Nasareci. E tekivu ena nona wilika na nona ilesilesi mai na ivolavivigi nei Aisea na parofita. Ia, ni bera ni vakaraitaka na kena ibalebale, e viviga tale na ivola, solia lesu vei koya na dauveiqaravi qai dabe sobu. Nira sa vakaraici koya kece tu na tiko ena valenisoro, sa qai kaya: “E na siga oqo sa vakayacori e na daligamudou nai Vola Tabu oqo.”—Luke 4:16-21.

Cegu ke So na Rorogo e Veivakasosataki. So na gauna e dau vinaka meda cegu ke da vinakata me rogoci na ka eda tukuna. Na rorogo beka ni dua na lori e tavali se tagi ni gone ena gadrevi kina meda cegu vakalailai, da qai tomana noda vosa vei koya na itaukeinivale. Ke yaco e dua na ka vaka oqo ena noda soqo cokovata ia e sega ni veivakasosataki sara, e rawa nida vosa tiko ga ia me rogo levu cake na domoda. Ia, kevaka e veivakasosataki sara ga vakalevu na ka e rogo tiko, e vinaka meda cegu mada. Baleta nira na sega tale ga ni rogoci keda na vakarorogo ke da vosa tiko ga. O koya gona, e tiko na gauna e veiganiti mo cegu kina me rawa ni yaga taucoko vei ira na vakarorogo na veika vinaka o talaucaka.

Cegu me Tukuna na Lomana o Koya e Vakarorogo. Ena sega beka ni gadrevi ena nomu itavi mera saumitaro na vakarorogo, ia e bibi ena so na gauna mo cegu mera vakasamataka kina vakataki ira na isaunitaro o taroga. Ke o taroga e so na taro veilauti, ia o qai sega ni cegu vakalekaleka mo solia vei ira na gauna mera vakasama kina, ena sega na betena vei ira na ka o taroga.

E macala e ke ni bibi na cegu ni o vosa mai na buturara, ia e bibi tale ga oqo ena cakacaka vakavunau. So e vaka me sa dau semasema ga nodra vosa—sega na cegu. Ke nomu leqa oya, saga sara mo cakacaka ena lesoni oqo. O na qai kenadau ena veivosaki, ena laulau tale ga nomu ivakamacala ena cakacaka vakaitalatala. Na cegu e kena ibalebale mo galu vakalekaleka, ia e dau kainaki ni yaga sara me vakayadrata na vakasama, vakavuna na kauai, e vinaka tale ga ina daligada.

Na veivosaki e okati kina na vosa kei na vakarorogo. Era na kauai na tani mera rogoci iko ke o dau vakarorogo tale ga, ke o dau kauai nira vosa. Oqo e okati kina nomu cegu vakabalavu mo solia vei ira na gauna mera talaucaka na lomadra.

E dau vuavuai vinaka noda cakacaka vakavunau ke da sega ni talimagimagi. Era vakadinata e levu na iVakadinadina ni dau lako vinaka sara nodra veivosaki ke ra vakadeitaka rawa na ulutaga mera na veivosakitaka, ra qai taroga e dua na taro. Era cegu vakalailai mera solia na gauna me vosa mai kina o itaukeinivale, ra vakarorogo, ra qai taurivaka nona isaunitaro me yavu ni nodra ivakamacala. Ni vakacagau tiko na veitalanoa, e rawa nira vakalaiva me vosa tiko mai o itaukeinivale. Era kila ni na rawarawa cake mera vukei koya ke ra kila na nona rai ena ka e veivosakitaki tiko.—Vkai. 20:5.

E macala ni so era na sega ni sauma vinaka noda taro. Ia, oqo e sega ni tarovi Jisu mai na nona solia na gauna mera vosa kina o ira na beitaki koya. (Mari. 3:1-5) Era na vakasama na tani ke soli na gauna mera vosa kina, e rawa sara ga nira talaucaka mai na lomadra. Dua sara ga na inaki levu ni noda cakacaka vakaitalatala meda uqeta na lomadra na tani ena noda tukuna vei ira na itukutuku bibi mai na Vosa ni Kalou, na itukutuku mera na dui vakatulewa kina.—Iper. 4:12.

Noda cegu donu nida veivosaki ena cakacaka vakavunau e sega ni tu tu ga eda sa matau kina, e dodonu meda vulica. Ena matata na noda itukutuku, ena guiguilecavi dredre tale ga ke da cegu ena kena gauna dodonu.

NI O vosa se o wilivola i cake, e macala ni vinaka mo cavuta vakamatata na vosa yadua, ia e yaga tale ga mo vakabibitaka na vosa se matavosa e uto tiko ni nomu itukutuku me matata kina vei ira na vakarorogo na nomu ile.

Kua gona ni vakabibitaki tu ga vakailoa na vosa. Vakabibitaka ga na vosa e dodonu me vakabibitaki. Ke o vakabibitaka na vosa e sega ni dodonu mo vakabibitaka, ena buawa vei ira na vakarorogo na ka o tukuna, sa na rawa ni ciri yawa yani nodra vakasama. Ke mani dua na ka vou era vulica ena ka o tukuna, ena sega ga ni veivakauqeti ke sega ni matata na vakasama e dodonu me vakabibitaki.

Vica na sala e rawa ni vakabibitaki kina e dua na vosa se matavosa, e so vei ira na sala oqo e rawa nira vakayagataki vata ena dua ga na gauna: nomu vakarogolevutaka na domomu, nomu vakaraitaka ena irogorogo ni domomu na levu ni nomu kauai, nomu nakita mo vosa sara vakamalua, nomu cegu ni bera se ni oti nomu cavuta e dua na itukutuku (se cegu ena gauna ruarua), vaka kina ena nomu matanataka. Ena so na vosa ni vanua, e rawa tale ga ni o vakayacora oqo ena nomu vosa e ra, se na kaukaua cake na rorogo ni domomu. Vakalewa vinaka na ulutaga o vosa kina kei na veika tale e so e baleta, qai vakadeitaka na kena iwalewale mo vakayagataka.

Ni o vakalewa tiko se vosa cava mo vakabibitaka, vakasamataka mada na veika oqo. (1) Na vosa me vakabibitaki e sega ni vakatau duadua ga ena iyatuvosa e tiko kina na vosa oqo, e vakatau tale ga ena itukutuku e vakamacalataki tiko. (2) Rawa ni vakabibitaki tale ga na vanua e tekivu kina e dua na vakasama vou, se vanua e mai tini kina e dua na vakasama e vakamacalataki tiko. (3) E rawa ni vakabibitaka tale ga o koya e vosa na tikina e tarai koya sara ga. (4) Rawa tale ga ni vakavotui na tikina bibi ni dua na vunau ke vakabibitaki donu na kena vosa.

Ena rawa ga ni qai vakabibitaki e dua na vosa se matavosa e dodonu dina me vakabibitaki ke kila o koya e vosa na ka e tukuna se wilika tiko, qai vinakata sara ga mera kua ni guilecava na vakarorogo. E kaya na Niemaia 8:8 ena vuku ni veivakavulici a vakayacori ena gauna i Esera: “A ra sa wilika vakamalua nai vola ni vunau ni Kalou, ka vakatakila na kenai balebale, ka vakamacalataka na ka sa wili.” E macala ni o ira era wilika ra qai vakamacalataka na Lawa ni Kalou ena gauna oya era kila na bibi ni nodra vukei na vakarorogo mera taura na ibalebale ni ka e wiliki, mera katona, ra qai bulataka.

Ka e Rawa ni Vakavuleqa. Levu e dau matata na ka era vakamacalataka nida veivosaki e veisiga. Ia, nira wilika na ka e vola e duatani tale, e dau sega ni matata vei ira na vosa se matavosa e dodonu mera vakabibitaka. Na iwali ga ni leqa oqo mera kila vinaka na ka era wilika. Mera vulica vinaka. O koya gona, ke kerei mo wilivola ena soqoni ni ivavakoso, e dodonu mo vakavakarau sara vakavinaka.

So era sega ni dau wasea na vosa era vakabibitaka. Vaka me kena ivakarau ga vei ira mera vakabibitaka e so na vosa ena loma ni iyatuvosa me vaka na isemanivosa, veitalia e vakaibalebale se sega. Ke dua e sa matau vua me dau vakabibitaka na vosa e sega ni yaga me vakabibitaki, ena rawa ni vakavuna mera sega ni galeleti koya na vakarorogo.

E so tale era dau saga me kaukaua na domodra nira via vakabibitaka e so na vosa se matavosa, ia e rawa ni tini mera nanuma tale na vakarorogo nira karalaki. Na kena iwalewale oqo e dau sega sara ni mana. Ke da saga meda vakabibitaka e so na vosa ena kena iwalewale e sega ni noda ivosavosa e veisiga, ena rawa ni veicalati kei na noda itukutuku, ena mawi tale ga vei ira na vakarorogo. E vinaka cake ga me yavutaki ena loloma noda vakamasuti ira, da qai vukei ira mera raica ni ka e tukuni tiko vei ira e yavutaki ena iVolatabu, e ivakasala momona tale ga!

Sala me Vakavinakataki Kina. Vakalevu me sega ni kila o koya e dau vakabibitaka cala tiko na vosa na nona leqa. Ena vinakati me dua tale e tukuna vua. Ke gadrevi mo cakacaka ena tikina oqo, ena vukei iko na ivakatawa ni koronivuli. Kua tale ga ni tu vakasuka mo kere veivuke vua e dua e kenadau ena vosa. Kerei koya me rogoci iko vinaka ni o wilivola se vosa, oti me qai vukei iko ena sala o rawa ni vakavinakataka kina.

E rawa ni vakatura vei iko o koya e vukei iko tiko mo vakayagataka e dua na ulutaga mai Na Vale ni Vakatawa me nomu ka ni vakatovotovo. Ena tukuna vei iko mo vakalewa na iyatuvosa yadua mo raica na vosa se matavosa e ganita me vakabibitaki me rawarawa kina noda toboka na ibalebale ni iyatuvosa. Ena tukuna beka vei iko mo kauaitaka tale tiko ga na vosa era volai ena matanivola kala. Nanuma tiko ni vosa ena dua na iyatuvosa era sega ni tu vakataki ira. Vakalevu ena ganita me vakabibitaki e dua taucoko na matavosa, sega ni dua wale ga na vosa. Ena so na vosa mai vanua tani, ena gadrevi me qarauni na ivolavolai ni vosa yadua me rawa kina ni qai vakarogotaki donu.

Ena ikalawa e tarava me baleta na vosa me vakabibitaki, ena uqeti iko beka o koya e vukei iko tiko mo kua ni raica tiko ga e dua na iyatuvosa, ia mo raica vakararaba na ka e vakamacalataki tiko. Na vakasama cava e via vakavotui ena parakaravu taucoko? Me lewa vakacava oqo na vosa o vakabibitaka ena iyatuvosa yadua? Raica na ulutaga levu, raica tale ga na ulutaga lailai e tiko kina na iyatuvosa o wilika tiko. Sa vukei iko beka ena nomu digia na vosa se matavosa mo vakabibitaka? Na veika kece oqo e dodonu mo kauaitaka. Ia, me kua ga ni sivia tale na vosa o vakabibitaka.

E rawa ni vukei iko o qasenivuli mo raica ni vakatau tale ga na vosa o vakabibitaka ena ile o vakadinadinataka tiko, se o vosa, se wilivola. E bibi mo kila na vanua e cava kina na vakamacalataki ni dua na ile, kei na vanua e dewa kina na ivakamacala mai na dua na vakasama bibi ina dua tale. Ena rawarawa sara vei ira na vakarorogo mera toboka nomu ivakamacala ke ra kila na veiveisau oqo. E rawa ni o vakayacora oqo ena nomu vakabibitaka e so na vosa me vaka na kena imatai, tarava, kena iotioti, o koya gona, kei na oya na vuna.

Ena vukei iko tale ga o qasenivuli mo vakadewataka vei ira na vakarorogo na ka e tarai iko. O na vakayacora oqo ena nomu vakabibitaka na vosa e so me vaka na sara ga, taucoko, dravusakulukulu, kua vakadua, bibi, kei na tiko ga. E rawa ni tarai ira sara ga na vakarorogo na ka o tukuna ke o vakayacora oqo. Ena so tale yani na ikuri ni ivakamacala oqo ena Lesoni 11 ena ulutaga “Me Laurai ni Tarai Iko na Ka O Tukuna.”

Ena rairai vukei iko tale ga na ivakatawa ni koronivuli me matata vei iko na tikina bibi o na vinakata mera kua ni guilecava na vakarorogo. Oqo me ikuri tiko ga ni nomu saga mo dau vakabibitaka donu na vosa. Ia na tikina oqo ena qai vakamatatataki ena Lesoni 7 me baleta na wilivola ena ulutaga, “Vakavotui na Vakasama Bibi,” kei na ulutaga ena Lesoni 37, “Vakavotui na Veitikina Bibi” me baleta noda vosa.

Ke o via vakavinakataka nomu cakacaka vakavunau, raica vakabibi nomu wilika na iVolatabu. Dau tarogi iko, ‘Na cava au wilika kina na tikinivolatabu oqo?’ Ni o dau veivakavulici, e sega ni sa rauta mo cavuta vakamatata ga na vosa. Ke o mani wilika na tikinivolatabu ena nomu vinaka taucoko, e rawa ni sega ga ni yaga. E dodonu mo vakabibitaka na vosa se matavosa bibi e tokona nomu ile mai na tikinivolatabu o wilika ke o sauma tiko e dua na taro, se o vakamacalataka tiko e dua na ivakavuvuli bibi. Ke sega, ena sega ni matata na ka o tukuna vei koya o wilivola tiko vua.

Na vakabibitaki ni vosa e kena ibalebale me na vakavotui mai me matata e so na vosa se matavosa. O koya gona, e dua e sega ni matau ena vosa e rawa ni sivia tale nona vakayacora oqo. Na ka ena vakayacora ena via tautauvata kei na rorogo ni nona vakatagi e dua e se qai vuli vakatagi. Ia, ni sa na vakatovotovo vakawasoma, sa na rogo vinaka na nona ivakatagi, sa na vakaibalebale tale ga.

Vinaka ni o sa vulica rawa e so na kena iwalewale, ia oqo e sa na qai vakataucokotaki sara ena nomu vuli vei ira na kenadau ena vosa. Sega ni dede o sa na raica na duidui lalai ni kena rawa ni vakabibitaki e dua na vosa se matavosa, kei na kena yaga. O na kila tale ga na yaga ni nomu vakabibitaka e so na vosa me vakamatatataki kina na ka o tukuna. Ena qai veivakauqeti cake sara na nomu vosa kei na wilivola ke o sa kila na vosa se matavosa e dodonu mo vakabibitaka.

Nomu vulica mo dau vakabibitaka donu na vosa e sega ni ka me raici vakamamada. E dodonu mo cakacaka tiko ga kina me yacova ni o sa matau, sa rogo vinaka tale ga vei ira na rogoca.

ME RAWA ni tarai ira na vakarorogo na ka e wiliki, o koya e wilivola me kakua ni kauaitaka ga na iyatuvosa yadua se parakaravu yadua sara mada ga. Ni wiliwili, ena vakasamataka na lewe ni ivakamacala taucoko e wilika tiko. Oqo ena vakatau kina na vosa ena vakabibitaka ena nona wilivola.

Ke sega ni caka oqo, sa na tautauvata kece ga na ka e tukuni. Ena sega ni duatani se votu mai e dua na vakasama bibi. Ni oti nona wilivola, ena sega ni dua na ka e kasa vei ira na vakarorogo, se me a vakabibitaki me nanumi.

Ena vakaibalebale vakalevu na wiliki ni dua na itukutuku mai na iVolatabu ke wiliki ena kena icakacaka me vakavotui kina na vakasama bibi. Oqo ena yaga vakalevu tale ga ena wiliki ni parakararcv vu ena vulivolatabu e vale, se na soqoni vakaivavakoso. E bibi sara oqo ke lesi vei keda e dua na vunau wiliki ena soqo ni tikina.

Kena iCakacaka. O na lesi beka ena koronivuli mo wilika e vica na tikinivolatabu se dua na kena wase taucoko. Na cava mo na vakabibitaka? Ke dua na itukutuku bibi se vakasama e vakaraitaki tiko ena ka o wilika, e dodonu mo vakavotuya mai ena nomu wiliwili.

Se o wilika na Same, Vosa Vakaibalebale, se ivola cava tale ena iVolatabu, ena qai yaga ga na ka o wilika ke o wilika me vakaibalebale. (2 Tim. 3:16, 17) Ia, ena vinakati kina mo kauaitaka na ka o wilika, mo kauaitaki ira tale ga na vakarogoci iko.

Ke o na wiliwili i cake mai na dua na noda ivola ena vulivolatabu se soqoni vakaivavakoso, na tikina cava e dodonu mo vakavotuya mai? E bibi sara ga mo na vakavotuya mai na isau ni taro era tarogi ena parakaravu yadua. Vakavotuya tale ga mai na veitikina era vakabibitaki ena ulutaga lalai kece.

E sega ni vinaka meda dau vola na noda vunau meda qai wilika ena ivavakoso. So ga na gauna e dau vakarautaki na vunau wiliki ena soqo ni tikina me rawa kina ni talaucaki e dua tiko ga na vakasama ena soqo ni tikina kece. Ia, me rawa ni vakavotui mai na vakasama bibi ena vunau wiliki vaka oqo, ena vinakati e liu vei koya ena wilika me vulica vinaka. Cava soti na tikina bibi? Oqo e dodonu me matata vua. Na tikina bibi e sega ni tikina ga e nanuma ni rogo vinaka. Oqo o ira na vakasama bibi sara ga era uto ni ka e vakamacalataki. So na gauna e dau tukuni e liu e dua na ka e vakabibitaki qai muria yani na kena ivakamacala. Ia, vakalevu ga me dau qai lai cavuti e muri na tikina e vakabibitaki ni sereki oti na kena ivakamacala. Na veitikina bibi oqo e dodonu sara ga me vakatakilakilataka o koya e wilivola. Vakalevu me dau vica ga na ka e vakabibitaki, sega ni sivia na va se lima. Oti oya, me qai vakatovotovotaka nona wilivola ena sala me na rawarawa kina vei ira na vakarorogo mera toboka na tikina e vakabibitaki. Oqo sara ga o ira na tiki ni vunau e dodonu mera vakavotui mai. Me inaki sara ga nei koya e vunau me vakabibitaka na vakasama e dodonu mera vakabibitaki. Ke vakayacora oqo, ena kasa sara ga na vakasama bibi vei ira na vakarorogo.

E levu na sala e rawa ni vakavotuya kina o koya e vosa na tikina bibi me rawarawa nodra toboka na vakarorogo. E rawa ni matanataka, rawa tale ga ni kaukaua mai na domona qai totolo, se veisau me vosa sara vakamalua, se me veisautaka na itautau ni nona vosa me vakilai kina na yalololoma, yalorarawa, yalomarau, kei na so tale.